Η προσοχή στη διατροφή δεν αφορά μόνο την επιλογή υγιεινών τροφών, αλλά και τον τρόπο κατανάλωσής τους, σύμφωνα με νέα επιστημονικά ευρήματα. Όπως επισημαίνουν ειδικοί, η ταχύτητα με την οποία καταναλώνεται το φαγητό αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την υγεία.
Επιστημονικές μελέτες αναδεικνύουν ότι η γρήγορη πρόσληψη τροφής ενδέχεται να ενέχει κινδύνους, όπως η υπερκατανάλωση και ο πνιγμός. Ο βασικός μηχανισμός πίσω από την υπερβολική πρόσληψη θερμίδων φαίνεται να είναι η καθυστέρηση στην αποστολή του σήματος κορεσμού από τον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα το άτομο να συνεχίζει να τρώει ακόμη και όταν έχει καλυφθεί η ανάγκη του οργανισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ειδικοί της διατροφής προτείνουν την υιοθέτηση πρακτικών που βοηθούν στην επιβράδυνση του ρυθμού κατανάλωσης. Τέτοιες πρακτικές περιλαμβάνουν τη σχολαστική μάσηση της τροφής, τα συχνά διαλείμματα κατά τη διάρκεια του γεύματος, αλλά και την αποφυγή περισπασμών, όπως η χρήση κινητών τηλεφώνων ή η παρακολούθηση τηλεόρασης.
Η υιοθέτηση μιας πιο συνειδητής στάσης απέναντι στο φαγητό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, μπορεί να ενισχύσει όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και τη γενικότερη ποιότητα ζωής.
Πως ορίζεται η «γρήγορη» κατανάλωση φαγητού;
Υπάρχει ένας ενδεικτικός χρονικός δείκτης που αποκαλύπτει εάν ολοκληρώνουμε ένα γεύμα με υπερβολική -και ανεπιθύμητη -ταχύτητα: λιγότερα από 20-30 λεπτά. Όπως εξηγεί η Leslie Heinberg, από το Κέντρο Συμπεριφορικής Υγείας της Κλινικής του Κλίβελαντ, «απαιτούνται περίπου 20 λεπτά, ώστε το στομάχι να επικοινωνήσει με τον εγκέφαλο μέσω πολύπλοκων ορμονικών σημάτων πως έχει επέλθει κορεσμός. Όσοι τρώνε ταχύτερα, συχνά δεν προλαβαίνουν να λάβουν αυτά τα σήματα, με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να τρώνε ασυναίσθητα και πέραν του αναγκαίου».
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της γρήγορης κατανάλωσης τροφής;
Η κύρια ανησυχία έγκειται στο ότι η ταχύτητα στο φαγητό συνοδεύεται συχνά από την αυξημένη πρόσληψη αέρα, η οποία ενδέχεται να προκαλέσει φούσκωμα ή δυσπεψία. Η σωστή και επαρκής μάσηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή αυτών των φαινομένων: υποστηρίζει την ομαλή πέψη και επιτρέπει στον οργανισμό να απορροφήσει πλήρως τα θρεπτικά συστατικά της τροφής. Αντιθέτως, σε περίπτωση βιασύνης, αυξάνεται και ο κίνδυνος απόφραξης του οισοφάγου από άθικτα κομμάτια τροφής.
Παράλληλα, ερευνητικά δεδομένα έχουν συνδέσει τη γρήγορη κατανάλωση φαγητού με αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας, σε σύγκριση με όσους τρώνε πιο αργά.
Πως μπορούμε να μειώσουμε τον ρυθμό με τον οποίο τρώμε;
Οι ειδικοί υποδεικνύουν ως πρώτο βήμα την απομάκρυνση εξωτερικών περισπασμών: κλείστε την τηλεόραση και απομακρύνετε το κινητό σας τηλέφωνο. «Όταν κάποιος τρώει ενώ παρακολουθεί τηλεόραση, σπάνια σταματά μέχρι να υπάρξει διακοπή, με αποτέλεσμα να μην προσέχει τα εσωτερικά σήματα κορεσμού. Αντιθέτως, όταν η προσοχή στρέφεται αποκλειστικά στο φαγητό, παρατηρείται αυξημένη απόλαυση και μειωμένη κατανάλωση», επισημαίνει η Heinberg.
Αναγνωρίζεται, βεβαίως, ότι ο ρυθμός κατανάλωσης αποτελεί συχνά επίκτητη και βαθιά ριζωμένη συνήθεια. Παρ’ όλα αυτά, η αλλαγή είναι εφικτή. Μερικές απλές αλλά αποτελεσματικές στρατηγικές περιλαμβάνουν:
Τη χρήση του μη κυρίαρχου χεριού κατά τη διάρκεια του γεύματος
Τη δοκιμή εναλλακτικών σκευών, όπως τα ξυλάκια φαγητού
Τη σκόπιμη παύση για κατανάλωση νερού, όταν το πιάτο βρίσκεται περίπου στη μέση
Σε ένα απαιτητικό καθημερινό πρόγραμμα, είναι συχνά αναπόφευκτο να γευματίζουμε εν μέσω συναντήσεων ή ενώ εκτελούμε άλλες εργασίες. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η Sarah Berry, επικεφαλής επιστημονική συνεργάτης βρετανικής διατροφικής εταιρείας, «όταν είναι δυνατόν, ας προσπαθούμε να παραμένουμε παρόντες: να εστιάζουμε στη γεύση και την αίσθηση της τροφής. Όταν απουσιάζει αυτή η ενσυνείδηση, είναι πολύ πιο εύκολο να φάμε γρήγορα και ανεξέλεγκτα».
Η σημασία της μάσησης και του είδους της τροφής
Ίσως ο απλούστερος -και συχνά υποτιμημένος -τρόπος να επιβραδύνουμε είναι μέσω της σωστής μάσησης, όπως υπογραμμίζει η Helen McCarthy, κλινική ψυχολόγος της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας.
Επιπλέον, κρίσιμο ρόλο διαδραματίζει και το είδος της τροφής που επιλέγουμε. Τα υπερ-επεξεργασμένα προϊόντα και τα φαγητά τύπου fast food καταναλώνονται με ταχύτερους ρυθμούς, λόγω της συχνά μαλακής υφής τους. «Είναι σαφώς πιο δύσκολο να καταναλώσετε λαχανικά ή πρωτεϊνούχα τρόφιμα με την ίδια ταχύτητα, σε σύγκριση με κάτι ιδιαίτερα επεξεργασμένο, που απαιτεί ελάχιστη μάσηση», σχολιάζει η McCarthy.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι αρκετοί ασθενείς της έχουν αναφέρει μια απρόσμενη παρενέργεια από την αλλαγή αυτής της συνήθειας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα μιας γυναίκας που συνήθιζε να καταναλώνει καθημερινά ένα πακέτο πατατάκια το βράδυ. Όταν της συστήθηκε να τρώει πιο αργά και να απολαμβάνει κάθε κομμάτι ξεχωριστά, εξέφρασε την έκπληξή της λέγοντας πως ένιωθε «σαν να είχε το στόμα της γεμάτο με επιβλαβή χημικά». Και τελικά, τα πατατάκια έπαψαν να της προσφέρουν ευχαρίστηση.
