Την υλοποίηση σημαντικών έργων προωθεί η Κυπριακή Δημοκρατία τα προσεχή χρόνια για αναβάθμιση των υποδομών διαχείρισης των μικτών δημοτικών αποβλήτων.
Συγκεκριμένα, προωθείται αναβάθμιση της ΟΕΔΑ Κόσιης για την επεξεργασία των μεικτών αποβλήτων των επαρχιών Λάρνακας, Αμμοχώστου και Λευκωσίας, όπως και η αποδοτική λειτουργία της μονάδας ΟΕΔΑ Πεντακώμου. Κατά τη διάρκεια χθεσινής συνεδρίας στην κοινοβουλευτική επιτροπή Περιβάλλοντος, διαφάνηκε πως το οποιονδήποτε μέλλον του ΟΕΔΑ Πεντακώμου θα συμπεριλάβει εκτός από τα μεικτά απόβλητα της Λεμεσού, αυτά και της Πάφου.
Το ΧΥΤΑ της Πάφου πάει για οριστικό κλείσιμο, ενώ στη θέση του αναμένεται η δημιουργία σταθμού μεταφόρτωσης. Σε ότι αφορά τα οργανικά απόβλητα, στη μονάδα της Κόσιης θα γίνεται επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων που θα συλλέγονται χωριστά στις επαρχίες Λάρνακας και Λευκωσίας, ενώ προωθείται η κατασκευή δύο νέων μονάδων επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων στις επαρχίες Αμμοχώστου και Πάφου.
Παράλληλα, προωθείται η εγκατάσταση 7 μονάδων αερόβιας επεξεργασίας (κομποστοποίησης) των οργανικών αποβλήτων σε συμπλέγματα κοινοτήτων για την εξυπηρέτηση της υπαίθρου και των ορεινών περιοχών. Σημειώνεται ότι ο αρχικός στόχος ήταν ο σχεδιασμός 50 αυτόματων κοινοτικών κομποστοποιητών και μετά από ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης αποφασίστηκε η εγκατάσταση 7 μονάδων αερόβιας επεξεργασίας (κομποστοποίησης) των οργανικών αποβλήτων σε απομακρυσμένες/ απομονωμένες περιοχές, οι οποίες θα συμπληρωθούν με 4.000 οικιακούς κομποστοποιητές.
Πλαίσιο δράσεων 147 μέτρων περιλαμβάνει το πρόγραμμα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων (ΠΠΔΑ) την επόμενη εξαετία σε μια προσπάθεια η Κύπρος να επιτύχει τους στόχους προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, καθώς και τη μείωση της υγειονομικής ταφής.
Με βάση την έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης, η Κύπρος θεωρείται ότι κινδυνεύει να μην επιτύχει τον στόχο της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και της ανακύκλωσης του 55% (σήμερα είναι στο 17%) των αστικών αποβλήτων έως το 2025, κινδυνεύει, επίσης, να μην επιτύχει τον στόχο να ανακυκλώνει το 65% (σήμερα είναι στο 60%) των απορριμμάτων συσκευασίας έως το 2025. Η απόσταση από τον στόχο για υγειονομική ταφή του 10% (σήμερα είναι στο 67%) των αστικών αποβλήτων έως το 2035 προκαλεί, επίσης, ανησυχία.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος, που παρουσίασε χθες στη Βουλή την έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης για την Κύπρο όπως αυτή δημοσιεύτηκε από την Κομισιόν, έκανε αναφορά πως προχωρά η Δημοκρατία σε σχέση με τις συστάσεις και αναφέρθηκε στις δράσεις που αποφασίστηκαν μέχρι το 2029 για να επιτευχθούν οι στόχοι. Το πρόγραμμα έχει προκαταρκτικό προϋπολογισμό €1.381.000 και αναμένεται να κατατεθεί για έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο εντός Οκτωβρίου.
Λειτουργός του Τμήματος Περιβάλλοντος αναφέρθηκε σε προώθηση σχεδιασμού δύο Κέντρων Επαναχρησιμοποίησης και Επισκευής στις επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού. Στόχος των κέντρων είναι η συλλογή, ταξινόμηση, επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση διάφορων υλικών όπως ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα, ρούχα, βιβλία, παιχνίδια κ.ά. Τα υλικά θα ταξινομούνται στο κέντρο και θα προωθούνται στο δίκτυο καταστημάτων μεταχειρισμένων/ επαχρησιμοποιούμενων ειδών σε πόλεις.
Περαιτέρω, στις 26/7/2023 προκηρύχθηκε ανοικτός διαγωνισμός για την «προμήθεια και εγκατάσταση 50 προκατασκευασμένων πράσινων περιπτέρων για χωριστή ανακύκλωση σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές όλων των επαρχιών της Κύπρου» για την εφαρμογή της χωριστής διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών σε περιοχές που δεν εξυπηρετούνται από αδειοδοτημένους συλλογείς/μεταφορείς ανακυκλώσιμων υλικών. Η διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης είναι 25 μήνες από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης.
Παράλληλα, υλοποιείται πρόγραμμα επέκτασης του υφιστάμενου Δικτύου Πράσινων Σημείων με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η κατασκευή Γωνιών Ανακύκλωσης για την εξυπηρέτηση κοινοτήτων στην περιοχή του Τροόδους, στο πλαίσιο της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη των Κοινοτήτων του Ορεινού Τροόδους.
Οι περί Αποβλήτων (Διαχείριση Δημοτικών Αποβλήτων από τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης) Κανονισμοί εισάγουν υποχρεώσεις για τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τον καθορισμό υποχρεωτικών στόχων για τη χωριστή συλλογή αποβλήτων οι οποίοι θα πρέπει να επιτευχθούν από τους φορείς που είναι αρμόδιοι για τη συλλογή των αστικών αποβλήτων.
Συγκεκριμένα, έως τις 31/12/2023, κάθε Αρχή Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είτε ξεχωριστά, είτε συλλογικά, θα πρέπει να εκπονήσει εξαετές τοπικό σχέδιο δράσης για την πρόληψη της δημιουργίας και τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων, με σκοπό τη συμβολή των τοπικών Αρχών στην επίτευξη των στόχων για τα απόβλητα. Στο τοπικό σχέδιο θα πρέπει να καθορίζονται οι στόχοι με αναφορά στους εθνικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης, ανάκτησης και ανακύκλωσης, ενώ αυτό ελέγχεται από την αρμόδια Αρχή ώστε να διασφαλιστεί ότι συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων.
Έως τις 30/6/2024, οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να εφαρμόσουν σύστημα υποχρεωτικής διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων. Οι εν λόγω Αρχές θα πρέπει να εφαρμόσουν σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετώ» (ΠΟΠ), ώστε να παρασχεθούν οικονομικά κίνητρα στους πολίτες για τη διαλογή στην πηγή και χωριστή συλλογή των δημοτικών τους αποβλήτων.
Μέσω του συστήματος ΠΟΠ επιδιώκεται η διαλογή στην πηγή, χωριστή συλλογή, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και μείωση των αποβλήτων που προορίζονται για υγειονομική ταφή. Μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2023 προκηρύχθηκαν 22 από τους 46 μίνι διαγωνισμούς για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας για την εγκαθίδρυση συστήματος ΠΟΠ από τις ΑΤΑ και υπογράφτηκαν 5 συμβάσεις με αναδόχους. Το έργο εκτιμώμενης αξία €25 εκατ. υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ.
Περαιτέρω, καθορίστηκε η εφαρμογή του φόρου υγειονομικής ταφής μέσα από μελέτη που ολοκληρώθηκε από το υπουργείο Οικονομικών μέσω παροχής τεχνικής βοήθειας από την ΕΕ για την Πράσινη Φορολογική Μεταρρύθμιση.
Εκτός Green Dot 1000 εταιρείες
Ο πρόεδρος και βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, αναφερόμενος στο θέμα της επαναχρησιμοποίησης υλικών, επισήμανε ότι «όταν έχεις έναν καναπέ να τον πάρεις για επαναχρησιμοποίηση για να τον χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος, ενώ εμείς αυτή τη στιγμή, αν πάρουμε τον καναπέ στα πράσινα σημεία, τον αλέθουν και τον πετάνε». Κατ’ επέκταση, ο στόχος για διοχέτευση 55% των αποβλήτων σε ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση, δεν επιτυγχάνεται μέχρι το 2025, όπως είπε ο κ. Θεοπέμπτου.
Εκπρόσωπος της Green Dot ενημέρωσε την Επιτροπή ότι 1.000 εταιρείες που θα έπρεπε να είναι εγγεγραμμένες στο συλλογικό σύστημα δεν έχουν εγγραφεί ακόμη και εξακολουθούν να παρανομούν. Στην Green Dot είπε είναι εγγεγραμμένα 1.450 μέλη.
Από την Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου αναφέρθηκε ότι είναι έτοιμοι να παράσχουν κάθε βοήθεια στις κοινότητες για να προωθηθούν τα μέτρα. Εξέφρασε, ωστόσο, την ανησυχία του κατά πόσο θα αυξηθούν οι φόροι που πληρώνουν οι πολίτες, από τη στιγμή που σήμερα πληρώνουν περιβαλλοντικό τέλος για το νερό και αναμένεται τώρα να πληρώνουν περιβαλλοντικό φόρο για ταφή.
Εκπρόσωπος της Ένωσης Δήμων έκανε λόγο για μεγαλεπήβολο εγχείρημα με πολλές δράσεις, καταθέτοντας την ανησυχία του ότι δεν είναι εύκολο και εφικτό να πετύχουν οι στόχοι. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν πρακτικά ζητήματα για τα οποία έχουν αποταθεί και γραπτώς στον υπουργό Γεωργίας. Τόνισε ότι τους δήμους απασχολεί και η οικονομική πτυχή των δράσεων.
Παρέμβαση
Καλύτερη διαχείριση αποβλήτων
Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα των αποβλήτων σίγουρα δεν είναι εύκολες. Για να πετύχουν, όμως, απαιτούνται δράσεις από όλους και όχι μόνο από την κεντρική κυβέρνηση.
Σημαντικός και ο ρόλος των τοπικών Αρχών και όπως διαφάνηκε κατά τη συζήτηση χθες, όσο και αν ακούγεται παράξενο, οι κοινότητες βλέπουν πιο ζεστά το θέμα, σε σχέση με τους δήμους που έβγαλαν ένα μίζερο κλίμα.
Άλλωστε, η ευθύνη στο τέλος θα καταλήξει στο κάθε σπίτι που θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να προχωρήσει στη διαλογή στην πηγή. Διαφορετικά, τα πράγματα δεν θα προχωρήσουν για μείωση της υγειονομικής ταφής. Για χρόνια συζητούν δράσεις και τώρα που έφτασε ο καιρός να εφαρμοστούν θα πρέπει όλοι να συνεργαστούν για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
