Πλέον η Κύπρος θεωρείται διεθνώς και χωρίς αμφιβολία εξαγωγικός κόμβος λογισμικών παρακολουθήσεων.

Η ειδική επιτροπή της Ευρωβουλής (PEGA) που συστάθηκε για να εξετάσει τη χρήση συστημάτων υποκλοπής ιδιωτικής επικοινωνίας ανάμεσα σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενέκρινε προχθές την έκθεση γεγονότων για το εξεταστικό της έργο σε χρονικό διάστημα ενός έτους και το συνοδευτικό κείμενο συστάσεων.

Οι δύο αυτές εκθέσεις παρουσιάζουν το νησί μας ως κέντρο διακίνησης τέτοιων λογισμικών και θα τεθούν υπό έγκριση στην ολομέλεια της Ευρωβουλής τον Ιούνιο (12/6/2023). Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της ψηφοφορίας τον ερχόμενο μήνα, το γεγονός ότι το 38μελές ειδικό αυτό σώμα (PEGA) έχει υπερψηφίσει τα δύο κείμενα, δίδει επίσημη μορφή και κατ’ επέκταση υπόσταση στις σχετικές επισημάνσεις. Μάλιστα, το αποτέλεσμα της προχθεσινής ψηφοφορίας στέλνει ηχηρό μήνυμα, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών της PEGA -30 ευρωβουλευτές στο σύνολο- ενέκρινε το τελικό περιεχόμενό τους.

Σε ό,τι αφορά τις αναφορές για το νησί μας, στο κείμενο συστάσεων σημειώνεται μεταξύ άλλων πως η εξεταστική επιτροπή καταλήγει ότι «υπάρχει απόδειξη κακοδιοίκησης στην Κύπρο σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα είδη διπλής χρήσης κάτι που απαιτεί στενή επόπτευση». Όπως είναι γνωστό, αυτά τα είδη (dual use) λαμβάνουν τον εν λόγω χαρακτηρισμό γιατί μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε με θετικό τρόπο για την κοινωνία, είτε κακόβουλα.

Σε άλλο σημείο, η Κύπρος καλείται να αξιολογήσει διεξοδικά «όλες τις άδειες εξαγωγών που έχει εκδώσει για λογισμικά κατασκοπίας και να τις ανακαλέσει όπου είναι απαραίτητο», αλλά και να επανεξετάσει «την αποστολή υλικού με λογισμικό παρακολουθήσεων ανάμεσα στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ χωρών-μελών, και να χαρτογραφήσει τις διάφορες ισραηλινές εταιρείες ή εταιρείες που ελέγχονται από Ισραηλινούς πολίτες που είναι εγγεγραμμένες στην Κύπρο και εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες».

Στην 23η επισήμανση που καταγράφεται στην έκθεση συστάσεων, η Κύπρος όχι μόνο παρουσιάζεται ως κέντρο εξαγωγών, αλλά και ως χώρα από την οποία εξάγονται λογισμικά σε καταπιεστικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο. Η ακριβής αναφορά είναι η ακόλουθη: «η κατάσταση σε κάποια κράτη-μέλη είναι επίσης λόγος για ανησυχία, πιο συγκεκριμένα λαμβάνοντας υπόψιν την παρουσία μιας επικερδούς και αναπτυσσόμενης βιομηχανίας λογισμικού παρακολουθήσεων που επωφελείται από την καλή φήμη, την απλή αγορά και ελεύθερη διακίνηση της Ένωσης, παρακινώντας κράτη-μέλη όπως η Κύπρος και η Βουλγαρία να γίνουν εξαγωγικός κόμβος για λογισμικά παρακολούθησης σε καταπιεστικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο».

Επιπλέον, οι κυπριακές Αρχές καλούνται να δώσουν στη δημοσιότητα το πόρισμα για την υπόθεση του βαν παρακολουθήσεων και να διερευνήσουν με τη Europol όλους τους ισχυρισμούς περί παράνομης χρήσης και εξαγωγής λογισμικού κατασκοπείας σε βάρος δημοσιογράφων, δικηγόρων και πολιτών.

Γίνεται, ακόμη, λόγος για ανάγκη ένταξης της Κύπρου και του Ισραήλ στο σύμφωνο του  Wassenaar. Και προστίθεται πως θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να βοηθήσει το κράτος μας. Εδώ να σημειωθεί ότι η Κύπρος έχει κάνει αίτημα για να ενταχθεί στο σύμφωνο, αλλά η Τουρκία είχε ασκήσει βέτο, όπως είχε γίνει γνωστό το 2006. Το σύμφωνο του Wassenaar έχει προσυπογράψει μεγάλος αριθμός χωρών προκειμένου να γίνεται επαρκής Έλεγχος των Εξαγωγών Συμβατικών Όπλων και Ειδών και Τεχνολογιών Διπλής Χρήσης (σημ. όπως είναι τα λογισμικά υποκλοπών), με στόχο το διεθνή έλεγχο.

Ανάμεσα σ’ άλλα, στην έκθεση εισηγήσεων προτείνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ελέγξει χώρες, οι οποίες εξάγουν είδη διπλής χρήσης, όπως η Κύπρος και η Βουλγαρία ή να ενισχύσει τον σχετικό κανονισμό ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο εξαγωγών σε καθεστώτα άλλων χωρών.

Ακόμη το νησί μας αναφέρεται ως βάση εταιρειών που εμπορεύονται λογισμικά όπως το Pegasus (NSO) και το Predator (Intellexa).

Πριν η έκθεση εισηγήσεων πάρει την τελική της μορφή, εξετάστηκαν 805 σχετικές τροπολογίες. Ενδεικτικό των μαχών που δόθηκαν για να πάρει την τελική της μορφή και να εγκριθεί. Εν τέλει ψηφίστηκε χθες με 30 ψήφους υπέρ και 5 εναντίον (2 αποχές).

Σε ό,τι αφορά την έκθεση γεγονότων (30 ψήφοι υπέρ, 3 εναντίον και 4 αποχές), υιοθετήθηκαν πλήρως τα αποκαλυπτικά δημοσιεύματα του «Φ», αλλά και η κατάθεση του υπογράφοντα στην επιτροπή PEGA κατά την επίσκεψη κλιμακίου στην Κύπρο την 1η Νοεμβρίου.

Συγκεκριμένα, γίνονται 18 φορές αναφορές σε δημοσιεύματα της εφημερίδας μας που μεταφέρθηκαν στον ιστότοπο philenews κι άλλες εννέα αναφορές στην κατάθεσή μας και στην 45σέλιδη μας έκθεση, που είχαμε διαβιβάσει ιδιοχείρως στα μέλη της επιτροπής. Σ’ αυτήν καταγράφαμε ρεπορτάζ μας από το 2017 μέχρι και το φθινόπωρο του 2022 και περιλάμβανε ντοκουμέντα, μεταξύ των οποίων απόρρητη έκθεση της Αστυνομίας (9/2016), αποδείξεις για άδειες εξαγωγής που παραχωρούσε η υπηρεσία Εμπορίου, αλλά και το ηλεκτρονικό μήνυμα από πλευράς Ισραηλινού επιχειρηματία στα γραφεία του Δημοκρατικού Συναγερμού, με στόχο να λάβει βοήθεια ο τελευταίος και να εξαχθεί λογισμικό από την Κύπρο στην Ολλανδία. Τα δημοσιεύματα τεκμηρίωναν την υπόθαλψη της Πολιτείας σε εταιρείες που ασχολούνταν με λογισμικά παρακολούθησης, το χαλαρό ρυθμιστικό πλαίσιο για εξαγωγή τέτοιων λογισμικών και γενικότερα την ανοχή αξιωματούχων της κυπριακής Πολιτείας. Η εν λόγω έκθεση γεγονότων πέρασε από επεξεργασία. Έγινε σωρεία εισηγήσεων για τροπολογίες (πολλές απορρίφθηκαν) από ευρωβουλευτές-μέλη της PEGA, αλλά και συμβιβασμοί πριν πάρει την τελική της μορφή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αρκετές αναφορές για την Κύπρο στην έκθεση της PEGA

Πρόεδρος PEGA: «Αναλογική η χρήση λογισμικού»

Να σημειωθεί ότι πολλές επισημάνσεις και εισηγήσεις στα κείμενα, αντιστοίχως, αφορούν την Ελλάδα, την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Ισπανία. Γίνεται συσχετισμός του σκανδάλου που απασχόλησε την Κύπρο το 2019 και την υπόθεση υποκλοπών που απασχόλησε την Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό, Ταλ Ντίλιαν και Αβραάμ Σαχάκ Άβνι, με τους οποίους ασχολήθηκαν οι κυπριακές Αρχές από το 2019, φέρονται να μετέφεραν τις δραστηριότητές τους στην Ελλάδα. Από εταιρεία συμφερόντων του Ντίλιαν αγοράστηκε το λογισμικό Predator, με το οποίο επιμολύνθηκε η συσκευή του Θανάση Κουκάκη.

Μετά την προχθεσινή ψηφοφορία, ο πρόεδρος της επιτροπής Γερούν Λενάερς (ΕΛΚ, Κάτω Χώρες) δήλωσε μεταξύ άλλων ότι η έρευνα κατέστησε σαφές ότι λογισμικό κατασκοπείας έχει χρησιμοποιηθεί για να παραβιάσει τα θεμελιώδη δικαιώματα και να θέσει σε κίνδυνο τη Δημοκρατία σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, με την Πολωνία και την Ουγγαρία να αποτελούν τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις, όπως είπε. «Η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού πρέπει πάντα να είναι αναλογική και εγκεκριμένη από ανεξάρτητο δικαστικό σώμα, κάτι που δυστυχώς δεν συμβαίνει σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης», ανέφερε. Η εισηγήτρια των εκθέσεων που μαζί με τους συνεργάτες της έκαναν τιτάνια προσπάθεια, Σοφία ιν ‘τ Βελντ (Φιλελεύθεροι, Κάτω Χώρες), σχολίασε πως υπάρχουν πολλά βήματα να γίνουν ακόμη. Εξήγησε πως «σε κανένα θύμα κατάχρησης spyware δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη. Καμία κυβέρνηση δεν έχει όντως λογοδοτήσει. Τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δε θα πρέπει να εφησυχάσουν, γιατί σκοπεύω να επιμείνω στην υπόθεση αυτή μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη», ανέφερε. Απένειμε εύσημα σε δημοσιογράφους και ενεργούς πολίτες για τις έρευνες και τη δουλειά τους, με την οποία αναδείχθηκαν οι υποθέσεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ψηφίστηκε το πόρισμα- κόλαφος της PEGA -Τι ζητά από Κύπρο

ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ

Δεν υπάρχει άλλη επιλογή

Δυστυχώς, επαληθεύτηκαν οι φοβίες που εκφράζαμε από το 2017 για ασυδοσία σε σχέση με τα λογισμικά παρακολούθησης και των εταιρειών που είχαν την Κύπρο ως «φυτώριό» τους. Τα δημοσιεύματά μας και ιδιαίτερα τα ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκαν στον «Φ» από τον Αύγουστο του 2022 μέχρι και το τέλος του περασμένου έτους, έτυχαν επεξεργασία από 38 βουλευτές, τις ομάδες τους και εν τέλει υιοθετήθηκαν. Έστω κι αν σε κάποιες περιπτώσεις επιλέγηκε η συνοπτική αναφορά σ’ αυτά. Το θέμα, βέβαια, είναι ότι όσα αναγνώρισε η επιτροπή της Ευρωβουλής, δεν τα αναγνώριζε η απερχόμενη κυβέρνηση, κάνοντας λόγο για αυθαίρετη διασύνδεση της Κύπρου με ένα σκάνδαλο που ταλάνιζε την Ευρώπη. Πλέον, οι νυν κυβερνώντες δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να εγκύψουν στο θέμα και να φροντίσουν να υπάρχει επαρκές πλαίσιο