Πρόταση του Κέντρου Ενημέρωσης και Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΝΘΕΑ) για απο-εγκληματοποίηση της προσωπικής χρήσης όλων των ουσιών στην Κύπρο και μάλιστα για όλες τις ηλικίες, μεταφέρει μέσω του «Φ» ο Επιστημονικός Διευθυντής του ΚΕΝΘΕΑ δρ Κυριάκος Βερεσιές, υποδεικνύοντας ως επιτυχημένο προηγούμενο, την ευκαιρία απεξάρτησης/θεραπείας που δίνεται σε νεαρούς χρήστες κάνναβης.
Όπως μας είπε χαρακτηριστικά, «πέτυχε πλήρως τους σκοπούς της, η εμπειρία του Πρωτοκόλλου Συνεργασίας ανάμεσα στην ΥΚΑΝ και στη Γενική Εισαγγελία για αποποινικοποίηση της χρήσης κάνναβης, όπου δίνεται η ευκαιρία σε νέους μέχρι 23 χρονών, να ακολουθήσουν εγκεκριμένο πρόγραμμα από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) για ψυχοεκπαίδευση και απεξάρτηση, αντί να προσάγονται στο δικαστήριο, στην περίπτωση που για πρώτη φορά βρεθεί ποσότητα κάνναβης στην κατοχή τους και εκτιμηθεί πως είναι για προσωπικούς σκοπούς και όχι για προμήθεια σε άλλους. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο, τα άτομα αυτά θα κατηγορηθούν και θα παραπεμφθούν στο δικαστήριο, μόνο αν συλληφθούν για δεύτερη φορά για τον ίδιο λόγο, οπότε λαμβάνεται υπόψη και η πρώτη σύλληψη τους».
Ο δρ Βερεσιές αναφέρθηκε ενδεικτικά στην περίπτωση της Πορτογαλίας, που όπως είπε, από το 2001 αποποινικοποίησε την κατοχή μικρών ποσοτήτων όλων των ναρκωτικών για προσωπική χρήση, επιβάλλοντας δηλαδή, διοικητικές και όχι ποινικές κυρώσεις στους χρήστες. Πρόσθεσε ότι «τα αποτελέσματα αυτής της μεταρρύθμισης, ήταν η μείωση της χρήσης κάποιων ουσιών, όπως η ηρωίνη, η μείωση της μετάδοσης του HIV και της ηπατίτιδας C μεταξύ των χρηστών ενέσιμων ναρκωτικών, η μείωση του αριθμού των φυλακισμένων, η αύξηση της πρόσβασης σε θεραπείες και η αλλαγή της κοινωνικής αντίληψης για τη χρήση ναρκωτικών, αφού μετατοπίσθηκε η έμφαση από την τιμωρία, στην αποκατάσταση της υγείας και στην κοινωνική ένταξη».
Η «κανναβινοποίηση» και η πρόληψη
Σύμφωνα με τον Επιστημονικό Διευθυντή του ΚΕΝΘΕΑ, «το Πρωτόκολλο Συνεργασίας ανάμεσα στην ΥΚΑΝ και στην Εισαγγελία για τη χρήση κάνναβης, έδωσε σε αρκετούς νέους μια δεύτερη ευκαιρία ζωής, αλλά και μια ευκαιρία για δοκιμή θεραπείας, μείωσε τις δικαστικές υποθέσεις και τον αριθμό κρατουμένων στις Κεντρικές Φυλακές και απελευθέρωσε χιλιάδες οικογένειες από συναισθηματικές καταστάσεις ενοχής, έντασης και άγχους για το σοβαρό πρόβλημα εξάρτησης των παιδιών τους, για επικείμενες δίκες και πιθανές καταδίκες τους. Αν το Πρωτόκολλο αυτό -πρόσθεσε – διευρυνθεί, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία του Δ. Σ. της ΑΑΕΚ, έτσι που να ισχύει για όλες τις ηλικίες και για όλες τις παράνομες ουσίες, θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση, που δεν απαιτεί γραφειοκρατικές διαδικασίες και αλλαγές νόμων. Βέβαια, για να πετύχει η εφαρμογή του, απαιτείται η αύξηση των θεραπευτικών κέντρων, στα οποία θα μπορεί να αποταθεί ένα άτομο για βοήθεια».
-Αντιλαμβάνομαι ότι ως ΚΕΝΘΕΑ, επανέρχεσθε στην πάγια θέση σας για υιοθέτηση από το κράτος, της πολιτικής της πρόληψης, αντί της καταστολής, στο ζήτημα της χρήσης ουσιών;
-Ακριβώς… αποδείχτηκε στην πράξη, ότι η επικέντρωση στην καταστολή, δεν φέρνει το ζητούμενο αποτέλεσμα, ιδιαίτερα όσον αφορά την κάνναβη. Στους δρόμους της Κύπρου, έχουμε σχεδόν δύο νεκρούς την εβδομάδα, αλλά δεν απαγορεύσαμε την κυκλοφορία των αυτοκινήτων! Αυτό που κάνουμε, είναι αγώνα πρόληψης, για τήρηση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, για καλύτερη συντήρηση των δρόμων και της τεχνικής κατάστασης των αυτοκινήτων. Αλλά, στον τομέα της πρόληψης για την κάνναβη και για τις άλλες ουσίες, δεν κάνουμε σχεδόν τίποτε. Το επίσημο κράτος αναγνωρίζει πως για κάθε ένα ευρώ στην πρόληψη, δίνει 57 ευρώ στην καταστολή! Χρειάζεται λοιπόν μια αποφασιστική στροφή στην πρόληψη και μια πιο ολοκληρωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση στην ενημέρωση.
-Η ενημέρωση αυτή, τι πρέπει να περιλαμβάνει;
-Πρέπει να εξηγήσουμε στους νέους, πώς λειτουργεί το ενδο-κανναβινοειδές σύστημα στον ανθρώπινο οργανισμό, ποιος είναι ο ρόλος του και πώς η κάνναβη μπορεί να το διαταράξει. Να αντιληφθούν ότι η κάνναβη δεν είναι ακίνδυνη – ότι ναι, έχει θεραπευτικές ιδιότητες, κάτω από κάποιες προϋποθέσεις, αλλά μπορεί και να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στην υγεία, ειδικά στους έφηβους. Πρέπει να τονιστούν οι αρνητικές επιπτώσεις της κάνναβης στη ψυχική υγεία, όπως η μείωση της κινητοποίησης για τη ζωή, η απάθεια, η απομόνωση και η αύξηση του κινδύνου για ψυχωτικές διαταραχές. Πρέπει να εξηγηθεί ότι η κάνναβη είναι μια εξαρτησιογόνος ουσία και ότι ο εθισμός, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή ενός ατόμου. Πρέπει να αποκαλυφθούν οι μύθοι που κυκλοφορούν για την κάνναβη και να παρουσιαστούν τα επιστημονικά δεδομένα γι’ αυτήν, βασισμένα σε αξιόπιστες επιστημονικές έρευνες. Αυτό που μας ανησυχεί, είναι ο κίνδυνος της «κανναβινοποίησης» της κοινωνίας, όπου η απάθεια για τον εαυτό μας, για τους άλλους και για τα κοινωνικά θέματα, θα χαρακτηρίζει την καταπληκτική πλειοψηφία των νέων ανθρώπων. Η έλλειψη έγκυρης και πειστικής πληροφόρησης, η συνεχής φιλελευθεροποίηση σε πολλές χώρες, που είναι αναπόφευκτο κακό, η προώθηση ακόμη και προϊόντων της κάνναβης για να μπαίνουν στο ψωμί και στα φαγητά μας, οδηγεί σε κινδύνους για το ανθρώπινο γένος. Προσωπικά, έχω δει στο πλαίσιο της εργασίας μου, γύρω στους 15 χιλιάδες χρήστες κάνναβης και δεν είδα κανένα από αυτούς, να είναι λόγω της χρήσης πιο υγιής, πιο κοινωνικός, πιο πλούσιος, πιο ευτυχισμένος και πιο πετυχημένος στη ζωή του. Επίσης δεν είδα κανένα πατέρα ή μητέρα, που να είναι ευτυχισμένοι, γιατί το παιδί τους είναι χρήστης κάνναβης. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να προταθούν υγιείς τρόποι αντιμετώπισης του στρες, της ανίας και άλλων κοινωνικών προβλημάτων, που μπορεί να οδηγήσουν στη χρήση ναρκωτικών.
Το ενδο-κανναβινοειδές σύστημα και… το χόρτο
-Πως λειτουργεί λοιπόν το ενδο-κανναβινοειδές σύστημα στον εγκέφαλο και στον ανθρώπινο οργανισμό;
-Ας φανταστούμε τον οργανισμό μας σαν μια πολυάσχολη πόλη. Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα, είναι όπως το σύστημα μεταφορών της πόλης αυτής, είναι η σύνδεση του εγκεφάλου με το σώμα. Μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της πόλης (των οργάνων και συστημάτων μας), για να διατηρήσει την ισορροπία, την ομοιόσταση και την ομαλή τους λειτουργία. Η παραγωγή ενδο-κανναβινοειδών, γίνεται μόνο ύστερα από παραγγελία, δηλαδή παράγονται όταν υπάρχει ανάγκη, ενώ υπάρχουν ένζυμα που καθαρίζουν αμέσως τους υποδοχείς, για να δεχτούν την επόμενη παραγγελία. Οι υποδοχείς CB1 και CB2, είναι σαν μικρές «κλειδαριές», σε αυτό το δίκτυο επικοινωνίας. Όταν μια ουσία (όπως τα ενδοκανναβινοειδή) έχει το σωστό κλειδί, μπορεί να ανοίξει αυτές τις κλειδαριές και να προκαλέσει μια σειρά από επιδράσεις στον οργανισμό. Οι υποδοχείς CB1, βρίσκονται κυρίως στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Όταν ενεργοποιούνται, μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στη διάθεση, τη μνήμη, την όρεξη και άλλες λειτουργίες. Οι υποδοχείς CB2, βρίσκονται κυρίως στο ανοσοποιητικό σύστημα. Όταν ενεργοποιούνται, μπορούν να επηρεάσουν τη φλεγμονή και τον πόνο. Τα ένζυμα που αναφέραμε πιο πάνω και διασπούν τα ενδοκανναβινοειδή, είναι σαν μικρά ψαλίδια, που κόβουν και διασπούν τις ουσίες στον οργανισμό.
-Πώς επηρεάζει τον χρήστη, η λήψη φυτικής/ψυχαγωγικής κάνναβης;
-Το πρόβλημα με το σύστημα και όλο τον οργανισμό του ανθρώπου, είναι όταν το άτομο αρχίζει και κάνει χρήση των φυτικών κανναβινοειδών – της ουσίας που αποκαλούμε κάνναβη, χόρτο, μαριχουάνα, χασίς. Τα φυτικά κανναβινοειδή, έχουν το ίδιο «κλειδί» και μπορούν να εισέλθουν στην «κλειδαριά» των υποδοχέων που αναφέραμε προηγουμένως και να επιφέρουν πολλές και με θεαματικό τρόπο, αλλαγές στη διάθεση, στον ύπνο, στην καταπολέμηση του άγχους, στην όρεξη και αλλού. Το πρόβλημα είναι πως τα φυτικά κανναβινοειδή, όπως το THC και το CBD και άλλα, έχουν μια ελαφρώς διαφορετική δομή από τα ενδοκανναβινοειδή. Αυτό σημαίνει ότι τα ένζυμα που διασπούν τα ενδοκανναβινοειδή, δεν μπορούν να τα διασπάσουν με τον ίδιο τρόπο. Ως αποτέλεσμα, τα φυτικά κανναβινοειδή, παραμένουν στον οργανισμό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μπλοκάρουν το σύστημα και τον μηχανισμό της «κλειδαριάς» και σε συνέχεια, ακυρώνουν τον μηχανισμό της «παραγγελίας», της εκτέλεσης του καθήκοντος, της διάσπασης με τα ένζυμα των ενδοκανναβιννοειδών… Και το σύστημα πλέον δεν προσφέρει με τον ίδιο τρόπο, τις υπηρεσίες του για διόρθωση της ομοιόστασης, εκεί που παραβιάστηκε. Είναι γι’ αυτό, που για να νιώσει κάποιος καλά, χρειάζεται να πάρει ξανά κάνναβη από έξω… Δημιουργείται στην ουσία ένα…Bypass, που παρακάμπτει το ενδοκανναβινοειδές και φέρνει τα ίδια αποτελέσματα, μόνο που αυτό γίνεται με την εξωτερική βοήθεια της φυτικής κάνναβης. Από τη συνεχή χρήση της «εξωτερικής βοήθειας», προκαλείται η εξάρτηση και η κατάχρηση, για να νιώθει ο χρήστης καλά – και σε αυτή τη φάση, χάνονται τα ενδιαφέροντα του ανθρώπου, τα χόμπι του και αλλάζει ριζικά η ζωή του…
Ιατρική κάνναβη, επιληψία και πολλαπλή σκλήρυνση
-Ποια είναι η θέση σας για τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης;
-Η κάνναβη έχει εγκριθεί για τη θεραπεία συγκεκριμένων παθήσεων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ακίνδυνη, ή ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ιατρική κάνναβη, πρέπει να χορηγείται υπό την επίβλεψη γιατρού και ότι δεν αποτελεί πανάκεια. Ναι, η ιατρική κάνναβη, έχει τη δυνατότητα να προσφέρει σημαντικά οφέλη, σε ασθενείς με συγκεκριμένες παθήσεις, αφού, όπως πολλά άλλα φυτά, έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όπως είναι γνωστό, διατίθεται στην αγορά και συνταγογραφείται ως νόμιμο φάρμακο, με βάση τη σχετική άδεια από την Υπηρεσία Food and Drug Administration (FDA) των ΗΠΑ και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (European Medicines Agency – EMA). Αυτή τη στιγμή, επίσημα κυκλοφορούν δύο φαρμακευτικά σκευάσματα κάνναβης: Το Epidiolex, ένα σιρόπι που περιέχει CBD και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία σπάνιων μορφών επιληψίας σε παιδιά και το Sativex, ένα σπρέι για στοματική χρήση που περιέχει THC και CBD και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της σπαστικότητας στην πολλαπλή σκλήρυνση. Οτιδήποτε άλλο κυκλοφορεί ανεξέλεγκτα, είναι άκυρο. Επίσης, οι πολλές γενικευμένες αναφορές για τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης, μόνο σύγχυση μπορούν να προκαλέσουν και έχουν σκοπό να προωθήσουν έμμεσα, τη ψυχαγωγική κάνναβη. Εμείς ευχόμαστε πολύ σύντομα η ιατρική και φαρμακευτική επιστήμη να φτάσουν στο σημείο να χρησιμοποιήσουν τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης για το καλό της υγείας των ανθρώπων.
Απομόνωση και απώλεια ενδιαφερόντων
-Μπορείτε να μας αναφέρετε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, για να γίνει αυτό, πιο κατανοητό;
-Βεβαίως. Αν ένα άτομο αρέσκεται να πηγαίνει στο γήπεδο και να παρακολουθεί ποδόσφαιρο, νιώθει ευχαρίστηση αμέσως μετά από ένα ποδοσφαιρικό αγώνα, γιατί το ενδοκανναβινοειδές σύστημα, παράγει κάνναβη, η οποία με τη σειρά της προωθεί αύξηση της ντοπαμίνης. Θέλει λοιπόν, ο ποδοσφαιρόφιλος αυτός, να επαναλάβει αυτό που τον έκανε να νιώσει καλά. Όταν το ίδιο άτομο, αρχίσει να καπνίζει χόρτο, οι υποδοχείς του ενδοκανναβιννοειδούς συστήματος μπλοκάρονται, δεν λειτουργούν και το άτομο δεν θα νιώσει καμιά ευχαρίστηση, μετά το ματς. Αυτό τον ωθεί σιγά – σιγά, να εγκαταλείψει το χόμπι του ποδοσφαίρου, γιατί δεν του φέρνει καμιά ευχαρίστηση πια. Ευχαρίστηση θα νιώσει, μόνο αν πάρει από έξω φυτική κάνναβη, όταν λειτουργήσει το Bypass που αναφέραμε. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλα χόμπι και καταστάσεις, που εγκαταλείπονται, γιατί δεν προσφέρουν πλέον ευχαρίστηση – όπως το κυνήγι, η παρακολούθηση θεάτρου ή κινηματογράφου, η συναναστροφή με φίλους, ακόμη και το σεξ. Σε πολλές περιπτώσεις, εγκαταλείπεται και το ενδιαφέρον για την πολιτική και την κοινωνική ζωή, γιατί θεωρείται πλέον, μια… ανούσια απασχόληση του μυαλού… Με λίγα λόγια, το άτομο οδηγείται στη μοναξιά και στην απομόνωση, καθώς η απώλεια των ενδιαφερόντων, το οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη κατάχρηση φυτικής κάνναβης και στην ολοκληρωτική εξάρτηση, αφού μόνο αυτή, του φέρνει ευχαρίστηση και ηδονή….
