Σε ουσιαστική στήριξη στους μελισσοκόμους για περαιτέρω ανάπτυξης της μελισσοκομίας στο νησί και να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν λόγω των καιρικών συνθηκών, προχωρεί η κυβέρνηση. Πρόκειται για δράσεις που αποσκοπούν μεταξύ άλλων στη βελτίωση των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων κυψέλης,. Τα ευχάριστα νέα αφορούν 700 περίπου μελισσοκόμους του νησιού που φέρνουν οι μελισσοκομικές παρεμβάσεις (μέτρα) του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027 συνολικού ύψους περίπου €1,7 εκατ. Ουσιαστικά με τις παρεμβάσεις, που προκηρύχθηκαν στις 13 Μαρτίου 2023, δημιουργούνται νέα δεδομένα για τη δραστηριοποίηση των μελισσοκόμων και κυρίως για τη βελτίωση των γενικών συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων μελισσοκομίας.
Το μελισσοκομικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνεται στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ για την πενταετία 2023-2027 και στη βάση του οποίου θα ενισχυθούν οι μελισσοκόμοι, ετοιμάσθηκε λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προηγούμενων ετών εφαρμογής των εθνικών μελισσοκομικών προγραμμάτων και κυρίως από τις ανάγκες που έχουν διαφανεί στον τομέα της μελισσοκομίας. Καθοριστικός παράγοντας διαδραμάτισε και το γεγονός ότι ο μελισσοκομικός τομέα της Κύπρου παρουσιάζει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, τόσο σε σχέση με τους μελισσοκόμους που δραστηριοποιούνται όσο και σε σχέση με το συνολικό αριθμό κυψελών.
Επιπλέον, από τα δεδομένα που συλλέγονται φαίνεται να υπάρχει ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον ενασχόλησης των νέων με τη μελισσοκομία, με τη συμμετοχή της ομάδας κάτω των 40 χρόνων να ξεπερνά πλέον το 27%.
Μετά, λοιπόν, από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, το μελισσοκομικό πρόγραμμα αλλά και οι παρεμβάσεις του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ δίδουν ιδιαίτερη έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
w Στις ατομικές επαφές στα μελισσοκομεία από εξειδικευμένο προσωπικό, εφόσον η στενή επαφή με τους μελισσοκόμους αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό εργαλείο εκπαίδευσης, το οποίο επιζητείται από το μελισσοκομικό κόσμο.
w Στην καταπολέμηση των εισβολών στις κυψέλες και των ασθενειών ιδιαίτερα της βαρρόας γι’ αυτό και στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ 2023-2027 θα δοθεί στήριξη στους μελισσοκόμους για αγορά αδειοδοτημένων / συνταγογραφούμενων φαρμάκων για αντιμετώπιση της σημαντικότερης παρασιτικής ασθένειας των μελισσιών που επηρεάζει, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, την παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων αλλά και την επιβίωση των μελισσιών.
w Στην αντικατάσταση των παλαιών ή φθαρμένων κυψελών οι οποίες καταστρέφονται από την τακτική μετακίνησή τους στις διάφορες ανθοφορίες τόσο για την παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων όσο και για την επιβίωση τω μελισσοσμηνών. Δικαιούχοι είναι οι μελισσοκόμοι που είναι καταχωρισμένοι στο Μητρώο Μελισσοκόμων του Τμήματος Γεωργίας πέντε συνεχή χρόνια, μη περιλαμβανομένου του έτους υποβολής της παρούσας αίτησης και οι οποίοι κατέχουν τουλάχιστον 10 μελισσοσμήνη σε κυψέλες «Ευρωπαϊκού τύπου». Το μέγιστο ποσοστό αντικατάστασης παλαιών ή φθαρμένων κυψελών καθορίζεται μέχρι το 10% του αριθμού των δηλωθεισών κυψελών στο Μητρώο Μελισσοκόμων. Η επιδότηση θα καλύπτει μέχρι το 50% των δαπανών και μέχρι του ανώτατου ποσού δαπάνης των €120 ανά κυψέλη.
w Στον ποιοτικό έλεγχο των προϊόντων κυψέλης, τόσο για προστασία των καταναλωτών, όσο και για την προστασία του ίδιου του προϊόντος, με τη διενέργεια εργαστηριακών αναλύσεων προϊόντων μελισσοκομίας με στόχο τη διευκόλυνση των μελισσοκόμων στην εμπορία και αναβάθμιση της αξίας των προϊόντων τους. Δικαιούχοι είναι οι μελισσοκόμοι που είναι καταχωρισμένοι στο Μητρώο Μελισσοκόμων του Τμήματος Γεωργίας, οι οποίοι κατέχουν, σύμφωνα με το τελευταίο αναθεωρημένο Μητρώο Μελισσοκόμων τουλάχιστον 25 μελισσοσμήνη. α) Επιδοτείται μέχρι δύο δείγματα μελιού για ανάλυση της HMF και ενζύμου Διαστάσης. β) Επιδοτείται μέχρι ένα δείγμα κεριού για ανάλυση όσον αφορά τα κατάλοιπα εγγεγραμμένων Κτηνιατρικών Φαρμακευτικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της βαρρόας. Οι εργαστηριακές αναλύσεις επιδοτούνται μόνο όταν γίνονται σε διαπιστευμένα εργαστήρια της Κύπρου ή του εξωτερικού.
w Στη διερεύνηση, μελέτη και έρευνας των διαφόρων προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζονται κατά καιρούς στον τομέα μελισσοκομίας, ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την παραγωγή και εμπορίου μελιού. Γι΄αυτό και κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία με ειδικευμένους οργανισμούς στην υλοποίηση προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας.
w Στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού για τη σημαία της μέλισσας και των μελισσοκομικών προϊόντων. Η παρέμβαση αφορά την ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού για τη σημασία της μέλισσας και των μελισσοκομικών προϊόντων, που θα γίνεται με διάφορες δράσεις, το σύνολο των οποίων αναλαμβάνει οργανωμένο σύνολο ή κοινοπραξία οργανωμένων συνόλων μελισσοκόμων κατόπιν αξιολόγησης σχετικής αίτησης και των στοιχείων που θα απαιτηθούν από την αρμόδια αρχή (Τμήμα Γεωργίας). Από το σύνολο των δράσεων αναμένεται να ικανοποιηθούν οι στόχοι του περιορισμού των απωλειών της βιοποικιλότητας από λανθασμένες πρακτικές που επηρεάζουν τους πληθυσμούς της μέλισσας (π.χ. δηλητηριάσεις από κακή χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, καταστροφή αδέσποτων μελισσιών) αλλά και την αύξηση της ζήτησης και κατανάλωσης ποιοτικών μελισσοκομικών προϊόντων.Η προκήρυξη των παρεμβάσεων
Η προκήρυξη σειρά Μελισσοκομικών Παρεμβάσεων (Μέτρων) που συμπεριλαμβάνονται στο Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027 και αντίστοιχα στο Μελισσοκομικό Πρόγραμμα 2023-2027 σχετίζονται:
Μελισσοκομική Παρέμβαση 1
• Δράση Α: Τεχνική βοήθεια προς τους μελισσοκόμους και οργανώσεις μελισσοκόμων – €44.308.
Μελισσοκομική Παρέμβαση 2
• Δράση Β1: Ορθολογική χρήση αδειοδοτημένων φαρμάκων για αντιμετώπιση της βαρρόας -€117.600.
• Δράση Β2: Προσαρμογή βάσεων με σίτα ή σωλήνες – €38.900.
• Δράση Γ: Αντικατάσταση παλαιών ή φθαρμένων κυψελών – €114.000.
Μελισσοκομική Παρέμβαση 3
• Δράση Δ1: Εργαστηριακές αναλύσεις δειγμάτων μελιού και κεριού – €6.000.
• Δράση Δ2: Εργαστηριακές αναλύσεις μελισσοκομικών προϊόντων – €2.000.
Μελισσοκομική Παρέμβαση 4
• Δράση Ε: Υλοποίηση προγραμμάτων εφαρμοσμένη έρευνας – €10.000.
Μελισσοκομική Παρέμβαση 5:
• Δράση Στ: Ευαισθητοποίηση καταναλωτών για την ποιότητα των μελισσοκομικών προϊόντων -€6.500.
Στην επαρχία Λάρνακας τα περισσότερα μελίσσια
Με βάση, λοιπόν, τα πιο πάνω δεδομένα, κατά τον ανοιξιάτικο τρυγητό τρυγήθηκαν περίπου 19,514 μελίσσια τα οποία παρήγαγαν 141.252 κιλά μέλι, περίπου 7,24 κιλά ανά κυψέλη. Επίσης το καλοκαίρι τρυγήθηκαν 40.464 μελίσσια και η παραγωγή του καλοκαιρινού μελιού ανήλθε σε 400.999 κιλά.
Συνολικά, η παραγωγή μελιού το 2022 ήταν 542.251 κιλά με την ετήσια παραγωγή ανά κυψέλη να ανέρχεται στα 9,55 κιλά. Από το σύνολο των μελισσοκόμων, οι 89 είναι γυναίκες και κατέχουν 9081 μελίσσια. Οι περισσότεροι μελισσοκόμοι δραστηριοποιούνται στην επαρχία Λεμεσού συνολικά 205, ωστόσο τα περισσότερα μελίσσια υπάρχουν στην επαρχία Λάρνακας 15.431. Ακολουθούν οι επαρχίες Πάφου και Λεμεσού. Τα λιγότερα μελίσσια και οι λιγότεροι μελισσοκόμοι δραστηριοποιούνται στην επαρχία Αμμοχώστου μόλις 16.
Ενδιαφέρον συγκεντρώνει, όμως, και η ηλικιακή ομάδα των μελισσοκόμων. Συγκεκριμένα το 43,4% των μελισσοκόμων που κατέχουν και τις περισσότερες κυψέλες ανήκουν στις ηλικίες από 40-64 χρόνων, επίσης το 29,2% των μελισσοκόμων είναι πάνω από 65 χρονών, ενώ το 27,4% δηλαδή 191 μελισσοκόμοι από τους 698 είναι κάτω από 40 χρόνων.
Τη δική του σημασία έχει και το γεγονός πως 77,63% των κυψελών μετακινούνται στις διάφορες ανθοφορίες.
Τεχνική βοήθεια
Μία δράση αφορά την τεχνική βοήθεια προς τους μελισσοκόμους και οργανώσεις μελισσοκόμων και θα γίνεται με διάφορες δράσεις, τις οποίες αναλαμβάνει οργανωμένο σύνολο ή κοινοπραξία οργανωμένων συνόλων μελισσοκόμων.
Με τις ατομικές επαφές σε μελισσοκόμους θα παρέχονται συμβουλές για θέματα ορθών μελισσοκομικών χειρισμών και πρακτικών, καθώς και για νέες ή βελτιωμένες τεχνικές σε σχέση με την παραγωγή και εμπορία των μελισσοκομικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, θα λαμβάνει πληροφόρηση από τους μελισσοκόμους για τυχόν ανάγκες κατάρτισης που έχουν ώστε να προγραμματίζονται οι μελλοντικές δράσεις για παροχή συμβουλών μέσω του συνόλου των επιμέρους δράσεων (μέσω ατομικών επαφών, ημερίδων, έκδοσης ενημερωτικού υλικού κτλ.).
Αύξηση μέσης παραγωγής
Άλλη δράση αποσκοπεί στην κάλυψη μέρους της αγοράς ειδικών βάσεων με σίτα ή σωλήνες για την αντιμετώπιση της βαρροϊκής ακαρίασης. Το άκαρι βαρρόα κατά τη μετακίνησή του μέσα στην κυψέλη από τη μια μέλισσα στην άλλη ή από την παρασιτούμενη μέλισσα προς το γόνο ή κατά την έξοδο της παρασιτούμενης νεαρής μέλισσας από το κελί της, πολλές φορές πέφτει στον πυθμένα της κυψέλης. Από εκεί επαναπροσβάλλει τις διερχόμενες μέλισσες και επανεγκαθίσταται στο σμήνος. Η συγκεκριμένη ειδική βάση της κυψέλης επιτρέπει την πτώση της βαρρόας κάτω στο έδαφος έτσι ώστε σημαντικός αριθμός ακάρεων να απομακρύνεται, περιορίζοντας έτσι τον πληθυσμό τους στο μελίσσι.
Από τη δράση αναμένεται, να ικανοποιηθούν οι στόχοι της αύξησης της μέσης παραγωγής μελιού και του περιορισμού του κόστους παραγωγής. Ταυτόχρονα ενθαρρύνεται η χρήση εναλλακτικών μεθόδων με σκοπό τον περιορισμό των ζημιών που προκαλούνται από το άκαρι βαρρόα, οδηγώντας σε ποιοτικότερο τελικό προϊόν λόγω της μειωμένης χρήσης μελισσοφαρμάκων.
698 οι εγγεγραμμένοι στο μητρώο μελισσοκόμοι
Το Μελισσοκομικό Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται σε ποσοστό 50% από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων και ποσοστό 50% από Εθνικούς Πόρους και προνοεί συνολικές δαπάνες (επιδοτήσεις) ύψους €339.306 ανά έτος και συνολικό προϋπολογισμό €1.696.530 για την πενταετία 2023-2027. Το 2023 αποτελεί το πρώτο έτος εφαρμογής του προγράμματος και επιλέξιμες θα είναι οι δράσεις που έχουν υλοποιηθεί από την 1ην Ιανουαρίου 2023 μέχρι την 31ην Ιουλίου 2023.
Η υποβολή των αιτήσεων για συμμετοχή στο Μελισσοκομικό Πρόγραμμα για το έτος 2023 θα πραγματοποιείται στα Επαρχιακά Γεωργικά Γραφεία του Τμήματος Γεωργίας. Η περίοδος υποβολής των αιτήσεων για τις πιο κάτω Δράσεις είναι από τις 10 Μαρτίου μέχρι τις 27 Μαρτίου 2023.
*Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθεύονται τα Έντυπα Αίτησεων καθώς και το Εγχειρίδιο Εφαρμογής – Ενημέρωσης Αιτητών, από την ιστοσελίδα www.moa.gov.cy/da του Τμήματος Γεωργίας καθώς και την ιστοσελίδα www.capo.gov.cy του ΚΟΑ.
Μελισσοκομικά δεδομένα
Στους 700 περίπου ανέρχεται ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελισσοκόμων που δραστηριοποιείται στον τόπο μας και οι οποίοι τροφοδοτούν την αγορά με προϊόντα μελιού. Κατά την πρόσφατη αναθεώρηση του Μητρώου μελισσοκόμων του Τμήματος Γεωργίας που πραγματοποιήθηκε την περίοδο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2022, ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελισσοκόμων ανήλθε στους 698 και τα μελίσσια τα οποία ήταν έτοιμα για ξεχειμώνιασμα ανήλθαν στα 56,774. Επιπρόσθετα, λήφθηκαν διάφορα στοιχεία παραγωγής μελιού και άλλων μελισσοκομικών προϊόντων από 597 μελισσοκόμους, οι οποίοι είχαν τρυγήσει είτε άνοιξη είτε καλοκαίρι με συνολικό αριθμό μελισσιών 55.373.
Οι υπόλοιποι 101 μελισσοκόμοι, οι οποίοι κατέχουν 1401 μελίσσια, δεν συμπλήρωσαν το έντυπο στατιστικών πληροφοριών και ως εκ τούτου έγινε εκτίμηση της παραγωγής των μελισσιών τους με βάση το μέσο όρο (Μ.Ο.) της ανοιξιάτικης και καλοκαιρινής παραγωγής των υπολοίπων μελισσιών.
Προγράμματα εφαρμοσμένης έρευνας
Σημαντική δράση αποσκοπεί στην υλοποίηση προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας για προσδιορισμό και επίλυση προβλημάτων που κατά καιρούς απασχολούν τον μελισσοκομικό τομέα. Τέτοιες μελέτες θα μπορούσαν να αφορούν:
- Τον καθορισμό του επιπέδου γυρεοκόκκων για τον χαρακτηρισμό της φυτικής ή ανθικής προέλευσης του μελιού.
- Τον καθορισμό ποιοτικών χαρακτηριστικών για καθορισμό τυχόν ειδικών ποιοτικών κριτηρίων μελιού.
- Την ταυτοποίηση γενετικού υλικού της κυπριακής μέλισσας (Apis melifera Cypria).
Με την παρέμβαση αυτή αναμένεται να ικανοποιηθούν οι στόχοι της ανάγκης βελτίωσης της ποιότητας και της εμπορίας του μελιού και των άλλων μελισσοκομικών προϊόντων και της ανάγκης διατήρησης της εξαιρετικής γενετικής κληρονομιάς, της ποικιλότητας και της ικανότητας προσαρμογής των τοπικών, ενδημικών πληθυσμών μελισσών.
