Έκκληση προς τους ηγέτες να καθίσουν στο τραπέζι και, στους πολίτες να τους πιέσουν γι’ αυτό τον σκοπό, απευθύνει ο τέως διαπραγματευτής της τουρκοκυπριακής πλευράς και τέως «υπουργός Ενέργειας», Οζντίλ Ναμί. Σε συνέντευξή του στον «Φ», ο κ. Ναμί στηρίζει την πρόταση Ακιντζί για σύσταση δικοινοτικής επιτροπής υδρογονανθράκων και επικρίνει τη στάση του Νίκου Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά.
Δεν στέκεται εκεί, όμως, αλλά τονίζει ότι η σύντομη λύση του Κυπριακού, είναι ο μόνος τρόπος για να ξεπεραστεί η σημερινή ένταση και να αποφευχθεί μια μελλοντική αναμέτρηση για τους υδρογονάνθρακες στην περιοχή. Ο Οζντίλ Ναμί εμφανίζεται προβληματισμένος από το ότι η Κύπρος και η Ανατολική Μεσόγειος έχουν γίνει θέατρο, όπως το θεωρεί, για εξυπηρέτηση συμφερόντων τρίτων χωρών, ακόμα και της Τουρκίας. Και αφήνει σαφώς να εννοηθεί πως αν οι Κύπριοι δεν καταφέρουν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, αυτοί θα είναι οι μόνοι χαμένοι της υπόθεσης.
-Υπάρχει περίπτωση να επικρατήσει η λογική μεταξύ των Κυπρίων, με όλη αυτή την παράνοια που λαμβάνει χώρα στα κυπριακά νερά αυτή την περίοδο;
-Όταν υπάρχει θέληση υπάρχει τρόπος. Mπορούμε, βεβαίως, να πετύχουμε συνεργασία, αντί για διαμάχη, σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες. Έχουν υπάρξει προτάσεις, με τελευταία αυτή του Ακιντζί. Και προηγουμένως, όμως, την εποχή του Ταλάτ και του Έρογλου, η τουρκική πλευρά κατέθεσε προτάσεις συνεργασίας (σ.σ. για τους υδρογονάνθρακες). Οι προτάσεις αυτές απερρίφθησαν. Τώρα, όμως, τα πράγματα είναι σοβαρά. Εμπλέκονται μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, υπογράφονται διεθνείς συμφωνίες με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, αλλά και μεταξύ ημών και της Τουρκίας. Επομένως, το ζήτημα των υδρογονανθράκων εισέρχεται σε νέο στάδιο, όπου τα θεωρητικά ζητήματα έχουν γίνει πρακτικά. Έχουμε εξελίξεις στα ανοιχτά της Κύπρου. Πλοία γεωτρύπανα, πλοία του πολεμικού ναυτικού, έχουν γίνει μέρος της ζωής μας. Επομένως, πιστεύω πως αυτό το νέο περιβάλλον θα υποχρεώσει τις πλευρές να συνομιλήσουν. Και ελπίζω ότι σύντομα οι Ακιντζί και Αναστασιάδης θα συναντηθούν. Είναι οι ηγέτες των κοινοτήτων τους, πέρασαν τη ζωή τους με αυτή τη διαμάχη και γνωρίζουν πολύ καλά τις επιπτώσεις της κακής διαχείρισης των σχέσεών μας. Και, ως σοφοί, ελπίζω να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ναμί: Προσπάθειες για επενδύσεις στα κατεχόμενα
-Η ελληνοκυπριακή ηγεσία ανησυχεί ιδιαίτερα πως αν αρχίσουν συνομιλίες για τους υδρογονάνθρακες με το Κυπριακό ως έχει, τότε το καθεστώς του κατεχόμενου βορρά θα αναβαθμιστεί πολιτικά. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό…
-Το ζήτημα της αναγνώρισης θα οριστικοποιηθεί, όταν θα έχουμε μια συνολική λύση. Βέβαια, οι σχέσεις μας θα πρέπει να εξομαλυνθούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Είτε μέσω μιας ομοσπονδίας, ή με μια άλλη αμοιβαία συμφωνημένη λύση. Εδώ και καιρό υποστηρίζουμε ότι μπορούμε να συνεργαστούμε, χωρίς να πυροδοτήσουμε το ζήτημα της αναγνώρισης.
Φοβία η αναγνώριση
-Κι όμως, αυτή η επιτροπή υδρογονανθράκων που προτείνει ο κ. Ακιντζί εγείρει ακριβώς αυτό το ζήτημα της αναγνώρισης και της αναβάθμισης της πολιτικής οντότητας των Τουρκοκυπρίων.
-Αυτό δεν ισχύει, διότι, όπως είδαμε και με τη σύνδεση των κινητών τηλεφώνων, δεν τέθηκε θέμα αναγνώρισης, παρά το γεγονός ότι για πολύ καιρό αυτή ήταν η μεγάλη ανησυχία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Έγινε πολλή δουλειά και με την Ευρωπαϊκή Ένωση για αυτό το θέμα και, όπως είδαμε, η ΕΕ δεν αναγνώρισε την «ΤΔΒΚ». Το βασικό μου επιχείρημα είναι ότι η αναγνώριση μέσω υπαινιγμών είναι φοβία. Δεν είναι λογικός φόβος και δεν πρέπει να της επιτρέπεται να εμποδίζει συνεργασία επωφελή και για τις δύο κοινότητες του νησιού.
Στο θέμα τη αναγνώρισης γίνεται αναφορά και στην τελευταία έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ για την Κύπρο. Λέει, πολύ συγκεκριμένα, «μην κρύβεστε πίσω από τον φόβο της αναγνώρισης. Δεν πρέπει να τη φοβάστε και δεν πρέπει να της επιτραπεί να εμποδίσει τη συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών». Ελπίζω ότι θα διδαχθούμε από την εμπειρία μας με τη σύνδεση κινητών τηλεφώνων, και άλλες παρόμοιες εμπειρίες του παρελθόντος, ώστε να κινηθούμε ταχύτατα, να εδραιώσουμε ένα αμοιβαία αποδεκτό σώμα που, πρώτα απ’ όλα θα συμβάλει στην εκτόνωση της έντασης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ναμί: Κλείσιμο του Κυπριακού σε τρεις μήνες
Βέβαια, για μένα οι υδρογονάνθρακες δεν είναι το πρωταρχικό ζήτημα. Πρωταρχική είναι η εξεύρεση συνολικής λύσης, χωρίς καθυστέρηση. Μέχρι στιγμής, έχουμε καταφέρει να διαχειριστούμε τα προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί. Ανησυχώ, όμως, πως σύντομα η κατάσταση δεν θα είναι διαχειρίσιμη. Έχουμε στην εικόνα το Ισραήλ, το αμερικανικό ναυτικό, το γαλλικό, τα τουρκικά γεωτρύπανα. Η περιοχή έχει καταστεί ένα καυτό σημείο. Είναι, επομένως, ευθύνη των Κυπρίων να βρούμε διέξοδο απ’ αυτή την κατάσταση. Δυστυχώς είμαστε τώρα σε αδιέξοδο, αδύναμοι να βρούμε φόρμουλα για να προχωρήσουμε και περιμένουμε από τους άλλους να βρουν διέξοδο για μας. Οι άλλοι, όμως, εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα κι όχι τα δικά μας.
Στο βάθος… αναμέτρηση
-Τα λεγόμενά σας με ωθούν να σας ρωτήσω αν διαβλέπετε κάποιου είδους αναμέτρηση στην Ανατολική Μεσόγειο ή το Αιγαίο…
-Όχι βραχυπρόθεσμα, ή μεσοπρόθεσμα, αλλά σταδιακά θα έλθει περίοδος που ενδέχεται να δούμε κάποιο σενάριο αναμέτρησης. Οι τρέχουσες δυναμικές θα επιδεινώσουν την κατάσταση, οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών θα γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές και αν, τελικά, υπάρξουν σημαντικές ανακαλύψεις φυσικού αερίου, αυτό ενδέχεται να πυροδοτήσει αναμέτρηση. Θα υπάρχει ένταση τότε, που μπορεί να οδηγήσει και σε διαμάχη.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πρώτα απειλή και μετά «πρόσκληση» από Ναμί
-Ένταση υπάρχει και τώρα…
-Υπάρχει, αλλά ευτυχώς δεν έχει περάσει στο επίπεδο των απλών ανθρώπων. Οι άνθρωποι περνούν τα οδοφράγματα και επισκέπτονται περιοχές στην άλλη πλευρά. Το μονοπάτι, όμως, που έχουμε πάρει τώρα μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις που θα επηρεάσουν ενδεχομένως και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Και σε περίπτωση μιας αναμέτρησης, εκείνοι που θα επωφεληθούν θα είναι οι τρίτοι κι όχι οι Κύπριοι. Γι’ αυτό τον λόγο, αναμένουμε οι ηγέτες μας να καθίσουν στο τραπέζι και, πιθανότατα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, να συστήσουν μια επιτροπή για τους υδρογονάνθρακες. Θα μπορούσε να είναι άλλη μια ομάδα εργασίας. Θα μπορούσαν να σταματήσουν οι γεωτρητικές δραστηριότητες και να δεσμευθούν ότι για τρεις μήνες θα διαπραγματευθούν, θα συμφωνήσουν και θα πάνε σε δημοψηφίσματα για το Κυπριακό. Αν ο κ. Αναστασιάδης δεν είναι ικανοποιημένος από τις συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί σχετικά με τον διαμοιρασμό των εξουσιών, θα μπορούσε να ζητήσει από τον κ. Ακιντζί να εξετάσουν μια χαλαρή ομοσπονδία, ή και μια συνομοσπονδία, όπου οι δύο οντότητες θα έχουν απλώς μια διεθνή προσωπικότητα για τους διεθνείς οργανισμούς, τον ΟΗΕ και την ΕΕ.
-Τίθεται ένα ζήτημα εδώ. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία θεωρεί ότι η πρόταση του κ. Ακιντζί εξυπηρετεί τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Πώς το σχολιάζετε;
-Φυσικά και δεν εξυπηρετεί τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Η πρόταση του Ακιντζί τονίζει ότι οι φυσικοί πόροι ανήκουν σε όλους τους Κύπριους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.
-Μιλάτε για ίσα δικαιώματα ή ανάλογα με τον πληθυσμό;
-Οι πόροι ανήκουν σε όλους μας και μεταξύ των δύο κοινοτήτων υπάρχει πολιτική ισότητα. Οπότε οι αποφάσεις για τους υδρογονάνθρακες θα πρέπει να λαμβάνονται ομόφωνα. Όταν έλθει η ώρα για να κατανεμηθούν τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες, τότε αυτό θα πρέπει να γίνει αναλογικά.
Ανίδεη η θέση της ΕΕ
-Η επιτροπή θα μπορούσε να γίνει μετά τη λύση του Κυπριακού, όπως και η κατανομή των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες. Γιατί αυτό δεν θεωρείται εφικτό από την τουρκοκυπριακή πλευρά;
-Υπάρχει μεγάλη καχυποψία. Επίσης δεν μπορούμε να αποδεχθούμε η ελληνοκυπριακή πλευρά να λαμβάνει αποφάσεις για μας. Αυτό αναιρεί την πολιτική ισότητα. Χρειαζόμαστε συνολική λύση που θα διασφαλίσει την πολιτική ισότητα. Σε βραχυπρόθεσμη βάση, θα μπορούσε να υπάρξει μια ρύθμιση (σ.σ. για τους υδρογονάνθρακες), υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, που θα μας επέτρεπε να διαχειριστούμε την κατάσταση σε βραχυπρόθεσμη βάση. Πρέπει σίγουρα να εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας. Αν δεν το κάνουμε θα έχουμε προβλήματα, είτε σήμερα είτε στο κοντινό μέλλον. Διάβασα δήλωση της ΕΕ που καλεί την Τουρκία να συνομιλήσει με την Κυπριακή Δημοκρατία, με πνεύμα γειτόνων, και να οριοθετήσει την ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Πόσο ανίδεη θέση, για να το πω διπλωματικά. Το να προτείνει και μόνο κανείς ότι η Τουρκία θα συνεταιριστεί με την Κυπριακή Δημοκρατία, ενόσω το Κυπριακό παραμένει άλυτο, πλήττει όχι μόνο τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων αλλά και των Ελληνοκυπρίων. Στην ουσία κοροϊδεύουν και τους Ελληνοκύπριους διότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει κάτι τέτοιο, (σ.σ. να οριοθετήσει ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία) με άλυτο το Κυπριακό.
Η πίεση μετά το 2004 μετατέθηκε στην ε/κ πλευρά
– Από την άλλη πλευρά, βλέπουμε την Τουρκία να αντιδρά, ως καουμπόι, με σκληρή ρητορική και έχοντας περικυκλώσει την Κύπρο με τα δύο γεωτρύπανα, το Μπαρμπαρός και τις φρεγάτες. Είναι αυτό περιβάλλον για να επαναρχίσουν οι συνομιλίες;
– Από το Κραν Μοντανά δεν έχουμε καταφέρει να επαναρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις. Ακόμα και πριν τρεις μήνες, όταν δεν είχαμε τα τουρκικά γεωτρύπανα, δεν καταφέραμε να συνομιλήσουμε. Δεν είναι ακριβές να λέει κανείς πως δεν μπορούμε να συνομιλήσουμε, γιατί τα τουρκικά γεωτρύπανα επιχειρούν ανοιχτά της Κύπρου. Υπάρχει ένα πιο θεμελιώδες πρόβλημα, που εμποδίζει τις συνομιλίες, που εμποδίζει έναν πολιτικό όπως ο κ. Ακιντζί να διαπραγματευτεί με τον κ. Αναστασιάδη. Έχουμε δύο ηγέτες που αποδέχθηκαν το σχέδιο Ανάν, διαπραγματεύθηκαν κι πέτυχαν ιστορική πρόοδο που οδήγησε στη Διάσκεψη για την Κύπρο. Και τώρα δεν μπορούν να διαπραγματευθούν. Οι εμπειρίες που είχαμε μετά το 2004, έχει μεταθέσει την πίεση στην ελληνοκυπριακή πλευρά και κοινωνία. Διέρχονται, τώρα, μια περίοδο όπου έχει καταρριφθεί ο μύθος, ότι είναι η τουρκοκυπριακή πλευρά που δεν θέλει να λυθεί το πρόβλημα. Τώρα (οι Ελληνοκύπριοι) καλούνται να αποφασίσουν αν θέλουν ή όχι λύση. Το θεμελιώδες ερώτημα τώρα είναι αν θέλουν οι Ελληνοκύπριοι ομοσπονδία και διαμοιρασμό των εξουσιών, ή όχι. Οι διαπραγματεύσεις μπορούν να αρχίσουν, παρά τα όσα έχουν συμβεί με τους υδρογονάνθρακες. Ο κ. Αναστασιάδης θα μπορούσε να τηλεφωνήσει του κ. Ακιντζί και να προτείνει την επανέναρξη και ολοκλήρωση συνομιλιών. Και να τονίσει πως το μόνο αίτημα είναι να σταματήσουν οι τουρκικές, αλλά και οι γεωτρήσεις όλων των εταιρειών. Αλλά δεν είναι σε θέση να κάνει κάτι τέτοιο, για τους δικούς του λόγους. Προσωπικά, ως Τουρκοκύπριος διαπραγματευτής για πολύ καιρό, πιστεύω ότι η συμφωνία που είχαμε ενώπιόν μας στο Κραν Μοντανά μας έβγαζε όλους κερδισμένους. Πιστεύω ότι αν υπογράφαμε τη συμφωνία και οι ηγέτες καθώς και τα δύο μεγάλα ελληνοκυπριακά κόμματα την υποστήριζαν, θα περνούσε σε δημοψήφισμα στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Ο κ. Αναστασιάδης, όμως, το απέφυγε. Αυτό που θα πρέπει να κάνει τώρα είναι να τηλεφωνήσει στον Ακιντζί, να του ζητήσει να συναντηθούν και να του πει να ολοκληρώσουν τη διαπραγμάτευση, να κάνουν μια χαλαρή ομοσπονδία. Να θέσουν το θέμα στους πολίτες και να τους πουν πως «αν αποδεχθείτε τη συμφωνία θα επανενώσετε την Κύπρο. Αν πάλι πείτε όχι, αυτό θα είναι το τέλος των προσπαθειών για επανένωση».
– Υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε απ’ αυτή την κατάσταση. Πιστεύετε ότι μπορεί πράγματι να γίνει κάτι;
– Υπάρχουν λογικοί άνθρωποι και στις δύο κοινότητες, που μπορούν να πιέσουν τις ηγεσίες να πράξουν το σωστό. Ως Κύπριος, ως Τουρκοκύπριος, ως ένας άνθρωπος που έχει αφιερώσει πολλά χρόνια της ζωής του στην προσπάθεια λύσης του Κυπριακού, μπορώ να πω ότι για το χατίρι των παιδιών μας και του νησιού μας πρέπει να βάλουμε τέρμα στο στάτους κβο. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Και πρέπει να πιέσουμε τους ηγέτες μας να επαναρχίσουν τον διάλογο με αποφασιστικό τρόπο.
