Ο Χρυσόστομος Π. Ρουσής, πρώην διευθυντής σχολείων Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, καταγράφει, με επιλεγμένα παραδείγματα, λάθη που κάνουμε όταν μιλάμε.
Όσοι αγαπάμε τη γλώσσα μας και ενδιαφερόμαστε για την ποιότητά της, θα πρέπει να θελήσουμε να προσέξουμε μερικά από εκείνα τα λάθη που ακούμε ή διαβάζουμε:
1. Λέξεις που συγχέονται: Διαλέγω Vs επιλέγω: Πήγα στη λαϊκή αγορά και «επέλεξα τα καλύτερα φρούτα». Το σωστό είναι: Πήγα στη λαϊκή αγορά και διάλεξα τα καλύτερα φρούτα. – Ο προπονητής «διαλέγει τους παίκτες» για την εθνική ομάδα. Το σωστό είναι: Ο προπονητής επιλέγει* τους παίκτες για την εθνική ομάδα. (*με προκαθορισμένη διαδικασία).
N.B. (Σημειώστε): διαλέγω, (choose) διάλεξα (καθομ.) βρίσκω το καλύτερο από ένα σύνολο: διαλέγω/ διάλεξα ένα επάγγελμα/ φρούτα/ τους φίλους μου/ τη μέρα. vs επιλέγω (select). επέλεξα (λόγ.) 1. διακρίνω αυτό/ αυτόν που προτιμώ από ένα σύνολο με συγκεκριμένα κριτήρια: Επέλεξαν τους μαθητές/ επιλέχθηκαν οι μαθητές για να αντιπροσωπεύσουν το σχολείο μας. 2. αποφασίζω, προτιμώ: Ο παππούς επέλεξε να ζει στο χωριό παρά στην πόλη.
Επιλεγμένα παραδείγματα: Ξέρω να διαλέγω τους φίλους μου. – Ο καθηγητής μας έχει επιλέξει τα βιβλία που συνιστά στους φοιτητές του. – Ποιος επιλέγει/ επέλεξε τον τύπο των λιμουζίνων για τους κρατικούς αξιωματούχους;
2. Λάθη πλεονασμού: Αποδίδουμε ένα νόημα, χρησιμοποιώντας τις απαραίτητες λέξεις. Ο πλεονασμός είναι εκφραστικό λάθος: Ο χρόνος είναι (πολύ) πολύτιμος για τον φοιτητή.
«Η αδιαντροπιά είναι (πολύ) ιδιαίτερο γνώρισμα του κακού ανθρώπου και η ντροπή του σπουδαίου» (Άγιος Φώτιος ο Μέγας), και όχι: πολύ ιδιαίτερο γνώρισμα.
N.B. (Σημειώστε): Μερικά επίθετα (πολύτιμος, ιδιαίτερος, μοναδικός, ολομόναχος, περίφημος, τέλειος), είναι ήδη υπερθετικής σημασίας και επομένως η λέξη «πολύ» πλεονάζει.
Λέμε και γράφουμε: Το υπουργείο Υγείας πήρε τα κατάλληλα μέτρα για περιορισμό των κρουσμάτων, άρα (λοιπόν) δεν πρέπει να ανησυχούν οι πολίτες (και όχι: άρα λοιπόν).
N.B. (Σημειώστε): Οι λέξεις «άρα» και «λοιπόν» είναι συνώνυμες. (= συνεπώς).
Μπήκε (μέσα) στο αυτοκίνητο βιαστικά. (Το επίρρ. «μέσα» πλεονάζει, είναι περιττό με τα ρ. μπαίνω, περιέχω, εντάσσω, εισέρχομαι) – Η εκπομπή θα επαναληφθεί (ξανά) απόψε. (Το χρονικό επίρρ. «ξανά» πλεονάζει, είναι περιττό με τα ρήματα: επαναλαμβάνω, επανέρχομαι). – Ανεβαίνω (πάνω) στην καρυδιά. – Κατεβαίνω (κάτω) με τα πόδια. – Το βράδυ επιστρέψαμε (πίσω) στην Πάφο. – Αν πλησιάσεις (κοντά), θα λερωθείς. – (Από) Ανέκαθεν οι άνθρωποι αγαπούσαν τα ταξίδια (από = -θεν: παιδιό-θεν, ουρανό-θεν) – Έχει το (άσχημο) ελάττωμα της φλυαρίας και πολλές φορές γίνεται ενοχλητικός. – Της ψήφισης τού νομοσχεδίου (για τις εκποιήσεις) προηγήθηκε έντονη συζήτηση, (και όχι: Προηγήθηκε έντονη συζήτηση πριν από την ψήφιση του νομοσχεδίου).
Πηγές: Μπαμπινιώτης Γ. , «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας».
Παπαζαφείρη I. , «Λάθη στη χρήση της γλώσσας μας».
Τριανταφυλλίδη Μ. , «Νεοελληνική Γραμματική».
Το Βήμα online – Philenews
