Γιώργος Λιλλήκας: «Κανένας δεν είναι πάνω από τον νόμο»

Λέτε να βγούμε σοφότεροι από αυτή την πρωτόγνωρη κρίση που ζούμε;

Συνήθως οι άνθρωποι βγαίνουν σοφότεροι από τραυματικές ή ασυνήθιστα επικίνδυνες εμπειρίες. Μια πανδημία σαν αυτή που βιώνουμε, μας κάνει να σκεφτούμε πόσο αδύναμος είναι ο καθένας από εμάς ως άτομο και πόσο μάταια είναι πολλά από αυτά που κυνηγούμε. Πως πολλά από αυτά που θεωρούμε αυτονόητα και δεδομένα μπορούν ανά πάσα στιγμή να αποδεχθούν σπάνια και πολύ ακριβά! Ως Κύπριοι βέβαια αποδείξαμε πολλές φορές πως δεν μαθαίνουμε από τα παθήματά μας. Από τις μέχρι τώρα αντιδράσεις μας δείχνουμε δυο πράγματα: Πρώτο, Ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε μικρές σύντομες θυσίες για το καλό του συνόλου και δεύτερο, ότι ακόμα και μπροστά σε μια κοινωνική τραγωδία, αποδεικνύεται η διχόνοια πιο φυσική τάση για μας από την ενότητα.

Είστε ικανοποιημένος από τους έως τώρα κυβερνητικούς χειρισμούς;

Η κυβέρνηση με το διάγγελμα του προέδρου έδειξε φοβισμένη και αναποφάσιστη. Η κοινωνική κατακραυγή οδήγησε την κυβέρνηση σε ουσιαστικά μέτρα, τα οποία και χαιρέτισα. Το επεισόδιο όμως με τους φοιτητές και τους γονείς, που παραγνώρισαν τις κυβερνητικές αποφάσεις κι έθεσαν το μικρό κακομαθημένο εγώ τους πάνω από το κοινωνικό σύνολο, ανέδειξε μιαν κυβερνητική ασυνέπεια και παλινδρόμηση. Ελπίζω η Κυβέρνηση να συνειδητοποιεί πως αν δεν αντιμετωπίσει αποφασιστικά κάποιες ανεύθυνες φωνές σήμερα, αύριο θα κληθεί να αντιμετωπίσει τον κοινωνικό θρήνο. 

Τους ιεράρχες που δεν πειθαρχούν, πώς πρέπει να τους χειριστεί η επίσημη πολιτεία πιστεύετε;

Ως ορίζει ο νόμος. Κανένας δεν είναι πάνω από τον νόμο και κανένας δεν δικαιούται να θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Αφού η Εκκλησία δεν συναινεί με τα κυβερνητικά μέτρα, τότε η κυβέρνηση οφείλει να αποφασίσει αναστολή κάθε θρησκευτικής τελετής. Προέχει η προστασία της δημόσιας υγείας. Ο Θεός δεν θα απογοητευθεί που οι πιστοί θα προσεύχονται από το σπίτι τους για μερικές βδομάδες, προκειμένου να προστατεύσουν τους εαυτούς τους  και τους συνανθρώπους τους.

Οι ισχυροί οικογενειακοί σας δεσμοί με την Εκκλησία, επηρέασαν την πολιτική σας σκέψη;

Καθόλου. Μάλιστα, δυο φορές στα πρώτα χρόνια της πολιτικής μου πορείας βρέθηκα σε αντιπαράθεση με τις θέσεις της Εκκλησίας. Όταν το 1991-1992 στην έξαρση του AIDS, η Εκκλησία με ήθελε να παροτρύνω τους νέους να είναι εγκρατείς κι εγώ έκανα καμπάνια για χρήση προφυλακτικού. Λίγο αργότερα το 1996-7 όταν υπερασπιζόμουν την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, ο τότε Αρχιεπίσκοπος δημόσια με κατηγόρησε κι απείλησε με αφορισμό. Την πολιτική μου σκέψη πιο πολύ καθόρισαν οι σπουδές μου στη Γαλλία, κάποιοι φιλόσοφοι και συγγραφείς καθώς και τα βιώματά μου.

Νοσταλγείτε κάτι από τα παιδικά σας χρόνια στην Παναγιά;

Είναι ανθρώπινο και σύνηθες φαινόμενο οι άνθρωποι να ωραιοποιούν και να νοσταλγούν την παιδική τους ηλικία, ιδίως όταν μπαίνουν στη φθινοπωρινή φάση της ζωής τους. Τα παιδικά μου χρόνια ήταν δύσκολα και με πολλά και μεγάλα προβλήματα, που μου στέρησαν σε μεγάλο βαθμό την ξεγνοιασιά της παιδικής αθωότητας. Αν κάτι αναπολώ είναι τα παιδιά της γειτονιάς, το πάθος που είχαμε φτιάχνοντας τα παιχνίδια μας με ό,τι υλικό βρίσκαμε.

Αισθανθήκατε ποτέ ότι απογοητεύσατε τον νεανικό σας εαυτό;

Ήθελα ν’ αλλάξω τον κόσμο. Δεν τα κατάφερα…

Κάποιοι σας χρεώνουν πολιτική ασυνέπεια. Υπάρχει κάτι που διασώζεται από το αριστερό σας παρελθόν;

Αυτοί που με χρεώνουν με πολιτική ασυνέπεια είναι εκείνοι που έμαθαν να πνίγουν τη διαφωνία τους για να διασφαλίσουν μιαν εύκολη καριέρα. Είναι εκείνοι που θεωρούν συνέπεια να παραμένεις με τις ίδιες πολιτικές θέσεις που είχες πριν από 50 χρόνια, όταν όλος ο κόσμος κι όλα τα δεδομένα γύρω σου έχουν αλλάξει. Αυτοί που ονομάζουν τη στενοκεφαλιά και τον δογματισμό «συνέπεια», για να κρύψουν την αδυναμία τους να δουν και να κατανοήσουν τις νέες πραγματικότητες. Τα πιστεύω μου για κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνική δημοκρατία τα είχα διαμορφώσει πολύ πριν εμπλακώ στην πολιτική και συνεχίζω να τα διατηρώ και να τα εμπλουτίζω.

Ως αρνητής της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, θεωρείτε «φυσικούς σας συνομιλητές» την Ελένη Θεοχάρους και τον Μαρίνο Σιζόπουλο;

Και την πλειοψηφία της κοινωνίας.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2021 η Συμμαχία Πολιτών θα κατέλθει αυτόνομη;

Ο προγραμματισμός γίνεται για αυτόνομη κάθοδο. Είμαστε, όμως, ανοικτοί για συνεργασίες στη βάση του αλληλοσεβασμού και της διαμόρφωσης κοινών θέσεων στα κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν τον τόπο μας.

Γιατί αναιρέσατε την εξαγγελία σας ότι θα αποχωρήσετε από την πολιτική;

Κλείνω 33 χρόνια πολιτικής δράσης στην πρώτη γραμμή. Έκρινα ότι ήρθε η ώρα να αφιερώσω χρόνο και για εκείνα που αγαπώ και που η πολιτική μού στέρησε. Αυτή μου η βούληση προκάλεσε την έντονη αντίδραση φίλων και συναγωνιστών και εντός και εκτός της Συμμαχίας Πολιτών. Δεν μπορώ να τους παραγνωρίσω. Θα δώσω τη μάχη για να μπει η Συμμαχία Πολιτών και στη νέα Βουλή το 2021. 

Όταν δεν μιλάτε για πολιτική, για ποια πράγματα σας αρέσει να συζητάτε;

Για τα καθημερινά και τα ανθρώπινα. Με ελκύουν πολύ οι συζητήσεις με νέους ανθρώπους γύρω από τις τεχνολογικές ανακαλύψεις, τις προοπτικές που δημιουργούν και την επίδραση που θα έχουν πάνω στη ζωή και τις αξίες των επόμενων κοινωνιών.

Τι βαριέστε περισσότερο απ’ όλα;

Τα γαμήλια πάρτι.

Ποια είναι η μεγαλύτερη τρέλα που κάνατε στη ζωή σας;

Έκανα πολλές τρέλες στη ζωή μου… Η μεγαλύτερη όμως ήταν η αναχώρησή μου από την Παναγιά της Πάφου για τη Γαλλία με ένα εισιτήριο one way, με 50 λίρες στην τσέπη ,δηλαδή 80 ευρώ για τους νεότερους, χωρίς να μιλώ ούτε γαλλικά ούτε καν αγγλικά.

Το ότι πολύ νέος αναγκαστήκατε να διαχειριστείτε τον θάνατο των παιδιών του αδελφού σας, πόσο σας καθόρισε;

Πάρα πολύ. Καθοριστικά για κάποιες πτυχές και αξίες της ζωής. Με έμαθαν να βάζω προτεραιότητες στη ζωή μου. Να αφαιρώ από τη σκέψη μου μικρά κι ασήμαντα που έπαιρναν ανόητα μεγάλες διαστάσεις και να εστιάζω σε αυτά που πραγματικά που αξίζουν: η υγεία αυτών που σε περιβάλλουν, η οικογένεια, οι φίλοι, η αγάπη… Το πόσο σύντομη μπορεί να είναι η ζωή και πόση σημασία έχει να μη τη σπαταλήσεις σε ανούσια πράγματα.

Πότε ήταν για εσάς η στιγμή της ουσιαστικής –και όχι ημερολογιακής- σας ενηλικίωσης;

Στην πρώιμη εφηβεία… Η στιγμή που κατάλαβα ότι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν πολλά πρόσωπα, που κατάλαβα ότι μια μάνα μπορεί να υποστεί τα πάντα με υπομονή για τα παιδιά της… Η στιγμή που το είδωλο γκρεμίστηκε με μεγάλο θόρυβο και πόνο.
Ποιοι σας έκαναν τον άντρα που είστε σήμερα;  Θα κλέψω τη φράση από τον Σαιντ Εξυπερύ… η παιδική μου ηλικία. Τα βιώματά μου και η πικρή γεύση της κοινωνικής αδικίας. Από τον πατέρα μου κράτησα την επιμονή κι από τη μητέρα μου την υπομονή.

Πείτε μου, πολύ περιεκτικά, το απόσταγμα σοφίας από μια πολιτική πορεία τόσων χρόνων.

Είναι σημαντικό να έχεις ένα όραμα για τον κόσμο που θέλεις να είναι. Ένα κοινωνικό όραμα για την υλοποίηση του οποίου αξίζει να αγωνίζεσαι. Παράλληλα, όμως, να μην παραλείπεις να κάνεις εκείνα τα πιο μικρά που μπορεί να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων γιατί στο τέλος του δρόμου, εκεί που θα διαπιστώσεις πως δεν μπόρεσες να αλλάξεις τον κόσμο, να μπορείς να πεις ότι έκανα πράγματα που τον έκαναν έστω κάπως καλύτερο.

Για τις εξελίξεις στο Κυπριακό ποια είναι η εκτίμησή σας;

Το Κυπριακό έχει μπει σε μια επικίνδυνη τροχιά. Ο έλεγχος της Κύπρου έχει ενταχθεί από την Τουρκία σε ένα μεγάλο γεωστρατηγικό σχεδιασμό της για την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό ακυρώνει την όποια αισιοδοξία για συμβιβασμό σε μια λύση βιώσιμη και λειτουργική, πόσο μάλλον δίκαιη. Η Τουρκία διαθέτει την πολυτέλεια του χρόνου αλλά και τη δυνατότητα ένταξης της Κύπρου στο σενάριο ενός θερμού επεισοδίου ή ελεγχόμενης σύρραξης με την Ελλάδα. Ανησυχώ πολύ για το ενδεχόμενο προσάρτησης των κατεχόμενων το 2023, που ο Ερντογάν υποσχέθηκε στον τουρκικό λαό ότι θα αναθεωρήσει τη Συνθήκη της Λωζάνης, διευρύνοντας τα σύνορα της Τουρκίας.

Το αποτέλεσμα των εκλογών στα κατεχόμενα πιστεύετε είναι σημαντικό ή τον τόνο δίνει έτσι κι αλλιώς η Τουρκία;

Έχει τη σημασία το ποιος είναι ο ηγέτης των Τουρκοκύπριων. Αν είναι πλήρως υποταγμένος στα σχέδια της Άγκυρας ή αν έχει τη διάθεση να προσπαθήσει να διαφοροποιηθεί. Τον τελευταίο λόγο όμως τον έχει η Τουρκία, η οποία δεν πρόκειται να αφήσει κανένα Τουρκοκύπριο να αποφασίσει για τη λύση. Δεν έχω καμία αμφιβολία γι’ αυτό. Είχα εμπειρίες περί τούτου το 2006.
Εμπιστεύεστε τον Νίκο Αναστασιάδη ως συνομιλητή για το Κυπριακό; Κρίνω ότι ο Νίκος Αναστασιάδης μέσα από τη διαχείριση του Κυπριακού έγινε πιο ρεαλιστής, απεγκλωβίστηκε από αυταπάτες που έτρεφε πριν ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας. Μακάρι να είχε πιο στρατηγική προσέγγιση και κουλτούρα.

Υπάρχει κάτι αλήθεια που δεν γνωρίζουμε για εσάς και δεν συνάδει με τη δημόσια εικόνα σας;

Δεν ξέρω ποια είναι η δημόσια εικόνα μου. Έχω ακούσει διάφορες εκδοχές ανάλογα με το πού ανήκει κάποιος ή ποια είναι τα πιστεύω του. Από ανθρώπους που με γνωρίζουν πρώτη φορά ακούω συνήθως τη φράση «νόμιζα ήσουν υπερόπτης, ενώ είσαι πολύ απλός άνθρωπος». Μπορώ ίσως να εξάγω το εμπειρικό συμπέρασμα ότι ο ανθρώπινος και συναισθηματικός μου χαρακτήρας δεν βγαίνει μέσα από τη δημόσια εικόνα μου.

Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτό τον καιρό;

Le Νaufrage des Civilisations ( Το Ναυάγιο των Πολιτισμών) του Amin Maalouf. Το συστήνω ανεπιφύλακτα.

⦁    Ο Γιώργος Λιλλήκας είναι πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών.