Το κράτος θέλει να είναι έτοιμο για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις ανάγκες των ευάλωτων πολιτών είναι το μήνυμα της Υφυπουργού Πρόνοιας Μαριλένας Ευαγγέλου, η οποία αναπτύσσει στο «Φ» την όλη προσπάθεια για τον καταρτισμό της Εθνικής Στρατηγικής για τα άτομα τρίτης ηλικίας, που βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες του Υφυπουργείου της.
Η Υφυπουργός στέκεται στον αλληλένδετο συνδυασμό υπηρεσιών και παροχών, στην γρήγορη εξυπηρέτηση, στην αντιμετώπιση των καθυστερήσεων στην εξέταση αιτήσεων, προσδοκώντας όπως ο μέσος χρόνος εξέτασης μειωθεί εντός του έτους στις 60 ημέρες.
Αναδεικνύει το θεσμό του Κοινωνικού Λειτουργού της γειτονίας, μια δράση που φέρει την σφραγίδα της Ζέτας Αιμιλιανίδου, ως εξαιρετικής σημασίας πρόγραμμα και ξετυλίγει νέες δράσεις και πολιτικές που αποσκοπούν σε αποτελεσματικότερη, από μέρους της Πολιτείας, αντιμετώπιση αναγκών και προκλήσεων ομάδων του πληθυσμού.
-Πρώτος απολογισμός με τι πρόσημο στο Υφυπουργείο Πρόνοιας με την κοινή γνώμη να αναμένει περισσότερη φροντίδα και παρεμβάσεις από το κράτος για καλύτερη ποιότητα ζωής για όσους έχουν ανάγκη την κρατική στήριξη;
-Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας υλοποιεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα κοινωνικής πολιτικής μέσα στο πλαίσιο του Προγράμματος Διακυβέρνησης που στοχεύει στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών και στην αποτελεσματική στήριξη ευάλωτων ομάδων, ατόμων με αναπηρίες, παιδιών και οικογενειών. Οι πολιτικές και δράσεις μας περιλαμβάνουν συνδυασμό υπηρεσιών και παροχών και βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με θετικό πρόσημο ως προς την υλοποίηση τους. Η αποτελεσματική και γρήγορη εξυπηρέτηση των συνανθρώπων μας που χρειάζονται την στήριξη του κράτους ήταν από την πρώτη στιγμή ένα θέμα στο οποίο ήθελα να δώσω προτεραιότητα. Για αυτό και δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στο ΕΕΕ με τη σημαντικότερη πρόκληση να αποτελεί η αντιμετώπιση των καθυστερήσεων στην εξέταση των αιτήσεων, η οποία προκαλούσε δικαιολογημένες αντιδράσεις σε μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας. Αφού καταφέραμε να απαλλαγούμε από το μεγάλο όγκο των καθυστερήσεων, προχωρήσαμε σε αναδιάρθρωση του κλάδου, αλλά και σε ψηφιοποίηση διεργασιών, που μας επέτρεψαν να έχουμε μέσο χρόνο εξέτασης αιτήσεων 90 ημέρες και όπως ήδη ανακοινώθηκε από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ο στόχος για το 2024 είναι ο μέσος χρόνος εξέτασης να μειωθεί στις 60 ημέρες.
Ταυτόχρονα, παραχωρώντας ευκαιρίες, ενισχύσαμε τον Μηχανισμό Κοινωνικής Παρέμβασης με στόχο τον απεγκλωβισμό των δικαιούχων από το επίδομα, την ένταξη τους στην αγορά εργασίας και την ενεργοποίησή τους στο κοινωνικό σύνολο, με εξατομικευμένες παρεμβάσεις οι οποίες προσφέρουν τη δυνατότητα εκεί και όπου είναι εφικτό για επαγγελματική αποκατάσταση, συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης, ανάπτυξης δεξιοτήτων, ή ψυχοκοινωνικής στήριξης. Ο αλληλένδετος συνδυασμός υπηρεσιών και παροχών, δεν είναι μια στατική διαδικασία. Συνεχώς μεταλλάσσεται καθώς αλλάζουν παράλληλα και οι παράγοντες ευαλωτότητας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εντός του 2024 προγραμματίζεται αναλογιστική μελέτη με στόχο τον εξορθολογισμό της επιδοματικής πολιτικής για να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες, πάντα στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων και της δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Σε επίπεδο επιδοματικών παροχών, έχουν ενισχυθεί τον Μάιο του 2023 οι πολύτεκνες μητέρες με αύξηση κατά 50 ευρώ στο Τιμητικό Επίδομα Μάνας, ενώ την ίδια περίοδο παραχωρήθηκε εφάπαξ ποσό σε περίπου 25.000 παιδιά πολύτεκνων οικογενειών με δαπάνη 2 εκατομμυρίων. Επίσης, τον περασμένο Οκτώβριο αποφασίστηκε η συμπερίληψη φοιτητών πολύτεκνων οικογενειών στο Επίδομα Τέκνου με την καταβολή του 50% του επιδόματος, συνολικής δαπάνης 3,3 εκατομμυρίων ετησίως, καθώς και η επαναφορά του 5% του Επιδόματος Τέκνου από το 9% που αποκόπηκε μετά την οικονομική κρίση, με στόχο την πλήρη επαναφορά του. Παραχωρήθηκε αύξηση 5% στο επίδομα χαμηλοσυνταξιούχου, ενώ δύο φορές η Κυβέρνηση αποφάσισε την απορρόφηση της αύξησης των συντάξεων που παραχωρεί το Υπουργείο Εργασίας έτσι ώστε κανένας χαμηλοσυνταξιούχος να μην επηρεαστεί είτε με μείωση του επιδόματος του, είτε με αποκοπή. Προστέθηκαν επίσης στο Σχέδιο Παροχής Φροντίδας Αιχμαλώτων και Παθόντων οι γονείς, καθώς και οι σύζυγοι και χήρες πεσόντων και αγνοουμένων, ενώ στο πλαίσιο των ανακουφιστικών μέτρων για την ακρίβεια του περασμένου Οκτωβρίου, στηρίχθηκαν με εφάπαξ ποσό ΑμεΑ λήπτες επιδόματος διακίνησης αναπήρων, και δικαιούχοι του ΕΕΕ που λαμβάνουν επιδότηση ενοικίου ή τόκων στεγαστικού δανείου. Μόλις πριν από λίγες μέρες, η Κυβέρνηση αποφάσισε περαιτέρω ενίσχυση με εφάπαξ ποσό δικαιούχων του ΕΕΕ καθώς και μονογονεϊκών οικογενειών και δικαιούχων του Επιδόματος Τέκνου με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.
-Οι ανάγκες για τα άτομα Τρίτης Ηλικίας προβάλλουν επιτακτικές. Η Εθνική Στρατηγική και Δράση τι διαλαμβάνει προκειμένου να αμβλυνθούν προβλήματα που εντοπίζονται για αυτή την ομάδα; Ιδιαίτερα η ανάγκη για φιλοξενία σε Στέγες. Οι Στέγες ελέγχονται;
-Το προσδόκιμο ζωής μεγαλώνει, φαινόμενο που παρατηρείται όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, δημιουργώντας προκλήσεις, όπως για παράδειγμα την πίεση που ασκείται στα συστήματα υγείας και φροντίδας, αλλά ταυτόχρονα και ευκαιρίες, όπως για παράδειγμα την επαγγελματική συνέχεια, τη δια βίου μάθηση, την ψηφιακή εκπαίδευση, την ποιοτική ψυχαγωγία, την αντιμετώπιση του ηλικιακού ρατσισμού. Ως Κράτος, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις, αλλά και να παράσχουμε τις ευκαιρίες στα άτομα τρίτης ηλικίας. Είναι για αυτό τον λόγο που η Κυβέρνηση αποφάσισε τον καταρτισμό Εθνικής Στρατηγικής και Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Τρίτη Ηλικία, υπό τον συντονισμό του Υφυπουργείου μας, ο οποίος θα διαλαμβάνει όλες τις υποχρεώσεις, διευκολύνσεις, αλλά και προοπτικές για ενεργό γήρανση. Μέχρι τον καταρτισμό της Στρατηγικής, οι πολιτικές και οι δράσεις οι οποίες είναι ώριμες θα υλοποιούνται. Ένα παράδειγμα αποτελεί το Σχέδιο Επιδότησης Διαμονής σε Στέγες Ηλικιωμένων, το οποίο επεξεργάζεται το Υφυπουργείο, με ορίζοντα υλοποίησης το 2024. Θα απευθύνεται σε ηλικιωμένους συμπολίτες μας (όχι απαραίτητα μόνο δικαιούχους του ΕΕΕ), οι οποίοι χρειάζονται μακροχρόνια φροντίδα σε Στέγες Ηλικιωμένων αλλά δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο αυξημένο κόστος που απαιτείται για τα τροφεία. Το Σχέδιο, θα περιλαμβάνει και κριτήρια για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών από τις Στέγες, τα οποία θα είναι δεσμευτικά για την ένταξή τους στο πρόγραμμα. Όλες οι Στέγες Ηλικιωμένων ελέγχονται από τις ΥΚΕ σε μηνιαία βάση με απροειδοποίητους ελέγχους. Σε περιόδους που κρίνεται αναγκαίο, όπως για παράδειγμα τον χειμώνα ή σε περιόδους καύσωνα οι έλεγχοι εντατικοποιούνται. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια και σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι μία Στέγη δεν λειτουργεί στη βάση των κριτηρίων, τότε μελετάται η λήψη νομικών μέτρων, περιλαμβανομένης της δυνατότητας ακύρωσης του πιστοποιητικού εγγραφής. Ενδεικτικά, κατά την τελευταία πενταετία έχουν ακυρωθεί συνολικά πέντε πιστοποιητικά εγγραφής λόγω σοβαρών παραβιάσεων της σχετικής νομοθεσίας.
-Το πρόγραμμα του Κοινωνικού Λειτουργού της Γειτονιάς επεκτείνεται παγκύπρια. Πώς αξιολογήθηκε η πιλοτική του φάση; Θα επεκταθεί και σε ορεινές κοινότητες όπου διαβούν άνθρωποι μεγαλύτερων ηλικιών;
-Ο Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς είναι ένα ευρωπαϊκό, συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα, το οποίο εντάχθηκε στο πρόγραμμα ΘΑλΕΙΑ 2021-2027 από τη μακαριστή Ζέτα Αιμιλιανίδου. Είναι ένα εξαιρετικής σημασίας πρόγραμμα στο οποίο επενδύω προσωπικά ως μια καλή βάση για την ενδυνάμωση των συνεργειών μεταξύ Κράτους και Τοπικής Αυτοδιοίκησης γιατί πιστεύω πραγματικά ότι μέσα από τη στενή συνεργασία με τις τοπικές αρχές, οι οποίες είναι ο εγγύτερος θεσμός προς τους πολίτες μπορούμε να έρθουμε πιο κοντά στις προκλήσεις και τις ανάγκες ιδιαίτερα του ευάλωτου πληθυσμού.
Ο Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς, τοποθετημένος σε δήμους και κοινότητες, μειώνει την απόσταση ανάμεσα στον πολίτη και τις κρατικές υπηρεσίες. Λειτουργεί ως πρώτο σημείο αναφοράς και έχει ως κύριο στόχο τον έγκαιρο και άμεσο εντοπισμό και αντιμετώπιση των προβλημάτων. Επιπλέον, λαμβάνει μέρος στα τοπικά συμβούλια και συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων σε σχέση με τις κοινωνικές υπηρεσίες.
Η υλοποίηση του προγράμματος ξεκίνησε με πιλοτική εφαρμογή τον Απρίλιο του 2023 σε 8 δήμους και κοινότητες, ανάμεσα στις οποίες και απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές και ακολούθησε αξιολόγησή του με εξαιρετικά αποτελέσματα. Κυρίως, αγκαλιάστηκε από τους πολίτες, γεγονός που καταδεικνύει ότι είναι ένα πρόγραμμα το οποίο είχαν ανάγκη οι τοπικές κοινωνίες. Το επόμενο βήμα, είναι η παγκύπρια επέκτασή του στη βάση των αναγκών της κάθε περιοχής, αλλά και της νέας κατάστασης πραγμάτων που θα δημιουργήσει η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με μεγάλη ικανοποίηση σημειώνω ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον ήδη σχεδόν από όλους τους δήμους και κοινότητες για ένταξη στο πρόγραμμα.
-Οι περισσότεροι φροντιστές ατόμων μεγάλης ηλικίας αλλά και όσων αναρρώνουν είναι ξένοι, οι πλείστοι των οποίων δεν μιλούν ελληνικά, ούτε και αγγλικά σε αρκετές περιπτώσεις. Έχετε κάποιο σχεδιασμό, σε συνεργασία με άλλες υπηρεσίες, προκειμένου να μαθαίνουν ελληνικά αλλά και εκπαίδευσης για να είναι πιο αποδοτικοί στη δουλειά τους ;
-Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας καταρτίζουν μητρώο εγκεκριμένων φροντιστών, το οποίο είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα των ΥΚΕ. Για να καταστεί εφικτή η εγγραφή Ευρωπαίου πολίτη ή υπηκόου τρίτης χώρας ως εγκεκριμένου κατ’οίκον φροντιστή απαιτείται να γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα και να έχουν αποκτήσει πιστοποιητικό μέτριας γνώσης της ελληνικής γλώσσας. Αναγνωρίζω ότι ο αριθμός των εγκεκριμένων κατ’οίκον φροντιστών δεν επαρκεί για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες. Για τον λόγο αυτό, επεξεργαζόμαστε τη δημιουργία ειδικού προγράμματος κατάρτισης που θα απευθύνεται στοχευμένα σε συγκεκριμένες ομάδες, όπως για παράδειγμα δικαιούχους του ΕΕΕ που κρίνεται από την ΥΔΕΠ ότι είναι ικανοί για εργασία.
– Με το θέμα των κοινωνικών λειτουργών τι γίνεται; Οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται για υποστελέχωση ενώ συχνά πυκνά το τμήμα βρίσκεται στο στόχαστρο κριτικής για αστοχίες, αδυναμίες ελέγχου και αποδοτικής παρακολούθησης περιστατικών προβληματικών. Τι σκέφτεστε να κάνετε προκειμένου να υπάρξει αναβάθμιση και αποτελεσματικότερη δράση;
-Οι λειτουργοί Κοινωνικών Υπηρεσιών επιτελούν ένα εξαιρετικά απαιτητικό έργο, δεδομένης της αύξησης των παραγόντων που συμβάλλουν στην ενίσχυση της ευαλωτότητας σε ατομικό ή οικογενειακό επίπεδο, όπως είναι μεταξύ άλλων η κατακόρυφη αύξηση του κόστους στέγασης, η ακρίβεια, οι απανωτές κρίσεις, οικονομική, πανδημία και πόλεμοι στην ευρύτερη περιοχή και στην Ευρώπη, το μεταναστευτικό. Είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών, οικογενειακών, τοπικών ή εξατομικευμένων προκλήσεων για να λειτουργήσουν όχι μόνο πυροσβεστικά, αλλά κυρίως προληπτικά. Αναγνωρίζω τη δουλειά που επιτελείται σε επίπεδο διοίκησης και κυρίως από τη βάση, όπως και τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ερχόμενοι αντιμέτωποι με όλο το φάσμα της ευαλωτότητας. Αναγνωρίζω επίσης ότι υπάρχει περιθώριο περαιτέρω βελτίωσης και προς αυτή την κατεύθυνση προσανατολιζόμαστε. Ήδη οι ΥΚΕ έχουν ενισχυθεί μέσα από πρόσφατη ολοκλήρωση διαδικασίας προσλήψεων, ενώ συνεχείς είναι οι δράσεις στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των Υπηρεσιών. Η κριτική είναι πάντοτε καλοδεχούμενη και σε αρκετές περιπτώσεις οι παρεχόμενες υπηρεσίες έχουν βελτιωθεί μέσα από αυτήν. Θέλω όμως ταυτόχρονα να καταστήσω γνωστό ότι το μεγαλύτερο μέρος του έργου που παράγεται δεν βλέπει το φως της δημοσιότητας για ευνόητους λόγους που έχουν να κάνουν με τη διακριτικότητα που επιβάλλει το καθήκον μας, αλλά και για την προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
-Σε ότι αφορά τα κέντρα ημέρας για παιδιά και βρεφονηπιακούς σταθμούς θα υπάρξουν νέες δράσεις;
-Μια σημαντική παράμετρος για τη συμμετοχή νεαρών ζευγαριών στην αγορά εργασίας είναι η ενίσχυση των παρεχόμενων υπηρεσιών φροντίδας παιδιών. Μέσα στο πλαίσιο της συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, δρομολογείται μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας η δημιουργία τριάντα νέων ή αναβάθμιση υφιστάμενων βρεφονηπιακών σταθμών και κέντρων προστασίας και απασχόλησης παιδιών, τα οποία θα λειτουργούν και κατά τις απογευματινές ώρες. Εν τω μεταξύ, το Υφυπουργείο ενισχύει οικονομικά 65 Κέντρα Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών και 61 βρεφοκομικούς και παιδοκομικούς σταθμούς παγκύπρια. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών μέχρι 4 ετών, το οποίο επιδοτεί μέχρι 80% το ύψος των μηνιαίων διδάκτρων για βρεφοκομικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία. Το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε τον Ιούνιο του 2023 την επέκταση του Σχεδίου για την τρέχουσα σχολική χρονιά με διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων με τρόπο ώστε να επωφελούνται όλοι οι δικαιούχοι του Επιδόματος Τέκνου. Σήμερα, 10,500 παιδιά φοιτούν σε νηπιαγωγεία και βρεφοκομικούς σταθμούς με επιδότηση σημειώνοντας αύξηση 40% από τον προηγούμενο χρόνο. Σημειώνεται ότι η επιχορήγηση σε νηπιαγωγεία και βρεφοκομικούς σταθμούς είναι μεγαλύτερη όταν λειτουργούν κατά τις απογευματινές ώρες. Πριν το τέλος της σχολικής χρονιάς, θα υποβληθεί πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο για την εισαγωγή ποιοτικών κριτηρίων για νηπιαγωγεία και βρεφοκομικούς σταθμούς, τα οποία θα είναι δεσμευτικά για τη συμμετοχή στο Σχέδιο.
-Η διαβούλευση για την ετοιμασία νέας νομοθεσίας για τα άτομα με αναπηρίες πότε αναμένετε να αποδώσει καρπούς; Και τι θα διαλαμβάνει;
-Υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση από την Κυβέρνηση για τη διαμόρφωση μιας νέας, σύγχρονης νομοθεσίας η οποία θα διέπει όλα τα ζητήματα που αφορούν τα άτομα με αναπηρίες. Πρόκειται για αίτημα και του αναπηρικού κινήματος. Ήδη, έχω πραγματοποιήσει την πρώτη μου συνάντηση στο πλαίσιο της διαβούλευσης με την Κυπριακή Συνομοσπονδία Οργανώσεων Αναπήρων (ΚΥΣΟΑ) και αρχές Μαρτίου η διαβούλευση αυτή θα συνεχιστεί. Μέσα από αυτή τη νέα Νομοθεσία, θα ρυθμίζονται συνολικά ζητήματα κοινωνικής συμπερίληψης, αποκατάστασης και συμμετοχής, καθώς επίσης ζητήματα κοινωνικών παροχών και υπηρεσιών.
-Προωθείτε διαχωρισμός του αυτισμού από άλλες αναπηρίες. Πότε να αναμένονται δράσεις επί αυτού;
-Πράγματι, βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο η δημιουργία της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για τον Αυτισμό. Ο καταρτισμός στρατηγικής ειδικά για τον αυτισμό, ξεχωριστά από τις υπόλοιπες αναπηρίες για πρώτη φορά, κρίθηκε αναγκαίος καθώς παρατηρείται αύξηση στις διαγνώσεις του αυτισμού τόσο στην Κύπρο, όσο και διεθνώς. Η Εθνική Στρατηγική επιλαμβάνεται όλων των θεμάτων που άπτονται της ποιότητας ζωής των ατόμων με αυτισμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Πολύ σύντομα, θα υποβληθεί σχετική πρόταση ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου.
-Γονείς παιδιών με αναπηρίες ζουν με την αγωνία τι θα απογίνουν τα παιδιά τους όταν οι ίδιοι φύγουν. Η Πολιτεία πως μπορεί να καλύψει αυτή την ανάγκη;
-Είναι ένας εύλογος προβληματισμός όλων των γονέων ατόμων με αναπηρίες τον οποίο αντιλαμβάνομαι απόλυτα και σαφώς με απασχολεί. Γι’ αυτό και επικεντρώνουμε τις προσπάθειες μας στην αύξηση των δομών 24ωρης φροντίδας και των προγραμμάτων για ενήλικα άτομα με αναπηρίες. Ήδη λειτουργούν από το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες 10 κατοικίες και 7 ατομικά προγράμματα μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος. Επίσης, οι ΥΚΕ λειτουργούν 7 κρατικά Σπίτια στην Κοινότητα, ενώ επιχορηγούν 20 προγράμματα 24ωρης φροντίδας. Δρομολογείται επίσης η δημιουργία άλλων 8 κατοικιών ή ατομικών προγραμμάτων μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του συγχρηματοδοτούμενου ευρωπαϊκού προγράμματος ΘΑλΕΙΑ. Θέλω να διαβεβαιώσω ότι κανένα άτομο με αναπηρία του οποίου οι γονείς δεν δύνανται να το φροντίσουν δεν πρόκειται να μείνει ποτέ αβοήθητο και ότι η διαχείριση των περιπτώσεων γίνεται εξατομικευμένα αναλόγως των προσωπικών χαρακτηριστικών του κάθε περιστατικού και των οικογενειακών και άλλων δεδομένων. Στόχος, δεν είναι μόνο η παραχώρηση ή η δημιουργία μιας θέσης, αλλά η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του κάθε ατόμου ξεχωριστά, και έχοντας ως γνώμονα την ενσωμάτωσή τους, αποφεύγοντας την ιδρυματοποίηση. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι νέες κατοικίες και τα προγράμματα που δημιουργούνται είναι οικογενειακού τύπου. Δηλαδή μικρές κατοικίες με όλες τις ανέσεις ενός σπιτιού, μέσα στις οποίες πέραν από τη φροντίδα και προστασία, παρέχονται υπηρεσίες δημιουργικής απασχόλησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων.
