Πάντα θαύμαζα την περηφάνια των Βαρωσιωτών για την πόλη τους. Εκείνη την περηφάνια που ξεχειλίζει απ ΄τα χείλη τους όταν αρχίζουν να μιλούν για την πόλη τους.
Σε συνεπαίρνουν με όσα διηγούνται, αρχίζοντας πάντα με τη φράση «εμείς στο Βαρώσι…». Τοπικιστές; Ίσως! Μα αν επισκεφθείς το Βαρώσι μπαίνεις κι εσύ μεμιάς στη δική τους ιστορία και νιώθεις κομμάτι της. Περιδιαβαίνεις μαζί τους στις γειτονιές της ιστορίας τους, τα μονοπάτια του καημού τους, στις ακρογιαλιές των ονείρων τους που άφησαν εκεί, να κείτονται στην Χρυσή Ακτή μαζί με τα κρινάκια που ανθίζουν κάθε χαραυγή, μπας και γυρίζουν να πατήσουν ξανά το κουμπί της ζωής. Εκεί που γεννήθηκαν, πρωτοπερπάτησαν, ερωτεύτηκαν κι ονειρεύτηκαν τη ζωή. Στην πόλη της τέχνης, του εμπορίου, των ανθρώπων της. Εκεί που στις 14 Αυγούστου του 1974, πάγωσαν όλα…
Ανταποκρινόμενοι θετικά στην πρόσκληση της Ένωσης Συντακτών Κύπρου, την οποία και ευχαριστούμε επί τούτου, για μια δημοσιογραφική περιήγηση στην περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων, με συνοδοιπόρους τους γνωστούς βαρωσιώτες, Άννα Μαραγκού και Χριστάκη Νικήτα, την περασμένη Δευτέρα κινήσαμε, για να μάθουμε για την Αμμόχωστο. Για να δούμε επί του εδάφους όλα όσα για τα οποία μιλάμε . Για να έχουμε την εικόνα στο μυαλό μας όταν αναφερόμαστε στα πολιτικά παιχνίδια που τεκταίνονται γύρω από το Βαρώσι. Να δούμε ιδίοις όμμασι «όταν λέμε Βαρώσι, τι εστί».
Συνάδελφοι όλων των ηλικιών, μα οι περισσότεροι της νεότερης γενιάς. Εκείνοι που μεγαλώσαμε με τις αφηγήσεις, με τις εικόνες, με τον πόνο των ανθρώπων. Μιας γενιάς που προσπαθούσε πάντα να φανταστεί πως ήταν η ζωή πριν από το 1974 στα κατεχόμενα μέρη. Για τους περισσότερους δεν ήταν η πρώτη επίσκεψη στην περίκλειστη πόλη. Μα αυτή τη φορά ήταν αλλιώς. Χωρίς το βάρος των υποχρεώσεων για ρεπορτάζ ανταποκρίσεις και όλα όσα επιβάλλει η δουλειά μας, αφεθήκαμε περπατώντας στην πόλη ν΄ακούμε τις συναισθηματικά φορτισμένες αφηγήσεις των Βαρωσιωτών και να μπαίνουμε έστω και για λίγο στον δικό τους κόσμο.
>>Μια πόλη πολυπολιτισμική
Επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο από τη Δημοσιογραφική Εστία και καθ΄οδόν για το οδόφραγμα των Στροβιλιών, η Άννα Μαραγκού μας περιέγραφε την ιστορία της Αμμοχώστου δια μέσου των αιώνων. Από τη Σαλαμίνα, στην Αρσινόη, στην Κωνσταντία, στην Έγκωμη… Στους κατακτητές που πέρασαν κι άφησαν ο καθένας το δικό του αποτύπωμα για να γίνει μια πόλη πολυπολιτισμική.
«Περπατώντας στην πόλη θα δείτε ότι χρειάζεται μόνο έξι μήνες συντήρηση» μας λέει, προετοιμάζοντας μας για τα όσα θα συναντούσαμε μπροστά μας.
Περάσαμε από την περιοχή της κατεχόμενης Άχνας, με τις περιγραφές του κ. Νικήτα και της κ. Μαραγκού, ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο. Πριν από το 1974. Και νοερά ταξίδεψα πίσω σε όσα μας έλεγε με περηφάνια για το χωριό του ο μακαριστός μας ο συνάδελφος Πάμπος Βάσιλας.
>Να θυμάστε την Αμμόχωστο…
Τo 1571 όταν οι συνασπισμένοι Ευρωπαίοι, νίκησαν τους Οθωμανούς στη ναυμαχία της Ναυπάκτου, εξηγεί η Άννα Μαραγκού, φώναζαν «Ricordare Famagosta» που σημαίνει «να θυμάστε την Αμμόχωστο». Αυτό ήθελε κι ίδια μετά απ’ αυτή την περιήγηση. Να θυμόμαστε την Αμμόχωστο. Αλήθεια μπορεί κανείς να την ξεχάσει; Την παρατηρώ σε όλη τη διαδρομή και καταλαβαίνω πως όπως όλοι οι Βαρωσιώτες που αγαπούν την πόλη τους, όσο βαστούν τα πόδια της θα περπατά στο Βαρώσι και θα το δείχνει στον κόσμο κι όσο αντέχει η καρδιά της θα μιλά για το έγκλημα που συντελείται. Για την παράνοια που δεν αντέχει ο νους. Κι αυτό είναι το δικό της πατριωτικό καθήκον. Το δικό της “Δεν Ξεχνώ”. Τo ίδιο κι ο Χριστάκης Νικήτα, που όσες φορές κι αν γυρίσει στο Βαρώσι, νιώθει πως γυρνάει στο σπίτι του. Πολλές φορές, περπατώντας στην πόλη, νομίζει πως κάποιος θα του φωνάξει, ή πάλι όταν βρίσκεται στη θάλασσα, νομίζει πως θα βγει και θα γυρίσει στο σπίτι του εκεί… Στο Βαρώσι του.
Μπαίνοντας στην πόλη, είχα στο μυαλό μου αυτό που μου ‘χε πει όταν επισκέφθηκα ξανά το Βαρώσι, ένας άλλος Βαρωσιώτης, όταν τον ρώτησα πώς νιώθει που έρχεται στην πόλη του ως επισκέπτης. «Είναι σαν ν’ ανοίγεις ένα φέρετρο και να βλέπεις κάποιον πεθαμένο…» μου ‘χε πει. Κι αυτό ήμασταν κι εμείς… Επισκέπτες που «ανοίγαμε» το φέρετρο μιας νεκρόπολης, να δούμε τις αλήθειες της.
>Λες και ο πόλεμος τελείωσε χτες…
Περπατάμε την οδό Ήρας και βλέπουμε τις οικοδομές, ερείπια, αφημένες στο πέρασμα του ανελέητου χρόνου. Θαρρείς πως ο πόλεμος τελείωσε λίγο πριν κι οι κάτοικοι έφυγαν αλαφιασμένοι και προδομένοι μέσα απ΄ τη φωτιά.
Ταυτόχρονα η παράνοια να ξεδιπλώνεται ανάμεσα στα χαλάσματα. Αναψυκτήρια διάσπαρτα σε όλη την πόλη, ένα κιόσκι ενοικίασης ποδηλάτων, ανθώνες και φρεσκοστρωμένη άσφαλτος με καινούργια γραμμοχάραξη. «Αστυνομικοί» να κυκλοφορούν πάνω σε πατίνια και να κάνουν υποδείξεις στους περαστικούς. Να ελέγχουν την κάθε μας κίνηση.
Γυαλισμένες ταμπέλες των οδών δεν έχουν αλλοιωθεί καθόλου στο χρόνο. Και καθώς ανηφορίζουμε την περιοχή της Αγίας Τριάδος ρωτώ την Άννα Μαραγκού το γιατί. Είναι ένα ερώτημα που δεν είχε σαφή απάντηση και η ίδια. Πάντως το υλικό τoυς είναι από ματέμι, που διέθετε το Βαρώσι πριν από το 1974.
Κατηφορίσαμε προς τα παραλίες του «Φαλήρου» και της «Γλώσσας» για να μας αφηγηθούν οι Βαρωσιώτες συνοδοιπόροι τις δικές τους ιστορίες. Για τις «κόντρες» στην Καμήλα, για τους γνωστούς ποιητές και καλλιτέχνες που «στρατοπέδευαν» στο Βαρώσι, για το σπίτι του Ευάγγελου Λοϊζου στο οποίο φιλοξενήθηκε ο Τσώρτσιλ.
>Το σπίτι του Πολ Γεωργίου
Επιστρέφοντας ξανά στην πόλη, μας δείχνουν το περίφημο μπλού μπάγκαλοου του Πολ Γεωργίου, απ’ το ανοιχτό παράθυρο του οποίου φαίνεται η γνωστή τοιχογραφία με τον Δον Κιχώτη, αγέρωχο να περιμένει κι αυτός τη μέρα της επιστροφής. Λίγο πιο πάνω τα βήματά μας συναντούν το γνωστό ξενοδοχείο King George, με τη δική του ιστορία που έγραψαν οι γνωστοί κινηματογραφικοί αστέρες.
Πίσω στην εμπορική «Δημοκρατίας». Περνάμε από το Έντελβαις. «Εδώ σύχναζε η μαρίδα… που έλεγε η μάνα μου» λέει η κ. Μαραγκού. «Που συναντώνταν τα ζευγαράκια και γίνονταν τα προξενιά;» τη ρωτάμε. «Ε… πιο κάτω στο Boccaccio. Ήταν πιο… καλό αυτό» μας λέει με νόημα.
Ανηφορίζουμε αρκετά και βλέπουμε γύρω μας τα αρχοντικά οικοδομήματα, να τα «σχίζει» η φύση και να παίρνει τη θέση της. Λείπουν οι άνθρωποι κι η φύση παίρνει το μερίδιο που της αναλογεί. Το μερίδιο που τους αναλογεί.
>Το ΑΤΜ στη Δημοκρατίας
Προχωρούμε παρατηρώντας τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες. Σημάδι της εμπορικότητας του Βαρωσιού. Μας εξηγεί ο κ. Νικήτας έξω από το κατάστημα της Barclays στο σταυροδρόμι Δημοκρατίας κι Ευαγόρου για το ΑΤΜ που διέθετε από τότε το Βαρώσι και πως ακριβώς δούλευε. Ήταν ο προπομπός των σημερινών μηχανών.
Περάσαμε το Λύκειο Ελληνίδων, που πια το όνομα του έχει καλυφθεί με τσίγκους, λες και θα σβηστεί η ιστορία του. Το ίδιο και στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου. Μας περιγράφει ο κ. Νικήτα για τους ήρωες της Κύπρου που φοίτησαν εκεί. Μάλιστα μας ανέφερε πως πάντα το θρανίο του ήρωα μαθητή Πετράκη Γιάλλουρου, παρέμενε κενό στη μνήμη του.
Προχωρήσαμε για να συναντήσουμε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και την Πινακοθήκη της πόλης, για να μάθουμε πως περισσότερα από 200 έργα τέχνης που εκτίθεντο εκεί παραδόθηκαν τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο των δράσεων της Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά. Στο τέρμα του δρόμου το τζαμί Μπιλαλ Αγά.
Στον γυρισμό, στρίβουμε για να κατηφορίσουμε προς την παραλιακή λεωφόρο Τζόν Κέννετυ. Μακρά διαδρομή αρκετών χιλιομέτρων, μέχρι να φτάσουμε εκεί που έστησε το πικ νικ του ο σουλτάνος… Κατεβήκαμε στην χρυσή ακτή πλάι στο κύμα και τα κρινάκια του. Εκείνα που κάθε καλοκαίρι φυτρώνουν καρτερικά και περιμένουν…
>Στα περβόλια της Πέτζιενας
Σαν κινήσαμε για το δρόμο της επιστροφής από το Βαρώσι στη Δερύνεια, εκεί στα γνωστά «περβόλια της Πέτζιενας» οι συνοδοιπόροι Βαρωσιώτες μας έδειξαν το σημείο που θα κτιστούν οι 1250 κοινωνικές κατοικίες που εξήγγειλε ο Ερντογάν για τους ανθρώπους που θα εργαστούν για την «ανοικοδόμηση» του Βαρωσιού. Στο λεωφορείο οι συζητήσεις έδιναν κι έπαιρναν για όσα είδαμε. Μα όλοι κρατήσαμε το «Ricordare Famagosta». Στις δημοσιογραφικές αναφορές μας να θυμόμαστε πάντα την Αμμόχωστο και τις ομορφιές της.
