Πρόταση νόμου για ευθανασία: Με δικλίδες ασφαλείας το δικαίωμα στον θάνατο

Το δικαίωμα στο θάνατο για ασθενείς με προσδόκιμο ζωής που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες και οι οποίοι βρίσκονται σε καταληκτικό, μη αναστρέψιμο στάδιο, θα συζητηθεί προσεχώς στην κοινοβουλευτική επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Πρόκειται για πρόταση νόμου της βουλεύτριας του ΑΚΕΛ, Ειρήνης Χαραλαμπίδου, την οποία παρουσίασε χθες σε διάσκεψη Τύπου, εξηγώντας ότι αφορά το δικαίωμα σε αξιοπρεπή ζωή και στην απαλλαγή του ατόμου από φρικτούς πόνους και από τη διαρκή αγωνία. Μάλιστα, η βουλεύτρια υπογράμμισε ότι η ευθανασία εφαρμόζεται ως πρακτική σε χώρες του εξωτερικού και ότι με βάση έρευνα της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, το 79% των ερωτηθέντων υποστηρίζει πως πρέπει να προσφέρεται σε ασθενείς με ανίατες και βασανιστικές χρόνιες ασθένειες.

Η κ. Χαραλαμπίδου σημείωσε πως πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο θέμα, αφού πραγματεύεται το θάνατο. «Σεβόμαστε το δικαίωμα του ανθρώπου να φύγει με τον τρόπο που επιθυμεί», ανέφερε η κ. Χαραλαμπίδου και πρόσθεσε ότι η πρόταση δεν αφορά στους ανήλικους. «Ο ασθενής παίρνει την απόφαση για τον εαυτό του. Κανένας άλλος, ούτε συγγενείς, ούτε μέλος του οικογενειακού του κύκλου μπορεί να το αποφασίσει ή να το αποτρέψει», διευκρίνισε. Αφορά, εξήγησε μια απόφαση που λαμβάνει ο ίδιος ο ασθενής, ο οποίος δεν έχει ψυχική πάθηση που να μην συνάδει με την ασθένειά του. «Δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε άτομα που είναι σε κώμα», υπογράμμισε.

«Είμαι επηρεασμένη και από δικά μου βιώματα, όπως και χιλιάδων πολιτών, οι οποίοι είδαν τους δικούς τους ανθρώπους να υποφέρουν και παρακαλούσαν να φύγουν για να γλιτώσουν. Ακόμη και κανένας στην Κύπρο να μην το επιλέξει, πρέπει να προσφέρουμε το δικαίωμα. Υπενθυμίζω υπόθεση στην Πάφο, όπου σύζυγος τερμάτισε τη ζωή της συζύγου του διότι υπέφερε, για δύο χρόνια ήταν στα δικαστήρια και τελικά αθωώθηκε». Τέλος, είπε η κ. Χαραλαμπίδου, ότι κανένας γιατρός που δεν το επιθυμεί δεν υποχρεούται να συμμετάσχει σε πράξεις ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου. «Θα δημιουργηθεί μητρώο γιατρών που επιθυμούν να συμμετάσχουν».

Σύμφωνα με την πρότασή νόμου, δικαίωμα στον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής έχει κάθε ασθενής άνω των 18 ετών. Ο ασθενής θα πρέπει να πάσχει από ανίατη σωματική ασθένεια σε μη αναστρέψιμο στάδιο, η οποία να του προκαλεί αφόρητη σωματική ή/και ψυχική ταλαιπωρία, να βρίσκεται σε καταληκτικό στάδιο και/ή σε περιθανάτια κατάσταση με ιατρικά προβλέψιμο προσδόκιμο ζωής που να μην υπερβαίνει τους έξι μήνες. Ο ασθενής θα πρέπει να εκφράσει την επιθυμία του σε ευθανασία, μέσω δήλωσης βούλησης ζητώντας υπηρεσίες ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής είτε με ενεργητική ευθανασία, είτε με υποβοηθούμενη αυτοκτονία.

> Ο πάσχοντας για να εξασφαλίσει υπηρεσίες ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής δεν πρέπει να είναι ψυχικά ασθενής ή/και να έχει κηρυχθεί πρόσωπο ανίκανο. «Δεν πάσχει από οποιαδήποτε ψυχική νόσο ή άλλη διανοητική διαταραχή μη σχετιζόμενη καθ’ οιονδήποτε τρόπο με την ασθένεια από την οποία πάσχει και η οποία μπορεί να επηρεάζει αποφασιστικά, την κρίση και/ή την βούλησή του», αναφέρεται.

> Θα πρέπει, επίσης, να έχει εκφράσει προφορικά ενώπιον του θεράποντος ιατρού και/ή του εντεταλμένου ιατρού τουλάχιστον δύο φορές και σε διάστημα, όχι μικρότερο των 15 ημερών, τη βούλησή του να λάβει τις υπηρεσίες ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής. Την τρίτη φορά ο ασθενής καλείται να εκφράσει την επιθυμία του μέσω γραπτής δήλωσης, εν πλήρη διάνοια.

> Βεβαιώνεται, επίσης, ότι ο ασθενής έχει ενημερωθεί για τις παρεχόμενες για την περίπτωσή του υπηρεσίες στήριξης και φροντίδας, όπως η ψυχολογική, η κοινωνική, η ανακουφιστική, η κατ’ οίκον υποστηρικτική και άλλες συναφείς. Παρά την ενημέρωση, εντούτοις ο ασθενής εξακολουθεί να εμμένει στην επιλογή της ευθανασίας.

> Βεβαιώνεται από τον θεράποντα ή εντεταλμένο ιατρό ότι έχει ενημερωθεί δεόντως ο/η σύζυγος του ασθενή, εφόσον βρίσκεται εν ζωή, διαφορετικά συγγενείς α’ βαθμού και αν δεν υπάρχουν, συγγενείς β’ βαθμού.

> Η ακριβής ημέρα και ώρα του ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής, αποφασίζεται από κοινού μεταξύ ανιάτως πάσχοντος και ιατρού. Σε περίπτωση κατά την οποία ο ασθενής πέσει σε μη αναστρέψιμο κώμα, πριν την ημερομηνία της ευθανασίας και επιβεβαιώνεται ιατρικά ότι έχει μονίμως απωλέσει τη συνείδηση, την κινητικότητα και αισθητικότητά του, η διαδικασία του ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής συνεχίζεται και ολοκληρώνεται χωρίς οποιοδήποτε κώλυμα.

> Οι υπηρεσίες της ευθανασίας θα παρέχονται από δημόσιο ή ιδιωτικό νοσηλευτήριο ή κατ’ οίκον, εντός ΓεΣΥ.

Για να προχωρήσει η διαδικασία, χρειάζεται:

α) Ο ασθενής να υπογράψει δήλωση βούλησης. β) Να υπάρχει επιβεβαίωση των γιατρών ότι ο ασθενής είναι ανιάτως πάσχων με προσδόκιμο ζωής που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες. γ) Να υπάρχει αξιολόγηση και εξαγωγή ομόφωνου πορίσματος από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων αποτελούμενη από δύο κλινικούς ψυχολόγους και έναν ανεξάρτητο ιατρό με ειδίκευση στην ψυχιατρική ως προς την ψυχική υγεία του ανιάτως πάσχοντος και τη νόσησή του ή μη από ψυχιατρική νόσο ή άλλη διανοητική διαταραχή μη σχετιζόμενη με την ασθένειά του.

δ) Ενημέρωση του ανιάτως πάσχοντος, ως προς τις υφιστάμενες για την περίπτωσή του και παρεχόμενες αντί του ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής υπαλλακτικές λύσεις ανακουφιστικής και/ή άλλης συναφούς φροντίδας. ε) Ενημέρωση του/της συζύγου αυτού και/ή, αναλόγως της περιπτώσεως, του πλησιέστερου συγγενούς ή άλλου γνωστού προσώπου αυτού ως προς την απόφαση του ανιάτως πάσχοντος να λάβει τις υπηρεσίες ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής. στ) Συμπλήρωση εντύπου στην παρουσία δύο μαρτύρων, οι οποίοι ενεργούν ελεύθερα και αβίαστα και υπογραφή από του ανιάτως πάσχοντα, με ταυτόχρονη γραπτή επί μέρους δήλωση.

Διαφορές μεταξύ «ενεργητικής ευθανασίας» και «υποβοηθούμενης αυτοκτονίας»

Η πρόταση νόμου προβλέπει δύο μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου: την «ενεργητική ευθανασία» και την «υποβοηθούμενη αυτοκτονία». Ως «ενεργητική ευθανασία» ορίζεται η εφαρμοζόμενη πράξη χορήγησης φαρμακευτικού προϊόντος σε ανιάτως πάσχοντα, το οποίο συνταγογραφείται και η χορήγηση του οποίου επιφέρει τον θάνατο του ασθενούς κατά ανώδυνο τρόπο.

Ως «ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία» ορίζεται η πράξη προμήθειας σε ανιάτως πάσχοντα αδειοδοτημένου φαρμακευτικού προϊόντος, το οποίο συνταγογραφείται ειδικά για τον ασθενή, ώστε να προβεί σε αυτοχειριασμό.

Βαριά καμπάνα στην υποκίνηση θανάτου

Όποιος υποκινεί με οποιονδήποτε τρόπο ανιάτως πάσχοντα να λάβει τις υπηρεσίες ιατρικώς υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης μέχρι δύο έτη ή/και σε χρηματική ποινή μέχρι €10.000.

Οποιοδήποτε, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, διαφημίζει υπηρεσίες ευθανασίας είναι ένοχο αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης μέχρι δύο έτη ή/και σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €10.000.

79% υπέρ της ευθανασίας για εκείνους που υποφέρουν

Το 9% γνωρίζει κάποιον που προχώρησε σε ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής

Οι οκτώ στους δέκα (79%) πολίτες που συμμετείχαν σε έρευνα της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου συμφωνούν να παρέχεται το δικαίωμα του ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου σε ασθενείς με ανίατες και βασανιστικές χρόνιες ασθένειες ή όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια και οι επιλογές για ανακούφιση του πόνου.

Επιπλέον, οι έξι στους δέκα (59%) συμφωνούν με τη νομιμοποίηση της ευθανασίας ή της υποβοηθούμενης από γιατρό αυτοκτονίας ή του θανάτου στην Κύπρο.

Το 61% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι συμφωνεί ή μάλλον συμφωνεί ότι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να επιλέξουν τον θάνατο μέσω της ευθανασίας.

Το 9% των συμμετεχόντων απάντησε ότι γνωρίζει κάποια περίπτωση ευθανασίας ή υποβοηθούμενης από γιατρό αυτοκτονίας ή θανάτου στον προσωπικό ή ευρύτερο κοινωνικό του κύκλο.

Το θέμα της ευθανασίας και της υποβοηθούμενης από γιατρό αυτοκτονίας ενδιαφέρει την κοινή γνώμη της Κύπρου, το 47% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι έχει κάποιες γνώσεις για το θέμα και το 19% ότι έχει ακριβής γνώσεις. Το 69% δήλωσε ότι γνωρίζει πως σε κάποιες άλλες χώρες της Ευρώπης η ευθανασία είναι νόμιμη διαδικασία.

Το διαδίκτυο φαίνεται να είναι το κυρίαρχο μέσο ενημέρωσης για το θέμα της ευθανασίας, αφού το επέλεξε το 65% των συμμετεχόντων, ακολουθεί με αρκετή διαφορά η ενημέρωση από την τηλεόραση (23%) και από εφημερίδες/ενημερωτικά περιοδικά (20%). Σχετικά με την ενημέρωση για το θέμα, το 11% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι έχει λάβει μέρος σε εκδήλωση ή έχει παρακολουθήσει κάποια παρέμβαση σχετικά με την ευθανασία.