«Πάμε κι ελπίζουμε ότι θα τινάξει στον αέρα ο Ντενκτάς», ήταν η απάντηση που μου έδωσε ένας εκ των συνεργατών του Γλαύκου Κληρίδη δύο-τρεις ημέρες πριν από ένα ακόμα ταξίδι του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας στη Νέα Υόρκη για συνομιλίες με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Αυτή ήταν η πολιτική πραγματικότητα σε σχέση με το Κυπριακό για πάνω από δύο δεκαετίες.
Αυτή η τακτική της τότε τουρκοκυπριακής ηγεσίας βοηθούσε, και πολλές φορές έβγαζε από τη δύσκολη θέση, την ελληνοκυπριακή ηγεσία. Η από μέρους του Ρ. Ντενκτάς απόρριψη ή διατήρηση αδιάλλακτης θέσης, ήταν το αναμενόμενο σε κάθε γύρο συνομιλιών. Ήταν ένα μαξιλαράκι ασφαλείας για την ε/κ πλευρά.
Τα δεδομένα ωστόσο έχουν εν πολλοίς διαφοροποιηθεί την τελευταία 20ετία σε σχέση με τα όσα ίσχυαν προηγουμένως. Πρώτον: η πολιτική στο Κυπριακό έπαψε να καθορίζεται από τα κατεχόμενα προς την Άγκυρα, αλλά είναι η Άγκυρα που καθορίζει τις κινήσεις στο Κυπριακό αναλόγως των δικών της σχεδιασμών. Δεύτερον: η τουρκοκυπριακή πλευρά έπαψε να είναι κάθετα αρνητική στην προσέγγισή της και κινείται κατά τρόπο ώστε οι ευθύνες για μη πρόοδο να μοιράζονται σε όλους το ίδιο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Αποκλειστικό: Πρόταση Αναστασιάδη σε Τατάρ για συνομιλίες
Η απαίτηση της τουρκικής για μία λύση που να οδηγεί στη σύσταση δύο χωριστών κρατών στο νησί επί της ουσίας είναι η ίδια που πρότασσε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 ο Ραούφ Ντενκτάς με αυτή που ζητά ο Ερσίν Τατάρ. Μόνο η διατύπωση έχει διαφοροποιηθεί μερικώς, επί της ουσίας η ίδια απαίτηση και τότε και σήμερα.
>>>Ο ΑΜΑΝΕΣ ΤΑΤΑΡ: Από τον Απρίλη του 2021 ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ επαναλαμβάνει συνεχώς μία συγκεκριμένη φράση η οποία ακούγεται μεν ως αμανές πλην όμως είναι η πολύ συγκεκριμένη απαίτηση της τουρκικής πλευράς για να δεχθεί(!) να επανέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Στην επιστολή του προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ημερομηνίας 20 Ιουνίου 2022, ο Ερσίν Τατάρ (Φιλελεύθερος 23.6.22) αναφέρει πως «ο τουρκοκυπριακός “λαός” δικαιούται τα ίδια δικαιώματα και προνόμια που ασκεί ο ελληνοκυπριακός λαός. Κατά συνέπεια, για να αποκατασταθεί η απαραίτητη ισορροπία και να προετοιμαστεί το έδαφος για βιώσιμη διευθέτηση, είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί και να διασφαλιστεί η κυρίαρχη ισότητα και το ισότιμο διεθνές μας καθεστώς». Και συνεχίζει αναφέροντας πως «αυτό θα ανοίξει την πόρτα για ουσιαστικές και επίσημες διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα στοχεύουν στη δημιουργία μίας δομημένης σχέσης συνεργασίας μεταξύ των δύο ισότιμων κρατών».
Αυτό λέει και επαναλαμβάνει ο Ερσίν Τατάρ για πάνω από έναν χρόνο μετά την παρουσίαση της συγκεκριμένης πρότασης και ενώπιον του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στις άτυπες συνομιλίες της Γενεύης. Και το άτυπο της διαδικασίας εκείνης ενδεχομένως να γλύτωσε την ελληνοκυπριακή πλευρά από το να έχει ενώπιόν της, επισήμως στο τραπέζι τη συγκεκριμένη πρόταση της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Ο Ερσίν Τατάρ φρόντισε, βεβαίως, στη συνέχεια να καταγράψει τη θέση του αυτή σε όλη την αλληλογραφία του με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και κατά κάποιο τρόπο να την επισημοποιήσει μέσα από την ανταλλαγή επιστολών με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
>>>ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΑΛΛΟΘΙ: Οι εκλογές είναι μίας μορφής έκφρασης της δημοκρατίας και της λαϊκής βούλησης. Αυτό ισχύει σε δημοκρατίες. Σε περιοχές όπου ελέγχονται από ένα συγκεκριμένο καθεστώς μία εκλογική διαδικασία μπορεί να αποτελέσει το άλλοθι που ψάχνει κάποιος για να ενδύσει αποφάσεις και ενέργειες με τον μανδύα της δημοκρατίας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου σήμερα, ιδιαίτερα μετά την ανάδειξη του Ερσίν Τατάρ στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων. Το διατύπωσε αρκούντως ξεκάθαρα ο Τούρκος αντιπρόεδρος, Φουάτ Οκτάι, κατά την τελευταία του επίσκεψη στα κατεχόμενα. Υποστήριξε πως με την «εκλογή Τατάρ ο λαός αποδέχθηκε ότι ο μόνος δρόμος που θα οδηγήσει στη λύση είναι η κατοχύρωση της ύπαρξης των δύο λαών και της κυριαρχικής ισότητας των κρατών».
Και ο Ερσίν Τατάρ στην επιστολή του προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη αναφέρεται στην «εντολή που έλαβα από τον ‘λαό’ μου είναι να λύσω οριστικά το Κυπριακό». Δείχνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο ότι η λύση δύο κρατών είναι «λαϊκή απαίτηση» στα κατεχόμενα.
>>>Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Οι ξένοι που εμπλέκονται στο Κυπριακό είχαν από καιρό τώρα ξεκαθαρίσει πως μέχρι και τις Προεδρικές Εκλογές στην Τουρκία δεν αναμένεται κάποια κίνηση από τουρκικής πλευράς στο Κυπριακό. Εννοώντας προφανώς την επάνοδο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με στόχο την εξεύρεση λύσης του προβλήματος. Γιατί στο μεσοδιάστημα όπως δείχνουν οι κινήσεις της τουρκικής πλευράς και οι δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, η Άγκυρα δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια αναμένοντας. Αντίθετα φροντίζει να δημιουργεί μία συγκεκριμένη κατάσταση που θα οδηγήσει τις επόμενες συνομιλίες, όποτε κι αν αυτές ξεκινήσουν, στο σημείο που η ίδια θέλει.
Ο επόμενος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας που θα αναδειχθεί μέσα από τις Προεδρικές Εκλογές που θα διεξαχθούν στις αρχές του 2023 θα έχει να διαχειριστεί μία πολύ δύσκολη κατάσταση στο Κυπριακό. Η προίκα που θα βρει μπροστά του, από το Κυπριακό, είναι η απαίτηση της τουρκικής πλευράς για αποδοχή της «κυριαρχικής ισότητας» όπως αυτή καταγράφεται από τον Ερσίν Τατάρ.
Και αν οι προηγούμενοι Πρόεδροι είχαν να πείσουν για το κατά πόσο είναι λειτουργική ή όχι μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, ο επόμενος Κύπριος Πρόεδρος θα έχει μπροστά του την απαίτηση της τουρκικής πλευράς για αναγνώριση χωριστής κυριαρχίας που θα ανοίξει τον δρόμο για μία διαπραγμάτευση που θα οδηγεί σε μία λύση δύο χωριστών κρατών.
Εκ των πραγμάτων ο επόμενος Πρόεδρος δεν θα έχει την άνεση των συνομιλιών που είχαν όλοι οι προηγούμενοι μέχρι και τον Νίκο Αναστασιάδη. Θα έχει μπροστά του μία πολύ συγκεκριμένη κατάσταση πραγμάτων που θα πρέπει να διαχειριστεί κατά τρόπο ώστε να μην οδηγηθεί εκεί που τον θέλουν οι τουρκικοί σχεδιασμοί. Και οι τουρκικοί σχεδιασμοί θέλουν τον επόμενο Πρόεδρο της Κύπρου να αποδέχεται την «κυριαρχική ισότητα» και το «ίσο διεθνές καθεστώς». Δηλαδή να αποδέχεται ότι στο κατεχόμενο τμήμα της νήσου υπάρχει ένα ακόμα ξεχωριστό κράτος.
Ο Νίκος Αναστασιάδης μέχρι σήμερα κατάφερε να αποσείσει τις όποιες κινήσεις τρίτων για να καθίσει να συζητήσει αυτά που η τουρκική πλευρά αξιώνει. Όπως επίσης κατάφερε να διατηρηθεί η θέση τόσο σε επίπεδο ΟΗΕ όσο και από πλευράς ΕΕ πως η λύση θα πρέπει να είναι εντός του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Οι τρεις βασικοί διεκδικητές της Προεδρίας έχουν αρκετή εμπειρία από το Κυπριακό με τους δύο εξ αυτών να έχουν ζήσει είτε λιγότερο είτε περισσότερο τις διαπραγματεύσεις από πρώτο χέρι. Γεγονός που δεν επιτρέπει να μην υπάρξει εκ των προτέρων σχεδιασμός του πώς αντιμετωπίζεται η συγκεκριμένη απαίτηση της τουρκικής πλευράς.
ΜΟΕ Τατάρ για «καλή γειτονία»
Τόσο στην επιστολή του όσο και στις δημόσιες δηλώσεις του ο Ερσίν Τατάρ είχε ανακοινώσει ότι εντός των επόμενων ημερών θα στείλει νέα επιστολή προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, στην οποία θα παραθέτει τη δική του πρόταση για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Πρόταση η οποία εκτιμάται ότι θα κινείται στη λογική των όσων υποστηρίζει σήμερα η τουρκική πλευρά. Εξάλλου στην επιστολή του προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη του είχε γράψει πως «τα λεγόμενα ΜΟΕ στα οποία αναφέρεστε στην επιστολή σας ήταν στο τραπέζι για μεγάλο χρονικό διάστημα και είχαν αποτύχει επειδή παραβλέπουν την εγγενή κυριαρχία μας, ισοδυναμούν με την επέκταση της εξουσίας σας πάνω μας και συμβάλλουν μόνο στη διατήρηση του απαράδεκτου στάτους κβο».
Προαγγέλλει ότι θα προτείνει ΜΟΕ τα οποία θα ενισχύουν το αίσθημα καλής γειτονίας. Θα παραπέμπει σε διάλογο ανάμεσα σε δύο γειτονικά κράτη που θέλουν να συνεργαστούν. Στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση με τον Φουάτ Οκτάι έδωσε ένα στίγμα του τι προτίθεται να πράξει: «…οι λύσεις αυτές θα είναι προς όφελος των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων και θα είναι εξαιρετικά σημαντικές τόσο σε σχέση με τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, τα θέματα ενέργειας και τα θέματα των υδάτων αλλά και για τη σταθερότητα στην περιοχή».
Και αυτό το οποίο θα επιχειρήσει, όπως ο ίδιος λέει, είναι ΜΟΕ στον τομέα της ενέργειας. Με άλλα λόγια η επόμενη κίνηση της τουρκικής πλευράς είναι να βάλει στο τραπέζι των συζητήσεων τα ενεργειακά.
