Δεν είναι καθόλου τυχαίο, όπως φαίνεται, το γεγονός ότι οι άνθρωποι σε χώρες με ηλιοφάνεια είναι πιο πρόσχαροι και πιο εκδηλωτικοί. Άλλωστε, το μεσογειακό ταπεραμέντο το δηλώνει από μόνο του. Με τον ίδιο τρόπο, δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι άνθρωποι στις βόρειες χώρες, με μικρότερα διαστήματα ηλιοφάνειας είναι κάπως πιο μαζεμένοι, πιο «σοβαροί». Ο ήλιος και η βιταμίνη D που η αυξημένη ηλιοφάνεια προσθέτει στον ανθρώπινο οργανισμό είναι, όπως διαπιστώνεται και επιστημονικά, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διάθεση μας. Με αυτό δεδομένο εύκολα αποδεικνύεται και ένας από τους λόγους για τους οποίους το καλοκαίρι είμαστε όλοι για περισσότερο χρόνο στα πάνω μας.
Μια ενδοκρινολόγος, ένας ψυχολόγος και μια διαιτολόγος εξηγούν στον «Φ» τον τρόπο με τον οποίο η βιταμίνη D επηρεάζει την ψυχολογία των ανθρώπων.
«Γνωρίζουμε από πολλές μελέτες ότι η βιταμίνη αυτή, σχετίζεται άμεσα με τον εγκέφαλο μας μέσω υποδοχέων που εντοπίζονται σε διάφορα σημεία. Είναι συνδεδεμένη με την παραγωγή κάποιων σεροτονίνων που σχετίζονται με τη διάθεση του ανθρώπου και αυτό αυτομάτως μας δείχνει ότι υπάρχει συσχετισμός μεταξύ της βιταμίνης D και της ψυχολογίας μας», λέει η ενδοκρινολόγος Νάντια Όθωνος και συνεχίζει: «Έχουν γίνει διάφορες μελέτες για την κατάθλιψη από τις οποίες προέκυψε επίσης συσχετισμός με τη βιταμίνη D. Δηλαδή, όπως έχει διαπιστωθεί, όσο πιο χαμηλά τα ποσοστά βιταμίνης D στον ανθρώπινο οργανισμό, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες για ανάπτυξη κατάθλιψης ή για αύξηση των κρίσεων σε ανθρώπους που ήδη ταλαιπωρούνται από κατάθλιψη. Επιστημονικά, δεν μπορούμε να πούμε ότι η κατάθλιψη έχει εποχή. Δηλαδή, ότι σχετίζεται με το καλοκαίρι ή τον χειμώνα. Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι η κατάθλιψη σχετίζεται με τα χαμηλά ποσοστά βιταμίνης D και από εδώ γίνεται και η σύνδεση με την ηλιοφάνεια».
Πέραν αυτού, είπε η κ. Όθωνος, υπάρχει και αυτό που ονομάζουμε «εποχιακή συναισθηματική διαταραχή». Πρόκειται για μια μορφή κατάθλιψης, η οποία «παρουσιάζεται, συνήθως, κατά τους χειμερινούς μήνες και φαίνεται να συσχετίζεται με τα μικρότερα χρονικά διαστήματα ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έχουν γίνει διάφορες μελέτες για να εξαχθούν πιο πλήρη συμπεράσματα, αλλά ακόμα, η επιστημονική κοινότητα διεθνώς, δεν έχει καταλήξει στο κατά πόσον η βιταμίνη D θα μπορούσε από μόνη της να βοηθήσει τα άτομα που ταλαιπωρούνται από αυτή τη διαταραχή. Κάποιες μελέτες έδειξαν ότι σε κάποια άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή που έλαβαν βιταμίνη D παρουσιάζουν βελτίωση και κάποιες άλλες μελέτες είχαν τα αντίθετα αποτελέσματα. Άρα, δεν μπορούμε να πούμε ότι τα χαμηλά ποσοστά βιταμίνης D στην περίπτωση αυτή, αποτελούν την μοναδική αιτία».
Επιπρόσθετα, «αν και υπάρχουν δεδομένα που συσχετίζουν τα επίπεδα βιταμίνης D με τον αιματοκρίτη, πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες πάνω στο θέμα για να έχουμε ασφαλή συμπεράσματα» και «είναι γεγονός ότι βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετές μελέτες γύρω από τη βιταμίνη D, την οποία ο άνθρωπος μπορεί να πάρει από την αυξημένη ηλιοφάνεια, αλλά και μέσω τροφών ή από συμπληρώματα διατροφής. Σίγουρα –και αυτό πρέπει να το τονίσουμε– δεν μπορούμε να πούμε ότι θα αντιμετωπίσουμε την κατάθλιψη λαμβάνοντας βιταμίνη D μόνο. Αυτό θα ήταν λάθος και σίγουρα αντιεπιστημονικό».
Η ψυχική υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται θετικά «από την επαφή του γυμνού σώματος με τον ήλιο», ανέφερε από πλευράς του ο ψυχολόγος Κυριάκος Πλατρίτης και αυτό δεν είναι καθόλου άσχετο με τη μείωση των κρίσεων κατάθλιψης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες». Η ηλιοφάνεια, «είναι ένας από τους φυσικούς παράγοντες οι οποίοι συνδέονται με την ψυχική υγεία και γενικότερα γνωρίζουμε ότι η ψυχική ευεξία συσχετίζεται με τον ήλιο από τον οποίο ο ανθρώπινος οργανισμός λαμβάνει και βιταμίνη D».
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, προσθέτει, ότι «σε κάποιες βόρειες χώρες τα κράτη λαμβάνουν και ορισμένα σχετικά μέτρα. Για παράδειγμα, κάποιες χώρες, τουλάχιστον στο παρελθόν, στις οδηγίες που έδιναν στους τουρίστες ήταν να μην τους ξενίσει το αν οι κάτοικοι το χειμώνα είχαν παράξενη συμπεριφορά και μη φιλική συμπεριφορά. Ταυτόχρονα, στις χώρες αυτές, βλέπεις τους ανθρώπους κατά τις ώρες που επικρατεί ηλιοφάνεια, να βγαίνουν στα μπαλκόνια τους για να έχουν επαφή με τον ήλιο». Είναι αποδεδειγμένο ότι «βλέπουμε την βιταμίνη D να επηρεάζει ανθρώπους με διαταραχές διάθεσης, όπως είναι η κατάθλιψη και σίγουρα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν έχουμε την έκθεση των ανθρώπων στον ήλιο και τα ποσοστά των κρίσεων κατάθλιψης μειώνονται».
Σίγουρα, «δεν λέμε ότι πρέπει να είμαστε συνεχώς στον ήλιο για να διατηρούμε τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό μας και σίγουρα δεν λέμε ότι πρέπει όλοι να πάμε σε ένα φαρμακείο και να πάρουμε σκευάσματα βιταμίνης D θεωρώντας ότι θα έχουμε καλή διάθεση ή θα προλάβουμε ή θα αντιμετωπίσουμε την κατάθλιψη. Ωστόσο, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι τα πάντα με μέτρο και ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ανθρώπους μπορούν να αξιοποιηθούν σωστά».
Βελτιώνει την αντοχή και την ενεργοποίηση του μεταβολισμού
Η βιταμίνη D λέει στον «Φ», η καθηγήτρια Διαιτολογίας και Διατροφής, Ελένη Ανδρέου, μεταξύ άλλων, «μειώνει τα επίπεδα της κορτιζόλης στο σώμα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της αντοχής κατά τη διάρκεια της άσκησης, ενώ βοηθά στην ενδυνάμωση των μυών, γεγονός που συμβάλλει και στην ενεργοποίηση του μεταβολισμού μας».
Η βιταμίνη D, ως γνωστό, λέγεται και «βιταμίνη του ήλιου» και αυτό «επειδή παράγεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία έρχεται σε επαφή με το δέρμα» τα επίπεδα της συγκεκριμένης βιταμίνης στον ανθρώπινο οργανισμό αυξάνονται. Σημειώστε, λοιπόν, ότι 10 με 20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό, αρκούν ώστε το σώμα μας να παράγει 10.000 με 20.000 IU».
Τον χειμώνα, όταν έχουμε λιγότερη ηλιοφάνεια, «η βιταμίνη D είναι δυσεύρετη με φυσικό τρόπο, λόγω και του ότι περιέχεται σε λίγες τροφές (κυρίως σε λιπαρά ψάρια, στον κρόκο του αβγού και στα μανιτάρια). Η χορήγηση της όμως, είναι πλέον μια απλοποιημένη διαδικασία, καθώς διατίθεται σε δισκία, κάψουλες, σταγόνες και spray με πολύ καλά αποτελέσματα. H τελευταία μορφή χορήγησης είναι και η πιο αποτελεσματική, αφού έχει τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση. Γενικώς, σε ό,τι αφορά την περίπτωση της βιταμίνης D, τα επιστημονικά εγχειρίδια έχουν ανατραπεί τα τελευταία χρόνια». Σε κάθε περίπτωση όμως, και «για τον κάθε άνθρωπο, τα δεδομένα διαφέρουν και ως εκ τούτου η αλόγιστη χρήση των οποιωνδήποτε σκευασμάτων και σίγουρα η αλόγιστη έκθεση μας στον ήλιο δεν είναι οι πιο ενδεικνυόμενες επιλογές».
