Τις τάσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα στους νεαρούς Ευρωπαίους στην μεταπανδημική εποχή, κυρίως σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό, την εργασία και το στεγαστικό, αναδεικνύει έρευνα που πραγματοποίησε το Eurofound, το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, η πανδημία ανάγκασε πολλούς νέους να αναθεωρήσουν τα σχέδια τους σε σχέση με την επαγγελματική τους πορεία, τις συνθήκες στέγασής τους και τη δημιουργία της οικογένειάς τους.
Συγκεκριμένα, παρά το ότι περί τα τέλη του 2023 οι συνθήκες στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας ήταν πιο ευνοϊκές σε σύγκριση με προηγούμενες χρονιές και το ποσοστό απασχόλησης των νέων στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και 15 χρόνια, οι κυριότερες προκλήσεις πουν αντιμετωπίζουν σήμερα οι νέοι αφορούν το στεγαστικό, το κόστος ζωής αλλά και την ψυχική τους υγεία.
Μάλιστα, ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στην μεταπανδημική εποχή, είναι το γεγονός ότι το 40% των νεαρών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε πως θα μετακόμιζε στο εξωτερικό τα επόμενα τρία χρόνια, εάν παρουσιάζονταν οι κατάλληλες συνθήκες, και σχεδόν το ένα τέταρτο ότι σχεδιάζει να το κάνει. Μάλιστα, η Κύπρος καταγράφει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό των νέων στην Ε.Ε. που δηλώνει έτοιμο να εγκαταλείψει τη χώρα, αγγίζοντας το 50%.
Η μεγάλη φυγή των νέων
Η Ιρλανδία βρίσκεται πρώτη στην λίστα της Ε.Ε. καθώς οι νέοι που παρουσιάζονται πρόθυμοι να εγκαταλείψουν την χώρα τα επόμενα τρία χρόνια αγγίζει το 60%. Η τάση αυτή είναι σύμφωνη με τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών στην χώρα που καταδεικνύουν τις σοβαρές επιπτώσεις της στεγαστικής κρίσης και του κόστους ζωής στους νέους.
Ακολουθούν η Κύπρος και η Ουγγαρία με ποσοστό 50%, ωστόσο σε αντίθεση με την Ιρλανδία, στην Κύπρο και την Ουγγαρία οι νέοι είναι πιο πιθανόν να κάνουν πράξη τα σχέδιά τους.
Πιο αναλυτικά, στην Κύπρο το 50% δήλωσε ότι σχεδιάζει να φύγει από τη χώρα και το 5% ότι προτίθεται να το κάνει, ενώ στην Ουγγαρία 42% και 11% αντίστοιχα. Ακολουθούν η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Μάλτα, η Πολωνία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Κροατία, η Εσθονία, η Φιλανδία, η Βουλγαρία, η Σλοβακία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Λετονία, η Ρουμανία και η Σλοβενία.
Οικονομική δυσπραγία και στέγαση
Η οικονομική πίεση που βιώνουν οι νέοι, ηλικίας 15 – 29 ετών, διαφέρει από χώρα σε χώρα της Ε.Ε., με τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην ανατολική και νότια Ευρώπη να παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά δυσπραγίας. Παρ’ όλο που η Ελλάδα έχει γίνει πρόσφατα μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες, κατέχει το υψηλότερο ποσοστό των νέων που δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν οικονομικά, της τάξης του 70%. Ακολουθούν η Βουλγαρία με ποσοστό 42% και η Κύπρος με 34%. Το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία και η Εσθονία καταγράφουν τα χαμηλότερα ποσοστά με 6,3%, 6,6% και 6,9%, αντίστοιχα.
Επιπρόσθετα, όπως προκύπτει από την έρευνα, το στεγαστικό αποτελεί ένα από τα κυριότερα εμπόδια στην αυτονομία των νέων. Εκείνοι που δεν είναι οικονομικά ευκατάστατοι είναι λιγότερο πιθανό να μπορέσουν να φύγουν από το πατρικό τους σπίτι, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να επιβαρύνει το νοικοκυριό περαιτέρω οικονομικά. Ωστόσο, πολλά κράτη – μέλη παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους, γεγονός που αποδίδεται και στις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας που έχουν να κάνουν κυρίως με τη σημασία της οικογένειας. Το ποσοστό των εργαζόμενων νέων, ηλικίας 25 έως 34 ετών, που ζούσαν στο πατρικό τους σπίτι σε Σουηδία και Φιλανδία το 2022 ανερχόταν μόνο στο 2%, ενώ σε Κροατία και Σλοβακία στο 65% και 60% αντίστοιχα. Η Ελλάδα βρισκόταν στην τρίτη θέση της λίστας με 57%. Ακολουθούσαν η Πορτογαλία με 52%, η Ιταλία με 48%, η Ισπανία με 42%, η Ιρλανδία με 40%, η Ρουμανία με 36%, η Σλοβενία με 35% και η Κύπρος με 30%.
Γενικότερα συμπεράσματα
Σύμφωνα με τα γενικότερα συμπεράσματα της έρευνας, το ποσοστό απασχόλησης των νέων στην Ε.Ε. είναι στο υψηλότερο επίπεδο από το 2007 και το ποσοστό των νέων που δεν βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση είναι ιστορικά χαμηλό. Επιπλέον, σε σύγκριση με τα χρόνια της πανδημίας, υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης στην ποιότητα της εργασίας για τους νέους, με λιγότερες προσωρινές συμβάσεις, μεγαλύτερη ασφάλεια και καλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής.
Όμως, οι νέοι είναι λιγότερο ικανοποιημένοι με τη δουλειά τους, σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, και θα ήθελαν μεγαλύτερη αυτονομία στην εργασία. Σχεδόν οι μισοί νέοι θέλουν να αλλάξουν δουλειά μέσα σε ένα χρόνο, με τα ποσοστά να είναι υψηλότερα γι’ αυτούς που δεν μπορούν να εργαστούν ποτέ από το σπίτι.
Θετικό είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι νέοι αναζητούν ευκαιρίες για κατάρτιση ή περαιτέρω εκπαίδευση. Η εμπειρία της πρακτικής άσκησης είναι συνηθισμένη στην Ε.Ε. ωστόσο οι ανισότητες – για παράδειγμα μεταξύ των φύλων – φαίνεται ότι επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητά της. Σε σχέση με το στεγαστικό, πολλές φορές οι προσδοκίες των νέων παραμένουν ανεκπλήρωτες καθ’ ότι όλο και περισσότεροι νέοι θα ήθελαν να αγοράσουν σπίτι αλλά εγκλωβίζονται στο ενοίκιο. Παράλληλα, η ψυχική ευεξία των νέων κατά τη διάρκεια της πανδημίας βρέθηκε σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα, ωστόσο, όπως διαπιστώνεται, μέχρι το 2023 είχε βελτιωθεί. Τέλος, πολλοί νέοι έχουν σχέδια να κάνουν τη δική τους οικογένεια σύντομα. Περισσότεροι από τους μισούς κάτω των 35 ετών θα ήθελαν να μετακομίσουν με έναν σύντροφο μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, ενώ περίπου το ένα τρίτο θα ήθελε να παντρευτεί και ένα ανάλογο ποσοστό θα ήθελε να κάνει παιδιά.
