Δύο στους πέντε ενήλικες πάσχουν από χρόνιο νόσημα

Από τους υγιέστερους πληθυσμούς στην Ευρώπη είναι ο πληθυσμός της Κύπρου, σύμφωνα με το Προφίλ Υγείας 2021 και τα ευρήματα για την κατάσταση υγείας του πληθυσμού το 2020. Οι επιπτώσεις της COVID-19 στη θνησιμότητα και στο προσδόκιμο ζωής παρουσιάζονται περιορισμένες τον πρώτο χρόνο της πανδημίας, με ικανοποιητικά αποτελέσματα στον τομέα της υγείας, παρά τον επιπολασμό παραγόντων κινδύνου, όπως το κάπνισμα και η παχυσαρκία.

Σύμφωνα με την Έκθεση, οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, ο καρκίνος και ο διαβήτης αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου στην Κύπρο, ενώ δύο στους πέντε ενήλικες πάσχουν από χρόνιο νόσημα, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (36 %), σύμφωνα με τις στατιστικές της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC).

 Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, την ώρα που οι επίσημοι θάνατοι λόγω της COVID-19 αντιπροσώπευαν το 2% του συνόλου των θανάτων το 2020, την ίδια ώρα ο αριθμός των υπερβαλλόντων θανάτων (567) – που ορίζεται ως θάνατοι από όλες τις αιτίες σε επίπεδα πάνω από τα αναμενόμενα με βάση τα επίπεδα αναφοράς για τη θνησιμότητα που καταγράφηκαν τα προηγούμενα έτη— μεταξύ Μαρτίου και Δεκεμβρίου 2020 ήταν τέσσερις φορές υψηλότερος από τους θανάτους λόγω της COVID-19.

• Η COVID-19 δεν επηρέασε το προσδόκιμο ζωής στην Κύπρο όσο σε άλλες χώρες της ΕΕ

Σημειώνεται ότι, όπως και σε αρκετές άλλες χώρες της ΕΕ, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής στην Κύπρο επιβραδύνθηκε την τελευταία δεκαετία. Εντούτοις, παρά την πανδημία COVID-19, το προσδόκιμο ζωής το 2020 παρέμεινε σταθερό στα 82,3 έτη, 1,7 έτη πάνω από τον μέσο όρο για το σύνολο της ΕΕ. Ωστόσο, το ποσοστό θνησιμότητας λόγω της COVID-19 μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2021 ήταν υψηλότερο, γεγονός που είναι πιθανό να μειώσει το προσδόκιμο ζωής για το εν λόγω έτος.

Οι κύριες αιτίες θανάτου είναι οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, ο καρκίνος και ο διαβήτης. Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των ατόμων που πεθαίνουν από παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος μειώνεται σταθερά από το2015, το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο παραμένει σταθερό.

Κατά μέσο όρο, οι Κύπριες γυναίκες ζουν πάνω από 4 έτη περισσότερο από τους άνδρες. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επιβραδύνθηκε σημαντικά μεταξύ του 2010 και του 2019, ιδίως στις γυναίκες (το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά μόλις μισό έτος μεταξύ του 2010 και του 2019 σε σύγκριση με σχεδόν 4 έτη κατά την προηγούμενη δεκαετία), αλλά και στους άνδρες (η αύξηση του προσδόκιμου ζωής ήταν 1,1 έτη μεταξύ του 2010και του 2019 μειωμένη σε σχέση με τα 4 έτη μεταξύ του 2000 και του 2010).

Παρ’ ότι οι αιτίες της επιβράδυνσης της αύξησης του προσδόκιμου ζωής στην Κύπρο κατά τα έτη πριν από την πανδημία COVID-19 δεν είναι πλήρως κατανοητές, η επιβράδυνση αυτή συνδεόταν εν μέρει με την αύξηση των ποσοστών θνησιμότητας από ορισμένες νόσους του αναπνευστικού συστήματος, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, στους ηλικιωμένους. Το προσδόκιμο ζωής το 2020 δεν μειώθηκε όσο στις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, επειδή οι επιπτώσεις της πανδημίας ήταν πιο περιορισμένες.

• Οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, ο καρκίνος και ο διαβήτης είναι οι κύριες αιτίες θανάτου

Το 2018 οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος ήταν η κύρια αιτία θανάτου στην Κύπρο και αντιστοιχούσαν στο 30 % όλων των θανάτων, ακολουθούμενες από τον καρκίνο (24 %).

Ενώ τα ποσοστά θνησιμότητας από παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος έχουν μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο έχουν παραμείνει σχετικά σταθερά.

Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα τις παθήσεις, η ισχαιμική καρδιοπάθεια ήταν η κύρια αιτία θνησιμότητας το 2018 (αντιπροσωπεύοντας περίπου το 11 % του συνόλου των θανάτων), ακολουθούμενη από το εγκεφαλικό επεισόδιο και τον διαβήτη.

Ο καρκίνος του πνεύμονα παρέμεινε η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο, ακολουθούμενος από τον ορθοκολικό καρκίνο και τον καρκίνο του μαστού.

Το 2020 η COVID-19 ευθυνόταν για 131 θανάτους στην Κύπρο (ή το 2 % του συνόλου των θανάτων). Έως το τέλος Αυγούστου 2021 καταγράφηκαν ακόμη 368 θάνατοι.

Μέχρι τότε το σωρευτικό ποσοστό θνησιμότητας από την COVID-19 ήταν περίπου τρεις φορές χαμηλότερο από τον μέσο όρο σε όλες τις χώρες της ΕΕ και αντιστοιχούσε σε περίπου 562 θανάτους ανά εκατομμύριο  πληθυσμού σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ της τάξης των 1 590 θανάτων περίπου ανά εκατομμύριο πληθυσμού.

Ωστόσο, ο ευρύτερος δείκτης της υπερβάλλουσας θνησιμότητας —που ορίζεται ως θάνατοι από όλες τις αιτίες σε επίπεδα πάνω από τα αναμενόμενα με βάση τα επίπεδα αναφοράς για τη θνησιμότητα που καταγράφηκαν τα προηγούμενα έτη— υποδηλώνει ότι ο αριθμός θανάτων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την COVID-19 θα μπορούσε να είναι υψηλότερος.

Ο αριθμός των υπερβαλλόντων θανάτων (567) μεταξύ Μαρτίου και Δεκεμβρίου 2020 ήταν τέσσερις φορές υψηλότερος από τους θανάτους λόγω της COVID-19, παρ’ ότι πολλοί από τους εν λόγω υπερβάλλοντες θανάτους ενδέχεται να μην συνδέονται με την πανδημία, καθώς δεν συσχετίζονται με κύματα λοίμωξης.

Συνολικά, για το 2020 τόσο οι θάνατοι από την COVID-19 όσο και τα ποσοστά υπερβάλλουσας θνησιμότητας ήταν χαμηλά στην Κύπρο σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ, αλλά το 2021 ταποσοστά λοίμωξης ήταν πολύ υψηλότερα.

• Οι περισσότεροι Κύπριοι αναφέρουν ότι η υγεία τους είναι καλή, αλλά δύο στους πέντε ενήλικες πάσχουν από χρόνιο νόσημα

Το 2019 πάνω από τα τρία τέταρτα (78 %) του κυπριακού πληθυσμού ανέφεραν ότι η υγεία τους είναι καλή —ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (69 %). Ωστόσο, όπως και σε άλλες χώρες, τα άτομα με υψηλότερα εισοδήματα είναι πιθανότερο να αναφέρουν ότι η υγεία τους είναι καλή σε σύγκριση με τα άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα: 87 % στο ανώτατο πεμπτημόριο εισοδήματος ανέφεραν ότι η υγεία του ςείναι καλή σε σύγκριση με 61 % στο κατώτατο πεμπτημόριο.

Περίπου δύο στους πέντε Κύπριους ενηλίκους (39 %) ανέφεραν ότι εμφάνισαν τουλάχιστον ένα χρόνιο νόσημα το 2019, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (36 %), σύμφωνα με τις στατιστικές της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC).

Πολλές από αυτές τις χρόνιες παθήσεις αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών από την COVID-19. Όπως και στην περίπτωση της κατάστασης υγείας που αναφέρουν τα ίδια τα άτομα, υπάρχουν διαφορές όσον αφορά τον επιπολασμό των χρόνιων νοσημάτων ανά ομάδα εισοδήματος: το 55 % στην ομάδα με το χαμηλότερο εισόδημα αναφέρουν ότι πάσχουν από ένα τουλάχιστον χρόνιο νόσημα σε σύγκριση με 32 % στην ομάδα με το υψηλότερο εισόδημα.

– Οι θάνατοι από καρκίνο στην Κύπρο είναι χαμηλότεροι από τον μέσο όρο για το σύνολο της ΕΕ

Το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο έχει παραμείνει σταθερό στην Κύπρο σε σχετικά χαμηλά επίπεδα από το 2004 και το 2018 αντιστοιχούσε σε 210 ανά 100 000 κατοίκους —δηλαδή ήταν χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που ήταν 265 ανά 100 000 κατοίκους.

Όπως φαίνεται στο σχήμα 3, τα κυριότερα όργανα που αφορά η θνησιμότητα από καρκίνο είναι για τους άνδρες οι πνεύμονες (26 %), ο προστάτης (12 %) και το ορθό και το παχύ έντερο (11 %), ενώ στις γυναίκες ο καρκίνος του μαστού (20 %), ακολουθούμενος από τον καρκίνο των πνευμόνων (10 %) και τον ορθοκολικό καρκίνο (9 %).

Η Κύπρος εφαρμόζει εθνική στρατηγική για τον καρκίνο, η οποία υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση για τη βελτίωση τόσο της πρόληψης όσο και της θεραπείας του καρκίνου, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου.