Συνολικά 43 πολυκατοικίες που βρίσκονται σε 14 συνοικισμούς θα αναδομηθούν μετά την θετική παρέμβαση του Υπουργού Εσωτερικών Κ. Ιωάννου, που εισάκουσε τις προτροπές της κοινοβουλευτικής επιτροπής Προσφύγων που παρακολουθούσε εκ του σύνεγγυς τα προβλήματα. Για τη συντήρηση των προσφυγικών συνοικισμών δαπανούνται δεκάδες εκατομμύρια για συντήρηση και σε αυτά προστίθεται το κονδύλι  περίπου €130 εκατ., που εγκρίθηκε τώρα, ανεβάζοντας το συνολικό κόστος των συνοικισμών, μέχρι σήμερα, σε πέραν των €650 εκατ.  

Το ποσόν στηρίζεται όχι σε εκτιμήσεις αλλά σε αριθμούς που είχε δώσει στον «Φ» το έτος 2016 η τότε αναπληρώτρια διευθυντής Πολεοδομίας κ. Αθηνά Αριστοτέλους, σε συνδυασμό με τα νέα δεδομένα της αναδόμησης/συντήρησης των 358 πολυκατοικιών παγκυπρίως. Με βάση τα στοιχεία που είχε δώσει η κ. Αριστοτέλους, μέχρι το 2016 είχαν δαπανηθεί €464 εκατ. με πιο σημαντικά τα ακόλουθα: 

>Ανέγερση Κυβερνητικών Οικισμών (μέχρι 1996):  € 164 εκατ.  

>Συντήρηση Κυβερνητικών Οικισμών και των οικιστικών μονάδων τους (από το 2000): Περίπου €150 εκατ.  

Στα €464 εκατ. θα πρέπει να προστεθούν και περίπου 60-70 εκατομμύρια ευρώ, αφού σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνο Ιωάννου, κάθε χρόνο δαπανώνται περίπου 10-12 εκατομμύρια ευρώ για συντηρήσεις συνοικισμών. Και βεβαίως σε αυτά πρέπει να προστεθούν και τα €130 εκατ. των αναδομήσεων/συντηρήσεων της επόμενης δεκαετίας. Με άλλα λόγια, δαπανήθηκαν €164 εκατ. για να ανεγερθούν οι συνοικισμοί και άλλα περίπου €490 εκατ. για συντήρηση/αναδόμησή τους. Σημειώνεται, πως σε κυβερνητικούς προσφυγικούς συνοικισμούς υπάρχουν άλλες περίπου 13.300 οικίες οι οποίες δεν έχουν ελεγχθεί στατικά όπως δεν έχουν ελεγχθεί και οι οικίες στους συνοικισμούς αυτοστέγασης που κτίστηκαν από πρόσφυγες με κρατική χορηγία. Ωστόσο, κάποιες από αυτές αναδομήθηκαν ή συντηρήθηκαν στο παρελθόν. Σημειώνεται επίσης, πως το σύνολο των πολυκατοικιών στους προσφυγικούς οικισμούς ανέρχεται σε 900, όπως ανέφερε ο υπουργός Εσωτερικων. 

Το θέμα της συντήρησης των κτηρίων στους συνοικισμούς δεν είναι σημερινό αφού συζητήθηκε κατά καιρούς, εντός και εκτός Βουλής, και στο πλαίσιο των συζητήσεων αυτών ηγέρθησαν διάφορα ερωτήματα, ενώ αναφορές για το τι συνέβη με την ανέγερση τους  συζητείτο και στο παρασκήνιο. Ο πρώην γενικός διευθυντής του υπουργείου Εσωτερικών κ. Κύπρος Κυπριανού μιλώντας ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών για το κόστος συντήρησης, είχε κάνει αναφορά στις συνθήκες υπό τις οποίες ανεγέρθησαν οι συνοικισμοί και πρόσθεσε: «Όσο προχωρά ο χρόνος, απλώς ξοδεύουμε χρήματα και είναι σαν να τα ρίχνουμε σε ένα πηγάδι χωρίς πάτο».  

Το γεγονός ότι οι 43 πολυκατοικίες που κρίθηκαν «μη επισκευάσιμες» είναι διασκορπισμένες σε 14 συνοικισμούς φανερώνει πως το πρόβλημα της ποιότητας των κατασκευών ήταν γενικότερο και δεν περιορίζεται σε ένα συνοικισμό επειδή έτυχε να μην εκτελεστούν καλά οι εργασίες κλπ κλπ. 

Η διαδικασία που οδήγησε στην αναδόμηση των 43 πολυκατοικιών άρχισε όταν το Τμήμα Πολεοδομίας κατέθεσε τα στοιχεία μελέτης που εκπόνησε και στης οποίας στο πλαίσιο λήφθηκαν από 358 πολυκατοικίες 7.000 δοκίμια (δείγματα) έναντι δαπάνης €350.000. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Η μελέτη που εκπονήθηκε την περίοδο 2018-2020, μπήκε στο συρτάρι και ανασύρθηκε και πάλιν ύστερα από πιέσεις του προέδρου και των μελών της κοινοβουλευτικής Προσφύγων. Η απόφαση ελήφθη από τον νυν υπουργό Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνο Ιωάννου, σε συνεννόηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την ανοχή του υπουργού Οικονομικών. 

 Όπως κατέθεσε η Πολεοδομία ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Προσφύγων, πέραν των 43 πολυκατοικιών, διαπιστώθηκε ότι ποσοστό 43% των 358 πολυκατοικιών που εξετάστηκαν, από στατικής απόψεως, βρέθηκαν σε «μέτρια κατάσταση», ενώ ποσοστό 45% βρισκόταν σε πολύ καλή κατάσταση.  

Οπόταν, πέραν των 43 μη επισκευάσιμων, υπάρχουν αρκετές άλλες οι οποίες χρήζουν συντήρησης, όπως εξήγησε ο υπουργός Εσωτερικών, ο οποίος έκανε αναφορά σε 70 πολυκατοικίες, οι οποίες χρήζουν επιδιόρθωσης. Αν ληφθεί υπόψιν ότι η Πολεοδομία έκρινε ότι ποσοστό 43% των 358 πολυκατοικιών βρίσκονται σε «μέτρια κατάσταση» σημαίνει ότι στην κατηγορία αυτή εντάσσονται λίγες περισσότερες από 150 πολυκατοικίες. 

Μία «λεπτομέρεια», η οποία κόστισε στους πρόσφυγες δικαιούχους, υπό την έννοια ότι δεν απέκτησαν τίτλο ιδιοκτησίας, αφορά το γεγονός, ότι οι 264  (από τις 358 πολυκατοικίες) κτίστηκαν σε ελληνοκυπριακή γη ενώ οι υπόλοιπες 94 σε τουρκοκυπριακή γη. 

Αξίζει να σημειωθεί, πως η πρώτη φάση αναδόμησης συνοικισμών άρχισε περί το έτος 2.000, κάτι το οποίο θεωρείται άξιον απορίας, όταν οι πρώτοι συνοικισμοί άρχισαν να κτίζονται την περίοδο 1975-1978, με τη διαδικασία να ολοκληρώνεται το 1996. Αυτό σημαίνει, πως τη στιγμή που η «ωφέλιμη ηλικία» των κτηρίων είναι τα 50 χρόνια, στην περίπτωση των συνοικισμών σε 20-30 χρόνια άρχισαν να εμφανίζονται προβλήματα μέχρι που φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση. 

Σημειώνεται επίσης, πως μέχρι σήμερα έχουν γίνει αναδομήσεις οικιστικών μονάδων (περιλαμβανομένων και πολυκατοικιών) στους συνοικισμούς Μακάριος, Λινόπετρας και Αγίου Αθανασίου στη Λεμεσό, Άγιοι Ανάργυροι, Κόκκινες και Τσιακιλερό στη Λάρνακα, Ανθούπολης και Αγίου Μάμα στη Λευκωσία, ενώ επιδιορθώσεις/συντηρήσεις οικιών έγιναν σε πολλούς συνοικισμούς. 

>Αριθμός οικισμών και  προσφυγικών μονάδων 

Με βάση όσα έχουν κατατεθεί ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής Προσφύγων, υπάρχουν 66 κυβερνητικοί συνοικισμοί στους οποίους έχουν κτιστεί 13.635 οικιστικές μονάδες, περιλαμβανομένων και των 358 πολυκατοικιών, των οποίων η στατική επάρκεια εξετάστηκε στο πλαίσιο μελέτης που εκπονήθηκε από το Τμήμα Πολεοδομίας. 

Από όσα κατατέθηκαν ενώπιον της Βουλής, η εικόνα των συνοικισμών στις διάφορες επαρχίες έχει ως ακολούθως:  

>>  Στη Λευκωσία υπάρχουν 22 οικισμοί με 6.952 οικιστικές μονάδες.  

>> Στη Λεμεσό υπάρχουν 14 οικισμοί με 2.947 οικιστικές μονάδες.  

>> Στη Λάρνακα υπάρχουν 13 οικισμοί με 3.320 οικιστικές μονάδες.  

>> Στην Αμμόχωστο υπάρχουν 7 οικισμοί με 132 οικιστικές μονάδες.  

>> Στην Πάφο υπάρχουν 10 οικισμοί με 284 οικιστικές μονάδες.  

Πάντως, η Πολεοδομία κάνει αναφορά σε 69 κυβερνητικούς προσφυγικούς συνοικισμούς και όπως δήλωσε στη Βουλή ο πρώην γενικός διευθυντής του υπουργείου Εσωτερικών κ. Κύπρος Κυπριανού, σε αυτούς στεγάστηκαν περίπου 13.600 νοικοκυριά, τα οποία αποτελούνταν από περίπου 60.000 ανθρώπους.  

>Η στατική εικόνα  των πολυκατοικιών 

Η εικόνα των 43 πολυκατοικιών, από στατικής απόψεως, όπως είχε κατατεθεί από την Πολεοδομία ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων, έχει ως εξής: 

Τη στιγμή που ο δείκτης «θλιπτικής αντοχής» πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 25-30 νιούτον, στις 43 επίμαχες πολυκατοικίες ο συγκεκριμένος δείκτης είναι κάτω των 10 νιούτον. Ο μέσος όρος των υπολοίπων 315 πολυκατοικιών κυμαίνεται στα 17 νιούτον.  

 Οι 29 από τις 43 πολυκατοικίες κτίστηκαν σε Ε/κ γη και αποτελούνται από 235 διαμερίσματα ενώ οι υπόλοιπες 14 ανηγέρθησαν σε Τ/κ γη και αποτελούνται από 140 διαμερίσματα.  

Η εικόνα των 358 πολυκατοικιών

Όπως ανέφερε ο διευθυντής Πολεοδομίας Κυριάκος Κούνδουρος, αναπτύσσοντας τις πρόνοιες του Σχεδίου, αυτό ετοιμάστηκε στη βάση των ευρημάτων της μελέτης αποτίμησης στατικής/ αντισεισμικής επάρκειας συνολικά 358 υφιστάμενων πολυκατοικιών (3.128 διαμερίσματα) και των κατασκευαστικών/ στατικών προβλημάτων που παρουσιάζουν. Με βάση τη μελέτη, η εικόνα παρουσιάζεται ως ακολούθως: 

(1) 43 πολυκατοικίες παρουσιάζουν κρίσιμα στατικά/ κατασκευαστικά προβλήματα στον φέροντα οργανισμό. 

(2) 70 πολυκατοικίες με στατικά προβλήματα σε αριθμό δομικών στοιχείων του φέροντος οργανισμού. 

(3) 245 πολυκατοικίες με στατικά προβλήματα σε μικρότερο αριθμό δομικών στοιχείων του φέροντος οργανισμού. 

Ανέφερε επίσης, πως το συνολικό κόστος υλοποίησης του δεκαετούς Σχεδίου Χορηγιών εκτιμάται, κατά μέγιστο, σε €130 εκατ. και θα προέλθει από εθνικούς πόρους. Το ετήσιο κόστος αναμένεται να είναι περίπου €13 εκατ. 

Σε πρώτη φάση, με το Σχέδιο Χορηγιών θα παρέχεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες των 43 πολυκατοικιών, με κρίσιμα στατικά/ κατασκευαστικά προβλήματα, να επωφεληθούν κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του. Τα υπόλοιπα εννέα έτη, θα παρέχεται η δυνατότητα χορηγίας σε ιδιοκτήτες περίπου 35 πολυκατοικιών ανά έτος, αναλόγως της στατικής/ κατασκευαστικής ποιότητας των οικοδομών, στη βάση της σχετικής κατηγοριοποίησης η οποία έχει προκύψει σύμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης αποτίμησης της στατικής/ αντισεισμικής τους επάρκειας, με προτεραιότητα το δεύτερο και τρίτο έτος, στις 70 πολυκατοικίες, όπως παρουσιάζονται σε σχετικό κατάλογο που ετοιμάστηκε. 

Το Σχέδιο «ΚτίΖΩ» και οι προϋποθέσεις για τους δικαιούχους

Με μια πρώτη ματιά, το Σχέδιο «ΚτίΖΩ», παραπέμπει σε κάτι το ιδανικό, υπό την έννοια ότι αυτοί που θα το αξιοποιήσουν θα αποκτήσουν καινούριο διαμέρισμα στη θέση του (στατικά) προβληματικού που διαθέτουν σήμερα. Ωστόσο, η απόκτηση του καινούριου διαμερίσματος έχει κάποιο κόστος, έστω και αν αυτό δεν είναι υπερβολικό. Όμως, επειδή μιλάμε κυρίως για χαμηλοσυνταξιούχους, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί το φαινόμενο να βρεθούν άνθρωποι στο δρόμο στα 70-80 τους χρόνια, αν δεν έχουν να πληρώσουν το αντίτιμο για την απόκτηση του νέου διαμερίσματος και βρεθούν με €30.000-€50.000 στο χέρι, χωρίς στέγη. Επιπλέον θα εισπράξουν περίπου €20.000 που αντιστοιχούν στην αξία του οικοπέδου επί του οποίου είναι κτισμένη η πολυκατοικία. 

Τι προνοεί, λοιπόν, το Σχέδιο που έχει εξαγγελθεί την περασμένη Δευτέρα; Με βάση όσα εξαγγέλθηκαν κατά την παρουσίασή του Σχεδίου αναδόμησης/συντήρησης 43 πολυκατοικιών που κρίθηκαν ως «μη επισκευάσιμες» (ένεκα στατικών προβλημάτων):

* Όσοι δικαιούχοι κατηγορίας Α’ (εκτοπισθέντες 1ης γενιάς και αρχικοί Δικαιούχοι των διαμερισμάτων, κάτοχοι Τίτλου Ιδιοκτησίας ή Πιστοποιητικού Μίσθωσης, εκτοπισθέντες 2ης, 3ης και 4ης γενιάς και ιδιοκτήτες οι οποίοι απέκτησαν το διαμέρισμα με κληρονομική διαδοχή) επιθυμούν να αποκτήσουν διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου θα συνεισφέρουν €10.000. 

*Όσοι θέλουν να αποκτήσουν διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων θα καταβάλουν €20.000 και όσοι θέλουν να αποκτήσουν διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων θα πληρώσουν €30.000. 

*Οι δικαιούχοι κατηγορίας Β’, δηλαδή μεταγενέστεροι αγοραστές εκτοπισθέντες, οι οποίοι για την αγορά του συγκεκριμένου διαμερίσματος έλαβαν στεγαστική βοήθεια/ επιχορήγηση από το Κράτος, θα καταβάλουν €20.000 για μονάρι,  €30.000 δια δυάρι και €35.000 για τριάρι. 

*Όσοι εμπίπτουν στην κατηγορία Γ’ (μεταγενέστεροι αγοραστές των διαμερισμάτων, μη εκτοπισθέντες, μεταγενέστεροι αγοραστές των διαμερισμάτων και εκτοπισθέντες, οι οποίοι δεν δικαιούνται και δεν έχουν λάβει οποιαδήποτε στεγαστική βοήθεια/ επιχορήγηση από το Κράτος) θα πληρώνουν €40.000 για μονάρι, €60.000 για δυάρι και €75.000 για τριάρι. 

*Όσοι από τους δικαιούχους της κατηγορίας Γ’ δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν στο Σχέδιο, θα λαμβάνουν εφάπαξ ποσό που αναλογεί στο εγγεγραμμένο στο όνομα τους μερίδιο στον Τίτλο Ιδιοκτησίας, βάσει της αξίας γης της Γενικής Εκτίμησης του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας. 

*Όσοι εμπίπτουν στις κατηγορίες Α’ και Β’ και δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν στο Σχέδιο, θα λαμβάνουν το εφάπαξ ποσό χορηγίας που τους αναλογεί και εφάπαξ ποσό που αναλογεί στο εγγεγραμμένο στο όνομα τους μερίδιο στον Τίτλο Ιδιοκτησίας, βάσει της αξίας γης της Γενικής Εκτίμησης του Τμήματος Κτηματολογίου. 

Όσον αφορά το ποιο διαμέρισμα παίρνει ο καθένας στις πολυκατοικίες που θα ανεγερθούν και θα διαθέτουν 16 διαμερίσματα, ξεκαθαρίστηκε ότι η κατανομή θα γίνει με κλήρωση εκτός και αν συμφωνήσουν όλοι στο διαμοιρασμό, κάτι το οποίο θεωρείται σχεδόν αδύνατο. Σημειώνεται, πως οι υπό κατεδάφιση πολυκατοικίες αποτελούνται από έξι, εννέα και δώδεκα διαμερίσματα. 

Συμμετοχή ή αποζημίωση

Στο πλαίσιο του Σχεδίου, οι δικαιούχοι μπορούν να επιλέξουν συμμετοχή λαμβάνοντας αντίστοιχο διαμέρισμα με αυτό που κατέχουν στην υφιστάμενη πολυκατοικία, ή λαμβάνοντας μικρότερο διαμέρισμα με μικρότερη συνεισφορά και χορηγία, ή αποχώρηση λαμβάνοντας το εφάπαξ ποσό χορηγίας και την αξία της γης, στην βάση της Κατηγορίας, στην οποία θα καταταχθούν. 

Σε περίπτωση μη συμμετοχής στο Σχέδιο οι δικαιούχοι κατηγορίας Α’ θα λαμβάνουν εφάπαξ €30.000 για διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου, €40.000 για διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων και €50.000 για διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων.  

Οι δικαιούχοι κατηγορίας Β’ θα λαμβάνουν εφάπαξ €20.000 για μονάρι,€30.000 για δυάρι και €40.000 αν είχαν τριάρι. Όσοι εμπίπτουν στην κατηγορία Γ’ και επιθυμούν να συμμετάσχουν στο Σχέδιο θα μπορούν να το κάνουν χωρίς την παραχώρηση οποιουδήποτε εφάπαξ ποσού χορηγίας, το οποίο θα επιβαρύνει τους ίδιους. 

Οι δικαιούχοι που θα συμμετάσχουν στο Σχέδιο (ανεξαρτήτως κατηγορίας) θα λαμβάνουν επιδότηση ενοικίου €400 για μονάρι, €600 για δυάρι και €800 για τριάρι. 

Στην περίπτωση όπου, δικαιούχος επιλέξει να μην ενοικιάσει χώρο στέγασης στον ιδιωτικό τομέα, αλλά να φιλοξενηθεί σε συγγενικό πρόσωπο θα δικαιούται μηνιαίας χορηγίας ύψους €80 ανά άτομο, για περίοδο που καθορίζεται πιο κάνω ανάλογα με την περίπτωση. 

Όπως αναφέρθηκε, οι δικαιούχοι κατηγορίας Α’ και Β’ που θα ενταχθούν στο Σχέδιο Αναδόμησης θα επιδοτούνται για 24 μήνες, ως ακολούθως: 

•    Eπιδότηση ενοικίου για περίοδο έξι μηνών, εντός της οποίας ο Δικαιούχος θα πρέπει να λάβει την τελική και αμετάκλητή του απόφαση για συμμετοχή του ή όχι στο Σχέδιο Αναδόμησης. 

•    Eπιδότηση ενοικίου για την υπόλοιπη περίοδο των δεκαοκτώ μηνών, εάν ο Δικαιούχος επιλέξει να συμμετάσχει στο Σχέδιο Χορηγιών. 

Οι δικαιούχοι της κατηγορίας Α’ και Β’ που θα ενταχθούν στο Σχέδιο Επιδιόρθωσης/ Ενίσχυσης υφιστάμενης πολυκατοικίας, θα επιδοτηθούν για 12 μήνες, ενώ οι δικαιούχοι της κατηγορίας Γ’ θα επιδοτηθούν για τρεις μήνες. 

Ο υπουργός Εσωτερικών αναφερόμενος στο Σχέδιο στο οποίο δόθηκε η κωδική ονομασία «ΚτίΖΩ», ανέφερε ότι αποτελεί την πιο δραστική παρέμβαση του κράτους στον τομέα της στέγασης τα τελευταία 50 χρόνια, από τότε που κλήθηκε να ανταποκριθεί στην ανάγκη μαζικής στέγασης των εκτοπισθέντων μετά την εισβολή.