Σωρεία παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, καταγράφει έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI). Συνολικά 197 ανήλικοι μένουν μόνιμα στο Πουρνάρα, μεγάλη μερίδα των ασυνόδευτων παιδιών δεν λαμβάνουν εκπαίδευση, τα σχολεία κατά συντριπτική πλειοψηφία δεν εφαρμόζουν των κώδικα κατά του ρατσισμού. Παρά την αύξηση των περιστατικών ρητορικής μίσους, εντούτοις ελάχιστα καταγγέλλονται, ενώ σε μόλις έξι επιβλήθηκε καταδίκη. Δεν προστατεύονται τα δικαιώματα παράτυπων μεταναστών. Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης στου θεσμούς και στη Δικαιοσύνη. Τα ευρήματα της έκθεσης συζητήθηκαν στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, η οποία θα επανέλθει με την εξέταση επιμέρους ζητημάτων που εντοπίζονται.
Σύμφωνα με την ECRI, υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία:
Η ρητορική μίσους που πλήττει διάφορες ομάδες ενδιαφέροντος για την ECRI παραμένει ευρέως διαδεδομένη στον κυπριακό δημόσιο λόγο. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σύστημα για την παρακολούθηση περιστατικών ρητορικής μίσους. Επίσης, οι περιπτώσεις αυστηρής και άμεσης καταδίκης ρατσιστικών και άλλων μορφών ρητορικής μίσους και ανταπάντησης ομιλίας (counter-speech) από δημόσια πρόσωπα παραμένουν σποραδικές.
Όπως σημειώθηκε στην Επιτροπή, καταχωρήθηκαν 49 υποθέσεις ρητορικής μίσους και μόνο για έξι υπήρξε καταδίκη. Υφίσταται το εκτεταμένο πρόβλημα της ελλιπούς αναφοράς περιστατικών μίσους. Οι βασικοί λόγοι φέρεται να είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στην Αστυνομία και γενικότερα στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης για τον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων, αναφέρει η έκθεση.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Χωρίς πρόσβαση σε εκπαίδευση 200 ασυνόδευτα παιδιά
Ο θεσμός του Επιτρόπου Διοικήσεως, ο οποίος είναι ο μοναδικός φορέας ισότητας στην Κύπρο, συνεχίζει να μην έχει την αρμοδιότητα να κινήσει ή να συμμετάσχει σε δικαστικές διαδικασίες και αγωγές για λογαριασμό θυμάτων διακρίσεων ή μισαλλοδοξίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του γραφείο της Επιτρόπου, ελήφθησαν 165 παράπονα το 2021, 65 παράπονα το 2020, 71 παράπονα το 2019, 52 παράπονα το 2018, 57 παράπονα το 2017 και 35 παράπονα το 2016.
Δεν εφαρμόζεται ο «Κώδικας Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού & Οδηγός Διαχείρισης και Καταγραφής Ρατσιστικών Περιστατικών», του υπουργείου Παιδείας, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή το σχολικό έτος 2014-2015. Όπως σημειώνεται, από τα 475 σχολεία της Κύπρου, υπέβαλαν ετήσιες εκθέσεις ρατσιστικών περιστατικών από 41 έως 129 σχολεία ανά έτος, κατά την περίοδο 2016-2021. Ο συνολικός αριθμός ρατσιστικών περιστατικών που αναφέρθηκε από τα εν λόγω σχολεία, κυμάνθηκε από 124 έως 357 την ίδια περίοδο.
Στα σχολεία σημειώνεται, επίσης, η απουσία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης καθώς και ότι δεν υπάρχει επί του παρόντος υποχρεωτική κατάρτιση εκπαιδευτικών σχετικά με την ευαισθητοποίηση σε ΛΟΑΤΚΙ θέματα.
Η ECRI ανησυχεί για τις ορθόδοξες εξομολογήσεις που φέρεται να διοργανώνονται στα σχολεία, χωρίς τη συγκατάθεση των μαθητών ή των γονέων τους, αγνοώντας τις απόψεις τους για τη θρησκεία και στιγματίζοντας εκείνους που δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν. Οι πρακτικές των εξομολογήσεων, υπονομεύουν όπως σημειώνεται, την παροχή εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς.
Το γεγονός ότι τα παιδιά που αιτούνται διεθνή προστασία και βρίσκονται σε ηλικία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης τοποθετούνται συνήθως σε κανονικές τάξεις με βάση την ηλικία τους, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι προηγουμένως αποκτηθείσες δεξιότητές τους σε βασικά σχολικά μαθήματα και χωρίς προπαρασκευαστικά μαθήματα ελληνικής γλώσσας, αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό εμπόδιο για την ένταξή και την επιτυχία τους στο σχολείο.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό ζήτημα οι αναφερόμενες πρακτικές υποβολής ορισμένων ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στις αποκαλούμενες θεραπείες μεταστροφής.
Δεν υπάρχουν τα αποκαλούμενα «τείχη προστασίας» σε όλους τους βασικούς τομείς των πολιτικών που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα των παράτυπων μεταναστών καθώς και για το ότι οποιεσδήποτε διαδικασίες ή αγωγές σε δικαστήρια εργατικών διαφορών που αφορούν τους μετανάστες αυτούς είναι πιθανό να οδηγήσουν στην απέλασή τους.
Ελάχιστα στοιχεία είναι διαθέσιμα σχετικά με τον αριθμό των παράτυπων μεταναστών στην Κύπρο και τις συνθήκες διαβίωσής τους.
Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας τρόπος για τη νομιμοποίηση του καθεστώτος των παράτυπων μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που γεννήθηκαν στην Κύπρο ή ήρθαν στη χώρα σε νεαρή ηλικία.
Παρά το αξιέπαινο έργο πολλών ΜΚΟ, ειδικά εκείνων που στηρίζουν τους μετανάστες στην Κύπρο, οι δυνατότητές τους να παράσχουν τέτοια στήριξη κινδυνεύουν λόγω των νέων κανόνων εγγραφής που θεσπίστηκαν το 2017.
Η ECRI ζητά από τις Αρχές να λάβουν μέτρα σε διάφορους τομείς και κάνει μια σειρά συστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω:
Οι Αρχές να αντιμετωπίσουν τα διάφορα μακροχρόνια κενά στην εφαρμογή της ποινικής νομοθεσίας για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της βίας υποκινούμενης από μίσος. Μεταξύ άλλων οι Αρχές πρέπει να επανεξετάσουν την ποινική νομοθεσία σχετικά με τη ρητορική μίσους και τη βία υποκινούμενη από μίσος, συμπεριλαμβανομένων ένδικων μέσων έννομης προστασίας για τα θύματα. Να παρέχουν κατάλληλη εκπαίδευση στους αστυνομικούς, τους δημόσιους κατήγορους και τους δικαστές σχετικά με τη χρήση κατάλληλων ποινικών διατάξεων για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της βίας υποκινούμενης από μίσος.
Να ληφθούν μέτρα ώστε οι διοικήσεις των σχολείων να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή των υφιστάμενων αντιρατσιστικών πολιτικών που σχεδιάζονται από το υπουργείο Παιδείας.
Οι κυπριακές Αρχές να προετοιμάσουν μια εθνική στρατηγική ΛΟΑΤΙ, η οποία να συνοδεύεται από ένα εθνικό σχέδιο δράσης, με ενισχυμένη δράση κατά της ρητορικής μίσους εναντίον των ατόμων ΛΟΑΤΙ, μεταξύ των βασικών της στοιχείων.
197 παιδιά διαμένουν σήμερα στο Πουρνάρα
Σε σοβαρές καταγγελίες προχώρησε ο πανεπιστημιακός καθηγητής και διευθυντής του Κέντρου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, Νίκος Τριμικλινιώτης. Μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι πρέπει να απασχολούν τους αρμόδιους οι παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών. Το γεγονός ότι 197 παιδιά διαμένουν στο Πουρνάρα για χρόνια, σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Ότι οι ευάλωτες ομάδες δεν έχουν πρόσβαση στη Δικαιοσύνη. Ότι τα 2/3 των ασυνόδευτων παιδιών δεν λαμβάνουν εκπαίδευση. Ότι υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Ότι οι πολίτες θεωρούν πως δεν θα γίνει τίποτα αν προχωρήσουν σε καταγγελία και φοβούνται ότι θα αντιμετωπιστούν από τους υπευθύνους με προκατάληψη.
Οι βουλευτές της επιτροπής εξέφρασαν του προβληματισμούς τους για τα ευρήματα της έκθεσης. Ειδικότερα, ο αναπληρωτής πρόεδρος της επιτροπής και βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Κουκουμάς, σημείωσε ότι η ρητορική μίσους δηλητηριάζει την κοινωνία. Η έκθεση της ECRI είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο για όσα κράτη θέλουν πραγματικά να καταπολεμήσουν τον ρατσισμό, να προωθήσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα. Η φετινή έκθεση της ECRI για την χώρα μας επισημαίνει μια σειρά από ζητήματα, στα οποία η Κύπρος αποτυγχάνει ή χρειάζεται να κάνει πολύ περισσότερα.
Τα ζητήματα του ρατσισμού και της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να μας απασχολούν μόνο όταν βρεθούν στην επικαιρότητα λόγω ενός περιστατικού που προκαλεί την αγανάκτηση της κοινωνίας, χρειάζεται το κράτος να εκπονεί και να εφαρμόζει σχέδια και πολιτικές.
ΑΠΟΨΗ
Πρέπει να κερδίσουν την εμπιστοσύνη μας
Παρά την αύξηση των περιστατικών ρητορικής μίσους, τα οποία εκφράζονται τόσο από αξιωματούχους όσο και από απλούς πολίτες, εντούτοις οι καταγγελίες αποτελούν μειοψηφία. Σύμφωνα με τα όσα ειπώθηκαν στην επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα τελευταία πέντε χρόνια μόνο για 49 υποθέσεις ρητορική μίσους ασκήθηκε δίωξη και μόλις για έξι υπήρξε καταδίκη. Βεβαίως, οι αριθμοί δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Σύμφωνα με την έκθεση, εξακολουθεί να υφίσταται το εκτεταμένο πρόβλημα της ελλιπούς αναφοράς περιστατικών μίσους. «Οι βασικοί λόγοι φέρεται να είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στην Αστυνομία και γενικότερα στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης για τον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων, καθώς και η έλλειψη ενημέρωσης των θυμάτων σχετικά με τα δικαιώματά τους».
Είναι κατάντημα ότι έχουν απολέσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Η Πολιτεία πρέπει να προβληματιστεί και να προχωρήσει άμεσα σε ενέργειες.
