Σχεδόν ένας στους δύο νέους, ηλικίας 18-25 ετών καθώς και ένας στους τέσσερις μαθητές λυκείου στην Κύπρο είναι καπνιστές, σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου Κύπρου. Παράλληλα, μόλις το 10% επιθυμεί να διακόψει το τσιγάρο. Βάσει των συγκεκριμένων δεδομένων, η καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και υπεύθυνη του εργαστηρίου ACThealthy, Μαρία Καρεκλά, προώθησε τη δημιουργία του προγράμματος FlexiQuit για διακοπή του καπνίσματος στις νεαρές ηλικίες. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρουσιάστηκε, μεταξύ άλλων, στους μαθητές των Κεντρικών Μαθητικών Συμβουλίων, από την κ. Καρεκλά, στην ημερίδα «Σχολείο Χωρίς Καπνό».
 
Το 42% των νέων ηλικίας 18-25 ετών στην Κύπρο, είναι συχνοί καπνιστές, ενώ μόλις το 10% επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα, αναφέρει έρευνα των καθηγητών Μαρία Καρεκλά, Αναστασία Συμεού και Χαριτίνη Τσαγκάρη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 18,6% των μαθητών Γυμνασίου έχουν δοκιμάσει τσιγάρο, ενώ το 6,2% είναι εντατικοί καπνιστές.
 
Στα λύκεια, ένας στους δύο έχει δοκιμάσει, αφού το ποσοστό αναλογεί στο 52,4%, ενώ σχεδόν ένας στους τέσσερις καπνίζει, δηλαδή το 23,2%.  Αρκετά περισσότεροι από τους μαθητές δευτεροβάθμιας, είναι οι φοιτητές που δοκίμασαν τσιγάρο, φτάνοντας στο 63,2%, ενώ καπνιστές είναι το 35,1%. Φανατικοί καπνιστές φαίνεται από τα στοιχεία ότι είναι οι φαντάροι, καθώς το 73,1% δοκίμασε και το 53% καπνίζει εντατικά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Έρευνα για το κάπνισμα: Φουγάρα οι Κύπριοι
 
Τέλος, μεγάλο είναι και το μέρος των καπνιστών εργαζομένων, με το 75% να έχει δοκιμάσει και το 54,2% να καπνίζει. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, οι κύριοι λόγοι να εντάξει κάποιος το τσιγάρο στη ζωή του, αφορούν στην παρέα και τους φίλους, σχετίζονται με την αντιμετώπιση συναισθημάτων ή έχουν σχέση και με τη χρήση/συνδυασμό άλλων ουσιών.
 
Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα του καπνίσματος στους νέους, το εργαστήριο ACTHealthy, στο οποίο υπεύθυνη είναι η κ. Καρεκλά, δημιούργησε το πρόγραμμα FlexiQuit, που βρίσκονταν σε πιλοτική εφαρμογή για δύο χρόνια και σήμερα είναι έτοιμο να μπει στη ζωή των νέων. Το FlexiQuit μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία σε άτομα 15 έως 30, ενώ δεν είναι απίθανο να λειτουργήσει και με καπνιστές μεγαλύτερης ηλικίας. Έτσι, σε συνδυασμό με τον νόμο του καπνίσματος, οι δημιουργοί του θεωρούν ότι μπορεί να μπει στο σχολείο και να βοηθήσει τους μαθητές. «Είναι μια εναλλακτική λύση έναντι μιας τιμωρίας, ώστε αν στις σχολικές μονάδες γνωρίζουν ή βρουν παιδιά να καπνίζουν, να το εφαρμόσουν. Επιθυμίας μας είναι να προωθηθεί στα πανεπιστήμια, ώστε να το χρησιμοποιούν και οι φοιτητές», εξήγησε η κ. Καρεκλά.
 
Όπως ανέφερε η πανεπιστημιακός, το πρόγραμμα «δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του συγκεκριμένου ηλικιακού πληθυσμού και μέχρι τώρα έχει πολύ καλά αποτελέσματα, αφού το 52% διέκοψε το κάπνισμα, χωρίς μάλιστα το έχει προσχεδιάσει ή και να το επιθυμεί πριν τη δοκιμή. Είναι μεγάλη επιτυχία καθώς στα διεθνή στοιχεία παρατηρείται ότι η διακοπή του καπνίσματος σε αυτές τις ηλικίες δεν ξεπερνά το 14%». Το πρόγραμμα έχει αξιολογηθεί και εγκριθεί από το υπουργείο Υγείας και την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου, ενώ εξαιτίας της επιτυχίας του έχει βραβευθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Pompidou group.
 
Διαδραστική πλατφόρμα
 
Για να δοκιμάσει κάποιος το πρόγραμμα FlexiQuit θα πρέπει να δημιουργήσει τον δικό του λογαριασμό στην πλατφόρμα. Κατά την πρώτη του είσοδο στον λογαριασμό του, καλείται να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις, που αφορούν στη συχνότητα του καπνίσματος ανά ημέρα, την επιθυμία τσιγάρου το πρωί, τη συναναστροφή με καπνιστές (γονείς, φίλους), ώστε να σχηματιστεί το προφίλ του καπνιστή. «Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι διαδικτυακό και οι ερωτήσεις που συμπεριλαμβάνουμε στην έναρξη είναι για να αξιολογήσουμε τις περιπτώσεις του καπνίσματος και κάποιες ψυχοκοινωνικές προϋποθέσεις. Παράλληλα, έχει και ερευνητικές διαστάσεις, με σκοπό να διαπιστώσουμε αν δουλεύει το πρόγραμμα και υπό ποιες συνθήκες».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Πρώτοι στο κάπνισμα, πρώτοι και σε… καλή υγεία
 
Το FlexiQuit, αποτελείται από έξι διαδικτυακές συναντήσεις, των 20 λεπτών η κάθε μία. «Είναι διαδραστικές και περιλαμβάνουν παιχνίδια, ασκήσεις, βίντεο. Οι αρχές πάνω στις οποίες βασίστηκε, είναι της «Θεραπείας, Αποδοχής και Δέσμευσης», την οποία εμπλουτίσαμε από προηγούμενες μελέτες του εργαστηρίου μας». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σε κάθε συνάντηση έναν χαρακτήρα (avatar), ο οποίος καθοδηγεί τους χρήστες του FlexiQuit. «Το avatar τους κάνει ερωτήσεις και το άτομο έχει τη δυνατότητα να γράψει τις απαντήσεις. Μάλιστα, διαφοροποιούνται οι αντιδράσεις του καθοδηγητή, αφού για παράδειγμα αν στην πέμπτη συνεδρία ο καπνιστής έχει καταφέρει να διακόψει το τσιγάρο θα τον ενθαρρύνει να συνεχίσει. Σε αντίθεση, αν δεν έχει σταματήσει το τσιγάρο, ο καθοδηγητής θα ενισχύσει τον καπνιστή να συνεχίσει την προσπάθεια, ενώ του προτείνει εναλλακτικές», εξήγησε για τη διαδικασία η κ. Καρεκλά, αναφέροντας: «Πολλά άτομα, μετά τη δοκιμή του προγράμματος, μας είπαν ότι ένιωσαν σαν να μιλούν με κάποιον σύμβουλο».
 
Το τσιγάρο είναι επιλογή
 
Στόχος, σύμφωνα με την κ. Καρεκλά, είναι το άτομο να αντιμετωπίσει τους λόγους που το οδήγησαν να είναι και να παραμένει καπνιστής, με έμφαση στα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα. «Ως εσωτερικά ερεθίσματα εννοούμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις που έχει συνδέσει το άτομο με τη διαδικασία του καπνίσματος, ενώ εξωτερικά όσα πράγματα έχει συνδέσει με το τσιγάρο», είπε και διευκρίνισε: «Δεν πρόκειται για αλλαγή των συναισθημάτων ή των σκέψεων, για αυτό άλλωστε αναφερόμαστε στην αποδοχή και δέσμευση. Σκοπός είναι το άτομο να βιώνει τα συναισθήματα και σκέψεις χωρίς τη σύνδεση τους με το τσιγάρο, κατανοώντας πως έχει επιλογή για το πώς θα συμπεριφερθεί».
 
Μηδενική η διακοπή παγκοσμίως
 
Μηδενική παρουσιάζεται η διακοπή του καπνίσματος ανά τον κόσμο, καθώς τα ποσοστά των εφήβων και των νεαρών ενήλικων που έκοψα το τσιγάρο είναι ιδιαίτερα χαμηλά.
 
Συγκεκριμένα, τα ποσοστά διακοπής κυμαίνονται από 0% έως 11%, με τον μέσο όρο να φτάνει το 3% (Sussman, Lichtman, Ritt, & Pallomen, 1999). Ωστόσο, αποτελέσματα στις προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος αναδεικνύεται ότι υπάρχουν μετά από προγράμματα παρέμβασης (Sussman, 2002). Ειδικότερα, μαζί με ομάδα θεραπείας, κατάφερε κατά μέσο όρο να σταματήσει το κάπνισμα περίπου το 14%, ενώ μέσω ομάδων ελέγχου, κατά μέσο όρο το 7%.