«Για περισσότερα από 40 χρόνια η Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών που ιδρύθηκε το 1980, διεξάγει ένα άνισο αγώνα για την κοινωνικοοικονομική χειραφέτηση, εκπαιδευτική και επαγγελματική ενσωμάτωση και διασφάλιση της άσκησης των θεμελιωδών και αναφαίρετων δικαιωμάτων των τυφλών της Κύπρου» είπε ο πρόεδρος της ΠΟΤ Χριστάκης Νικολαΐδης από το βήμα της 42ης ετήσιας γενικής συνέλευσης της οργάνωσης, το Σάββατο 8 Ιουλίου 2023 στη Σχολή Τυφλών στη Λευκωσία.
Χωρίς να μασήσει τα λόγια του και προφανώς μη έχοντας καμιά πρόθεση να χαϊδέψει αυτιά, ο κ. Νικολαΐδης μίλησε απερίφραστα για «την αποτυχία της χώρας μας να υποστηρίξει τους τυφλούς και τα άτομα με μερική όραση». Είπε ότι η κατάσταση σε ό,τι αφορά τον σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, «επιδεινώνεται σταδιακά, αλλά σταθερά εδώ και 15 σχεδόν χρόνια», προσθέτοντας ότι «όλες οι προσπάθειες μας να ανακόψουμε αυτό το κατρακύλισμα, δεν έχουν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα μέχρι σήμερα. Κατά τα τελευταία χρόνια – πρόσθεσε – αποκαλύφθηκαν σε όλη τους την έκταση οι χρόνιες ανεπάρκειες και οι στρεβλώσεις του ελλειμματικού συστήματος κοινωνικής πρόνοιας στην Κύπρο, που συνοδεύονται με σημαντικές μειώσεις εκατομμυρίων από τη μια χρονιά στην άλλη, όσον αφορά την αντιμετώπιση του κόστους προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών με αναπηρίες».
Οι αναφορές του κ. Νικολαΐδη, που είναι και πρόεδρος της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων (ΚΥΣΟΑ), αποκτούν ιδιαίτερη σημασία αφού έγιναν στην παρουσία της υφυπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας Μαριλένας Ευαγγέλου που μάλιστα μετέφερε στη συνέλευση χαιρετισμό του Προέδρου της Δημοκρατίας, σύμφωνα με τον οποίο, «η διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες και η καταπολέμηση των προκαταλήψεων και των διακρίσεων, αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης». Παρούσα στην εκδήλωση ήταν και η διευθύντρια του αρμόδιου Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες του ιδίου υφυπουργείου Χριστίνα Φλουρέντζου.
Σύντομους χαιρετισμούς απηύθυναν η αναπληρώτρια διευθύντρια της Σχολής Τυφλών Κίκα Κασίνη και η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Στυλιανού Λοττίδη που αναφέρθηκε σε «κοινωνικά στερεότυπα που συνεχίζουν να υφίστανται και σε συστημικές αδυναμίες που παρουσιάζει ο κρατικός μηχανισμός, με αποτέλεσμα τα άτομα με οπτική αναπηρία να αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια σε σημαντικούς τομείς της ζωής τους, όπως είναι η πρόσβαση στην εργασία». Την εκδήλωση χαιρέτισαν επίσης η βουλεύτρια ΔΗΣΥ Σάβια Ορφανίδου, το στέλεχος του ΑΚΕΛ Τούλα Αντωνίου και ο πρώην βουλευτής Γιώργος Περδίκης επίτιμο μέλος της ΠΟΤ.
Θετικές εξελίξεις και… ολέθρια αποτελέσματα
«Είναι γεγονός – είπε μεταξύ άλλων ο Χριστάκης Νικολαΐδης – ότι τα τελευταία 15 χρόνια είχαμε κάποιες πολύ σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά την αναπηρία που επηρεάζουν θετικά και τους τυφλούς, όπως η θεσμοθέτηση της διαδικασίας πρόσληψης ατόμων με αναπηρίες με σύστημα ποσόστωσης στις προσλήψεις στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Θετικά επηρεάζουν επίσης η εισαγωγή στη χώρα μας, του θεσμού της απασχόλησης κοινωνικών συνοδών από τις οργανώσεις μας, η εφαρμογή προγραμμάτων λειτουργίας κατοικιών υποστηριζόμενης διαβίωσης και η αύξηση και επέκταση του επιδόματος διακίνησης σε όλους τους τυφλούς. Όσον αφορά τα ανθρώπινα μας δικαιώματα την ίδια περίοδο (τα τελευταία 15 χρόνια), η κατάσταση είναι κατά πολύ χειρότερη από ό,τι ήταν πριν από την κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με αναπηρίες το έτος 2011.
Οι παρατηρήσεις της αρμόδιας Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, με ολέθρια αποτελέσματα για τους τυφλούς και την οργάνωση τους. Μια από τις βασικότερες παρατηρήσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών, αφορά την οικονομική και άλλη υποστήριξη των οργανώσεων μας στην ανάπτυξη ικανοτήτων και στη διατομεακή ανάπτυξη για να εκπληρώνουν συντεταγμένα το ρόλο τους.
Η οργάνωση μας, ωστόσο, ενώ λαμβάνει κρατική οικονομική υποστήριξη για την πλήρη κάλυψη του προγράμματος λειτουργίας κατοικίας υποστηριζόμενης διαβίωσης και το 70% του μισθού των πέντε κοινωνικών συνοδών που απασχολεί σε ολόκληρη την Κύπρο, τυγχάνει πολύ περιορισμένης ή καθόλου υποστήριξης για τα υπόλοιπα προγράμματα που λειτουργεί, που είναι εξίσου σημαντικά για τους τυφλούς. Τα προγράμματα αυτά αφορούν υπηρεσίες ενημέρωσης και πληροφόρησης, υπηρεσίες ψηφιακών ομιλούντων βιβλίων και περιοδικών, κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες εκπαίδευσης των τυφλών στην υποστηρικτική τεχνολογία και τις ψηφιακές δεξιότητες, υπηρεσίες παραγωγής ειδών καλαθοπλεκτικής και χειροτεχνημάτων και υπηρεσίες αθλητισμού και ψυχαγωγίας.
Ως αποτέλεσμα, το έλλειμμα στο ταμείο της οργάνωσης αυξήθηκε από 23.806 ευρώ που ήταν το έτος 2021, στα 34.017 ευρώ το έτος 2022 και εξακολουθεί να αυξάνεται επικίνδυνα, μήνα με το μήνα. Το δεύτερο πολύ σοβαρό ζήτημα που αντιμετωπίζει η οργάνωση από το έτος 2011, είναι ο σταδιακός εκτοπισμός των τυφλών από τη Σχολή Τυφλών, που αποτελεί τη δεύτερη κατοικία τους. Πέραν από το γεγονός ότι οι τυφλοί και η οργάνωση τους, δεν έχουν λόγo στη Σχολή Τυφλών όπως συνέβαινε στο παρελθόν, η οργάνωση μας συμμετέχει σήμερα με μόνο 4 εκπρόσωπους από τα 13 μέλη που έχει το Διοικητικό της Συμβούλιο, με αποτέλεσμα οι αποφάσεις που λαμβάνονται, όχι μόνο να μη συνάδουν με τον περί Σχολής Τυφλών Νόμο και τους Κανονισμούς, αλλά να παραβιάζουν ταυτόχρονα τα αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα τους και θεμελιώδεις ελευθερίες των τυφλών.
Το τρίτο ζήτημα που απασχολεί έντονα την περίοδο αυτή τα μέλη της οργάνωσης μας, είναι η ειδική χορηγία για τυφλούς. Πρόκειται για ένα επίδομα 362 ευρώ που καθορίστηκε ειδικά για τους τυφλούς στις αρχές του 21ου αιώνα και παραμένει το ίδιο εδώ και 15 σχεδόν χρόνια. Ακόμα και η θεσμοθετημένη ετήσια αύξηση της χορηγίας αυτής με βάση το δείκτη τιμών καταναλωτή, αναστάληκε λόγω της οικονομικής κρίσης για έξι τουλάχιστο χρόνια. Η χώρα μας κατατάσσεται όσον αφορά το επίδομα αυτό για τους τυφλούς, στις τελευταίες θέσεις ανάμεσα στις χώρες κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ψευδοαναγνώριση δικαιωμάτων στα χαρτιά
«Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα άτομα με αναπηρία βιώνουν διαχρονικά τη φτώχεια και την εξαθλίωση, ζουν μόνιμα στο περιθώριο και υπόκεινται καθημερινά σε κοινωνικό αποκλεισμό, η ουσιαστική αύξηση των επιδομάτων που παρέχονται σε αυτούς, αποτελεί τη μοναδική διέξοδο εξασφάλισης σε αυτούς μιας ποιοτικής διαβίωσης και κάλυψη μέρους του κόστους αναπηρίας» υπογράμμισε ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών και πρόσθεσε:
«Διατρανώνουμε ότι δεν θα ανεχτούμε άλλα πισωγυρίσματα: Τα όποια μικρά βήματα προς το μεγάλο στόχο της ισότιμης κοινωνικής ένταξης, έχουν μετά από αγώνες δεκαετιών πραγματοποιηθεί, είναι αδιαπραγμάτευτα και συνιστούν παρακαταθήκη. Η οπτική αναπηρία και οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας που έχουν εφαρμοστεί ως σήμερα, δεν πρέπει να τίθενται στην προκρούστεια κλίνη της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ωσάν τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους να ευθύνονται για τις απανωτές κρίσεις που πλήττουν τη χώρα μας και πρώτα και κύρια τα άτομα με αναπηρίες.
Η κυπριακή Πολιτεία πρέπει να τερματίσει άμεσα, κάθετα και απόλυτα τις όποιες συνταγές πολιτικών που νομοτελειακά οδηγούν στην κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Κεντρικός στόχος του κινήματος των τυφλών ήταν, είναι και θα είναι η υπεράσπιση των αναφαίρετων θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων με οπτική αναπηρία. Σε αυτή την κατεύθυνση, η άσκηση πίεσης προς την Πολιτεία θα είναι διαρκώς εντεινόμενη, μέχρι τη στιγμή που θα μπει ένα τέλος στην ψευδοααναγνώριση των δικαιωμάτων των ατόμων με οπτική αναπηρία μόνο στα χαρτιά και μόνο μέσα από λόγια κενά περιεχομένου. Μόνο έτσι θα επιτευχθεί η πολυπόθητη ουσιώδης αναγνώρισή των τυφλών και με μερική όραση πολιτών ως φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πράξη».
Ο κ. Νικολαϊδης ζήτησε «άρση των εμποδίων για συμπερίληψη των ενηλίκων στην υγεία, στην εργασία και απασχόληση, στη συμμετοχή στην πολιτική και δημόσια ζωή και στην εκλογική διαδικασία, στον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την ψυχαγωγία». Ζήτησε επίσης «άρση των εμποδίων για συμπερίληψη των παιδιών με οπτική αναπηρία στην εκπαίδευση». Ανέφερε σχετικά στον «Φ» ότι στην Κύπρο τώρα υπάρχουν περίπου 90 παιδιά μέχρι 18 χρόνων με διαφόρων βαθμών προβλήματα όρασης και μόνο 3-4 από αυτά είναι εντελώς τυφλά. Μας πληροφόρησε ότι όλα τα παιδιά σχολικής ηλικίας με προβλήματα όρασης, φοιτούν σε σχολεία Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης και αρκετά από αυτά προχωρούν σε πανεπιστημιακές σπουδές, κυρίως στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο ΤΕΠΑΚ.
Οι προσωπικοί βοηθοί με προσόντα ακαδημαϊκά και οι σύμβουλοι ΑμεΑ
«Παρουσιάζονται το τελευταίο χρονικό διάστημα κάποιες πολύ υποσχόμενες εξελίξεις όσον αφορά το σχεδιασμό υπηρεσιών συμπερίληψης των πολιτών με οπτική αναπηρία στην κοινότητα, που επιτρέπουν στους τυφλούς να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον», είπε στην ομιλία του ο Χριστάκης Νικολαϊδης.
Εξήγησε στον «Φ» ότι «αναφερόταν σε έργο με φορέα υλοποίησης το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες, για την εισαγωγή και στη χώρα μας, του θεσμού του προσωπικού βοηθού ΑμεΑ και του συμβούλου ΑμεΑ, συμπληρώνοντας με τον τρόπο αυτό μια αποτελεσματική πολιτική πραγματικής ενσωμάτωσης των τυφλών στην κοινωνία όπου ζουν». Στο πλαίσιο αυτό θα εργοδοτηθούν τουλάχιστον 90 πάροχοι υπηρεσιών προσωπικού βοηθού με ακαδημαϊκά προσόντα τουλάχιστον αποφοίτου Μέσης Εκπαίδευσης. Οι υπηρεσίες τους θα εφαρμοστούν πιλοτικά για ένα χρόνο και ο αριθμός τους θα αυξηθεί σταδιακά μέχρι 450 για εξυπηρέτηση 450 – 1350 ατόμων με αναπηρίες.
Σε ό,τι αφορά τους συμβούλους ΑμεΑ, θα εργοδοτηθούν αρχικά, σε πιλοτικό επίπεδο για ένα χρόνο, 50 σύμβουλοι, πτυχιούχοι Κοινωνικών Επιστημών, Ψυχολογίας ή Ενιαίας Εκπαίδευσης, για εξυπηρέτηση 2500 – 5000 ατόμων. Στη συνέχεια θα αυξηθεί ο αριθμός των συμβούλων σε 125 για εξυπηρέτηση 6250 – 12500 ατόμων με αναπηρίες.
Οι υποσχέσεις για χορηγίες και κοινωνικούς συνοδούς
Σε χορηγίες και επιδόματα που παρέχονται από το κράτος στα άτομα με οπτική αναπηρία εδώ και πολλά χρόνια, έκανε αναφορά στον χαιρετισμό του στην εκδήλωση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Μίλησε για τη μηνιαία χορηγία τυφλών που λαμβάνουν περίπου 2 χιλιάδες άτομα, για το μηνιαίο επίδομα διακίνησης και για το αναπηρικό επίδομα για τους λήπτες του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Αναφέρθηκε επίσης στην επιχορήγηση κατ’ οίκον φροντίδας (σ. σ. με εισοδηματικά κριτήρια που το κίνημα αναπήρων ζητά να καταργηθούν, σύμφωνα με τον Χρ. Νικολαϊδη), την επιχορήγηση αγοράς αυτοκινήτου (σ. σ. που όμως μας είπε ο κ. Νικολαϊδης, «μειώθηκε δραματικά το 2012») και την επιχορήγηση της αγοράς τεχνικών μέσων και εξοπλισμού υποστηρικτικής τεχνολογίας.
«Η ενδυνάμωση της οργάνωσής σας – αναφέρει επίσης ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης – για να παρέχει η ίδια υπηρεσίες προς τα μέλη της, συμπληρώνοντας τον ρόλο του κράτους, επιτυγχάνεται μέσω της επιχορήγησης διαφόρων προγραμμάτων. Η Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών, μέσω της παροχής χορηγίας από το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες, εργοδοτεί κοινωνικούς συνοδούς για την εξυπηρέτηση των τυφλών σε όλες τις πόλεις (σ.σ. αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν κοινωνικοί συνοδοί στη Λεμεσό και στη Λευκωσία αφού σύμφωνα με τον κ. Νικολαϊδη, η μια αφυπηρέτησε και η άλλη παραιτήθηκε πριν λίγους μήνες).
Μέσω των προγραμμάτων αυτών επωφελούνται πέραν των 750 μελών της οργάνωσής σας, οι οποίοι με τις υπηρεσίες του συνοδού διευκολύνονται και ενθαρρύνονται όχι μόνο για εξυπηρέτηση τους σε υπηρεσίες, αλλά και γενικότερα για διακίνηση, δραστηριοποίηση, κοινωνικοποίηση, συμμετοχή και ενσωμάτωση. Για την ένταξη στην απασχόληση, ο Νόμος περί Πρόσληψης Ατόμων με Αναπηρίες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, έχει δώσει την ευκαιρία σε δεκάδες άτομα με οπτική αναπηρία (σ. σ. πρόκειται για 20 άτομα) που διέθεταν τα απαιτούμενα προσόντα να διοριστούν στο δημόσιο. Δόθηκαν επίσης ευκαιρίες για εργοδότηση στον ιδιωτικό τομέα (σ. σ. σε άλλα 20 άτομα)».
