Τον τρόπο με τον οποίο οι κυρίαρχες πλατφόρμες, τα συστήματα και οι τεχνολογίες που ελέγχονται από τα συμφέροντα του κεφαλαίου και της κυβέρνησης μπορούν να αμφισβητηθούν προς όφελος του κοινού εξετάζει η διεθνής έκθεση με τίτλο «Designing Disobedience», που διοργανώνει το NeMe από τις 31 Ιανουαρίου.
Σε απευθείας συζήτηση με την περίφημη διατριβή των Έντουαρντ Σ. Χέρμαν και Νόαμ Τσόμσκι «Κατασκευάζοντας Συναίνεση», η έκθεση «Σχεδιάζοντας Ανυπακοή» αναδεικνύει παράλληλα τον κρίσιμο ρόλο των καλλιτεχνών στην αποκάλυψη της αλήθειας μέσω του έργου τους.
Το πρότζεκτ επικεντρώνεται στον ρόλο των ειδησεογραφικών μέσων στις τέχνες και την εφαρμογή αυτού του ρόλου στην Κύπρο. Η πρωτοβουλία αυτή βασίζεται στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον του NeMe για τις τεχνολογίες των μέσων ενημέρωσης και στοχεύει στην ενθάρρυνση μιας δημιουργικής και κριτικής προσέγγισης αυτών των τεχνολογιών.
Περιλαμβάνει μια έκθεση για το κοινό, αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι επικεντρώθηκε σε μια διαδικασία καθοδήγησης των συμμετεχόντων καλλιτεχνών, οι οποίοι παρακολούθησαν μια σειρά από ομαδικά εργαστήρια που προώθησαν προκλητικές θεωρητικές προσεγγίσεις (όπως ζητήματα ανυπακοής και κοινωνικής αλλαγής) και επέτρεψαν την ανάπτυξη της έννοιας και της υλικότητας του έργου τους μέσω κριτικού διαλόγου.
Οι μέντορες ήταν οι Αλεσάντρο Λουντοβίκο, Βουκ Τσόσιτς (net.art), RYBN.ORG, Νταβόρ Μίσκοβιτς και Ρεζίν Ντεμπατί. Μέσω του προγράμματος καθοδήγησης οι καλλιτέχνες διερεύνησαν τις δυνατότητες της τέχνης να διαμορφώνει και να διαμορφώνει την κοινή γνώμη και πώς μπορεί να ξεφύγει από τα όρια της πολιτιστικής φούσκας και να λειτουργήσει στην κοινωνική σφαίρα, όπου η δράση έχει μεγαλύτερη ισχύ.
Ποιοι καλλιτέχνες συμμετέχουν
Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες είναι οι Τζάφρα Αμπού Ζουλούφ & Ντοργάμ Μπασάμ Κρεϊκά, Κωνσταντίνος Σ. Κωνσταντίνου & Γιάννης Φλούλης, Βασίλης Βασιλείου & Λουΐζα Βραδή, Γιώργος Γαβριήλ, Αγγέλα Ιωαννίδου, Ντιζέ Κικρέρ, Κύπρος Κυπριανού, Ντανίλα Παρνιούκ, Έφη Σαββίδη και Νίνα Σούμαρατς.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Κολακίδη και την Ελέν Μπλακ, στόχος του πρότζεκτ είναι να ενθαρρύνει τους καλλιτέχνες να προσεγγίσουν τα δυστοπικά τοπία των μέσων ενημέρωσης με συνεργατικό και κριτικό τρόπο, προτείνοντας νέους τρόπους πλοήγησης στις κυρίαρχες πλατφόρμες και τα ειδησεογραφικά μέσα, προκειμένου να αναδείξουν τα βαθύτερα αίτια των γεγονότων και να δημιουργήσουν έργα που αντανακλούν τους ασταθείς και μη βιώσιμους καιρούς στους οποίους ζούμε.
Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες μελέτησαν τη συζήτηση γύρω από την κλίμακα επιρροής των μέσων ενημέρωσης, τον συγκεντρωτισμό και τη συγκέντρωση των ειδησεογραφικών φορέων, καθώς και τον έλεγχο που ασκούν διάφοροι τύποι online και offline μέσων ενημέρωσης στη συνεχιζόμενη και ηγεμονική διαδικασία της παγκοσμιοποίησης.
Είτε πρόκειται για νέες είτε για παραδοσιακές προσεγγίσεις, τα μέσα ενημέρωσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με δημόσιες ή ιδιωτικές θεσμικές δομές και διαμορφώνουν τις σχέσεις σε παγκόσμιο ή/και τοπικό επίπεδο, ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιούνται.
Σύμφωνα με τη διατριβή των Χέρμαν και Τσόμσκι «Manufacturing Consent», τα μέσα μαζικής επικοινωνίας των ΗΠΑ «είναι αποτελεσματικοί και ισχυροί ιδεολογικοί θεσμοί που εκτελούν μια λειτουργία προπαγάνδας που υποστηρίζει το σύστημα, βασιζόμενοι στις δυνάμεις της αγοράς, στις εσωτερικευμένες παραδοχές και στην αυτολογοκρισία, και χωρίς φανερό εξαναγκασμό» μέσω του προπαγανδιστικού μοντέλου επικοινωνίας. Ο τίτλος αναφέρεται στη συναίνεση των κυβερνώντων και προέρχεται από τη φράση «η κατασκευή της συναίνεσης» που χρησιμοποίησε ο Γουόλτερ Λίπμαν στο περίφημο βιβλίο του «Κοινή Γνώμη» (1922). Το «Designing Disobedience», υιοθετεί μια αντίστοιχη κριτική προσέγγιση προς το τοπίο των ειδησεογραφικών μέσων και τη χρησιμοποιεί για τη διαδικασία των καλών τεχνών.
Σε έναν κόσμο όπου η συνδεσιμότητα είναι παντού, τα μέσα ενημέρωσης έχουν τη δύναμη να διαμορφώνουν ή να χειραγωγούν την κοινή γνώμη, επιλέγοντας να αναδείξουν ορισμένες πλευρές της πραγματικότητας και να φιλτράρουν άλλες. Οι οικογένειες δεν μοιράζονται πλέον μια κοινή οθόνη, αλλά πολλές, οι οποίες μεταδίδουν εξατομικευμένο περιεχόμενο. Οι μεγάλες εταιρείες ελέγχουν τις ροές μας μέσω αλγορίθμων που αξιοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη, σχεδιασμένων να ενισχύουν τη συναισθηματική και μετρήσιμη εμπλοκή μας.
Όπως και στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, οι νέες τεχνολογίες των μέσων ελέγχονται επίσης από γεωπολιτικές δυνάμεις και προσωπικά συμφέροντα. Οι εξελίξεις και οι αλλαγές σε αυτές συχνά παραμένουν κρυφές από το κοινό, με τις συνέπειές τους να γίνονται αντιληπτές στην καθημερινότητά μας, στο διαδίκτυο και στις ροές ειδήσεων.
Οι ειδήσεις, είτε ως υπηρεσία, προπαγάνδα, ιστορία ή εικόνα, καθορίζονται από τις θεμελιώδεις αβεβαιότητες των μέσων ενημέρωσης, οι οποίες δεν μπορούν πλέον να οριστούν αξιόπιστα στον χώρο/χρόνο ως αναγνωρίσιμες οντότητες.
- Λεμεσός, NeMe (99587528). Εγκαίνια: Παρασκευή 31 Ιανουαρίου, 7μ.μ. Διάρκεια: μέχρι 28 Φεβρουαρίου (Τρίτη- Παρασκευή 5-8.30μ.μ.)
Το πρότζεκτ χορηγείται από το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού.
