Μία ενδιαφέρουσα και άγνωστη ιστορία, από τις πολλές της περιπετειώδους ζωής του, μοιράστηκε μαζί μας ο «πατέρας» της έρευνας και προστασίας των ερπετών της Κύπρου, Χανς – Γιοργκ Βιντλ ή αλλιώς – όπως τον γνωρίζουν οι πολλοί – SnakeGeorge και Φιδο-Γιώργος. Στη συνομιλία μας ο ερευνητής αρχικά έθιξε ένα μεγάλο κεφάλαιο γύρω από τη σχέση των ανθρώπων με τα φίδια, και συγκεκριμένα τον φόβο τους για αυτά, μιλώντας για τον ρόλο που έχει διαδραματίσει σε αυτό η χριστιανική θρησκεία και η βιβλική σύνδεση του φιδιού με τον Σατανά και το κακό. Ωστόσο ομολογεί ότι το 2006 είδε ένα βήμα «συμφιλίωσης» Εκκλησίας και ερπετών, όταν το ηγουμενοσυμβούλιο της Μονής Αγίου Νεοφύτου αποφάσισε να στηρίξει τις μοναχικές και δονκιχοτικές τότε προσπάθειες του για προστασία του υπό εξαφάνιση κυπριακού νερόφιδου (Natrix natrix cypriaca), το οποίο ο ίδιος είχε εντοπίσει και ταυτοποιήσει το 1992 (αρχικά στη λίμνη Ξυλιάτου και αργότερα στη λίμνη Παραλιμνίου), όταν όλα έδειχναν ότι είχε εξαφανιστεί για περισσότερο από σαράντα χρόνια.
«Ήταν μία χρονική στιγμή που αναζητούσα νέα στέγη για το ”Πάρκο ερπετών” (Snake George’s Reptile Park), το οποίο διατηρούσα από το 1996 στην Πέγεια, διότι ο ιδιοκτήτης της γης με ενημέρωσε ότι θα έπρεπε σύντομα να φύγω και να το μετακινήσω αλλού», αναφέρει ο Snake George.
«Μέχρι τότε είχα καταφέρει να διασώσω και να αναπαράγω το κυπριακό νερόφιδο (Natrix natrix cypriaca), το οποίο κόντευε να εξαφανιστεί. Δεδομένου ότι αυτό ήταν εξαιρετικά σημαντικό, ήξερα ότι δεν έπρεπε να σταματήσω τον αγώνα μου και έπρεπε να βρω ένα νέο μέρος για να προστατεύσω τα ερπετά. Μετά από πολλές προσπάθειες να βρω ένα νέο μέρος για το πάρκο μου, το 2006 ήρθα σε επαφή με το Μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου στην Πάφο.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τα φίδια ξύπνησαν – Τι πρέπει να ξέρουμε (εικ. & βίντ.)
Είχαν συμφωνήσει να μου παραχωρήσουν για ενοικίαση με πάρα πολύ χαμηλό ετήσιο ποσό, τεμάχιο γης 2670 τετραγωνικών μέτρων στην κοινότητα Τάλας, για τη δημιουργία ενός νέου ερπετολογικού πάρκου. Μάλιστα είχαμε συνάψει και σχετική συμφωνία. Τότε η ”νίκη” για μένα ήταν ότι το μοναστήρι είχε αποφασίσει να με στηρίξει και ηθικά και να ορίσει τον Άγιο Νεόφυτο ως ”προστάτη Άγιο του κυπριακού νερόφιδού”», λέει ο ερευνητής.
Σε επιστολή της Μονής προς τον SnakeGeorge, αναφέρεται ότι «το Ηγουμενοσυμβούλιο της Μονής μας σε συνεδρία του ημερομηνίας 13/02/2006 αποφάσισε να στηρίξει ηθικά την προσπάθεια σας και να θέσει υπό την προστασία του Αγίου Νεοφύτου το θείο δημιούργημα νερόφιδο (Natrix natrix cypriaca) το οποίο απειλείται σοβαρά από εξαφάνιση. Προς το σκοπό αυτό η Μονή μας παραχωρεί τεμάχιο γης εκτάσεως δύο σκαλών περίπου για δημιουργία ερπετολογικού πάρκου όπου θα φιλοξενούνται όλα τα ερπετά, αλλά κυρίως θα προσφέρεται προστασία στο νερόφιδο με στόχο τον πολλαπλασιασμό του και απελευθέρωση του σε άλλες περιοχές».
Σήμερα ο SnakeGeorge αναφέρει ότι «η απόφαση της Εκκλησίας να το κάνει αυτό, με έκανε πολύ χαρούμενο, δεδομένου ότι το φίδι παρουσιάζεται στη θρησκεία μας σαν τον διάβολο και συνδέεται με το κακό. Ήμουν χαρούμενος, διότι μια τέτοια κίνηση θα βοηθούσε στο να αλλάξουν σιγά-σιγά οι άνθρωποι γνώμη».
Η συμφωνία δεν υλοποιήθηκε
Τελικά, μετά από απόφαση της Μονής, η συμφωνία για το νέο πάρκο ερπετών δεν υλοποιήθηκε. Όπως φάνηκε, ο φόβος των ανθρώπων λειτούργησε για ακόμα μια φορά αρνητικά για τα φίδια. Μιλώντας εκ μέρους της Μονής στο philenews, ο λογιστής Λούκας Ηρακλέους εξήγησε ότι τότε αντέδρασαν έντονα οι κάτοικοι της κοινότητας Τάλας, όπου θα δημιουργείτο το πάρκο. Φοβούνταν τα φίδια και το ενδεχόμενο διαφυγής τους από το πάρκο. Σύμφωνα με τον κ. Ηρακλέους, οι κάτοικοι μάζεψαν υπογραφές διαμαρτυρίας, που θα αποστέλλονταν στην Επαρχιακή Διοίκηση. Λαμβάνοντας υπόψη τις αντιδράσεις και το θόρυβο που άρχισαν να δημιουργούν, η Μονή δεν θέλησε να προχωρήσει το έργο του πάρκου. Από την πλευρά του, ο SnakeGeorge αναφέρει σήμερα ότι «παρόλο, που είχαμε τη συμφωνία, τα αρχιτεκτονικά σχέδια και είχα πληρώσει εκείνο τον χρόνο πολλά χρήματα για να ξεκινήσω αυτό το σημαντικό έργο για μένα, αλλά και για την πανίδα της Κύπρου (ιδίως για το κυπριακό νερόφιδο), για άλλη μία φορά το έργο αυτό κατέρρευσε».
Το έργο στον ξένο Τύπο
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η υποσχόμενη συνεργασία δημοσιεύτηκε στον ξένο Τύπο, όπως σε εφημερίδες της Γερμανίας, Αυστρίας και Μέσης Ανατολής, οι οποίες παρακολουθούσαν το έργο του Snake George για τα ερπετά της Κύπρου. Ενδεικτικά στις 10 Μαρτίου του 2006 η αγγλόφωνη καθημερινή εφημερίδα του Ντουμπάι (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) έγραψε: «Η εκκλησία και ένα βιβλικό σύμβολο του κακού συμφιλιώθηκαν. Ένας θρίαμβος για έναν πρώην ειρηνευτή του ΟΗΕ που έγινε οικολογικός πολεμιστής και μάχεται για να σώσει ένα είδος φιδιού από την εξαφάνιση. Στο νησί της Μεσογείου, το ελληνικό ορθόδοξο μοναστήρι του Αγίου Νεόφυτου έδωσε την ευλογία του στην αποστολή του γκουρού των φιδιών Χανς – Γιοργκ Βιντλ. Το μοναστήρι δήλωσε ότι έχει αποφασίσει να ”υποστηρίξει ηθικά” το έργο του αυστριακού ερπετολόγου και να ορίσει τον Νεόφυτο ως τον ”προστάτη άγιο του κυπριακού νερόφιδού” (Natrix natrix cypriaca), ένα ακίνδυνο αλλά απειλούμενο είδος. Συγκεκριμένα, παραχωρεί 2.000 περίπου τετραγωνικά μέτρα γης για τον Βιντλ, ώστε να δημιουργήσει ένα ερπετολογικό πάρκο για να αναπαράγει το κυπριακό νερόφιδο και να το απελευθερώσει σε άλλες περιοχές άγριας φύσης. Για τον Βιντλ η υποστήριξη της Εκκλησίας είναι μία αναγνώριση των δεκάχρονων αγώνων του για τα φίδια της Κύπρου…»
Είναι ανθρώπινο να τα προστατεύουμε
O SnakeGeorge σήμερα αναφέρει ότι η επιθυμία της Εκκλησίας να συμβάλει στη διάσωση ενός φιδιού είναι κάτι πολύ φυσικό. «Είμαστε χριστιανοί και πιστεύουμε ότι η πανίδα και η χλωρίδα δημιουργήθηκαν από τον Θεό, όπως ο Θεός δημιούργησε τους ανθρώπους. Είναι μόνο ανθρώπινο να προστατεύουμε και να σεβόμαστε αυτό που έχουμε στη φύση. Ή μήπως δεν είμαστε ανθρώπινοι;», λέει. «Από τον Κήπο της Εδέμ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, το φίδι έχει θεωρηθεί ως σύμβολο του Σατανά. Ο Θεός εξήγγειλε μια κατάρα όταν είπε στο φίδι στην Εδέμ: ”με την κοιλιά σου θα προχωρείς και χώμα θα τρως όλες τις ημέρες της ζωής σου”, συνδέοντάς το με το προπατορικό αμάρτημα. Εξάλλου, εδώ στην Κύπρο έχουμε και τον μύθο της Αγίας Ελένης, ο οποίος τη θέλει να φέρνει τους γάτους στο νησί για να εξολοθρεύσουν τα φίδια. Όλα αυτά δυστυχώς έχουν συμβάλει στο να δημιουργηθεί και να διαιωνίζεται στους ανθρώπους το αίσθημα του φόβου για τα φίδια, με επακόλουθο τη μανία εξολόθρευσής τους. Όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να μάθω για την άγρια φύση. Μου αρέσει να παρατηρώ στη φύση, γιατί τη σέβομαι πολύ. Θέλω οι άνθρωποι να νιώσουν ό,τι ένιωσα κι εγώ. Ήμουν στις ζούγκλες της Νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας και έμαθα από τους ντόπιους ότι δεν πρέπει ποτέ να σκοτώνεις περισσότερα από όσα χρειάζεσαι για να επιβιώσεις. Για τη σύγχρονη κοινωνία, τίποτα δεν είναι ποτέ αρκετό…»
Ποιος είναι ο SnakeGeorge
Γνωστός εμπειρογνώμονας ερπετολόγος και πρώην ειρηνευτής του ΟΗΕ στην Κύπρο (1973-74). Τιμήθηκε από τη διάσημη ελβετική εταιρεία ROLEX το 1993 για την έρευνα και διάσωση των κυπριακών ερπετών, ενώ του απονεμήθηκε από τον Αυστριακό Πρόεδρο ο «Σταυρός Τιμής για την Επιστήμη και την Τέχνη» το 1998, για τη συμβολή του στην προστασία και τη διατήρηση των Κυπριακών Ερπετών και Αμφιβίων.
Ήταν, άλλωστε, ο πρώτος που ανακάλυψε ότι η κυπριακή φίνα γεννά αυγά και όχι ζωντανά, ανατρέποντας την αντίληψη που επικρατούσε από τo 1758 που η κυπριακή οχιά (φίνα) αναγνωρίστηκε και ταυτοποιήθηκε από τον Κάρολο Λινναίο. Επίσης στη λίμνη Ξυλιάτου βρήκε ξανά το κυπριακό ενδημικό φίδι Natrix natrix cypriaca, που είχε θεωρηθεί εξαφανισμένο για σχεδόν 40 χρόνια.
Έχει γράψει πολλά άρθρα για τα ερπετά και τα αμφίβια. Είναι ο συγγραφέας του «Τα φίδια της Κύπρου» που μεταφράστηκε σε τέσσερις γλώσσες, συνσυγγραφέας του «The Amphibians and Reptiles of Cyprus» και συνιδρυτής της Κυπριακής Ερπετολογικής Ομάδας.
Την περίοδο 1996-2010 διηύθυνε το “Snake George’s Reptile Park” στην Πέγεια της Πάφου, όπου είχε επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Εκεί καθημερινά παρατηρούσε και κατέγραφε τη συμπεριφορά των κυπριακών φιδιών (σε αυτό βοήθησε το γεγονός ότι το πάρκο πρόσφερε στα ερπετά συνθήκες διαβίωσης που δεν διέφεραν από το φυσικό τους περιβάλλον), όπως τα γέννηση αβγών από τη φίνα, που προαναφέραμε. Έδωσε πολλές ομιλίες για τη σημαντικότητα της ερπετοπανίδας μας, ούτως ώστε να ευαισθητοποιήσει το κοινό για την προστασία των ερπετών και αμφιβίων της Κύπρου και να εξαλείψει την προκατάληψη προς τα φίδια. Σε ερώτησή μας πώς καταφέρνει και εντοπίζει τα φίδια, ο SnakeGeorge απαντά με χαμόγελο: «Συνήθως αυτά αναζητούν εμένα».
Το «Μελανοκέφαλο» είναι το ένατο φίδι της Κύπρου
Πρόσφατα, μετά από 35 περίπου χρόνια εμπειρίας στη μελέτη των κυπριακών ερπετών, ο Αυστριακός μόνιμος κάτοικος Κύπρου είδε τον εαυτό του να φτάνει σε ακόμη ένα επίτευγμα, που είναι η ανακάλυψη του ένατου φιδιού της Κύπρου, του Rhynchocalamus melanocephalus.
Το πρώτο φίδι το ανακάλυψε το 2013, ακολουθούμενο από ένα δεύτερο δείγμα που βρέθηκε το 2017. Πέντε χρόνια μετά την πρώτη ανακάλυψη, ο SnakeGeorge εντόπισε ένα νέο δείγμα το 2018. Όλα τα δείγματα ήταν νεαρά άτομα με το τρίτο να είναι το μικρότερο σε μέγεθος, οδηγώντας τον στο συμπέρασμα ότι μπορούν να αναπαράγονται. Όπως εξηγεί, στη συνέχεια έπρεπε να μεριμνήσει να ταυτοποιηθεί το είδος γενετικά. Έτσι συνεργάστηκε με γνωστή επιστημονική ομάδα του Τμήματος Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ισραήλ, οι οποίοι μεταξύ άλλων πραγματοποίησαν ανάλυση DNA στα δείγματα που βρέθηκαν στην Κύπρο. Η ανακάλυψη του ένατου φιδιού της Κύπρου και η μεθοδολογία ταυτοποίησής του δημοσιεύτηκαν επίσημα στο επιστημονικό περιοδικό «Zoology in the Middle East». Η συγκεκριμένη ανακάλυψη, τονίζει ο SnakeGeorge, αποδεικνύει για ακόμη μια φορά το πόσο πλούσιο είναι το νησί μας σε βιοποικιλότητα, παρά το μέγεθός του. Είναι σίγουρος ότι στη συνέχεια θα βρεθούν κι άλλα φίδια του είδους, τονίζοντας ότι αναμφίβολα απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον πληθυσμό του.
Μυστικοπαθές και ντροπαλό
Όπως μας ενημερώνει, το μη δηλητηριώδες φίδι, του οποίου το μικρό μέγεθος φτάνει μέχρι περίπου 40-45 εκατοστά μήκος, ανήκει στην οικογένεια Colubridae, όπως το κοινό θερκό (μαύρο φίδι). Η διασπορά του είδους βρίσκεται στις περισσότερες γειτονικές χώρες της Κύπρου που έχουν ομοιότητες στο κλίμα και στον βιότοπό του. Στην ανατολική ζώνη είναι κοινώς γνωστό ως μελανοκέφαλο φίδι, λόγω του χαρακτηριστικού χρώματος της κεφαλής του. Ως προς τη συμπεριφορά του, έχει χαρακτηριστεί μυστικοπαθές και ντροπαλό, τρέφεται κυρίως με προνύμφες και μικρά έντομα, ενώ ζει σε δύσβατες πετρώδεις περιοχές.
