Τον επόμενο μήνα θα είναι έτοιμα τα δύο καυτά νομοσχέδια που αφορούν τις προωθούμενες αλλαγές σε δυο ανεξάρτητα κρατικά τμήματα, της Νομικής και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
Η αντίδραση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση είναι δεδομένη και αναμένεται να είναι σφοδρή, αφού διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί ενέργειες που θα πλήξουν την ανεξαρτησία της.
Τα δύο νομοσχέδια βρίσκονται στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας τους και αναμένεται ότι θα εγκριθούν από το Υπουργικό Συμβούλιο περί τα τέλη Σεπτεμβρίου.
Πρόθεση του υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, που ανέλαβε να προβεί στις μεγάλες αλλαγές στις δύο Υπηρεσίες, όπως ανέφερε στον «Φ» ο υπουργός Μάριος Χαρτσιώτης, είναι όπως τα δυο νομοσχέδια κατατεθούν μαζί στη Βουλή και οι όποιες επιφυλάξεις ή αντιδράσεις υπάρχουν να συζητηθούν και εκεί.
Με τα δύο νομοσχέδια αναμένεται η οικονομική ανεξαρτησία των δυο Υπηρεσιών, ενώ, παράλληλα, μπαίνει και κάποιου είδους έλεγχος στην Ελεγκτική Υπηρεσία, κάτι που προκαλεί άμεσες αντιδράσεις από τους επικεφαλείς της. Με το νομοσχέδιο για τη Νομική Υπηρεσία διαχωρίζεται ο διττός ρόλος του Γενικού Εισαγγελέα και κατ’ επέκταση το ανέλεγκτο που έχει από το Σύνταγμα.
Ωστόσο, είναι άγνωστο ποια θα είναι η τελική μορφή των νομοσχεδίων. Το σίγουρο είναι πως για τις αλλαγές χρειάζεται η συνταγματική τροποποίηση. Η κυβέρνηση υπεραμύνεται των αλλαγών που θέλει να επιφέρει, τονίζοντας όποτε εγερθεί το θέμα, πως έχουν περάσει 65 χρόνια και καμιά αλλαγή εκσυγχρονισμού των δυο αυτών Υπηρεσιών δεν έχει γίνει. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, πρόκειται για αλλαγές νομικές και συνταγματικές που είναι οι πιο κρίσιμες και πολύπλοκες από ψήφισης του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. «Για 65 χρόνια δεν έγιναν αυτές οι αλλαγές και επειδή είναι ριζοσπαστικές πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης σπουδής, μελέτης και εμπειρογνωμοσύνης. Ως υπουργείο Δικαιοσύνης αντιλαμβανόμενοι τη σοβαρότητα των αλλαγών αυτών προσπαθήσαμε να έχουμε όσο πιο πολλά στοιχεία μπορούσαμε. Προς τον σκοπό αυτό, είχαμε απόψεις, ιδέες, γνωματεύσεις έγκριτων νομικών, ακαδημαϊκών, γνωματεύσεις που έγιναν από διάφορους φορείς, ενώ μελετήσαμε χώρες που προέβησαν στον διαχωρισμό αυτό ειδικότερα στη Νομική Υπηρεσία. Μελετήσαμε το μοντέλο της Αγγλίας, της Ιρλανδίας και της Μάλτας. Πολύ σύντομα θα ολοκληρωθεί η σύνταξη τόσο του νομοσχεδίου για τη Νομική Υπηρεσία όσο και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Δύο νομοσχέδια που πρόθεση του Προέδρου Χριστοδουλίδη και της κυβέρνησης είναι να κινούνται παράλληλα, ώστε ο ολικός εκσυγχρονισμός να έλθει έγκαιρα και για τις δυο Υπηρεσίες».
Σε διευκρινιστική του δήλωση προς τον «Φ», ο κ. Χαρτσιώτης ανέφερε ότι το νομοσχέδιο που αφορά στις αλλαγές στη Νομική Υπηρεσία δεν θα τεθεί σε διαβούλευση, αφού θα τύχει νομοτεχνικού ελέγχου από την ίδια την Υπηρεσία. Όσον αφορά στο νομοσχέδιο για την Ελεγκτική Υπηρεσία, αυτό, είπε ο υπουργός, θα τεθεί σε διαβούλευση για να εκφραστούν απόψεις, θα τύχει νομοτεχνικού ελέγχου και μετά θα πάει στη Βουλή.
Αναμένεται, πάντως, ότι το επόμενο διάστημα θα είναι καυτό με διαφαινόμενη νέα σύγκρουση κυβέρνησης και Ελεγκτικής Υπηρεσίας που αυτή τη φορά αφορά την ίδια τη λειτουργία της, με το αποτέλεσμα να είναι αβέβαιο αφού οποιαδήποτε απόφαση και να ληφθεί σε νομοθετικό πλαίσιο, θεωρείται σίγουρο ότι θα φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο.
«Αυτό που επιχειρείται είναι πρωτάκουστο»
Ο εκπρόσωπος Τύπου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, Μάριος Πετρίδης, κληθείς να σχολιάσει τις αναφορές του υπουργού ότι τα δυο νομοσχέδια θα τεθούν ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου τον Σεπτέμβριο, εξέφρασε έκπληξη, αφού ουδεμία διαβούλευση έγινε. Όπως μας ανάφερε, η ετοιμασία ενός απλού νομοσχεδίου περιλαμβάνει υποχρεωτικά δημόσια διαβούλευση. «Σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση διατείνεται ότι πρόκειται για μια πολύ σοβαρή συνταγματική μεταρρύθμιση, αλλά, όχι μόνο δεν έκαναν δημόσια διαβούλευση, ακόμη και με την Υπηρεσία μας δεν είχαν την παραμικρή συζήτηση ή ανταλλαγή απόψεων», ανέφερε.
Οι διεθνείς οργανισμοί, πρόσθεσε ο κ. Πετρίδης, «δίνουν τα εύσημα στην Υπηρεσία μας για το έργο που επιτελεί και τον πραγματικό εκσυγχρονισμό της με την υιοθέτηση των πλέον σύγχρονων προτύπων διαχείρισης ποιότητας, η Κομισιόν καλεί την κυβέρνηση να λάβει μέτρα για άρση των προσκομμάτων που συναντούμε και αντί αυτών, η κυβέρνηση κινείται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, προς την οποία ουδείς οργανισμός και ουδεμία μελέτη, υπέβαλε σύσταση. Αυτό που μας είχαν εισηγηθεί οι Βρετανοί συνάδελφοι μας ήταν η σύσταση διευθυντικής ομάδας και αυτό έχει γίνει από το 2019. Όλες οι εκθέσεις πλέον εγκρίνονται από τη διευθυντική ομάδα».
Ο Μάριος Πετρίδης μας παρέπεμψε στην ανακοίνωση του Γενικού Ελεγκτή ημερομηνίας 26/4/2024, την ημέρα δηλαδή που καταχωρήθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα η αίτηση απόλυσης του. Σε εκείνη την ανακοίνωση ο Γενικός Ελεγκτής είχε αναφέρει ότι «θα έχουμε ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε δύο μέτωπα της κυβέρνησης και της Νομικής Υπηρεσίας». Επί της ουσίας, ο κ. Πετρίδης μας ανάφερε ότι «η λέξη εκσυγχρονισμός χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση για επικοινωνιακούς λόγους. Εκσυγχρονίζω, σημαίνει κάνω κάτι παλιό να είναι σύγχρονο. Το μοντέλο της Κύπρου είναι παγκόσμια το πιο διαδεδομένο και πετυχημένο. Η Σουηδία είχε Ελεγκτικό Συμβούλιο και το 2020 το άλλαξε σε μοντέλο όπως της Κύπρου. Άρα, αυτό που επιχειρείται δεν είναι εκσυγχρονισμός αλλά ποδηγέτηση. Όσον δε αφορά πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού, ότι δεν θα αλλάξει η οργανωτική δομή εντός της Υπηρεσίας αλλά θα συσταθεί Εποπτικό Συμβούλιο έξω από την Υπηρεσία, το οποίο θα εγκρίνει της εκθέσεις της, αυτό δεν αποτελεί μόνο αλλαγή μοντέλου. Αυτό σημαίνει πλήρη κατάργηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ως υπηρεσίας εξωτερικού ελέγχου και μετατροπή της σε ακόμη μία υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου. Εάν κατατεθεί όντως τέτοιο νομοσχέδιο, σκοπεύουμε να απευθυνθούμε σε όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Πιστεύουμε ότι όλοι θα αντιληφθούν ότι αυτό που επιχειρείται είναι πρωτάκουστο. Έσχατη γραμμή άμυνας μας θα είναι το Σύνταγμα και το γεγονός ότι το μοντέλο της Υπηρεσίας μας προβλέπεται σε θεμελιώδες άρθρο», κατέληξε ο εκπρόσωπος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
