Ηλικιωμένοι με αλτσχάιμερ κακοποιούνται στα σπίτια τους είτε από φροντιστές είτε ακόμη και από τα παιδιά τους, ενώ η Κύπρος κρατά στα χέρια της μια «δημογραφική βόμβα» η οποία «αν δεν πάρουμε τα μέτρα μας από τώρα, με τη γήρανση του πληθυσμού, τα επόμενα χρόνια θα σκάσει».

Η προειδοποίηση του διευθυντή του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας στην επιτροπή Υγείας της Βουλής, ξεκάθαρη. «Τόσο εμείς, όσο και ο Σύνδεσμος Πρόληψης και Καταπολέμησης της Βίας στην Οικογένεια, λαμβάνουμε σχετικές αναφορές», πρόσθεσε ο Δήμος Αντωνίου και επεσήμανε ότι «παρατηρούμε, ταυτόχρονα, ότι φροντιστές που έχουν υπό την ευθύνη τους ηλικιωμένους με αλτσχάιμερ δεν είναι εξειδικευμένοι, ενώ μέλη οικογενειών που φροντίζουν ασθενείς, βρίσκονται στα όρια της ψυχολογικής κατάρρευσης χωρίς να προσφέρεται από το κράτος βοήθεια».

Η παροχή εξειδικευμένης στήριξης στα άτομα και τις οικογένειές τους, καλύπτεται ως επί το πλείστον από την ιδιωτική πρωτοβουλία και τα κέντρα ημέρας που λειτουργούν αρμόδιοι σύνδεσμοι. Το κράτος παραχωρεί επιδόματα για εξασφάλιση φροντίδας μόνο όταν ο ασθενής με αλτσχάιμερ φθάσει στο σημείο να καθηλωθεί στο τροχοκάθισμα ως παραπληγικός ή τετραπληγικός και την ίδια ώρα, οι σύνδεσμοι που στηρίζουν αυτή την ομάδα των ασθενών, λαμβάνουν ελάχιστή ή καθόλου κρατική χορηγία. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Παγκύπριου Συνδέσμου Αλτσχάιμερ και συναφών ανοιών «Μη με λησμόνει» ο οποίος, όπως ανέφεραν εκπρόσωποι του, λαμβάνει €5.000 ετησίως από το κράτος ως χορηγία.

Στην Κύπρο, όπως αναφέρθηκε δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά στοιχεία (σε πρόσφατη ομιλία της η υπουργός Υγείας έκανε λόγο για περίπου 18.000 ασθενείς). Υπολογίζεται, ωστόσο, ότι για τους ηλικιωμένους τα επόμενα χρόνια θα ισχύσει η αναλογία, ένας στους τρεις. Δηλαδή, ένα στα τρία άτομα άνω των 65 ετών θα παρουσιάσει σε κάποια στιγμή συμπτώματα άνοιας.

Από πλευράς του Παγκύπριου Συνδέσμου Αλτσχάιμερ και συναφών ανοιών, έγινε αναφορά στα προβλήματα στέγασης που αντιμετωπίζουν στην επαρχία Λάρνακας. Όπως αναφέρθηκε, στον σύνδεσμο, ο οποίος προσφέρει προγράμματα στήριξης και κέντρο ημερήσιας φροντίδας σε δεκάδες ασθενείς, παραχωρήθηκε τουρκοκυπριακή γη για να δημιουργηθεί το πρώτο εξειδικευμένο κέντρο στην Κύπρο. «Χωρίς την κρατική οικονομική στήριξη δεν θα καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε τη συνέχεια αυτού του κέντρου», είπαν οι εκπρόσωποι του συνδέσμου. «Για να λειτουργήσουμε σωστά και να προσφέρουμε στον κόσμο τις υπηρεσίες που χρειάζεται, χρειαζόμαστε την οικονομική στήριξη του κράτους», είπαν και πρόσθεσαν ότι «δεν πρέπει να μιλάμε μόνο για ηλικιωμένα άτομα. Έχουμε άνθρωπο 36 ετών και άλλο 45 ετών που είναι ασθενείς και χρειάζονται στήριξη».

Για την επαρχία Αμμοχώστου, εκπρόσωπος του συνδέσμου ανέφερε ότι δεν λειτουργεί κέντρο ημερήσιας φροντίδας, λόγω οικονομικής στενότητας, ωστόσο, γίνονται προσπάθειες ώστε να ενισχύονται οι ασθενείς και οι οικογένειες τους με άλλες παρεμβάσεις.

Η εκπρόσωπος του Συνδέσμου «Ιθάκη», είπε με τη σειρά της ότι συνήθως για να λάβουν στήριξη απευθύνονται στα κέντρα, οικογένειες  οικονομικά ευκατάστατες κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται ενδυνάμωση και ενημέρωση και των χαμηλότερων οικονομικά στρωμάτων της κοινωνίας. Ο σύνδεσμος, είπε, λειτουργεί δύο κέντρα ημερήσιας φροντίδας. Το κάθε κέντρο χρειάζεται γύρω στις €50.000 για να λειτουργήσει αλλά δεν έχει δοθεί μέχρι τώρα καμία κρατική χορηγία στον σύνδεσμο.

Σε ό,τι αφορά την στήριξη που λαμβάνουν οι ασθενείς με αλτσχάιμερ από το κράτος, όπως αναφέρθηκε από το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες, περιορίζεται στο επίδομα φροντίδας που λαμβάνουν τα άτομα αυτά όταν καθηλωθούν σε τροχοκάθισμα λόγω παραπληγίας ή τετραπληγίας. Για τα άτομα με παραπληγία δίνονται €400 και για τα άτομα με τετραπληγία €900 και σε περίπτωση που οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται εξειδικευμένη φροντίδα δίνονται άλλα €100 και στις δύο κατηγορίες.

Μετά από επίμονες ερωτήσεις βουλευτών, διαπιστώθηκε ότι το κράτος δεν παρέχει άλλη στήριξη σε άτομα με αλτσχάιμερ πριν επιδεινωθεί η κατάσταση τους. Επίδομα φροντίδας παρέχεται μόνο σε όσα από τα άτομα αυτά είναι και λήπτες Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

Η διαπίστωση ότι οι ασθενείς με αλτσχάιμερ δεν στηρίζονται από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, προκάλεσε την έντονη αντίδραση των βουλευτών, οι οποίοι κάλεσαν την εκπρόσωπο του υπουργείου Οικονομικών που συμμετείχε στη συνεδρίαση να μεριμνήσει ώστε να μεταφερθεί το μήνυμα στον αρμόδιο υπουργό. 

Από τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, οι οποίες εκπροσωπούσαν στη συνεδρίαση το υπουργείο Υγείας, έγινε αναφορά στην εθνική στρατηγική για το αλτσχάιμερ, η οποία, όπως λέχθηκε, έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται τώρα η έγκρισή της από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Σε ό,τι αφορά την κλινική μνήμης που λειτουργούσε στον δημόσιο τομέα, η εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας ανέφερε ότι με την εφαρμογή του ΓεΣΥ οι ασθενείς απευθύνθηκαν στον ιδιωτικό τομέα και έτσι αναστάληκε και η λειτουργία της κλινικής.

Αναφορά έγινε και στον αριθμό των επισκέψεων για εργοθεραπεία που δικαιούνται οι ασθενείς μέσω του ΓεΣΥ. Όπως επισημάνθηκε, ο ΟΑΥ παραχωρεί μόνο 21 επισκέψεις τον χρόνο, τη στιγμή που υπάρχουν ασθενείς που μπορεί να χρειάζονται εργοθεραπεία είτε καθημερινά, είτε κάθε δύο ημέρες κ.λπ.

Το νοσοκομείο Αθαλάσσας, όπως αναφέρθηκε επίσης, δεν είναι κατάλληλο για να φιλοξενεί ασθενείς με αλτσχάιμερ, ενώ η δημιουργία γηροψυχιατρικής κλινικής μάλλον χρειάζεται χρόνο ακόμα για να επιτευχθεί.

Αναφέρεται ότι αρκετοί ασθενείς με αλτσχάιμερ καταλήγουν, ανεξαρτήτως ηλικίας, να φιλοξενούνται σε στέγες ευγηρίας χωρίς την εξειδικευμένη φροντίδα που χρειάζονται.

Αντίδραση από όλα τα κόμματα

Σε δηλώσεις του, μετά τη συνεδρίαση, ο πρόεδρος της επιτροπής Υγείας, Ευθύμιος Δίπλαρος, είπε πως «δεν υπάρχουν, δυστυχώς, οι δομές στην πατρίδα μας για τους ασθενείς με αλτσχάιμερ», για να προσθέσει ότι «η έλλειψη φροντιστών είναι, επίσης, ένα ζήτημα το οποίο μας έχει απασχολήσει». Επιβάλλεται, είπε, «να υπάρχει μια συγκεκριμένη στρατηγική στήριξης των οικογενειών των ασθενών, ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν».

Η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, αναφερόμενη στην επιδοματική πολιτική, είπε ότι «το Τμήμα Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες ενημέρωσε πως για να δικαιούται ένας άνθρωπος με άνοια να λάβει το επίδομα πρέπει πρώτα να φτάσει στην τετραπληγία, ώστε να μπει στην κατηγορία της κινητικής αναπηρίας».

Ο βουλευτής της ΕΔΕΚ, Αντρέας Αποστόλου, είπε ότι «η Πολιτεία πρέπει να ενισχύσειτους συνδέσμους που λειτουργούν κέντρα ημέρας στις επαρχίες», ενώ ο βουλευτής της ΔΗΠΑ, που ενέγραψε το θέμα προς συζήτηση, Μιχάλης Γιακουμή, εξέφρασε την ελπίδα «με αυτή τη συζήτηση που ανοίξαμε, να αγγίξουμε την κοινωνική και ηθική ευαισθησία όλων μας και να βρεθούν τρόποι οικονομικής ενίσχυσης αυτών των ασθενών από μέρους της πολιτείας».

Ο βουλευτής του ΕΛΑΜ, Σωτήρης Ιωάννου, είπε πως «το κράτος οφείλει να σταθεί στο πλευρό των ασθενών αυτών και να είναι πραγματικά ένα κράτος πρόνοιας, που να μην αφήνει τους πολίτες αυτούς στο έλεος του Θεού και στο έργο αποκλειστικά των εθελοντών».

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

«Να σας δώσουν κάτι πίσω;»

Η αναφορά του αρμόδιου συνδέσμου, ότι η χορηγία που του παραχωρείται είναι μόλις €5.000 τον χρόνο, προκάλεσε την έντονη αντίδραση όλων των βουλευτών οι οποίοι απευθύνθηκαν αμέσως στην εκπρόσωπο του υπουργείου Οικονομικών. Μάλιστα, ο πρόεδρος της επιτροπής, θέλοντας να επισημάνει το γεγονός ότι €5.000 δεν συμβάλουν καθόλου στην ενίσχυση ενός συνδέσμου που προσφέρει υπηρεσίες σε ασθενείς, ρώτησε την εκπρόσωπο του υπουργείου Οικονομικών «εάν το Υπουργείο θέλει να δώσει ο σύνδεσμος και κάτι πίσω στο κράτος». Η περίπτωση του συγκεκριμένου συνδέσμου δεν είναι η μοναδική. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις. Εκείνο που ενοχλεί, είναι το γεγονός ότι οι σύνδεσμοι αυτοί καλύπτουν τις ανάγκες που κανονικά θα έπρεπε να καλύπτει το κράτος.

Μ.Π.