Η σχέση μεταξύ ανθρώπων και αιλουροειδών στην Κύπρο χρονολογείται από τη νεολιθική εποχή. Σύμφωνα με αρχαιολογικές ανακαλύψεις, το αρχαιότερο εύρημα εξημερωμένης γάτας στον κόσμο, εντοπίστηκε στο Σκυλλουρόκαμπο, έναν νεολιθικό οικισμό, έξι χιλιόμετρα ανατολικά της Λεμεσού.
Προηγουμένως, θεωρείτο ότι οι Αιγύπτιοι ήταν οι πρώτοι που εξημέρωσαν τις γάτες, γύρω στο 2,000-1,900 π.Χ. Ωστόσο, μια ομάδα Γάλλων αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Jean-Denis Vigne διαπίστωσε ότι οι αρχαίοι Κύπριοι τους πρόλαβαν κατά περίπου 7,500 χρόνια.
Σήμερα, βάση εκτιμήσεων εκτιμήσεις, ο πληθυσμός των αδέσποτων γατών στην Κύπρο ανέρχεται σε 1.5 εκατομμύριο.
Η Χριστίνα Κυριάκου, ιδρύτρια της φιλοζωικής οργάνωσης Jerry & Friends αναφέρει ότι ο υπερπληθυσμός οποιουδήποτε είδους μπορεί να αποβεί καταστροφικός.
«Επιτρέποντας στις γάτες να αναπαράγονται χωρίς έλεγχο, όλο και περισσότερα γατάκια γεννιούνται σε μια ζωή γεμάτη κακουχίες. Αν ο πληθυσμός τους συνεχίσει να αυξάνεται, θα προκαλέσει περιβαλλοντικές ανισορροπίες, οδηγώντας μεταξύ άλλων σε ασθένειες και υποσιτισμό ανάμεσα στις γάτες», εξηγεί η Χριστίνα.
Με κίνητρο την αγάπη της για τα ζώα, η Χριστίνα ξεκίνησε το Jerry & Friends για να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τη σημασία της στείρωσης των γατών, αλλά και για να βοηθήσει όσους θα ήθελα να στειρώσουν τα ζώα της κοινότητάς τους, συντονίζοντας εθελοντές που βοηθούν στην παγίδευση και τη μεταφορά των ζώων σε κτηνιάτρους.
«Συνεργαζόμαστε με ένα δίκτυο κτηνιάτρων σε όλες τις πόλεις που προσφέρουν ειδικές τιμές για τη στείρωση αδέσποτων γατών», εξηγεί.
Προκειμένου να δώσει ώθηση στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης σχετικά με την ευημερία των γατών, η Χριστίνα συνέγραψε ένα παιδικό βιβλίο κατάλληλο για μαθητές δημοτικού, «αλλά ενδιαφέρον και διασκεδαστικό και για ενήλικες», όπως σημειώνει.
Το βιβλίο, με τίτλο «Jerry & Friends», ταξιδεύει τον αναγνώστη στις ζωές των αδέσποτων και αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο που παίζει ο άνθρωπος στον αγώνα τους για επιβίωση. Αρχικά εκδόθηκε ως διαδραστικό e-book, ενώ αργότερα κυκλοφόρησε και σε φυσική μορφή.
«Εκπαιδεύοντας τις νεότερες γενιές, η ελπίδα και το όνειρό μου είναι ότι θα αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα αδέσποτα», αναφέρει η Χριστίνα.
«Αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά βλέπουν τα αδέσποτα, αλλάζουμε τη συμπεριφορά τους προς αυτά. Έπειτα, προσδοκούμε στο ότι τα παιδιά με τη σειρά τους θα ενθαρρύνουν τους γονείς και τους παππούδες τους, έτσι ώστε να βοηθήσουν να γίνει η ζωή ενός αδέσποτου λίγο πιο εύκολη και υποφερτή. Όταν αντιληφθούμε τι περνά ένα πλάσμα, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με καλύτερο τρόπο», προσθέτει.
Όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου χρηματοδοτούν τα προγράμματα παγίδευσης-στειρώσεως-επιστροφής των αποικιών γάτων που φροντίζουν οι εθελοντές. Τα υπόλοιπα έξοδα καλύπτονται αποκλειστικά από εθελοντικές δωρεές.
Στην Κύπρο, οι εθελοντές έχουν αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης όσον αφορά στην ευημερία των ζώων, όμως το κράτος άρχισε να συμβάλει στον έλεγχο του πληθυσμού των αδέσποτων γατών. Προσφέροντας μια ετήσια επιχορήγηση, με τη μορφή κουπονιών, η οποία το 2022 αυξήθηκε σε 100.000 ευρώ, συνεισφέρει προς την κάλυψη κτηνιατρικών δαπανών.
Ωστόσο, η Χριστίνα εξηγεί ότι το ποσό αυτό είναι αρκετό για να καλύψει μόνο 3000 στειρώσεις. Μια σταγόνα στον ωκεανό, σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό των αδέσποτων.
«Με έναν πληθυσμό περίπου 1,5 εκατομμυρίου γατών και μόνο 3.000 γάτες (0.2% του πληθυσμού) να στειρώνονται ετησίως με τη βοήθεια του κράτους, οι υπόλοιπες 1.497.000 γάτες αφήνονται ελεύθερες να αναπαραχθούν και να πολλαπλασιαστούν».
«Εάν μόνο το 1% αυτών των γατών είναι θηλυκές, οι οποίες παραδείγματος χάριν θα γεννήσουν ένα απόγονο ο οποίος θα επιβιώσει ανά αναπαραγωγική περίοδο, αυτό σημαίνει ότι 15.000 γατάκια γεννιούνται ανά περίοδο, δύο φορές το χρόνο. Άρα, στο καλύτερο σενάριο, έχουμε 30.000 καινούργια γατάκια ανά έτος, τα οποία καταλήγουν στους δρόμους».
Εκτός από τη στείρωση των ζώων, ζήτημα αποτελεί και η έλλειψη επαρκούς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για τα αδέσποτα. Στην Κύπρο δεν υπάρχουν κλινικές ζώων που να προσφέρουν δωρεάν φροντίδα για άρρωστα ή τραυματισμένα αδέσποτα. Τα έξοδα αυτά καλύπτονται από εθελοντές και δωρεές.
Ως λύση, η Χριστίνα προτείνει την εφαρμογή μιας κρατικής στρατηγικής για τη μαζική στείρωση των ζώων. Επιπλέον, ένα δημόσιο φαρμακείο ή μια κλινική, η οποία θα παρέχει στους εθελοντές τα απαραίτητα φάρμακα και βοήθεια για την φροντίδα των αδέσποτων, θα μπορούσε να αποφέρει τεράστια οφέλη, τονίζει.
Ο έλεγχος των στειρώσεων θα πρέπει να γίνεται από μία υπηρεσία, η οποία θα έχει την πλήρη ευθύνη να διασφαλίζει ότι γίνονται με σωστό, διαφανή και ανθρώπινο τρόπο, προσθέτει.
Επιπλέον, προτείνει τη δημιουργία κινητού ασθενοφόρου το οποίο θα επισκέπτεται χωριά και απομακρυσμένες περιοχές όπου δεν υπάρχουν κλινικές ή καταφύγια.
«Ένας εθελοντής που φροντίζει άρρωστες ή τραυματισμένες γάτες, πιθανότατα φροντίζει έναν μεγάλο αριθμό ζώων, όχι μόνο μία ή δύο γάτες. Δεν είναι βιώσιμο να περιμένουμε από τους εθελοντές να καλύπτουν τα κτηνιατρικά έξοδα εξολοκλήρου όταν φροντίζουν 15, 30 ή περισσότερες γάτες», τονίζει.
Η διαχείριση του πληθυσμού των αδέσποτων ζώων στην Κύπρο αποτελεί ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, το οποίο για πολλούς φαντάζει ακατόρθωτο. Η Χριστίνα όμως παραμένει αισιόδοξη, προσφέροντας κατευθυντήριες γραμμές και λύσεις, ξεκινώντας από την αλλαγή της νοοτροπίας των ανθρώπων.
«Η ευαισθητοποίηση του κόσμου μπορεί να δημιουργήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση. Το Jerry & Friends είναι απλώς ένας από τους σπόρους που έχουν φυτευτεί προς αυτή την κατεύθυνση. Νιώθω ότι είναι καθήκον μου να βοηθήσω τις γάτες που έχουν ανάγκη, και παρόλο που ένα άτομο δεν μπορεί να σώσει όλα τα αδέσποτα, θα ήθελα να κάνω ότι μπορώ για όσο το δυνατόν περισσότερα ζώα».
