Η νέα έκθεση «Στροβιλίζοντας στον Χρόνο», που ανοίγει στις 14 Απριλίου στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρνακας αναδεικνύει τη συλλογή έργων τέχνης του Δήμου Λάρνακας και ταξιδεύει για έναν χρόνο τον επισκέπτη μέσα από τέσσερις θεματικές ενότητες, οι οποίες αποκαλύπτουν την εξέλιξη και την ανάπτυξη του κυπριακού εικαστικού γίγνεσθαι, με έμφαση στην κυπριακή ιστορία, τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις ανεξάρτητες αίθουσες που κάθε μία «στροβιλίζει» τους επισκέπτες σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της τέχνης. Οι ενότητες της έκθεσης είναι «Προσωπογραφίες», «Χαρακτική», «Τοπιογραφία» και «Ναΐφ τέχνη». Η κάθε αίθουσα ταξιδεύει το κοινό χρονικά, εκκινώντας από τα πρώτα έργα της συλλογής μέχρι και σήμερα.
Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση ανήκουν στη συλλογή του Δήμου Λάρνακας, η οποία ξεκίνησε με δωρεές προς το Δήμο και τους εκάστοτε Δημάρχους και συνεχίστηκε με την αγορά έργων τέχνης, ενισχύοντας το πολιτιστικό αποτύπωμα της πόλης. Η συλλογή αποτελεί μια ζωντανή παρουσίαση της συλλογικής μνήμης των Κυπρίων καλλιτεχνών και την αδιάκοπη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν.
Η έκθεση «Στροβιλίζοντας στον Χρόνο» προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να εξερευνήσουν μια σημαντική πτυχή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, απολαμβάνοντας ταυτόχρονα τη δημιουργικότητα και την αυθεντικότητα των έργων τέχνης που την αποτυπώνουν.
Πού και πότε
- Λάρνακα, Δημοτική Πινακοθήκη. Διάρκεια: Από 14 Απριλίου μέχρι (Δευτέρα – Παρασκευή 9π.μ.-1μ.μ. & 3-6μ.μ. Σάββατο 10π.μ.– 1μ.μ.)
Προσωπογραφίες
Στην ενότητα αυτή ανήκουν πολλά από τα έργα της συλλογής του Δήμου Λάρνακας. Αρχή στην παρουσίαση της πρώτης αίθουσας είναι το έργο του Νίκου Νικολαΐδη (1884 – 1956), κύπριου ζωγράφου και πεζογράφου. Το έργο «Προσωπογραφία του Δημάρχου Λάρνακας Φίλιου Ζανέττου» που διετέλεσε δήμαρχος από το 1917 – 1922, είναι μια προσπάθεια του καλλιτέχνη, «να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσμο του προσώπου. Σε αυτό συνηγορεί το αποφασιστικό βλέμμα, η όλη οργάνωση του προσώπου και το ευθυτενές παράστημα» (Λοΐζου, Τ, 2002, σελ. 18). Αυτός ο πίνακας δίνει το έναυσμα για το εικαστικό ταξίδι της προσωπογραφίας και της αποτύπωσης ανθρώπων μέσα από τις δεκαετίες έως και σήμερα.
Η εύστοχη παρουσίαση ενός προσώπου σε ζωγραφικό πίνακα – απεικονίζοντας το κύρος την εξουσία, την προσωπικότητα, τα συναισθήματα και τον ψυχικό κόσμο – παρουσιάζεται πρωτίστως όπως το αντιλαμβάνεται ο δημιουργός, κάποιες όμως φορές όπως το απαιτεί και ο εντολοδόχος (αποδέκτης) του έργου. Ως εκ τούτου, συχνά βλέπουμε την προσωπογραφία να είναι το «αποτέλεσμα της σχέσης ή της συνεργασίας του καλλιτέχνη και του απεικονειζόμενου προσώπου» (Κυπριανίδου, Ε., 2018, σελ.13). Κατά τον Ν. Δασκαλοθανάση (στην Κυπριανίδου, Ε., 2018, σελ.13), η προσωπογραφία, είναι η ορθή λέξη, αντί του πορτρέτου. Το δεύτερο ετυμολογικά συνδέεται με το αντίγραφο, το ομοίωμα ή το υποκατάστατο, ενώ το πρώτο αναφέρεται «στο πρόσωπο ως την ολότητα σώματος και πνεύματος, σάρκας και νου (persona)».
Οι δημιουργίες προσώπων που παρουσιάζονται στην αίθουσα αυτή είναι ξεχωριστές, γιατί χρονολογικά τοποθετούνται από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα. Εξαίρεση των Κυπρίων κυρίως καλλιτεχνών, είναι το έργο του βραβευμένου με τον τίτλο Α. Pevsner, Έλληνα ζωγράφου και γλύπτη, Κώστα Ανδρέου. Γεννημένος στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας (1917) από Έλληνες γονείς, είχε εγκατασταθεί με την οικογένεια του στην Αθήνα, το 1925 όπου παρέμεινε μέχρι το 1945, για να επιστρέψει ξανά από το 2002 έως το τέλος της ζωής του. Ο Κώστας Ανδρέου υπήρξε πολύ γνωστός γλύπτης, ζωγράφος και χαράκτης, ιδιαίτερα στο εξωτερικό, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του, αναπτύσσοντας διεθνή καριέρα. Το έργο του 1988, με τίτλο «Ο Άγνωστος» (L’INCONU) είναι δωρεά του καλλιτέχνη.
Χαρακτική
Η χαρακτική έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως από Κύπριους καλλιτέχνες λόγω και της σκληρής του φύσης για την παρουσίαση γεγονότων όπως τα έχουν βιώσει. Αυτό το σκληρό υλικό γίνεται το μέσο για να επικοινωνήσει κανείς με εύληπτο τρόπο άμεσα στον θεατή. Οι σκληρές επιφάνειες όπου γίνονται οι βάσεις της εγχάραξης, είναι ένα δυνατό υλικό/μέσο, κουβαλώντας παράλληλα δυνατούς συμβολισμούς. Η εγχάραξη με τις συμβολικές της προεκτάσεις, ως μορφές έκφρασης, μετουσιώνουν τον πόνο πολλών καλλιτεχνών που έζησαν τα γεγονότα το 1955 -1960, τα γεγονότα του 1963-1964 και φυσικά της τουρκικής εισβολής το 1974 και των προεκτάσεων της.
Στη Συλλογή του Δήμου Λάρνακας ανήκουν οι επιφανέστεροι Κύπριοι χαράκτες και σειρές από τα πολιτικά έργα τους, κυρίως της εισβολής του 1974 των Τ. Κάνθου, Λ. Οικονόμου, Κ. Οικονόμου, Χ. Τσαγγάρη και Π. Λάρκου. Σε αυτή την έκθεση τα πολιτικά έργα παρουσιάζονται ενδεικτικά.
Σε αυτή την παρουσίαση της χαρακτικής τέχνης δίνεται έμφαση στα έργα χαρακτικής με θέμα την καθημερινή ζωή, που συμπεριλαμβάνει την ερωτική ζωή και έκφραση, τις συνήθειες μας ακόμη και τα παραμύθια μας. Στο κυπριακό εικονογραφημένο παραμύθι του Χαμπή Τσαγγάρη, το «Βασιλόπουλο της Βενεδιάς», ανήκουν τα δύο χαρακτικά, ο «Γάμος» (1995) και οι «Ανεράες» (1995). Σημαντικό κεφάλαιο της σύγχρονης χαρακτικής τέχνης, ο καλλιτέχνης Χαμπής Τσαγγάρης με σπουδές στο Κρατικό Ινστιτούτο Σουρικόφ της Μόσχας (1976-1982) μελετώντας χαρακτική, εικονογράφηση και οργάνωση βιβλίου, συνεχίζοντας από την Σχολή Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας (1972-1976).
Η εικόνα καραβιών στην ακροθαλασσιά του Τ. Κάνθου (1963), της φουρτουνιασμένης θάλασσας της Σ. Λουκή Πουή (1980), το Ερωτικό-Φιγούρα (1998) και οι Χαρτοπαίκτες στο Καϊμακλί (1998) του Λ. Οικονόμου καθώς και οι βοσκοί του Κ. Αβερκίου είναι μερικές σκηνές από την κυπριακή καθημερινότητα.
Τοπιογραφία
Το τοπίο κατέχει σημαντική θέση στην θεματογραφία των Κυπρίων καλλιτεχνών. Οι εικόνες και τα τοπία της Κύπρου που προβάλλονται μπροστά μας δεν αφήνουν κανένα ασυγκίνητο και φυσικά τους ευαισθητοποιημένους καλλιτέχνες. Α. Διαμαντής (1994), Ι. Κισσονέργης, Λ. Νικολαΐδου (1933), Κ. Οικονόμου (2000) μέχρι την σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία του Χ. Λάρκου (2014) οι «Φοινικούδες».
Ναΐφ τέχνη (Naïve art, ή Toddler art)
Με πληθώρα έργων σε μια μεγάλη ποικιλία κυπριακών θεμάτων, ως αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης, των ηθών και εθίμων μας, της αγροτικής ζωής, των παραδόσεων του τόπου, παρουσιάζονται έργα ναΐφ ζωγραφικής στην τέταρτη αίθουσα. Ο Μιχαήλ Κάσσιαλος (1885-1974), ένας από τους πρωτοπόρους ναΐφ ζωγράφους της εποχής του σε παγκόσμια κλίμακα, ο οποίος άρχισε να ζωγραφίζει σε μεγάλη ηλικία, παρουσίασε για πρώτη φορά τη δουλειά του σε έκθεση στη Λευκωσία το 1960 όπου και διακρίθηκε διεθνώς. Ήταν μια σημαντική χρονιά τόσο για τον Κάσσιαλο και την ναΐφ ζωγραφική, όσο και για το νησί μας, αφού την ίδια χρονιά η Κύπρος κατέστη ανεξάρτητο κράτος. Ο πίνακας του Μιχαήλ Κάσσιαλου βρίσκεται τώρα σε δανεισμό.
Άλλοι ναΐφ ζωγράφοι που παρουσιάζονται είναι ο Ξ. Χατζησωτηρίου (1969), ο Ν. Θεοδώρου (1978), Γ. Κορνιώτης (1988), ο Γ. Πελεκάνος (1995), ο Κ. Κούλλης (γενν. 1918) που άρχισε να ζωγραφίζει μετά το 1974, αρχικά από νοσταλγία προς το κατεχόμενο χωριό του, τη Μουσουλίτα. Το παρόν έργο του Κυριάκου Κούλλη χρονολογείται από το 1988.
