Ο Νίκος Μεσαρίτης γνωρίζει όσο λίγοι την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η περίκλειστη πόλη της κατεχόμενης Αμμοχώστου. Ως επικεφαλής του Συμβουλίου Ανοικοδόμησης, προέβη μαζί με άλλους τεχνοκράτες σε μελέτη καταγραφής και σε εισήγηση για την ανοικοδόμηση της πόλης. Με αφορμή τις κινήσεις τακτικής και άσκησης πιέσεων που γίνονται από τουρκικής πλευράς , εξηγεί τι σημαίνει το άνοιγμα της περίκλειστης πόλης και πώς αυτό μπορεί να γίνει. Υπογραμμίζει πως όσα λέγονται από το κατοχικό καθεστώς δεν είναι διαδικασία ανοίγματος. Ευθέως σημειώνει ότι ο Οζερσάι ενεργεί ως μαριονέτα του Ερντογάν, που τον βοηθά να αναδειχθεί ως αντίπαλο δέος του Μουσταφά Ακιντζί, αλλά και να λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς τη δική μας πλευρά.
Τονίζει ότι το κόστος για να γίνει ξανά η Αμμόχωστος μια κανονική πόλη είναι μερικά δισεκατομμύρια. Με συνεργασία όμως όλων, η περιοχή των Βαρωσιών μπορεί σε τρία χρόνια να αρχίσει να αποκτά χρώμα και σε πέντε χρόνια να επανακτά την κανονικότητά της. Θα είναι μια ευκαιρία για ολόκληρη την Κύπρο, τονίζει, υπογραμμίζοντας ότι η επαναλειτουργία της Αμμοχώστου δεν θα είναι ανταγωνιστική προς καμιά άλλη περιοχή της Κύπρου, καθώς η ανοικοδόμησή της θα γίνει με τρόπο που θα αναδεικνύει τον ιστορικό της χαρακτήρα και την αρχιτεκτονική περασμένων δεκαετίων…
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: «Προβληματίζει η απουσία Ε/κ ειδικών για Αμμόχωστο»
– Γίνεται μεγάλη συζήτηση στα κατεχόμενα για άνοιγμα της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου. Πρακτικά αυτό μπορεί να γίνει;
– Είναι δεδομένο, ότι η πόλη μπορεί να ανοίξει, αλλά αυτά που ακούμε και βλέπουμε από την πλευρά των κατεχομένων, πρώτο δεν θα τα έλεγα συζήτηση και δεύτερο σίγουρα δεν είναι διαδικασία ανοίγματος. Ο προγραμματισμός στην Αμμόχωστο είναι αποκλειστικός σχεδιασμός της Τουρκίας και μερικώς του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μ. Ακιντζί. Ο Οζερσάι είναι προς το παρόν μαριονέτα του Ερντογάν, που τον αφήνει να κάνει παιχνίδι με τα Βαρώσια και να αυξάνει επιπροσθέτως την πίεση, πέραν των παραβιάσεων, αμφισβητήσεων της ΑΟΖ και της παρουσίας γεωτρύπανων με την προκλητική συνοδεία ισχυρής παρουσίας ναυτικού. Ο Ερντογάν επιτυγχάνει κάτι άλλο, εκμεταλλεύεται τις προσωπικές φιλοδοξίες του Οζερσάι. Τον βοηθά να προβάλλεται ως ηγετικός παράγοντας στα κατεχόμενα, απέναντι στον κ. Ακιντζί.
Το αποτέλεσμα αυτού του εναγκαλισμού, είναι και πάλι πίεση προς την ελληνοκυπριακή πλευρά, για όσους τη μετρούν φυσικά. «Δεν συνεννοείστε με τον Ακιντζί; Σας ετοιμάζω ένα που θα σας κάμει να θυμάστε τον Ντενκτάς άγγελο». Αυτό είναι το μήνυμα της Τουρκίας, το οποίο στρέφεται και προς τον ίδιο τον Ακιντζί που είναι ο πρώτος και ο μόνος Τουρκοκύπριος ηγέτης που αμφισβήτησε το δικαίωμα της Τουρκίας να είναι μητέρα πατρίδα και να ελέγχει τη μοίρα των Τουρκοκυπρίων. Στα κατεχόμενα λοιπόν δεν γίνεται συζήτηση για την Αμμόχωστο. Μονόλογος του Οζερσάι γίνεται. Ένα σίριαλ εικόνων και δηλώσεων για να τον κρατούν στη δημοσιότητα.
– Σε ποια κατάσταση βρίσκεται η περίκλειστη περιοχή; Πόσο εύκολη είναι η ανοικοδόμηση της πόλης και ποιο το κόστος;
– Η φυλακισμένη πόλη όπως είναι φυσικό μετά από 45 χρόνια είναι ένας χώρος όπου τα κτίσματα έπαψαν να έχουν τα χαρακτηριστικά για να ονομάζονται κτήρια. Είναι κελύφη, κατασκευές ιδιαίτερου χαρακτήρα. Όλα τα οικοδομικά μέρη έχουν χάσει από τα χαρακτηριστικά τους λόγω της μη συντήρησης. Όσα στοιχεία μπορούσαν να αφαιρεθούν έχουν λεηλατηθεί στα πρώτα 5 χρόνια και οι εγκαταστάσεις έχουν αχρηστευθεί. Η φύση έχει επέμβει ελεύθερα παντού και στα κτιστά και στο χώμα. Η ανοικοδόμηση σε αυτά τα πλαίσια δεν είναι βάρος που θα μείνει στον ιδιοκτήτη, ούτε οργανωτικά ούτε χρηματοδοτικά, είναι έργο της Πολιτείας και των πολιτών. Δεν είναι δύσκολο, αλλά είναι απαιτητικά πρωτότυπο, δεν έχει προηγούμενο. Κάποια ανάλογα παραδείγματα με διαφορές είναι οι καταστραμμένες ευρωπαϊκές πόλεις του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Το κόστος για να φτάσει η πόλη σε λειτουργία μπορεί να είναι μερικά δισεκατομμύρια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ν.Μεσαρίτης: Αμμόχωστος, μια μοναδική πόλη
– Πρακτικά, η Αμμόχωστος πόσα χρόνια χρειάζεται για να γίνει ξανά μία κανονική πόλη; Τι έργα χρειάζονται να γίνουν;
– Κατ’ αρχάς επαναλειτουργία της Αμμοχώστου σημαίνει ότι βρισκόμαστε στην επόμενη μέρα της λύσης του Κυπριακού. Οπότε θα βρισκόμαστε σε ένα δικοινοτικό δήμο σε επαφή με τη Δερύνεια. Αυτή η επαφή θα προσφέρει στήριξη στις εργασίες ανοικοδόμησης. Τμήματα των Βαρωσίων μπορούν να επαναλειτουργήσουν γρήγορα, ανάλογα με την κλίμακα της γειτονίας, των οικοδομών και των υποστηρικτικών προγραμμάτων που θα προσφερθούν στους ιδιοκτήτες. Να σημειωθεί ότι η ειρήνευση στη Βόρεια Ιρλανδία χρηματοδοτήθηκε γενναία από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στα 3 χρόνια τα Βαρώσια θα αρχίσουν να παίρνουν χρώμα και στα 5 θα βρίσκουν την κανονικότητα. Πρώτα έργα η ανοικοδόμηση των ιδιωτικών ιδιοκτησιών, με ταχύτερη συμπλήρωση του πολεοδομικού προγραμματισμού σχεδιασμού. Η Αμμόχωστος στο σύνολό της πρέπει να είναι μια νέα ευκαιρία για τους κατοίκους της αλλά και για ολόκληρη την Κύπρο.
Δεν θα αντιγράψει ούτε θα ανταγωνιστεί την ανάπτυξη της Λεμεσού της Πάφου, του Πρωταρά, αντίθετα θα τις συμπληρώσει και θα τις ενισχύσει. Στο Συμβούλιο Ανοικοδόμησης προσεγγίζοντας τον πολεοδομικό προγραμματισμό της πόλης, αναζητήσαμε ένα όραμα ικανό να τη σηκώσει, να της δώσει διαφορά, να αφαιρέσει από τις άλλες πόλεις και περιοχές τον φόβο ότι η Αμμόχωστος θα είναι ένας ακόμα άσκεφτος τουριστικός προορισμός. Η ιστορία της Αμμοχώστου ή θέση της και ο συνεχής διεθνής της χαρακτήρας, της δίδουν το δικαίωμα να είναι κάτι άλλο από ένας απλός τόπος παραθαλάσσιου τουρισμού. «Πύλη της Δύσης στην Ανατολή» και «Πύλη της Ανατολής στη Δύση» με αυτό το όραμα ανάπτυξης μπορεί να σχεδιαστεί η Αμμόχωστος, παρέχοντας ταυτόχρονα προοπτικές στις επενδύσεις τεχνολογίας. Γι’ όλα αυτά φυσικά, αρμόδιοι να αποφασίσουν είναι οι κάτοικοί της. Όσα έργα αποφασίζονται πρέπει να εξυπηρετούν τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Πρωτότυπη θα είναι η προσπάθεια επιστημονικά, ελκυστική διεθνώς αφού θα πάρουμε ένα χώρο παγωμένο σε πολεοδομικές γνώσεις του 1960 και θα ξανασχεδιάσουμε με γνώσεις του 21ου αιώνα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Συνεργεία ελέγχου για την Αμμόχωστο
– Από πλευράς Οζερσάι και γενικότερα στα κατεχόμενα γίνεται λόγος για καταγραφή στην περίκλειστη πόλη. Αυτό μπορεί να γίνει;
– Φυσικά μπορεί να γίνει καταγραφή, αλλά αυτό που διαφημίζει ο Οζερσάι δεν είναι καταγραφή για επαναλειτουργία της πόλης. Πρώτο θέλει να αυτοδιαφημίζεται και δεύτερο αναίσχυντα εξυπηρετώντας την Τουρκία να παίζει με τα αισθήματα των ιδιοκτητών. Θέλω να σημειώσω, ότι όποιας μορφής ή περιεχομένου θα είναι η λύση του Κυπριακού, το εδαφικό είναι ουσιαστικός και κρίσιμος παράγοντας για συμφωνία. Εδαφικό, σημαίνει κατ’ ελάχιστο Αμμόχωστος και Μόρφου. Αν αυτά τα χαρτιά φύγουν από το τραπέζι, δεν υπάρχει αντικείμενο συζήτησης. Είναι για τούτο που ο Οζερσάι δέχτηκε έντονη επίθεση από οργανώσεις στα κατεχόμενα με την κατηγορία ότι δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κοινότητάς του. Η καταγραφή του Οζερσάι όπως ίδιος δήλωσε εστιάζεται στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, και στα παραλιακά ξενοδοχεία. Τούτο απέχει κατά πολύ από την καταγραφή για την επαναλειτουργία.
– Εσείς ως Συμβούλιο ανοικοδόμησης είχατε προβεί σε κάποια καταγραφή της κατάστασης στην περίκλειστη πόλη;
– Η δική μας οργάνωση ανταποκρίνεται στις οδηγίες του Υπουργικού Συμβουλίου. Έχουμε αναλάβει να μελετήσουμε την επόμενη ημέρα της λύσης. Άρα για εμάς δεν υπάρχει κατοχή. Οπότε βρισκόμαστε στο σημείο όπου παραλαμβάνουμε την πόλη με την αστυνομική δύναμη και πρέπει να την παραδώσουμε με ασφάλεια στους ιδιοκτήτες κατοίκους και στον αρμόδιο Δήμο για να αρχίσει η ανοικοδόμηση. Τι έχουμε κάμει προς τούτο; Μελετήσαμε παραδείγματα του εξωτερικού. Συντάξαμε το «Έκτακτο Σχέδιο Δράσης για την Αμμόχωστο» το οποίο παραδόθηκε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Το ογκώδες έγγραφο συντονίζει τις δημόσιες υπηρεσίες ούτως ώστε να γίνει ο έλεγχος ασφαλείας της πόλης,ο καθαρισμός, η ρύθμιση των επισκέψεων των δημοτών, η εγκατάσταση αρχών. Έχουμε οργανώσει σεμινάρια εκπαίδευσης Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων. Οι εθελοντές αυτοί θα ελέγξουν τα κτίσματα ένα προς ένα όσον αφορά την ασφάλεια και τυχόν επικινδυνότητα. Έχουμε ετοιμάσει προς έκδοση οδηγό επιδιορθώσεων οικοδομών. Ετοιμάζεται επικύρωση έντυπων συγκέντρωσης πληροφοριών για κάθε ελεγχόμενο κτίσμα για την δημιουργία ψηφιακού αρχείου. Μέχρι το τέλος του 2019 θα έχουμε πλήρη ψηφιακή απεικόνιση της πόλης, με τη «μηχανή λήψης – θέση οφθαλμού» να κινείται και να αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων και για την προώθηση του σχεδιασμού του αστικού χώρου.
Η Αμμόχωστος θα είναι δουλειά όλων
– Υπάρχουν φαντάζομαι και διάφορα πρακτικά ζητήματα σε σχέση με την ανοικοδόμηση. Όπως για παράδειγμα τα μπάζα. Τι θα γίνει όλος αυτός ο όγκος;
– Η πρώτη εντύπωση είναι ότι θα κατεδαφιστεί η πόλη. Αυτό δεν πρόκειται να γίνει. Πάρα πολλά κτήρια μπορούν να επανέλθουν με επιδιορθώσεις. Πρέπει να σκεφτόμαστε ότι το οικοδομικό απόθεμα σε κάθε κτίσμα έχει σημαντικό κόστος σε σημερινά οικονομικά δεδομένα. Ταυτόχρονα υπάρχει και μια πτυχή που κάμνει τα Βαρώσια αξιοπρόσεκτα. Ο χώρος αρχίζει να γίνεται ιστορικός και άξιος επίσκεψης, αφού η «εικόνα και γλώσσα» της Αρχιτεκτονικής του είναι της δεκαετίας του ‘60 και ‘70. Φυσικά κατεδαφίσεις όσες υπάρξουν, θα είναι κατά κύριο λόγο θέμα απόφασης και επιλογής του ιδιοκτήτη, μπορούν να ενταχθούν σε πρόγραμμα ανακύκλωσης των υλικών. Όλα θα είναι μέρος συνολικής μελέτης και προγραμματισμού. Η Αμμόχωστος θα είναι όπως ανέφερα δουλειά όλων.
– Υπήρξε οποιαδήποτε επαφή με εσάς ως επικεφαλής του Συμβουλίου Ανοικοδόμησης Αμμοχώστου είτε από πλευράς Κυβέρνησης είτε από τις κατοχικές αρχές με αφορμή τη συζήτηση που γίνεται για την περίκλειστη περιοχή;
– Με τις κατοχικές αρχές δεν έχουμε επαφές και δεν θα δεχόμαστε κοινή δράση με τις ομάδες Οζερσάι. Υπό την αιγίδα του ΟΗΕ θα μπορούσαμε ευχαρίστως να συνεργαστούμε με τους Τουρκοκύπριους συναδέλφους. Η συνεργασία μας μαζί τους είναι συνεχής. Με την κυβέρνησή μας ως όφειλα έκαμα εγώ σχετική ενημέρωση εισήγηση.
Η Τουρκία αποδομεί την ηγεσία μας, θέλοντας να την εμφανίσει σε πρακτική αδυναμία
– Παρατηρείται και μία προσπάθεια από πλευράς Τουρκίας και κατοχικών Αρχών για αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Αμμοχώστου. Πώς το σχολιάζετε;
– Η στόχευση είναι εμφανής είτε της Τουρκίας, είτε του Οζερσάι, είτε από κοινού. Αυτό είναι και το κύριο καταγραφικό ενδιαφέρον όπως και οι δηλώσεις. Φυσικά το να γυρίζεις μέσα στην περίκλειστη πόλη, με τόση ζέστη, σε περιοχές όπου η φύση τις γέμισε με αγκάθια πυκνή βλάστηση, φίδια και οτιδήποτε άλλο, σίγουρα δεν καταγράφεις ιδιοκτησιακό καθεστώς. Τέτοιες πληροφορίες τις βρίσκεις μέσω τίτλων ιδιοκτησίας, νομικών εγγράφων, νομικών αποφάσεων, τοπογραφικών σχεδίων. Την ιστορία την πάνε πολύ πίσω στον πασά τον κατακτητή της Αμμοχώστου Λαλά Μουσταφά, δεν μιλούν για κάτι νεότερο. Δεν θεωρώ ότι πρέπει να γίνω υστερικός, κάμνοντας το λαϊκό σύνηθες να φορτώσω στη δική μας πλευρά αδιαφορία ξεκαθαρίσματος του θέματος και άμεσης απάντησης στον Οζερσάι. Σίγουρα ο άνθρωπος είναι κυνικός. Του έχω αποδώσει νοοτροπία Χίτλερ. Δεν παίζεις με τα αισθήματα ανθρώπων, καταπατώντας τη στέγη τους, κουβαλώντας εγκάθετους που ούτε η δική σου κοινότητα αντέχει, απειλώντας ότι θα καταστρέψεις ζωές, ενώ πριν ένα μήνα καθόσουν σε δείπνο με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ηγέτη της πλευράς με την οποία αναζητείς λύση.
Απέναντι σε τέτοια συμπεριφορά είναι αναγκαίο, κατά τη δική μου άποψη, ο Πρόεδρος να δώσει ξεκάθαρες πειστικές απαντήσεις που νομίζω ότι τις έχει για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της πόλης. Το οφείλει στους Αμμοχωστιανούς, που δεν μπορούν να είναι αντικείμενα εκφοβισμού και την προσβολής, προσώπων που συμμετέχουν στην πολιτική όχι για να βοηθήσουν συνανθρώπους, αλλά για να ικανοποιήσουν προσωπικές ιδεοληψίες και απωθημένα.
– Σε τι αποσκοπεί πιστεύετε αυτή η κίνηση από πλευράς Τουρκίας και ποια θεωρείτε ότι θα είναι η κατάληξη της ιστορίας;
– Η πολιτική είναι συνεχείς παρτίδες σκάκι. Στόχος να μη σε ρίξουν, αλλά οι κινήσεις είναι πολλές και οι κινήσεις του «αντιπάλου» άγνωστες. Υπάρχει όμως κανόνας που τον ακολουθούν οι σωστοί παίκτες. Έχεις τη δυνατότητα, να υπολογίσεις τις επόμενες 4 κινήσεις σου, προβλέποντας όλες τις πιθανές κινήσεις του «αντιπάλου». Αυτές τις 4 κινήσεις πρέπει να τις κάνεις σωστά, αντί να αιφνιδιάζεσαι από τη μη προβλεφθείσα κίνηση των άσπρων κομματιών, αν εσύ κρατάς τα μαύρα. Εμείς κατά την άποψή μου, από το πρώτο μας παιχνίδι το 1950 ποτέ δεν υπολογίσαμε τις σωστές κινήσεις, ούτε προβλέψαμε σωστά τις κινήσεις των άσπρων κομματιών. Το μόνο που καταφέραμε είναι να έχουμε μια θέση στη σκακιέρα, μια ελπίδα και πολλές ψευδαισθήσεις. Η ηλικία μού επιτρέπει να μιλώ με γνώση και τα αποτελέσματα με επιβεβαιώνουν. Νεαρός αρχιτέκτονας στην κοσμοπολίτικη Αμμόχωστο το 1973 – 1974 με δεύτερη αγάπη και καταγωγή την Κερύνεια ποτέ δεν θα πίστευα ή θα δεχόμουν ότι σε ένα μήνα θα έχανα και τις δύο, γιατί η ηγεσία μας δεν ήξερε πολιτικό σκάκι. Έτσι και τώρα η Τουρκία παίζει άνετα και πιστεύω ότι ο στόχος της είναι απλός: Θέλει να δείξει ότι ο Γενικός Γραμματέας μας βρίσκει υπεύθυνους.
Ότι όπως ισχυρίζεται εγκαταλείψαμε στο Κραν Μοντανά στο παρά ένα βήμα για συμφωνία για λύση. Ότι στο φυσικό αέριο το θέλουμε όλο δικό μας, δεν συνεργαζόμαστε να καθοριστεί η ΑΟΖ. Μας καλεί ο Τσαβούσογλου να συνεργαστούμε για την ειρήνη στην ανατολική Μεσόγειο και για λύση των προβλημάτων win- win. Βλέπετε πως έστησε τα κομμάτια της στη σκακιέρα: πίεση και άκρατες παραβιάσεις. Δεν μιλά στην ηγεσία μας στην ελληνοκυπριακή κοινότητα μιλά δείχνοντάς της στην πράξη τι μπορεί να κάμει η ίδια και πόσα η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να κάμει. Στην ουσία αποδομεί την ηγεσία μας, θέλοντας να την εμφανίσει σε πρακτική αδυναμία. Χρειαζόμαστε 4 κινήσεις σωστές και καθόλου αμυντικές. Αξιοποίηση της όποιας διαπραγματευτικής δυνατότητας του κυρίου Ακιντζί και «επίθεση» σχεδίου ειρήνης απέναντι στην πολεμική γλώσσα της άλλης πλευράς. Πριν οι ξένοι έποικοι γίνουν περισσότεροι από τους ιθαγενείς Τουρκοκύπριους.
