Οι πρωτόγνωρες καταστάσεις που ζούμε στην Κύπρο τις τελευταίες εβδομάδες λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, αδιαμφισβήτητα άλλαξαν συνήθειες μας. Μας άλλαξαν και την καθημερινότητά μας καθώς με την απαγόρευση της κυκλοφορίας, που επιβλήθηκε από την Κυβέρνηση, και με τα αυτόβουλα μέτρα περιορισμού που έλαβαν χιλιάδες πολίτες, μπήκαμε για τα καλά στο σπίτι.
Πολλοί που είτε δεν εργάζονται, είτε έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι, λόγω περιορισμού, ήρθαν αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι εύκολη. Κι αυτό διότι, στο σπίτι έμειναν σχεδόν όλα τα μέλη της οικογένειας. Τα παιδιά λόγω αναστολής της λειτουργίας των σχολείων, οι φοιτητές λόγω αναστολής της λειτουργίας των Πανεπιστημίων, οι γονείς καθώς και οι παππούδες που σε αρκετές περιπτώσεις στην κυπριακή πραγματικότητα διαβιούν μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια. Κι ενώ όλοι φαίνεται να αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα των ημερών και την ανάγκη για πειθαρχία και συνέπεια, ωστόσο η συμβίωση όλων μαζί για τόσες πολλές ώρες, είναι δύσκολη.
Άλλα «θέλω» αναλόγως της ηλικίας των μελών της οικογένειας, άλλες ανάγκες και διαφορετικές υποχρεώσεις καλούν όλους να βρουν τη χρυσή τομή και την ισορροπία. Τα παιδιά πρέπει να παρακολουθήσουν τα διαδικτυακά τους μαθήματα και να αντιληφθούν ότι δεν διανύουν περίοδο διακοπών αλλά μια περίοδο έκτακτης ανάγκης που πρέπει να διατηρηθεί στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η ρουτίνα και το πρόγραμμα και από την άλλη, οι γονείς πρέπει να είναι συνεπείς με την εργασία που διεκπεραιώνουν από το σπίτι.
Η καλή ψυχολογία και η θετική σκέψη εν μέσω αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης που βιώνουμε, είναι πολύ σημαντικές ούτως ώστε να περάσει ο καιρός χωρίς αρνητισμό και άλλα προβλήματα που ενδέχεται να μας επηρεάσουν. Οι κλινικοί ψυχολόγοι Χαρίκλεια Πολυνίκη και Μαίρη Μιχαήλ, μας δίνουν μερικές απλές λύσεις για να απασχοληθούν δημιουργικά στο σπίτι τόσο τα παιδιά, όσο και οι ενήλικες. Η πρώτη ομάδα για να μην αισθανθεί ότι βαριέται και η δεύτερη για να μην έρθει αντιμέτωπη με άγχος, θλίψη, φόβο και πίεση.
-Πώς μιλάμε στα παιδιά για τον κορωνοϊό
Τα παιδιά όλων των ηλικιών έμειναν στο σπίτι εδώ και αρκετές μέρες, με τα μικρότερα να μην κατανοούν επακριβώς τους λόγους αλλά και τη σοβαρότητα της κατάστασης. Οι γονείς καλούνται να ενημερώσουν τα παιδιά με τρόπους κατανοητούς για αυτό το… «μένουμε σπίτι». Σύμφωνα με την κ. Πολυνίκη και την κ. Μιχαήλ, το πρώτο βήμα είναι να μιλήσουν οι γονείς στα παιδιά για τον ιό, εξηγώντας τους όλα όσα μπορούν να αντιληφθούν γύρω από αυτόν καθώς και τα συμπτώματά του. Σημαντικό στη συζήτηση είναι, σύμφωνα με τις ειδικούς, τα παιδιά να μάθουν για τη σημασία της προστασίας και με ποιους τρόπους ο κορωνοϊός μεταδίδεται.
Ένα παράδειγμα που δίνεται για αυτή τη συζήτηση είναι:
Παιδί: Θα μου πείτε πώς μεταδίδεται ο ιός;
Γονείς: Πρέπει όλοι μας να είμαστε προσεκτικοί γιατί είναι πολύ εύκολο να κολλήσει κάποιος. Ο λόγος είναι γιατί ο ιός μεταδίδεται μέσω του αέρα, αν για παράδειγμα κάποιος έχει τον κορωνοϊό και βήξει προς εσένα ή σε αγγίξει τότε μπορείς να κολλήσεις. Επίσης, οι επιφάνειες που αγγίζουμε έχουν πολλά μικρόβια. Αν μετά αγγίξουμε το πρόσωπό μας πριν πλύνουμε τα χέρια μας, τότε υπάρχει πιθανότητα να κολλήσουμε τον ιό.
Στη συζήτηση με τα παιδιά είναι σημαντικό να υπογραμμίζουν οι ενήλικες τους κανόνες υγιεινής καθώς και τους τρόπους πρόληψης.
-Πώς χειριζόμαστε τη γκρίνια των παιδιών από τον περιορισμό στο σπίτι
Όλες αυτές τις μέρες που τα παιδιά έμειναν στο σπίτι, θεωρείται αδύνατο να υπάρχει γονέας που δεν άκουσε διαμαρτυρίες και γκρίνια για τον περιορισμό. Τα περισσότερα παιδιά έχουν το αίσθημα να βαριούνται εύκολα, ιδιαίτερα όταν είναι κλεισμένα στο σπίτι. Σύμφωνα με τις ψυχολόγους, είναι σημαντικό οι γονείς να εξηγήσουν στα παιδιά την αναγκαιότητα του «μένουμε σπίτι».
Συγκεκριμένα, οι γονείς μπορούν να αναφέρουν: Μένουμε σπίτι για να προστατέψουμε εμάς και τους συνανθρώπους μας. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες, δηλαδή αν κολλήσουν αυτόν τον ιό θα είναι άρρωστοι περισσότερο καιρό από εμάς και αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία τους. Ευάλωτες ομάδες μπορεί να είναι: ηλικιωμένα άτομα όπως η γιαγιά και ο παππούς, έγκυες γυναίκες και λεχώνες και άτομα με καρδιακά προβλήματα και άλλα σοβαρά θέματα υγείας.
-Πώς απασχολούμε τα παιδιά στο σπίτι
Οι δραστηριότητες που θα ακολουθήσει η οικογένεια αυτές τις μέρες που θα είναι περιορισμένη στο σπίτι, είναι ένα σημαντικό «κλειδί» για να κυλήσουν όσο το δυνατό πιο ευχάριστα. Οι γονείς μπορούν να αφήσουν τα παιδιά τους να δημιουργήσουν και να συμμετάσχουν και οι ίδιοι σε ομαδικές δραστηριότητες και παιχνίδια. Όπως σημειώνουν η κ. Πολυνίκη και η κ. Μιχαήλ, τα παιδιά μπορούν να ζωγραφίσουν, να πάρουν τηλέφωνο τους φίλους τους αλλά και να παίξουν, να διαβάσουν, να δημιουργήσουν, να περάσουν δημιουργικό χρόνο με τα αδέρφια τους, να ασχοληθούν με τα κατοικίδια ζώα τους και να ακούσουν και να παίξουν μουσική. Σημαντικό είναι τα παιδιά να αντιληφθούν πως τόσο τα ίδια θα πρέπει να ασχοληθούν με την εκπαίδευσή τους αλλά και οι γονείς τους χρειάζονται χρόνο για να εργαστούν στο σπίτι καθώς δεν μπορούν να πάνε αυτές τις μέρες στη δουλειά τους.
-Περιορισμός ενηλίκων και άγχος
Στον πυλώνα «ενήλικες», η κ. Πολυνίκη και η κ. Μιχαήλ εστιάζουν κυρίως στο άγχος που προκαλεί σε αρκετούς η κατάσταση του περιορισμού που ζούμε αυτή την περίοδο. Όπως σημειώνουν, αυτές οι καταστάσεις ενεργοποιούν έντονα συναισθήματα όπως είναι η μελαγχολία, ο θυμός, η θλίψη, το άγχος και ο φόβος. Όπως σημειώνουν, πιο έντονα είναι τα συναισθήματα του άγχους λόγω της απώλειας ελέγχου και ο φόβος για τη σωματική μας υγεία (φόβος του θανάτου). Οι έντονες αρνητικές σκέψεις μας κατακλύζουν με αποτέλεσμα την απώλεια της διάθεσης, μείωση της όρεξης, αυπνία, ευερεθιστότητα.
Παρεμφερείς ασθένειες που αντιμετωπίσαμε τα τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα, η εποχική γρίπη, δεν μας υποχρέωσαν σε κοινωνική απομόνωση οπόταν τα συναισθήματα είναι πρωτόγνωρα και δύσκολα στη διαχείριση. Η υποχρεωτική απομόνωση και απόσταση από τους άλλους ανθρώπους είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της σωματικής μας υγείας τι γίνεται όμως με την ψυχική μας υγεία; «Διανύουμε μια περίοδο παγκόσμιας απομόνωσης θα λέγαμε για το κοινό καλό, επομένως για να καταφέρουμε να βγούμε από αυτή την πολυτελή φυλακή μας αλώβητοι θα πρέπει να απασχολήσουμε το μυαλό και το σώμα μας με δραστηριότητες που θα είναι σύμμαχοι μας, στη διάρλεια αυτής της απομονωτικής περιόδου. Αρχικά για να μειώσουμε το άγχος και τον φόβο που νιώθουμε καλό θα ήταν να ξεκινήσουμε με τα πρακτικά ζητήματα που μας απασχολούν», σημειώνουν οι ειδικοί, εστιάζοντας στη μεγάλη σημασία που έχει η ενημέρωση μας από αξιόπιστες και έγκυρες πηγές πληροφόρησης, ούτως ώστε να μην μας πιάνει πανικός από τυχόν ψευδείς ή υπερβολικές ειδήσεις που μεταδίδονται.
Η κ. Πολυνίκη και η κ. Μιχαήλ σε σχετική αρθρογραφία τους αναφέρονται στην πλήξη, ως ένα κοινό συναίσθημα σε όλους αυτή την περίοδο αλλά το οποίο πρέπει να καταπολεμηθεί. Σημειώνουν πως η τεχνολογική ανάπτυξη μας δίνει τη δυνατότητα να διατηρήσουμε τις κοινωνικές μας επαφές και σχέσεις. Τηλεόραση, κινητό τηλέφωνο, υπολογιστές είναι μόνο μερικά από τα μέσα που μας προσφέρει η σύγχρονη κοινωνία για διασκέδαση, ενημέρωση, δουλειά αλλά και κοινωνικοποίηση. Μπορούμε να ξοδέψουμε τον χρόνο μας βλέποντας ταινίες, παίζοντας παιγνίδια και δουλεύοντας από το σπίτι. Αλλά το πιο σπουδαίο που μας προσφέρει η τεχνολογία είναι η ευκαιρία να δούμε τους αγαπημένους μας μέσω βιντεο-κλήσης. Με αυτό τον τρόπο υπάρχει ακόμα η επαφή και δεν χάνουμε σημαντικές στιγμές με τους δικούς μας ανθρώπους. Επίσης, θα πρέπει εμείς αλλά και τα αγαπημένα μας πρόσωπα να νιώθουμε ότι αν και σε καραντίνα ακόμα έχουμε ανθρώπους δίπλα μας για να μας στηρίξουν και να νοιαστούν για εμάς.
Παράλληλα, τονίζουν πως είναι μια καλή ευκαιρία για να ασχοληθούμε με πράγματα που θα θέλαμε να κάνουμε αλλά λόγω έλλειψης χρόνου στο παρελθόν δεν τα καταφέραμε. Για παράδειγμα, κάποιο χόμπι, τακτοποίηση προσωπικών χώρων, εκμάθηση καινούριας γλώσσας ή μαθήματα χορού μέσω ίντερνετ. Σε περίπτωση που υπάρχει έντονο άγχος, το οποίο δύσκολα είναι διαχειρίσιμο, συμβουλεύουν όπως ακολουθηθεί μια άσκηση χαλάρωσης όπως είναι η διαφραγματική αναπνοή βοηθά αρκετά. «Κάθε φορά που νιώθετε ότι χρειάζεστε να χαλαρώσετε καθίστε αναπαυτικά, κλείστε τα μάτια, σκεφτείτε μια όμορφη εικόνα που σας ηρεμεί ή ένα μαγευτικό τοπίο και πάρτε βαθιές αναπνοές. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε διαλογισμό και γιόγκα με διάφορα βίντεο στο ίντερνετ σαν οδηγό σας», αναφέρουν οι ειδικοί.
Πολλοί που είτε δεν εργάζονται, είτε έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι, λόγω περιορισμού, ήρθαν αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι εύκολη. Κι αυτό διότι, στο σπίτι έμειναν σχεδόν όλα τα μέλη της οικογένειας. Τα παιδιά λόγω αναστολής της λειτουργίας των σχολείων, οι φοιτητές λόγω αναστολής της λειτουργίας των Πανεπιστημίων, οι γονείς καθώς και οι παππούδες που σε αρκετές περιπτώσεις στην κυπριακή πραγματικότητα διαβιούν μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια. Κι ενώ όλοι φαίνεται να αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα των ημερών και την ανάγκη για πειθαρχία και συνέπεια, ωστόσο η συμβίωση όλων μαζί για τόσες πολλές ώρες, είναι δύσκολη.
Άλλα «θέλω» αναλόγως της ηλικίας των μελών της οικογένειας, άλλες ανάγκες και διαφορετικές υποχρεώσεις καλούν όλους να βρουν τη χρυσή τομή και την ισορροπία. Τα παιδιά πρέπει να παρακολουθήσουν τα διαδικτυακά τους μαθήματα και να αντιληφθούν ότι δεν διανύουν περίοδο διακοπών αλλά μια περίοδο έκτακτης ανάγκης που πρέπει να διατηρηθεί στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η ρουτίνα και το πρόγραμμα και από την άλλη, οι γονείς πρέπει να είναι συνεπείς με την εργασία που διεκπεραιώνουν από το σπίτι.
Η καλή ψυχολογία και η θετική σκέψη εν μέσω αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης που βιώνουμε, είναι πολύ σημαντικές ούτως ώστε να περάσει ο καιρός χωρίς αρνητισμό και άλλα προβλήματα που ενδέχεται να μας επηρεάσουν. Οι κλινικοί ψυχολόγοι Χαρίκλεια Πολυνίκη και Μαίρη Μιχαήλ, μας δίνουν μερικές απλές λύσεις για να απασχοληθούν δημιουργικά στο σπίτι τόσο τα παιδιά, όσο και οι ενήλικες. Η πρώτη ομάδα για να μην αισθανθεί ότι βαριέται και η δεύτερη για να μην έρθει αντιμέτωπη με άγχος, θλίψη, φόβο και πίεση.
-Πώς μιλάμε στα παιδιά για τον κορωνοϊό
Τα παιδιά όλων των ηλικιών έμειναν στο σπίτι εδώ και αρκετές μέρες, με τα μικρότερα να μην κατανοούν επακριβώς τους λόγους αλλά και τη σοβαρότητα της κατάστασης. Οι γονείς καλούνται να ενημερώσουν τα παιδιά με τρόπους κατανοητούς για αυτό το… «μένουμε σπίτι». Σύμφωνα με την κ. Πολυνίκη και την κ. Μιχαήλ, το πρώτο βήμα είναι να μιλήσουν οι γονείς στα παιδιά για τον ιό, εξηγώντας τους όλα όσα μπορούν να αντιληφθούν γύρω από αυτόν καθώς και τα συμπτώματά του. Σημαντικό στη συζήτηση είναι, σύμφωνα με τις ειδικούς, τα παιδιά να μάθουν για τη σημασία της προστασίας και με ποιους τρόπους ο κορωνοϊός μεταδίδεται.
Ένα παράδειγμα που δίνεται για αυτή τη συζήτηση είναι:
Παιδί: Θα μου πείτε πώς μεταδίδεται ο ιός;
Γονείς: Πρέπει όλοι μας να είμαστε προσεκτικοί γιατί είναι πολύ εύκολο να κολλήσει κάποιος. Ο λόγος είναι γιατί ο ιός μεταδίδεται μέσω του αέρα, αν για παράδειγμα κάποιος έχει τον κορωνοϊό και βήξει προς εσένα ή σε αγγίξει τότε μπορείς να κολλήσεις. Επίσης, οι επιφάνειες που αγγίζουμε έχουν πολλά μικρόβια. Αν μετά αγγίξουμε το πρόσωπό μας πριν πλύνουμε τα χέρια μας, τότε υπάρχει πιθανότητα να κολλήσουμε τον ιό.
Στη συζήτηση με τα παιδιά είναι σημαντικό να υπογραμμίζουν οι ενήλικες τους κανόνες υγιεινής καθώς και τους τρόπους πρόληψης.
-Πώς χειριζόμαστε τη γκρίνια των παιδιών από τον περιορισμό στο σπίτι
Όλες αυτές τις μέρες που τα παιδιά έμειναν στο σπίτι, θεωρείται αδύνατο να υπάρχει γονέας που δεν άκουσε διαμαρτυρίες και γκρίνια για τον περιορισμό. Τα περισσότερα παιδιά έχουν το αίσθημα να βαριούνται εύκολα, ιδιαίτερα όταν είναι κλεισμένα στο σπίτι. Σύμφωνα με τις ψυχολόγους, είναι σημαντικό οι γονείς να εξηγήσουν στα παιδιά την αναγκαιότητα του «μένουμε σπίτι».
Συγκεκριμένα, οι γονείς μπορούν να αναφέρουν: Μένουμε σπίτι για να προστατέψουμε εμάς και τους συνανθρώπους μας. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες, δηλαδή αν κολλήσουν αυτόν τον ιό θα είναι άρρωστοι περισσότερο καιρό από εμάς και αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία τους. Ευάλωτες ομάδες μπορεί να είναι: ηλικιωμένα άτομα όπως η γιαγιά και ο παππούς, έγκυες γυναίκες και λεχώνες και άτομα με καρδιακά προβλήματα και άλλα σοβαρά θέματα υγείας.
-Πώς απασχολούμε τα παιδιά στο σπίτι
Οι δραστηριότητες που θα ακολουθήσει η οικογένεια αυτές τις μέρες που θα είναι περιορισμένη στο σπίτι, είναι ένα σημαντικό «κλειδί» για να κυλήσουν όσο το δυνατό πιο ευχάριστα. Οι γονείς μπορούν να αφήσουν τα παιδιά τους να δημιουργήσουν και να συμμετάσχουν και οι ίδιοι σε ομαδικές δραστηριότητες και παιχνίδια. Όπως σημειώνουν η κ. Πολυνίκη και η κ. Μιχαήλ, τα παιδιά μπορούν να ζωγραφίσουν, να πάρουν τηλέφωνο τους φίλους τους αλλά και να παίξουν, να διαβάσουν, να δημιουργήσουν, να περάσουν δημιουργικό χρόνο με τα αδέρφια τους, να ασχοληθούν με τα κατοικίδια ζώα τους και να ακούσουν και να παίξουν μουσική. Σημαντικό είναι τα παιδιά να αντιληφθούν πως τόσο τα ίδια θα πρέπει να ασχοληθούν με την εκπαίδευσή τους αλλά και οι γονείς τους χρειάζονται χρόνο για να εργαστούν στο σπίτι καθώς δεν μπορούν να πάνε αυτές τις μέρες στη δουλειά τους.
-Περιορισμός ενηλίκων και άγχος
Στον πυλώνα «ενήλικες», η κ. Πολυνίκη και η κ. Μιχαήλ εστιάζουν κυρίως στο άγχος που προκαλεί σε αρκετούς η κατάσταση του περιορισμού που ζούμε αυτή την περίοδο. Όπως σημειώνουν, αυτές οι καταστάσεις ενεργοποιούν έντονα συναισθήματα όπως είναι η μελαγχολία, ο θυμός, η θλίψη, το άγχος και ο φόβος. Όπως σημειώνουν, πιο έντονα είναι τα συναισθήματα του άγχους λόγω της απώλειας ελέγχου και ο φόβος για τη σωματική μας υγεία (φόβος του θανάτου). Οι έντονες αρνητικές σκέψεις μας κατακλύζουν με αποτέλεσμα την απώλεια της διάθεσης, μείωση της όρεξης, αυπνία, ευερεθιστότητα.
Παρεμφερείς ασθένειες που αντιμετωπίσαμε τα τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα, η εποχική γρίπη, δεν μας υποχρέωσαν σε κοινωνική απομόνωση οπόταν τα συναισθήματα είναι πρωτόγνωρα και δύσκολα στη διαχείριση. Η υποχρεωτική απομόνωση και απόσταση από τους άλλους ανθρώπους είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της σωματικής μας υγείας τι γίνεται όμως με την ψυχική μας υγεία; «Διανύουμε μια περίοδο παγκόσμιας απομόνωσης θα λέγαμε για το κοινό καλό, επομένως για να καταφέρουμε να βγούμε από αυτή την πολυτελή φυλακή μας αλώβητοι θα πρέπει να απασχολήσουμε το μυαλό και το σώμα μας με δραστηριότητες που θα είναι σύμμαχοι μας, στη διάρλεια αυτής της απομονωτικής περιόδου. Αρχικά για να μειώσουμε το άγχος και τον φόβο που νιώθουμε καλό θα ήταν να ξεκινήσουμε με τα πρακτικά ζητήματα που μας απασχολούν», σημειώνουν οι ειδικοί, εστιάζοντας στη μεγάλη σημασία που έχει η ενημέρωση μας από αξιόπιστες και έγκυρες πηγές πληροφόρησης, ούτως ώστε να μην μας πιάνει πανικός από τυχόν ψευδείς ή υπερβολικές ειδήσεις που μεταδίδονται.
Η κ. Πολυνίκη και η κ. Μιχαήλ σε σχετική αρθρογραφία τους αναφέρονται στην πλήξη, ως ένα κοινό συναίσθημα σε όλους αυτή την περίοδο αλλά το οποίο πρέπει να καταπολεμηθεί. Σημειώνουν πως η τεχνολογική ανάπτυξη μας δίνει τη δυνατότητα να διατηρήσουμε τις κοινωνικές μας επαφές και σχέσεις. Τηλεόραση, κινητό τηλέφωνο, υπολογιστές είναι μόνο μερικά από τα μέσα που μας προσφέρει η σύγχρονη κοινωνία για διασκέδαση, ενημέρωση, δουλειά αλλά και κοινωνικοποίηση. Μπορούμε να ξοδέψουμε τον χρόνο μας βλέποντας ταινίες, παίζοντας παιγνίδια και δουλεύοντας από το σπίτι. Αλλά το πιο σπουδαίο που μας προσφέρει η τεχνολογία είναι η ευκαιρία να δούμε τους αγαπημένους μας μέσω βιντεο-κλήσης. Με αυτό τον τρόπο υπάρχει ακόμα η επαφή και δεν χάνουμε σημαντικές στιγμές με τους δικούς μας ανθρώπους. Επίσης, θα πρέπει εμείς αλλά και τα αγαπημένα μας πρόσωπα να νιώθουμε ότι αν και σε καραντίνα ακόμα έχουμε ανθρώπους δίπλα μας για να μας στηρίξουν και να νοιαστούν για εμάς.
Παράλληλα, τονίζουν πως είναι μια καλή ευκαιρία για να ασχοληθούμε με πράγματα που θα θέλαμε να κάνουμε αλλά λόγω έλλειψης χρόνου στο παρελθόν δεν τα καταφέραμε. Για παράδειγμα, κάποιο χόμπι, τακτοποίηση προσωπικών χώρων, εκμάθηση καινούριας γλώσσας ή μαθήματα χορού μέσω ίντερνετ. Σε περίπτωση που υπάρχει έντονο άγχος, το οποίο δύσκολα είναι διαχειρίσιμο, συμβουλεύουν όπως ακολουθηθεί μια άσκηση χαλάρωσης όπως είναι η διαφραγματική αναπνοή βοηθά αρκετά. «Κάθε φορά που νιώθετε ότι χρειάζεστε να χαλαρώσετε καθίστε αναπαυτικά, κλείστε τα μάτια, σκεφτείτε μια όμορφη εικόνα που σας ηρεμεί ή ένα μαγευτικό τοπίο και πάρτε βαθιές αναπνοές. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε διαλογισμό και γιόγκα με διάφορα βίντεο στο ίντερνετ σαν οδηγό σας», αναφέρουν οι ειδικοί.
