Το σκάνδαλο στη Μονή Αββακούμ θα έχει επιπτώσεις στην Εκκλησία εκεί που την πονά και συγκεκριμένα στο παγκάρι, όπως εκτιμά ο θεολόγος Θεόδωρος Κυριακού, ο οποίος παρακολουθεί ανελλιπώς τα της Εκκλησίας της Κύπρου.
Παρατηρεί επίσης, πως ο μοναχισμός δεν διάγει την καλύτερη περίοδο του και εκτιμά πως το τελευταίο σκάνδαλο ίσως αποτελέσει τροχοπέδη στην εισδοχή νέων μοναχών σε μοναστήρια.
Εν μέρει, ο κ. Κυριακού αποδίδει τη σαθρότητα που δημιουργήθηκε (με τα ψεύτικα θαύματα, την ανεξέλεγκτη συγκέντρωση χρημάτων κ.ο.κ.) και στην απουσία συστηματικού ελέγχου. Γενικά θεωρεί, πως το όλο κλίμα που δημιουργήθηκε (βεβαίως με τη δράση των ιθυνόντων του μοναστηριού) ευνοούσε τη μετατροπή ενός μοναστηριού σε χώρο στον οποίο κάθε άλλο παρά πνευματικό έργο παραγόταν.
Τα σκάγια της κριτικής πιάνουν εμμέσως και τον Μητροπολίτη Ταμασού Ησαΐα (αν και δεν κάνει ονομαστική αναφορά), ο οποίος είχε την ευθύνη ελέγχου της Μονής Οσίου Αββακούμ και κατ’ επέκταση των μοναχών της.
Όμως, κατά τον κ. Κυριακού, το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη Μονή Οσίου Αββακούμ, αφού διαφαίνεται πως και σε άλλα μοναστήρια μπάζει ο έλεγχος και αν με την ευκαιρία αυτή δεν σφίξουν να ζωνάρια, ίσως το φαινόμενο επαναληφθεί.
Και μια ενδιαφέρουσα επισήμανση του για όσους αναρριχώνται στην κλίμακα της ιεραρχίας σε χρόνο ρεκόρ και χωρίς το αναγκαίο υπόβαθρο.
Στο ερώτημα «πού στέκει ο μοναχισμός στην Κύπρο ύστερα από το σκάνδαλο στη Μονή Αββακούμ, ο κ. Κυριακού αναφέρει: Σε έναν θεσμό στον οποίο πρωτεύει η αναζήτηση της αλήθειας και η ασκητική, γίνεται δυστυχώς, λόγος για οικονομικά σκάνδαλα, για ηθικά παραπτώματα, για εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου, για εξαπάτηση των πιστών κ.ά.
Είναι κατανοητό, ότι αυτό που ίσχυε στο παρελθόν, όταν το κλίμα ήταν σχετικά ευνοϊκό για όποιον ήθελε να ασκητέψει, παρά και τις αντιδράσεις που παρατηρούνταν κυρίως από τους γονείς, τους συγγενείς και γενικά με τον περίγυρο όσων αποφάσιζαν να ακολουθήσουν τον μοναχικό βίο, σήμερα έχει ανατραπεί, τουλάχιστον εν μέρει. Γίνεται επίσης αντιληπτό, πως ο μοναχισμός στην Κύπρο δεν βρίσκεται στην καλύτερη του περίοδο. Ακόμη και αυτοί που ενδιαφέρονται να μονάσουν, ύστερα από όσα συνέβησαν και τα οποία πλήττουν την εικόνα του μοναχισμού, θα είναι πολύ πιο δύσκολο να πείσουν τις οικογένειες τους ότι ο δρόμος του μοναχισμού είναι ο κατάλληλος γι’ αυτούς.
Εκείνη η εξιδανικευμένη εικόνα του μοναχισμού δεν υπάρχει πλέον και θα χρειαστεί μεγάλος αγώνας από πλευράς της Εκκλησίας να την αποκαταστήσει στα μάτια των πιστών ή ακόμη και όλων όσοι δεν είχαν ανάμειξη στα της Εκκλησίας.
-Ποιες άλλες αδυναμίες αποκαλύπτει η περίπτωση της μονής Αββακούμ;
Την απουσία συστηματικού ελέγχου σε όλους τους τομείς του εκκλησιαστικού βίου. Άνθρωπος που δεν πέρασε από τα στάδια του δόκιμου μοναχού και του μοναχού βρέθηκε να είναι ηγούμενος μοναστηριού, κάτι το οποίο πρέπει να προβληματίσει.
Έπειτα, η στενή σχέση των επισκόπων με τους κληρικούς και τους μοναχούς που είναι υπό την δικαιοδοσία τους, δεν βοηθά πολλές φορές τον έλεγχο. Είναι δε αρκετές οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες ναοί και μοναστήρια λειτουργούν ανεξέλεγκτα στα οικονομικά θέματα, κάτι το οποίο αποδεικνύεται στην πράξη με τις υπό εξέλιξη έρευνες. Το γεγονός ότι έστω και ένα μοναστήρι της Εκκλησίας σύρεται στα δικαστήρια με εμπλοκή μέχρι και του Τμήματος Φορολογίας αλλά και του Τμήματος Οικονομικού Εγκλήματος της Αστυνομίας, τα λέει όλα, αν και πρέπει να αναμένουμε την τελική έκβαση της υπόθεσης. Ωστόσο, ακόμη και αν τα κατ’ ισχυρισμόν αδικήματα φέρονται να τελέστηκαν από μεμονωμένους μοναχούς και όχι από την επίσημη Εκκλησία, είναι μεν σημαντικό αλλά η ζημιά προκλήθηκε ήδη.
-Η υπόθεση Αββακούμ θα επηρεάσει τα οικονομικά της Εκκλησίας;
Αυτό είναι σίγουρο. Απ’ εδώ και μπρος ναοί και μοναστήρια θα ξεχάσουν τις μεγάλες εισφορές από τους πιστούς. Η απογοήτευση είναι τεράστια επειδή όλο αυτό συνδεόταν με την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου.
-Ένα φαινόμενο για το οποίο συχνά σας ακούω να κάνετε λόγο αφορά τον γεροντισμό. Ποιες είναι οι διαστάσεις αυτού του φαινομένου;
Ναι, ο γεροντισμός είναι ένας θεσμός που αφορά το μοναχισμό. Ο μοναχός στο πλαίσιο της ασκητικής υπακούει τον γέροντα του. Κάνει αυτό που λέμε, υπακοή στον γέροντα του. Τελευταία, όμως, το φαινόμενο αυτό έχει εισβάλει, δυστυχώς, και στις σχέσεις κληρικών και λαϊκών. Η προσκόλληση λαϊκών σε κληρικούς και μοναστήρια αποτελεί μια κατάσταση νοσηρή αφού παίρνει την μορφή σέκτας. Ο γέροντας, ο κυρίαρχος της σέκτας, γίνεται η αυθεντία, της οποίας η αμφισβήτηση της ισοδυναμεί με κολάσιμο αμάρτημα. Αυτός ο θεσμός είναι εισαγόμενος με αγιορείτικες αφετηρίες και η επίσημη Εκκλησία οφείλει να αντιμετωπίσει το φαινόμενο.
