Μια πολυκατοικία, ορισμένα κηροπήγια, αρκετά αφηρημένα γλυπτά από πηλό, κατασκευές με κλωστή και χάντρες, καλαθιά, αποτελούν μερικά από τα έργα των μαθητευόμενων στις εικαστικές τέχνες της Σχολής Τυφλών. Η έμπνευση βρίσκει άλλες οδούς για να εκφραστεί. Η αίσθηση της αφής γίνεται πρωταγωνίστρια, ενώ τα χρώματα δεν είναι παρά η ανάμνηση μιας μυρωδιάς, όπως του λεμονιού για το κίτρινο. Πρόκειται για έργα και δημιουργίες ατόμων με οπτική αναπηρία, τα οποία παρουσιάστηκαν σε έκθεση μαζί με εξοπλισμό υποστηρικτικής τεχνολογίας που χρησιμοποιούν οι εκπαιδευόμενοι της Σχολής.
Τα προβλήματα όρασης της μαθητευόμενης Μαρίας Αποστόλου, ξεκίνησαν σε σχετικά μεγάλη ηλικία, όταν πια είχε μάθει να ζει με έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Ήταν 39 ετών όταν άρχισε τις επισκέψεις στους οφθαλμιάτρους καθώς δεν έβλεπε καθαρά. «Το 2004 ένιωσα να μειώνεται η όραση μου και μαζί ένα ήπιο τσίμπημα. Καθώς δεν περνούσε πήγα σε οφθαλμίατρους. Αρχικά μου έδωσαν κορτιζόνη, όμως δεν βελτιώθηκε. Πήγα σε αρκετούς γιατρούς και σε ειδικούς στην Ελλάδα καθώς και στο Λονδίνο. Έβαζα και ενέσεις μέσα στο μάτι, έκανα εξετάσεις». Όπως είπε, διαγνώστηκε με ιριδοκυκλίτιδα, χωρίς να ξέρουν οι γιατροί πώς προέκυψε. Ωστόσο, η αιτία του προβλήματος αποκαλύφθηκε αρκετά χρόνια αργότερα και σχεδόν τυχαία. «Το 2011 είχα ένα μικρό ατύχημα με το αυτοκίνητο και μου έκαναν ακτινογραφία θώρακα. Είδαν ότι κάτι έχω και προχώρησαν σε βρογχοσκόπηση. Μου είπαν, τότε, ότι πάσχω από σαρκοείδωση, μια πάθηση που χτυπά στα ζωτικά όργανα. Εμένα μου επηρέασε περισσότερο την όραση». Σήμερα, το αριστερό μάτι επειδή έπαθε ζημιά το νεύρο καθώς και πρόωρο καταρράκτη από τη χρήση κορτιζόνης, έπαψε να βλέπει. «Μου έμεινε μερική όραση στο δεξί», σημείωσε, διευκρινίζοντας ότι τη βοηθούν τα ειδικά μεγεθυντικά γυαλιά της.
«Για εμάς που το παθαίνουμε μεγάλοι, είναι πολύ δύσκολο», είπε και πρόσθεσε ότι πριν από λίγα χρόνια ξεκίνησε την κεραμική και παράλληλα ασχολείται και με το βελονάκι, μια τέχνη που είχε μάθει όταν ήταν πέντε ετών. «Άλλοτε μου αρέσει να κάνω πιο χρηστικά αντικείμενα, όπως φλιτζάνια για καφέ ή κούπες για σαλάτα. Άλλοτε θέλω να φτιάχνω πιο αφηρημένα έργα, πιο μίνιμαλ. Να ανοίγω τον πηλό και να πλάθω, να κάνω γραμμές και κουκίδες».
Ως ένα μέσο εκτόνωσης και χαλάρωσης παρομοίασε η την τέχνη η καθηγήτρια εικαστικών της Σχολής Τυφλών, διευκρινίζοντας ότι πέρα από τη δημιουργικότητα επιδιώκεται και η καλλιέργεια δεξιοτήτων. Σήμερα, ο μικρότερος μαθητής στις εικαστικές τέχνες είναι εφτά ετών και ο μεγαλύτερος 97 ετών. Σχετικά με τα χρώματα, σημείωσε ότι εκείνοι που είχαν την όραση τους τα επιλέγουν από μνήμης, ενώ οι εκ γενετής τυφλοί τα επιλέγουν με κάπως ποιο βιωματικό τρόπο. Με τη μυρωδιά φρούτων ή δέντρων.
Ο πηλός και η σύνδεση με τη γη
Ο πηλός είναι ένα ζωντανό, φυσικό υλικό και καθώς έχει άμεση σχέση με τη γη, η επεξεργασία του γίνεται με τα χέρια, ανέφερε η καθηγήτρια Εικαστικών της Σχολής στον «Φ». Σε αντίθεση με τους ζωγραφικούς πίνακες, είπε, το κεραμικό αντικείμενο σε προσκαλεί να νιώσεις το βάρος, τον όγκο, την υφή και τα σχήματά του. «Ο πηλός ως εύπλαστο υλικό προσφέρει πλούσιες απτικές και αισθητηριακές εμπειρίες και μετατρέπεται σε μέσο δημιουργικής έκφρασης». Κύριος σκοπός των μαθημάτων, είπε, είναι οι εκπαιδευόμενοι να πειραματιστούν με υλικά, μέσα, τεχνικές. «Βέβαια, η επιλογή της δημιουργικής διαδικασίας, της μορφής τέχνης, των τεχνικών και των υλικών προσαρμόζονται στις ικανότητες και δυνατότητες κάθε εκπαιδευόμενου. Επιπλέον, γίνεται η κατάλληλη προετοιμασία, όπως η δημιουργία καλουπιών και η προσαρμογή διαφόρων υλικών και εργαλείων με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εφικτό να εργαστούν άτομα με οπτική αναπηρία και ολική απώλεια όρασης».
Μια άλλη διάσταση από την τεχνολογία
Στην υποστηρικτική τεχνολογία, μέσω της οποίας τα άτομα με οπτική αναπηρία έχουν εναλλακτική πρόσβαση τόσο στον ψηφιακό όσο και στον αναλογικό κόσμο, αναφέρθηκε ο καθηγητής Πληροφορικής της Σχολής Τυφλών, Σταύρος Παπασταύρου.
Αρχικά σημείωσε ότι γίνονται μαθήματα σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όπου το πληκτρολόγιο έχει έντονη αντίθεση χρωμάτων και ιδιαίτερα μεγάλη γραμματοσειρά για να βοηθάει άτομα που έχουν μειωμένη όραση. Επιπλέον, είπε, υπάρχει η δυνατότητα μεγέθυνσης στην οθόνη. «Εκπαιδεύονται να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή κυρίως με πληκτρολόγιο και σχεδόν καθόλου με το ποντίκι», είπε και διευκρίνισε ότι μαθαίνουν συντομεύσεις. Παράλληλα, επιστρατεύονται τα ηχεία του υπολογιστή, ώστε να ακούει ο χρήστης με οπτική αναπηρία τις πράξεις που υλοποιεί ως μια ηχητική ανατροφοδότηση. Παράλληλα, υπάρχει και απτική ανατροφοδότηση σε οθόνη Braille. Μια συσκευή αφής που αναπαράγει τα γράμματα που έχει πατήσει το άτομο στον υπολογιστή.
Είπε ακόμη, ότι δυνατότητες προσφέρουν πλέον και τα smartphones, καθώς υπάρχει ενσωματωμένο πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης. Μάλιστα, ανοίγοντας τη φωτογραφική μηχανή, το πρόγραμμα διαβάζει τα αντικείμενα που βρίσκονται μπροστά του.
