Στο ιστορικό κέντρο της παλιάς Λευκωσίας πραγματοποιείται φέτος το Φεστιβάλ Ξαρκής από τις 13 έως τις 15 Σεπτεμβρίου. Η διοργάνωση θα ξεδιπλωθεί σε χώρους και περιοχές όπως η Λαϊκή Γειτονιά, η Πλατεία Φανερωμένης, οι Οδοί Αισχύλου και Πενταδαχτύλου, ενώ οι μουσικές εκδηλώσεις θα γίνουν στον Πολυχώρο MERES.
Η 11η διοργάνωση, υπό τη θεματική «Unearthing care: Οικολογίες συνεργασίας», υπόσχεται ένα ζωντανό και εκλεκτικό διεθνές πρόγραμμα, που περιλαμβάνει συνάξεις, βιωματικά εργαστήρια, εκθέσεις, συμμετοχικές εγκαταστάσεις, ζωντανές παραστάσεις και συναυλίες κ.π.ά, ενώ απευθύνεται σε παιδιά και ενήλικες όλων των ηλικιών.
Ήδη από τις 25 Αυγούστου ομάδα επιλεγμένων καλλιτεχνών συμμετέχει σε ένα Πρόγραμμα Πολλαπλής Φιλοξενίας Καλλιτεχνών. Καλλιτέχνες και επιμελητές από διάφορα μέρη του κόσμου συνεργάζονται με την τοπική κοινωνία για να ετοιμάσουν έργα που θα παρουσιαστούν στο τριήμερο φεστιβάλ. Η εμπειρία ενθαρρύνει τους καλλιτέχνες να αναπτύξουν επιτόπια έργα που αναδεικνύουν την ανθρώπινη, φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της κοινότητας που φιλοξενεί τη διοργάνωση.
Με ξεκάθαρο προσανατολισμό από το ατομικό προς το συλλογικό, οι διοργανωτές προτείνουν μια προσέγγιση που εστιάζει στη φροντίδα ως αντίδοτο στην έλλειψη φροντίδας και στην αδιαφορία, σε ένα κυπριακό, ειδικότερα, πλαίσιο. Το σκεπτικό της επιμελητικής πρότασης αφορά τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των εννοιών της φροντίδας, της συνεργασίας και της κυπριακότητας και ανιχνεύει τις δυνατότητές τους.
Το Φεστιβάλ Ξαρκής συνδέεται σε μεγάλο βαθμό και διαμορφώνεται ανάλογα με το περιβάλλον και τις κοινότητες στις οποίες βρίσκεται κάθε χρόνο. Στη Λευκωσία, επιχειρεί να ενσωματώσει τις αξίες της φροντίδας μέσα από ένα φεμινιστικό πρίσμα, ενισχύοντας την ανταλλαγή γνώσεων σε συνεργατικές και συμμετοχικές πρακτικές. Οι επιλεγμένοι καλλιτέχνες εξερευνούν και αποδομούν θέματα όπως η «κυπριότητα», η τοπικότητα, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά, διάφορες χειροτεχνικές πρακτικές, τελετουργίες και παραδόσεις, μέσα από σύγχρονες μορφές τέχνης.
Οι φιλοξενούμενοι καλλιτέχνες καλούνται να ανταποκριθούν στο θέμα του φεστιβάλ μέσω έργων που αναδεικνύουν τη σημασία των τοπικών πολιτισμών και κοινοτήτων. Μέσω της συλλογικής αυτής προσπάθειας, οι φιλοξενούμενοι συν-δημιουργούν και επικεντρώνονται σε θέματα που τους ενδιαφέρουν, αναζητώντας τρόπους που τους επιτρέπουν να διαχειρίζονται την εκπροσώπησή τους και δημιουργώντας μία αίσθηση κοινής ιδιοκτησίας μεταξύ των συμμετεχόντων.
Η ιδέα πίσω από τη φετινή θεματική, «Unearthing care: Οικολογίες συνεργασίας», προέκυψε από το σκεπτικό ότι η φροντίδα είναι ήδη ενσωματωμένη μέσα μας και άρα η πρόκληση είναι να την αναδείξουμε, εστιάζοντας σε αυτούς που βρίσκονται στην καρδιά φροντιστικών πρακτικών.
Σε διεθνές επίπεδο, υπήρξε μία άνοδος των κοινωνικά εφαρμοσμένων πρακτικών και της καλλιτεχνικής συλλογικής δράσης ως μορφών ριζοσπαστισμού. Περισσότερο από ποτέ, γινόμαστε μάρτυρες των κοινών που διαπερνούν αναγνωρισμένες πλατφόρμες τέχνης, ενθαρρύνοντας την απομάκρυνσή μας από τις ζώνες άνεσής μας, αλλά και μία απάντηση ενάντια σε υπερβολικές μορφές ατομικισμού.
Από την Documenta 15 έως το Βραβείο Τέρνερ, ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης βρίσκεται μπροστά σ’ ένα σημείο καμπής, μακριά από την προβολή μεμονωμένων καλλιτεχνών, δίνοντας χώρο σε συνεργατικές πρακτικές που θα λειτουργήσουν ως αναδυόμενα σύμβολα αντικαπιταλιστικών, εναλλακτικών καλλιτεχνικών παραδειγμάτων.
Ο προτάσεις που συγκεντρώνονται στο Ξαρκής αντικατοπτρίζουν μια ενεργό συνέχιση της πολιτικής για συλλογική εργασία, καθώς και την αναγνώριση αυτών των μεταβαλλόμενων εποχών και των αναδυόμενων μεταβάσεων στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο της τέχνης· μια μετατόπιση από το στατικό και μια αποδοχή του κινούμενου, του ρευστού, του δυναμικού, του εφήμερου και της ίδιας της έννοιας του χρόνου.
Οι εμπνευστές, θέλουν να δουν το φεστιβάλ ως ενεργοποιητή και ως πεδίο δοκιμών και χώρο για την ανάδυση νέων τρόπων κατανόησης. Η πρόταση προσφέρει επίσης μια φρέσκια και πιο συμπεριληπτική διάσταση στην παρουσία του φεστιβάλ, το οποίο πραγματοποιούνταν κατά βάση σε χωριά της υπαίθρου.
Η Λευκωσία αποτελεί ένα μοναδικό μωσαϊκό πολυπολιτισμικότητας κι εκεί ακριβώς έγκειται η δύναμή της, χάρη στο πλούσιο πλέγμα πρακτικών, τρόπων ζωής, συνηθειών, τελετουργιών και παραδόσεών της.
Μερικοί από τους καλλιτέχνες που θα συμμετάσχουν:
Siedl Cao (Βιετνάμ/ Αυστρία): Δίδυμο καλλιτεχνών που εργάζεται στον τομέα των διεπιστημονικών τεχνών και της σύγχρονης μουσικής. Το πρότζεκτ τους, «Chor Choir Choeur»”, εξερευνά τη χορωδία ως μία διαδικασία που εκτείνεται πέρα από την παραδοσιακή της πτυχή.
Charlene Galea (Μάλτα): Καλλιτέχνιδα κίνησης που εξερευνά τις φυσικές εμπειρίες μέσω της περιπλάνησης και της συζήτησης. Το «Cordial Encounters» είναι ένα συνεργατικό πρότζεκτ που συνομιλεί με τους ντόπιους σχετικά με χώρους που θεωρούν σημαντικούς, είτε πρόκειται για χώρους φροντίδας είτε για χώρους που απαιτούν περισσότερη φροντίδα.
Anais Robertou (Γαλλία): Καλλιτέχνιδα της οποίας η εργασία περιλαμβάνει ζωντανές, οργανικές, κινητές συσκευές, από τις οποίες προκύπτει πάντα μία μεταμόρφωση. Το πρότζεκτ της, «A banquet and a love letter», μας προσκαλεί σε μια στιγμή μοιράσματος και γευσιγνωσίας.
Naïs Marcon & Στέλλα Στυλιανού (Γαλλία/ Κύπρος): Βιντεο-καλλιτέχνιδα και σχεδιάστρια κοστουμιών χορού αντίστοιχα. Το συνεργατικό τους πρότζεκτ, ένα ντοκιμαντέρ με στοιχεία μυθοπλασίας, συνδυάζει τοπικές ιστορίες και τέχνη μέσα από μια μοναδική ενδυματολογική δημιουργία, εξερευνώντας την ιστορία και τις κοινότητες της Λευκωσίας.
Δέσποινα Ράγκου (Κύπρος): Μέσω του πρότζεκτ ευεξίας «Golden Arcline», μοιράζεται σωματικά εργαλεία που λειτουργούν ως τρόποι φροντίδας από κάτω προς τα πάνω. Οι πρακτικές της καλλιεργούν μια οργανική ροή μεταξύ σώματος και αναπνοής, που μας βοηθά να παραμένουμε ήρεμοι και συγκεντρωμένοι, ενώ παράλληλα προσφέρει έναν χώρο ελευθερίας και συναίνεσης όπου η προσαρμογή είναι καθαρά ζήτημα επιλογής. Γράφει και κάνει βίντεο που αφορούν διαχρονικές έννοιες της πνευματικότητας και της ευεξίας, οι οποίες συνδέονται με αρχαία κυπριακά τεχνουργήματα και μύθους.
Το «Golden Arcline» είναι ένα καταφύγιο εμπνευσμένο από διαχρονικές έννοιες ευεξίας (αναπνοή + κίνηση + ήχος + άγγιγμα), που σας καθοδηγούν ώστε να καλλιεργήσετε μια αίσθηση ισορροπίας, σύνδεσης, αυτοπεποίθησης και αυθεντικότητας μέσα σας.
Δημήτρης Σάββα (Κύπρος): Συνθέτης ηλεκτροακουστικής μουσικής και περφόρμερ ζωντανής ηλεκτρονικής μουσικής με έδρα τη Λεμεσό. Το «Healscapes of Forgotten Sounds» είναι μια περφόρμανς ζωντανής ηλεκτρονικής μουσικής η οποία συνδυάζει ήχους από διάφορα αντικείμενα που έχουν υποστεί ηλεκτρονική επεξεργασία, δημιουργώντας σύγχρονα και αντισυμβατικά θεραπευτικά ηχοτοπία.
Ναταλία Μαντά (Ελλάδα): Εικαστική καλλιτέχνιδα που χρησιμοποιεί υλικά όπως μέταλλο, πηλό, φωτοευαίσθητα χημικά και βιντεοπροβολές. Παρουσιάζεται μια μόνιμη ψηφιδωτή εγκατάσταση από υπολείμματα πηλού που έχουν συλλεχθεί από εργαστήρια κεραμικής και άλλα εργαστήρια στο κέντρο της πόλης.
Έλλη Βασσάλου (Ελλάδα/ Βέλγιο): Διεπιστημονική καλλιτέχνιδα, αρχιτέκτονας και ακτιβίστρια. «Το τσιφτετέλι της Λευκωσίας» είναι ένα ερευνητικό πρότζεκτ για το τσιφτετέλι ως διαπολιτισμική πρακτική και ως εργαλείο συλλογικής θεραπείας, φεμινιστικής δημιουργίας τόπων και queer χαράς.
Xinyi Zhang (ΗΠΑ): Διεπιστημονική καλλιτέχνιδα που ασχολείται με τη ζωγραφική, τα νέα μέσα και τις ψηφιακές τεχνολογίες.Το έργο της, «The Healing Garden», διερευνά τις δυνατότητες που έχουν οι ιεροί χώροι οι οποίοι ενεργοποιούνται από την κοινότητα, για να προωθήσουν τη θετική αλλαγή μέσω της δημιουργικής φαντασίας, με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
Lindertze Mans (Ολλανδία): Περφόρμερ, ηθοποιός και τραγουδίστρια. Το «Chicks in Dialogue» είναι μια προσωπική προσπάθεια να συνδεθεί με ένα αδελφό είδος, το κοτόπουλο, προσφέροντας μια συνεργατική πρακτική ήχου.
Marjolein Guldentops (Βέλγιο): Εικαστική καλλιτέχνιδα και περφόρμερ που εξερευνά την υλικότητα της γλώσσας μέσω της γραφής και της προφορικότητας. Το «Tell Tales» είναι ερευνητικό πρόγραμμα που διερευνά τον πολιτιστικό, ιστορικό και συναισθηματικό αντίκτυπο των ονομάτων στην Παλιά Λευκωσία, αποκαλύπτοντας ιστορίες που συμβάλλουν στην εμβάθυνση της κατανόησης της ταυτότητας και του τόπου.
Γιώργος Θεμιστοκλέους (Κύπρος/ Αγγλία): Διεπιστημονικός αρχιτέκτονας, συγγραφέας και εκπαιδευτικός. Η πλατφόρμα ερευνητικού σχεδιασμού «Para-sight» εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο τα μέσα επηρεάζουν τη χωρο-χρονικότητα των ταυτοτήτων μέσα σε αμφιλεγόμενες περιοχές, μέσω υβριδικών συναρμογών ψηφιακών και αναλογικών μέσων.
Zachary Schoenhut (ΗΠΑ/ Βέλγιο): Διεπιστημονικός καλλιτέχνης και ερευνητής.Το κοινωνικό πρότζεκτ «Whatever: collective practices of indiscriminate care» ενδιαφέρεται να εξετάσει μικρο-στιγμές γενναιοδωρίας και εμπλοκής στην καθημερινή ζωή, οι οποίες περιπλέκουν τις κοινωνικές κατηγορίες διαφορετικότητας.
Alice Consigli (Ιταλία): Χορεύτρια και ερευνήτρια. Το πρότζεκτ της, «Karma Accelerator», εστιάζει στις ζωές της πόλης και τις προσκαλεί να μοιραστούν τα βάσανά τους και να γίνουν μάρτυρες της μεταμόρφωσής τους σε κάτι καινούργιο.
Ελένη Χρήστου & Lauren Μαυρομάτη (Αυστραλία/ Κύπρος): Creative producer και καλλιτέχνιδα αντίστοιχα. Το διεπιστημονικό τους έργο ενσωματώνει την εγγενή σύνδεση ανάμεσα στην κλωστοϋφαντουργία και τη μαγειρική τέχνη, ενσαρκώνοντας τη χαρά, τη μελαγχολία και την τελετουργία, που είναι αναπόσπαστα κομμάτια τους.
ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ
Tahini Molasses (Kύπρος): Κύπρι@ περφόρμερ, καλλιτέχν@ και μουσικός τ@ οποί@ το έργο δίνει έμφαση σε θέματα ιστορίας, νοσταλγίας και queer ταυτότητας. Επανερμηνεύοντας παραδοσιακά τραγούδια και σύμβολα μέσα από μία queer προοπτική και αναμειγνύοντας ηλεκτρονική μουσική με μακάμια, στοχεύει να διευρύνει την εκπροσώπηση στη συλλογική μνήμη της περιοχής και στο συλλογικό φαντασιακό.
Sourdure (Γαλλία): Σόλο μουσικός. Η κατευθυντήρια αρχή του είναι να συγχωνεύει τον πειραματισμό με τη λαϊκή μουσική, χρησιμοποιώντας ως αφετηρία για τις εξερευνήσεις του παραδοσιακά τραγούδια και χορευτικά θέματα από την περιοχή Massif Central της Γαλλίας.
Two or the dragon & Hala Omran (Λίβανος): Mουσική συνεργασία του ηλεκτροακουστικού ντουέτου των Abed Kobeissy και Ali Hout και της ηθοποιού-τραγουδίστριας Hala Omran. Ερμηνεύουν μια ζωντανή εκδοχή του τελευταίου άλμπουμ τους (αναμένεται να κυκλοφορήσει), το οποίο δημιουργήθηκε στο νησί Φαϊλάκα στον Περσικό Κόλπο, χρησιμοποιώντας μακάμια από την ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Αραβική Χερσόνησο.
Mohammad Reza Mortazavi (Ιράν): Συνθέτης και κρουστός. Ο ποικιλόμορφος ήχος του τονμπάκ και του νταφ τον συνδέει με μια κατανόηση της μουσικής και της κίνησης που δεν είναι απλώς τόσο πολυδιάστατη, αλλά εξελίσσεται και συνεχώς.
DJ SET Dolores (Κύπρος): Η Ελένη είναι διεπιστημονική καλλιτέχνιδα με έδρα τη Λεμεσό. Ως dj, η Ελένη χρησιμοποιεί συχνά δύο διαφορετικά ψευδώνυμα: Dolores και Dinos Aouros. Παίζει μουσική σε τοπικά μπαρ, φεστιβάλ και πάρτι σε όλο το νησί τα τελευταία έξι χρόνια και πάντα υπόσχεται να ζεστάνει την πίστα και να σας κάνει να χορέψετε μέχρι τελικής πτώσης.
Στο Φεστιβάλ Ξαρκής η Dolores θα εξερευνήσει πειραματικούς ηλεκτρονικούς ήχους αναμεμειγμένους με ρυθμούς από όλο τον κόσμο. Θα αναγνωρίσετε τις συνηθισμένες της επιρροές, από τσιφτετέλι της Μέσης Ανατολής μέχρι βραζιλιάνικο φανκ, με μία δόση από world music και ίσως λίγο χιπ χοπ. Το σετ της θα είναι σέξι, ιδρωμένο και πολύχρωμο.
ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ
T.C. (Take Care): Η Αριάνα Μαρκουλίδου είναι περφόρμερ και δημιουργός τόσο παραστατικών έργων που βασίζονται στον χορό, τον αυτοσχεδιασμό και το τραγούδι, όσο και έργων χειροτεχνίας (ραπτική, κέντημα και βελονάκι).
Το “T.C.” είναι μία σόλο χορευτική περφόρμανς της Αριάνας Μαρκουλίδου εμπνευσμένη από την τέχνη του χειροποίητου. Την τέχνη αυτή την έμαθε από τη μητέρα της, και θα ανακαλέσει, θα επεξεργαστεί και θα μεταδώσει αυτές τις αναμνήσεις μάθησης μέσα από την κίνηση, την αφήγηση και την αλληλεπίδρασή της με το κοινό.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ
«Φτιάξε το δικό σου κοιλανιώτικο μαντίλι» με την Ελένη Κυριάκου: Πρόκειται για ένα πρακτικό εργαστήρι, υπό την καθοδήγηση της τεχνίτριας Ελένης Κυριάκου, όπου οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν και να πάρουν μαζί τους ένα μικρό χειροποίητο κοιλανιώτικο μαντίλι. Μέχρι το 1960 περίπου, τα χαρακτηριστικά κοιλανιώτικα μαντήλια φτιάχνονταν με τη μέθοδο βαφής tie-dye.
Ύφανση κουρελούς με τη Folkmona. Μάθετε τις βασικές τεχνικές της ύφανσης κουρελούς. Με πρακτική καθοδήγηση, θα δημιουργήσετε το δικό σας υφαντό αριστούργημα σε έναν μικρό αργαλειό, χρησιμοποιώντας κομμάτια υφάσματος από τη συλλογή ριζαρί. H Folkmona είναι μια μάρκα αφιερωμένη στη διατήρηση του πολιτισμού και της κληρονομιάς της Κύπρου μέσω ρούχων και αξεσουάρ. Τα προϊόντα της κατασκευάζονται από 100% χειροποίητο κυπριακό υφαντό.
Ένα Τσέτσος τη φορά. Συνεργασία με το Ξαρκής και το Κέντρο Κοινωνικής Καινοτομίας (Center for Social Innovation / CSI), με σκοπό την εισαγωγή στις αρχές της σχεδιαστικής σκέψης και την ενίσχυση των δεξιοτήτων brainstorming μέσω μιας πρακτικής, συνεργατικής δραστηριότητας.
Συμμετοχικό εργαστήρι με τον ΜΚΟ liminal από την Αθήνα. Κατά τη διάρκεια αυτού του συμμετοχικού εργαστηρίου, θα έχουμε την ευκαιρία να έρθουμε κοντά με εκπροσώπους του Δήμου Λευκωσίας για να συζητήσουμε, να κάνουμε μια ανασκόπηση όσων έχουμε καταφέρει μέχρι στιγμής και να οραματιστούμε από κοινού το μέλλον της Λευκωσίας με γνώμονα την συμπερίληψη, μέσα από διαδραστικές ασκήσεις, ανταλλαγή ιδεών και δημόσια, συμμετοχική διαβούλευση.
«Το ΣΠΑ του Αιώνα» (δεύτερη εκδοχή): Γεφυρώνοντας την αυτοφροντίδα και την κοινοτική φροντίδα, «Το ΣΠΑ του Αιώνα» είναι μια εννοιολογική εμπειρία σπα, επιμελημένη με αποκεντρωμένο τρόπο, που περιλαμβάνει μία ομάδα επιμελητών, καλλιτεχνών, φιλοσόφων και ανθρώπων που εμπλέκονται σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Στοχεύει να λειτουργήσει και να εξελιχθεί ως ένας χώρος αμοιβαίας φροντίδας που θα φιλοξενεί παραστατικές δράσεις, χειρονομίες και εκδηλώσεις που έχουν τις ρίζες τους σε θεραπευτικές πρακτικές και στιγμές συντροφικότητας. Πρόκειται για ένα έργο που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά πιλοτικά από τον ΜΚΟ Ξαρκής στον Κόρνο (2023).
