Μέτρα για να επιτευχθούν οι στόχοι στα απόβλητα – Τι προωθεί η κυβέρνηση

Αναβάθμιση των υφιστάμενων ΟΕΔΑ Πεντακώμου και Κόσιης για επεξεργασία των μεικτών αποβλήτων παγκύπρια, αξιοποίηση των μονάδων για την επεξεργασία μέρους των οργανικών αποβλήτων που θα συλλέγονται χωριστά, ανάπτυξη υποδομών για την επεξεργασία οργανικών αποβλήτων, αξιολόγηση ανάγκης ενεργειακής αξιοποίηση των υπολειμμάτων των μονάδων διαχείρισης αποβλήτων, αξιολόγηση της ανάγκης παραγωγής και διάθεσης δευτερογενούς καυσίμου από τα υπολειμματικά απόβλητα που προκύπτουν μετά την επεξεργασία των μεικτών αποβλήτων, είναι τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση όσον αφορά την ολοκλήρωση του δικτύου υποδομών διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων.

Τα πιο πάνω προωθούνται στην προσπάθεια επίτευξης των ευρωπαϊκών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν και των υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι των Βρυξελλών. Μεταξύ άλλων, αφορούν την υποχρεωτική χωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων για τα οποία θα πρέπει να δημιουργηθούν οι απαραίτητες υποδομές για τη διαχείρισή τους, την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων η οποία πρέπει να αυξηθεί στο 55% έως το 2025, στο 60% έως το 2030 και στο 65% έως το 2035, τα απόβλητα που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να μειωθούν στο 10% έως το 2035, καθώς και να διασφαλιστεί ότι σε χώρους υγειονομικής ταφής διατίθενται μόνο απόβλητα που έχουν υποστεί επεξεργασία.

Σε ότι αφορά την ΟΕΔΑ Κόσιης, προωθείται η αναβάθμιση της μηχανικής διαλογής της μονάδας για την επεξεργασία όλων των μεικτών αποβλήτων των επαρχιών Λευκωσίας, Λάρνακας και Αμμοχώστου και την ανάκτηση των ανακυκλώσιμων υλικών που περιλαμβάνονται στα μεικτά απόβλητα. Στη μονάδα σχεδιάζεται να δημιουργηθεί ξεχωριστή γραμμή για την παραλαβή των χωριστά συλλεγέντων οργανικών αποβλήτων από τις επαρχίες Λευκωσίας και Λάρνακας και αναβάθμιση υφιστάμενης ή/και δημιουργία νέας υποδομής για την επεξεργασία τους είτε με κομποστοποίηση είτε με αναερόβια επεξεργασία ανάλογα με τα αποτελέσματα της μελέτης βιωσιμότητας που θα εκπονηθεί. Σε ότι αφορά την επεξεργασία οργανικών αποβλήτων της επαρχίας Αμμοχώστου προωθείται η δημιουργία μονάδας επεξεργασίας Οργανικών Αποβλήτων Παραλιμνίου – Αγ. Νάπας από τον ΕΟΑ Αμμοχώστου.

Παράλληλα, προωθείται η αναβάθμιση της μηχανικής διαλογής της ΟΕΔΑ Πεντακώμου για την επεξεργασία όλων των μεικτών αποβλήτων των επαρχιών Λεμεσού και Πάφου και την ανάκτηση των ανακυκλώσιμων υλικών που περιλαμβάνονται στα μεικτά απόβλητα. Επομένως, στους σχεδιασμούς είναι ο τερματισμός διάθεσης αποβλήτων στον ΧΥΤΑ Πάφου χωρίς να τυγχάνουν επεξεργασίας και διαχείριση οργανικών αποβλήτων της επαρχίας Πάφου. Τα οργανικά απόβλητα από τη χωριστή συλλογή στην επαρχία Πάφου θα μεταφέρονται σε μονάδα επεξεργασίας που θα δημιουργηθεί στην επαρχία. Προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία Σταθμού Μεταφόρτωσης για τα μεικτά απόβλητα που θα μεταφέρονται στην ΟΕΔΑ Πεντακώμου.

Προγραμματίζεται ακόμα στην ΟΕΔΑ Πεντακώμου η δημιουργία ξεχωριστής γραμμής για την παραλαβή των χωριστά συλλεγέντων οργανικών αποβλήτων από την επαρχία Λεμεσού και αναβάθμιση των υποδομών για την επεξεργασία τους με αναερόβια επεξεργασία στις εγκαταστάσεις που ήδη υπάρχουν στη μονάδα.

Αναφορικά με την επεξεργασία των υπολειμματικών αποβλήτων που προκύπτουν μετά την επεξεργασία των μεικτών αποβλήτων στις ΟΕΔΑ, θα διενεργηθεί μελέτη βιωσιμότητας η οποία θα αξιολογήσει την ανάγκη κατασκευής μονάδας θερμικής επεξεργασίας των υπολειμματικών αποβλήτων που προκύπτουν μετά την επεξεργασία των μεικτών αποβλήτων και την ανάγκη παραγωγής και διάθεσης δευτερογενούς καυσίμου.

Δράσεις σε εξέλιξη

Επιπρόσθετα, για την ολοκλήρωση του δικτύου διαχείρισης των μεικτών και χωριστά συλλεγέντων δημοτικών αποβλήτων και προς επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων και δεσμεύσεων, τα αρμόδια Τμήματα του υπουργείου Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, (Τμήμα Περιβάλλοντος και Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων), υλοποιούν αριθμό σημαντικών δράσεων. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα έργα ενίσχυσης της χωριστής συλλογής του Τμήματος Περιβάλλοντος και συγκεκριμένα το έργο για την εγκαθίδρυση συστήματος διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής και την εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω Όσο Πετώ», τα έργα για την εγκατάσταση πράσινων περιπτέρων και κοινοτικών κομποστοποιητών στις κοινότητες, το έργο για τη δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης και το έργο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στα παραλιακά μέτωπα Λεμεσού και Πάφου. Επιπρόσθετα, περιλαμβάνονται τα έργα του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων για επέκταση του δικτύου πράσινων σημείων και αποκατάστασης των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ).

Ανάληψη των ΟΕΔΑ από τους ΕΟΑ το 2027

Σύμφωνα με τον περί Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) Νόμο, κάθε ΕΟΑ αποτελεί φορέα παραλαβής, επεξεργασίας και γενικά διαχείρισης των αποβλήτων της περιοχής του και έχει ευθύνη για τη λειτουργία των χώρων παράδοσης και των εγκαταστάσεων που αφορούν την επεξεργασία ή/και διαχείριση των αποβλήτων αυτών. Επίσης, σύμφωνα με τον εν λόγω Νόμο οι ΕΟΑ, μέχρι τις 30/6/2027 θα πρέπει να αναλάβουν όλες τις αρμοδιότητες και ευθύνες τους σε σχέση με τα απόβλητα με εξαίρεση τη λειτουργία των πράσινων σημείων των οποίων ανάλαβαν τη λειτουργία από τις 1/7/2024.

Ωστόσο, από επαφές που έγιναν με τους ΕΟΑ φαίνεται ότι υπάρχει πρόθεση να αναλάβουν τις αρμοδιότητές τους σε σχέση με τα απόβλητα το συντομότερο, ενώ ο ΕΟΑ επαρχίας Πάφου έχει ήδη υποβάλει σχετικό αίτημα στο υπουργείο Εσωτερικών. Συγκεκριμένα, την 1/8/2024 πραγματοποιήθηκε συνάντηση με εκπρόσωπους των υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομικών, κατά την οποία αποφασίστηκε η δημιουργία Ομάδας Εργασίας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων στη βάση του Νόμου η οποία θα εξετάσει:

Α) Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων (ΟΕΔΑ, Πράσινα Σημεία, ΧΑΔΑ κ.τ.λ.) και πώς αυτό επηρεάζεται ή όχι από την νομοθεσία.

Β) Τις υποχρεώσεις και ευθύνες των ΕΟΑ σε σχέση με τα προγράμματα/ έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη από το Τμήμα Περιβάλλοντος και το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων σε σχέση με τα απόβλητα αλλά και με τα προγράμματα/ έργα που πρέπει να υλοποιηθούν σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2022-2028 σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Γ) Τις υποχρεώσεις και ευθύνες των ΕΟΑ σε σχέση με την χρηματοδότηση των προγραμμάτων/ έργων.

Δ) Τις υποχρεώσεις και ευθύνες των ΕΟΑ σε σχέση με τη λειτουργία των ΟΕΔΑ Κόσιης και Πεντακώμου στο μεταβατικό στάδιο.

Ε) Τις θέσεις/ απόψεις των ΕΟΑ αναφορικά με τις υποχρεώσεις και ευθύνες τους σε σχέση με τα απόβλητα σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Στ) Οποιαδήποτε άλλα θέματα κριθεί αναγκαίο.

Απώτερος στόχος της ομάδας εργασίας θα είναι να υποβάλει, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, εισηγητική έκθεση στα αρμόδια Υπουργεία Εσωτερικών και Γεωργίας σχετικά: (α) με τη θέση του κράτους αναφορικά με το ρόλο των ΕΟΑ σε σχέση με τα απόβλητα καθώς και τους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν μέσα από τη νομοθεσία ώστε να τροχοδρομηθούν οι απαιτούμενες ενέργειες/ διαδικασίες προς την κατεύθυνση αυτή και (β) τυχόν εισηγήσεις για τροποποίηση του νόμου ή άλλες εισηγήσεις ώστε οι ΕΟΑ να αναλάβουν το συντομότερο τις υποχρεώσεις και ευθύνες τους.