Η διαδικασία η οποία βρίσκεται ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναφορικά με την αίτηση που υπέβαλε ο Πανίκος Σταυριανός σχετικά με την υπόθεση Θανάση Νικολάου συνεχίζει να προκαλεί συζητήσεις, οι οποίες εστιάζουν επί νομικών ζητημάτων.
Ομάδα δικηγόρων και ακαδημαϊκοί αναλύουν στο philenews κάποια εξ αυτών, διευρύνοντας τον κύκλο των συζητήσεων, αφού φαίνεται να υπάρχουν διιστάμενες απόψεις ως προς την απόφαση η οποία λήφθηκε και τη διαδικασία που ακολουθείται. Το philenews δημοσιεύει τις θέσεις αυτές χωρίς να τις υιοθετεί, ακριβώς, χάριν της έκφρασης και της αντίθετης άποψης.
Α. Παρακάθεται η Ολομέλεια για να αποφασίσει την ακύρωση του πορίσματος
Αποφασίστηκε ότι το ζήτημα παραχώρησης άδειας στον Πανίκο Σταυριανό για καταχώρηση αίτησης προνομιακού εντάλματος έπρεπε να αποφασιστεί από την Ολομέλεια. Υπάρχει όμως ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει τέτοια εξουσία. Το άρθρο 155(4) του Συντάγματος που δίδει αποκλειστική αρμοδιότητα στο Ανώτατο Δικαστήριο για την έκδοση των προνομιακών ενταλμάτων και θεσπίστηκε με βάση το κοινό δίκαιο, στηρίζεται σε πρωτόδικη διαδικασία ενώπιον ενός Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου και ακολούθως έφεση ενώπιον άλλων δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Τα προνομιακά εντάλματα εφαρμόζονταν κατά τον ίδιο τρόπο και πριν το 1960, επί Αγγλοκρατίας. Με την απόφαση να παραπεμφθεί η αίτηση του Σταυριανού στην Ολομέλεια και την αποδοχή της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου να επιληφθεί της αίτησης, το Ανώτατο Δικαστήριο κατάργησε το δικαίωμα διαδίκου για εξασφάλιση πρωτόδικης απόφασης από ένα δηλαδή Δικαστή του Ανωτάτου και απόφασης κατ᾽ έφεση από άλλα μέλη του Ανωτάτου. Το δικαίωμα σε πρωτόδικη κρίση και κατ᾽ έφεση είναι κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Για όλες τις αποφάσεις το Σύνταγμα και ο νόμος προβλέπει δεύτερο βαθμό αναθεώρησης της απόφασης από άλλο σώμα.
Τί θα συμβεί αν η Ολομέλεια απορρίψει ή επιτρέψει την αίτηση του Σταυριανού; Η απόφαση της Ολομέλειας δεν θα μπορεί να προσβληθεί κατά παράβαση του Συντάγματος, που θέλει οποιαδήποτε απόφαση πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου να υπόκειται σε έφεση. Από τη στιγμή που παρακάθησε η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου για να αποφανθεί για το ζήτημα, καταργείται ευθύς το δικαίωμα αμφισβήτησης της απόφασης και εξασφάλισης πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας απόφασης. Τα πιο πάνω είναι έκδηλα αντισυνταγματικά.
Η απόφαση να παραπεμφθεί το θέμα στην Ολομέλεια είναι έκδηλα αντισυνταγματική και εσφαλμένη. Στην απόφασή γίνεται επίκληση άλλων περιπτώσεων όπου παρακάθησε η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Διέφυγε όμως της προσοχής, πως οι αποφάσεις στις οποίες γίνεται επίκληση, αφορούν διεύρυνση του Ανωτάτου Δικαστηρίου όταν εξετάζει έφεση, όχι όταν εξετάζει σε πρώτο βαθμό αίτηση για έκδοση προνομιακών ενταλμάτων!
Η σύνθεση και λειτουργία του Ανωτάτου Δικαστηρίου όπως αυτό αποφάσισε είναι καθ’ ολοκληρία αντισυνταγματική και άκυρη και πρέπει το ίδιο το Δικαστήριο να την κηρύξει ως τέτοια. Συνοπτικά αποστερεί από την οικογένεια του Θανάση το θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα σε πρωτόδικη και κατ᾽ έφεση απόφαση. Η τελική απόφαση του Δικαστηρίου πού θα εφεσιβληθεί;
Β. Έννομο συμφέρον Σταυριανού
Το Ανώτατο Δικαστήριο, εν ολομελεία, και στην απουσία της οικογένειας και του Γενικού Εισαγγελέα που δεν ειδοποιήθηκαν να παραστούν, αποφάσισε μόνο του, επί της αιτήσεως του Σταυριανού, ότι αυτός νομιμοποιείτο να καταχωρήσει την αίτηση για παραχώρηση άδειας καταχώρησης αίτησης προνομιακών ενταλμάτων. To κατά πόσο όμως ο Σταυριανός είχε έννομο συμφέρον είναι θέμα που άπτεται της νομιμότητας ολόκληρης της διαδικασίας ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου και δεν έπρεπε να αποφασιστεί από το Ανώτατο χωρίς να ακουστούν οι απόψεις του Γενικού Εισαγγελέα και της οικογένειας.
Εκφράζεται συνεπώς η άποψη ότι ο Πανίκος Σταυριανός δεν νομιμοποιείτο να καταχωρήσει αίτηση για ακύρωση του πορίσματος. Τέτοιο δικαίωμα έχει μόνο ο Γενικός Εισαγγελέας και τα ενδιαφερόμενα μέρη όπως προκύπτει από τον Περί Θανατικών Ανακριτών Νόμο και τη νομολογία. Ο Γενικός Εισαγγελέας έχει αυτό το δικαίωμα γιατί είναι αυτός που παρουσιάζει στον Θανατικό Ανακριτή το μαρτυρικό υλικό της υπόθεσης για να καταδειχθεί πού οφείλεται ο θάνατος του αποβιώσαντος. Η οικογένεια επίσης έχει τέτοιο δικαίωμα αφού μπορεί να αμφισβητήσει τα αίτια θανάτου που επικαλείται η Εισαγγελία. Κανένας άλλος στις θανατικές ανακρίσεις δεν έχει δικαίωμα αμφισβήτησης του πορίσματος. Ο Πανίκος Σταυριανός αποκλείστηκε ως μάρτυρας από τη Θανατική Ανακρίτρια για τους λόγους που ανέφερε στις αποφάσεις που εξέδωσε. Με το ίδιο σκεπτικό θα μπορούσαν όλοι όσοι κατονομάζονται στην απόφαση της Θανατικής Ανακρίτριας να αποταθούν στο Ανώτατο Δικαστήριο και να ζητούν ακύρωση του πορίσματος, δηλαδή αστυνομικοί που διεξήγαγαν τις έρευνες, στρατιώτες του λόχου, αξιωματικοί του στρατού κτλ.
Γ. Χρονικό σημείο που θα μπορούσε να αμφισβητηθεί με προνομιακά εντάλματα η απόφαση για αποκλεισμό Σταυριανού
Ο Γενικός Εισαγγελέας θα μπορούσε να προσβάλει τις αποφάσεις της Θανατικής Ανακρίτριας η οποία δεν επέτρεψε στον Σταυριανό να δώσει μαρτυρία ή την απόφασή της να μην του επιτρέψει να μετέχει ως ενδιαφερόμενο μέρος στη διαδικασία, τη στιγμή που εκδόθηκαν οι σχετικές ενδιάμεσες αποφάσεις. Διότι ο σκοπός που εκδίδονται τα προνομιακά εντάλματα τύπου certiorari/mandamus από το Ανώτατο είναι για να διορθωθούν αποφάσεις των κατωτέρων δικαστηρίων, που λαμβάνονται έκδηλα κατά παράβαση του νόμου και του Συντάγματος εν τη πορεία της δίκης, ώστε να τεθεί σε σωστή τροχιά μια δικαστική διαδικασία ενώπιον του κατωτέρου Δικαστηρίου. Δεν χρησιμοποιείται το certiorari στο τέλος της διαδικασίας, ωσάν να είναι έφεση.
Φαίνεται από τα πιο πάνω, εκτιμούν νομικοί κύκλοι, πως όποια και αν είναι η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ο δρόμος για το ΕΔΑΔ έχει ανοίξει από την πρώτη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου να παρακαθήσει εν Ολομελεία και να αποφανθεί μάλιστα ότι ο Σταυριανός νομιμοποιείτο στην καταχώρηση τέτοιας αίτησης χωρίς να ακουστεί η θέση της οικογένειας και του Γενικού Εισαγγελέα.
