Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ρίχνει την μπάλα στην τουρκοκυπριακή πλευρά για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο στο οποίο έμειναν στο Κραν Μοντανά. Υπογραμμίζει ότι με έξι επιστολές και σε τέσσερις συναντήσεις με τον Αντόνιο Γκουτιέρες, ζήτησε από το ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών επανέναρξη του διαλόγου.

Εξηγεί γιατί υπέβαλε εισηγήσεις και σε τι αποσκοπούν και εκτιμά ότι ο διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για να ξεπεραστούν τα προβλήματα. Υπογραμμίζει με σαφείς αποδέχτες την Άγκυρα, την τουρκοκυπριακή πλευρά, αλλά και τους διεθνείς παίχτες που θέλουν να έχουν ρόλο στο Κυπριακό, πως στην προσπάθεια να απαντηθούν οι ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων δεν μπορούν να μείνουν αιωρούμενες οι ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων. Υποδεικνύει προς την Τουρκία ότι δεν είναι μέσα από ενέργειες που προκαλούν εντάσεις και εντείνουν τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων για τις τουρκικές προθέσεις που θα βρεθεί λύση.  

– Τι σας ώθησε να στείλετε τη νέα επιστολή προς τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών; Αυτή η ενέργειά σας δεν έρχεται σε σύγκρουση με το μήνυμα που στέλνατε όλο το προηγούμενο διάστημα ότι ενόσω η Τουρκία προκαλεί, δεν μπορούν να επαναρχίσουν συνομιλίες;
– Η επιστολή εστάλη για πληρέστερη ενημέρωση για τα τελευταία γεγονότα. Με αυτή την αφορμή επανέλαβα και αυτό που τόνισα σε σειρά συναντήσεων μου με τον ΓΓ του ΟΗΕ στο παρελθόν. Τόνισα δηλαδή την ετοιμότητα μου να επαναρχίσει ο διάλογος από εκεί που έχει διακοπεί στο Κρανς Μοντανά, αφού θεωρώ ότι είναι ο μόνος τρόπος να ξεπεραστούν τα οποιαδήποτε προβλήματα. 

– Για τον σκοπό αυτό τι ακριβώς αναφέρετε στην επιστολή σας;
– Στην επιστολή μου απαριθμώ τις εισηγήσεις που έχω κάνει προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες επανέναρξης του διαλόγου, αλλά και εισηγήσεις τις οποίες υπέβαλα προκειμένου να ξεπεράσουμε αδιέξοδα τα οποία δημιουργούνται λόγω απαράδεκτων αξιώσεων, είτε της Τουρκίας, είτε των Τουρκοκυπρίων. Την ίδια ώρα, επαναλαμβάνω και αυτό που είναι απόφαση και του Εθνικού Συμβουλίου ότι δηλαδή η προϋπόθεση για να επαναρχίσει ο διάλογος, είναι η άρση των τουρκικών παρανομιών στην Κυπριακή ΑΟΖ. 

– Σε ποιες εισηγήσεις ακριβώς  αναφέρεστε;
– Αναφέρομαι στις υπαλλακτικές προτάσεις είτε της αποκέντρωσης εξουσιών, είτε της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, στις οποίες έχω θέσει προκειμένου να εξεταστούν στο πλαίσιο της προσπάθειάς μας για υπέρβαση των δυσκολιών που εντοπίζονται. Αναφέρομαι επίσης στην πολιτική ισότητα, όχι όπως ορίζεται από την τουρκοκυπριακή πλευρά, αλλά όπως θα πρέπει να ερμηνεύεται. Πολιτική ισότητα δεν σημαίνει προνόμια στη μία κοινότητα τα οποία καθορίζουν την τύχη της άλλης. Στην προσπάθεια να απαντήσεις στις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων δεν μπορείς να αφήνεις αιωρούμενες τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων.

– Τι κατά τη γνώμη σας θα διαφοροποιήσει την όλη κατάσταση και θα φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την τ/κ πλευρά, με δεδομένη την επιθετικότητα της Τουρκίας;
– Είναι απαραίτητο συστατικό κάθε διαδικασίας διαλόγου η εκλογίκευση και ο αλληλοσεβασμός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει και η ίδια η Τουρκία πως δεν είναι μέσα από ενέργειες που προκαλούν εντάσεις και εντείνουν τις ανησυχίες των ελληνοκυπρίων για τις τουρκικές προθέσεις που θα βρεθεί λύση. 

– Προβάλλουν διάφορες ενστάσεις για τα θέματα διαχείρισης του φυσικού πλούτου στην ΑΟΖ…
– Εμείς ουδέποτε αρνηθήκαμε τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Ουδέποτε θελήσαμε να σφετεριστούμε τα όσα οι Τουρκοκύπριοι δικαιούνται. Να υπενθυμίσω πως υπήρξε σύγκλιση ότι τα θέματα των υδρογονανθράκων ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση. Υπήρξε η σύγκλιση για την κατανομή των εσόδων από τη διάθεση του φυσικού πλούτου, ενώ την ίδια ώρα για να απαντήσουμε στις ανησυχίες που εκφράστηκαν δημιουργήσαμε επενδυτικό ταμείο, το οποίο ρυθμιζόμενο με αυστηρότατες νομοθετικές διατάξεις δεν επιτρέπει τη μείωση του αποθεματικού ταμείου, κάτω του 50%. Απαγορεύεται η οποιαδήποτε πληρωμή για εξόφληση δημοσίου χρέους ή ακόμα και η εγγύηση δημοσίου χρέους. Συνεπώς, δημιουργείται ένα ταμείο στο οποίο θα κατατίθενται τα τυχόν μελλοντικά έσοδα από την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου και αυστηρότατα διαφυλάσσεται ένα σημαντικό ποσό το οποίο είναι πολύ πέραν εκείνου που αναλογεί στην τ/κ κοινότητα. Ως εκ τούτου οι αντιδράσεις της Τουρκίας δεν δικαιολογούνται. 

– Η Τουρκία ισχυρίζεται πως υπερασπίζεται τα δικαιώματα του ψευδοκράτους στη δική του ΑΟΖ
– Αυτό είναι ίσως και το σοβαρότερο από τα ζητήματα που εγείρουν και συνιστά τη μεγαλύτερη αντίφαση της τουρκικής πολιτικής. Δεν μπορεί να ισχυρίζεσαι ότι τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ, να μην αναγνωρίζεις την Κυπριακή Δημοκρατία και συνεπώς την ΑΟΖ της και να αναγνωρίζεις ότι το παράνομο καθεστώς έχει ΑΟΖ και μάλιστα να σε αδειοδοτεί για να εκτελέσεις γεωτρήσεις. Υπάρχει τεράστια αντίφαση που καταδεικνύει και τις προθέσεις της Τουρκίας.

– Οι προθέσεις της Τουρκίας, όπως τις κατέγραψε ο Ερντογάν είναι διαμοιρασμός των πάντων…
– Παραμερίζεται η λύση του Κυπριακού και τίθεται ως προτεραιότητα ο διαμοιρασμός ή συμφωνία εάν θέλετε, σε σχέση με τα ενεργειακά. Διερωτώμαι όμως, γιατί η Άγκυρα δεν θέτει ως προτεραιότητα τη λύση του Κυπριακού που θα οδηγήσει σίγουρα και στη διευθέτηση των όποιων διαφορών υπάρχουν. Με τη λύση του Κυπριακού, η Κυπριακή Ομόσπονδη Δημοκρατία θα έχει τη δική της ΑΟΖ η οποία θα αναγνωριστεί φυσικά και από την Τουρκία. Η διαχείριση της θα γίνεται από την κεντρική κυβέρνηση, και προφανώς η Τουρκία θα έχει να επωφεληθεί από την ομαλοποίηση της κατάστασης. 

– Θα αποκατασταθούν οι σχέσεις συνολικά…
– Θα αποκατασταθούν οι σχέσεις και σε αυτή την περίπτωση η Τουρκία θα μπορούσε να είναι ένας δυνητικός αγοραστής του φυσικού μας αερίου.

– Δεν θα μπορούσε αυτή η πρωτοβουλία από μέρους σας να αναληφθεί νωρίτερα, ούτω ώστε να προλάβετε και όσα ακολούθησαν με τις τουρκικές προκλήσεις;
– Αυτή δεν είναι η πρώτη μου προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών. Έχω στείλει πέραν των έξι επιστολών με το ίδιο περίπου περιεχόμενο στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Συναντήθηκα με τον κ. Γκουτιέρες από το 2017, ίσως τρεις με τέσσερις φορές και πάντοτε θέτω ως προτεραιότητα μου την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Έχω επαναλάβει όχι μόνο προς το ΓΓ του ΟΗΕ αλλά και προς τα μόνιμα μέλη του ΣΑ και προς τους Ευρωπαίους εταίρους, την αποφασιστικότητα και την ετοιμότητα μου να εμπλακώ σε ένα διάλογο απ’ εκεί που διακόπηκε τον Ιούλιο του 2017. Στα πρόσφατα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα δείτε ότι έχει καταγραφεί και σχετική αναφορά. Δεν είναι νέα λοιπόν η πρωτοβουλία μου, αλλά είναι συνεχείς οι προσπάθειες για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. 

– Είναι η κρίση όμως που έδωσε ένα αίσθημα επείγοντος…
– Λόγω της κρίσης που δημιουργήθηκε, καλό θα ήταν ενεργότερα να εμπλακούν τα ΗΕ έτσι ώστε να μπορέσει να εξευρεθεί η βάση για να επαναρχίσει ένας διάλογος.

– Ο κ. Ακιντζί σας κάλεσε πρόσφατα να βρεθείτε σε μία άτυπη πενταμερή συνάντηση, για να ξεκαθαρίσετε τι θέλετε και τι δεν θέλετε στο Κυπριακό για να διαφανεί εάν υπάρχει προοπτική για λύση.
– Ουδέποτε αρνήθηκα την όποια άτυπη συνάντηση, αρκεί να είναι στη σύνθεση της συνόδου για την Κύπρο, που είχε πραγματοποιηθεί στη Γενεύη και στο Κραν Μοντανά. Η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε.  Τι ενοχλεί εάν η Ε.Ε. βοηθήσει έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης ενός διαλόγου; Η Ε.Ε. δεν είναι εχθρική προς εμάς ή προς τους τουρκοκύπριους. Είναι μία ένωση κρατών, στην οποία και εμείς ανήκουμε και οι Τουρκοκύπριοι εκτός του ότι ωφελούνται από αυτό, έχουν να επωφεληθούν πολύ περισσότερα, εάν εξευρεθεί λύση. Όχι μόνο ως προς την οικονομική πτυχή, αλλά και ως προς την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη διασφάλιση των όσων διεκδικούν να τους εγγυηθεί η Τουρκία.

Nα προβληματιστούμε για επόμενο βήμα

– Σας συνοδεύει μία ουρά, η οποία συζητείται και εντός του ΔΗΣΥ. Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις σας επαναφέρετε το θέμα της λύσης δύο κρατών.
– Ουδέποτε ανέφερα θέμα λύσης δύο κρατών. Εκείνο το οποίο λέω είναι ότι θα πρέπει να προβληματιστούμε στις περιπτώσεις αδιεξόδων τι είναι το επόμενο βήμα. Δεν έμαθα να κρύβομαι και δεν έμαθα να μην προβληματίζομαι. Όταν είχα αναφερθεί σε αποκέντρωση εξουσιών, άκουσα τα εξ αμάξης διότι τάχα εκφεύγαμε από τη βασική αρχή στην οποία συμφωνήσαμε τότε για ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Όσο πιο ισχυρή είναι η κυβέρνηση, όσο πιο συγκεντρωτική είναι σε εξουσίες η κεντρική κυβέρνηση, τόσο πιο δύσκολα θα μπορεί να λειτουργήσει και να είναι βιώσιμη η λύση. 
Δεν αρνήθηκαν οι Τουρκοκύπριοι να το συζητήσουν, αρνούνται όμως κάποιες των πολιτικών δυνάμεων να το αποδεχθούν. 
Ε, πώς θα καταλήξουμε σε λύση; Θα πρέπει να παρακολουθούμε τι γίνεται επί του εδάφους. Το status quo κάθε χρόνο αλλάζει επί τα χείρω εις βάρος της ε/κ πλευράς. Αυξάνονται οι αγωγές Τουρκοκυπρίων που διεκδικούν περιουσίες τους στις ελεύθερες περιοχές, αυξάνονται οι έποικοι, ισλαμοποιούνται τα κατεχόμενα, δημιουργούνται προβλήματα ως αποτέλεσμα ροής αιτητών πολιτικού ασύλου. Σωρεία είναι οι αρνητικές επιπτώσεις που καταγράφονται κάθε μέρα επί του εδάφους. Επομένως αυτό που λέω είναι ότι το μυαλό του καθενός, ελεύθερα προβληματίζεται για να μπορεί κάποια στιγμή να αντιμετωπίσει τα όσα αρνητικά καταγράφονται, μη παραγνωρίζοντας την επιθετικότητα της Τουρκίας.

-Επικρίνεστε πως δεν κάνετε ότι είναι δυνατόν για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
– Ναι, ακούω για παράδειγμα να λέγεται ότι ναι, φταίει η Τουρκία, αλλά οφείλει να προσπαθήσει ο Πρόεδρος να επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Γιατί δεν μου εισηγούνται τι πρέπει να κάνω, πέραν των όσων κάνω για να επαναρχίσουν οι συνομιλίες; Γιατί δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη πρόταση; Γιατί δεν μου λένε τι πρέπει να κάνω ούτως ώστε να πειστεί ο ΓΓ του ΟΗΕ; Πόσες εκκλήσεις να κάνω και στον ΓΓ του ΟΗΕ και μέσω της κ. Λουτ και μέσω Ε.Ε. και μέσω φίλων χωρών μονίμων μελών του ΣΑ;

Αντιπερισπασμός για την Αμμόχωστο 

– Οι κινήσεις που γίνονται από τουρκικής πλευράς σε σχέση με το θέμα της Αμμοχώστου, σας ανησυχούν; Όλοι θεωρούν ότι είναι ένα ακόμα βήμα προς τη διχοτόμηση…
– Βεβαίως και μας ανησυχούν. Θεωρώ ότι είναι κινήσεις αντιπερισπασμού στα μέτρα που έχουμε λάβει και στις αντιδράσεις βεβαίως της Ε.Ε. Είναι ένα ακόμα αρνητικό βήμα, αλλά ταυτόχρονα καταδεικνύει και τις προθέσεις και τις θέσεις της Τουρκίας και κατ’ επέκταση της τουρκοκυπριακής πλευράς.

Τι είπα στον Οζερσάι  για αποκεντρωμένη και κοινοβουλευτική δημοκρατία

– Όταν συναντηθήκατε με τον κ. Οζερσάι, σας άνοιξε οποιαδήποτε κουβέντα για την Αμμόχωστο;
– Ούτε νύξη δεν έγινε για την Αμμόχωστο, ούτε και προς οποιαδήποτε άλλα μέτρα. Εκείνο που είπε ο κ. Οζερσάι προς τον κ. Μούσα (εκπρόσωπο των Μαρωνιτών στη Βουλή) ήταν ότι εντός των επομένων 1-2 μηνών, ενδεχομένως  στρατιωτικοί θα εκκενώσουν κάποια σπίτια για να μπορούν να μετακινηθούν Μαρωνίτες στα Καρπάσια. Κατά τ’ άλλα η συνομιλία με τον κ. Οζερσάι ήταν γενικής φύσεως. Είχα πει τις θέσεις που έβαλα και οι οποίες θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να προχωρήσουμε. Του είπα ότι αποδέχομαι τη θετική ψήφο των Τουρκοκυπρίων. Εξήγησα γιατί δεν είναι δυνατό να γίνει αποδεχτή η εισήγηση τους για θετική ψήφο για οποιαδήποτε απόφαση, αφού ισοδυναμεί με βέτο. Και είπα ότι αυτό δεν θα οδηγήσει σε μία λειτουργική λύση, ούτε και θα γίνει αποδεχτό από τους Ελληνοκύπριους.

– Συζητήσατε λύση δύο κρατών;
– Αυτά είναι τεχνηέντως που λέγονται προς εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων. Θεώρησα ότι ήταν μία επαφή χρήσιμη για να γνωρίσω τις θέσεις του κ. Οζερσάι και να ελέγξω εάν οι προτάσεις που υπέβαλα, θα ήταν δυνατό να οδηγήσουν σε έξοδο από το αδιέξοδο. Δεν είχα πρόθεση να περιφρονήσω τον Τ/κ ηγέτη τον οποίο και σέβομαι και εκτιμώ, ανεξάρτητα εάν διαφωνούμε. Ούτε και να παρέμβω στα δρώμενα στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της πατρίδας μας.

– Ο κ. Οζερσάι σας παρουσίασε δικές του θέσεις ή σκέψεις;
– Δεν έκανε ρητή αναφορά σε δύο κράτη. Είπε ότι θα πρέπει να βρούμε ένα μοντέλο λύσης το οποίο να ικανοποιεί τις ανησυχίες και των δύο πλευρών. Ανέφερε ότι θεωρεί ότι το μοντέλο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, όπως συζητείται δεν οδηγεί πουθενά, λαμβάνοντας υπόψη τις δικές τους αξιώσεις και τη δική μας άρνηση να τις αποδεχτούμε. Μιλήσαμε για σωρεία άλλων θεμάτων. Ήταν μία κοινωνική συνάντηση αλλά ενείχε και το στοιχείο της διερεύνησης.

– Μια κοινωνική συνάντηση με τον κ. Ακιντζί δεν θα απέφερε καλύτερα αποτελέσματα;
– Βεβαιότατα. Αλλά πέστε μου σας παρακαλώ πόσες φορές έχω παρακαλέσει τον κ. Ακιντζί να συναντηθούμε και πόσες φορές το αρνήθηκε; Ζήτησα να συναντηθούμε με την κ. Λουτ. Ζήτησα από τον ΓΓ του ΟΗΕ να μας καλέσει σε μια συνάντηση. Απορρίφθηκαν και οι δύο προτάσεις μου. Αντιπρότεινε τετραμερή με Τουρκία – Ελλάδα και τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων. Την απέρριψα ο ίδιος βεβαίως, διότι δεν ήταν δυνατό να γίνει αυτό. Επανήλθε για πενταμερή συνάντηση. Είπα ευχαρίστως εάν και εφόσον θα παρίστατο η Ε.Ε.. Και ο λόγος που θέλω την ΕΕ δεν είναι όρος ή προϋπόθεση αλλά γιατί μπορεί μέσα από τον διάλογο να κατατεθούν τέτοιες ιδέες που να μας επιτρέψουν να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. 
Να υπενθυμίσω πως όταν πέρσι τον Απρίλη συναντηθήκαμε, δεν ήθελε ούτε φωτογράφους ο κ. Ακιντζί για να μην θεωρηθεί ότι τάχα επαναρχίζουν οι συνομιλίες. Όταν συναντηθήκαμε το τέλος του περασμένου χρόνου για τα ΜΟΕ και το άνοιγμα του οδοφράγματος της Δερύνειας και ζήτησα να είναι παρών ο κ. Μαυρογιάννης και ενδεχομένως ο οποιοσδήποτε από πλευράς του, απάντησε αρνητικά διότι όπως είπε αυτό θα έδινε την εικόνα ότι επαναρχίζει ο διάλογος.  Δεν αρνούμαι και δεν αρνήθηκα ποτέ να συναντηθώ με τον κ. Ακιντζί. Είτε μόνοι μας, είτε με άλλους. Έχω μόλις προαναφέρει συγκεκριμένες προτάσεις τις οποίες αναφέρω και στην επιστολή μου στον ΓΓ του ΟΗΕ.

– Όταν ο κ. Οζερσάι σας είπε ότι το μοντέλο της ΔΔΟ δεν θεωρεί ότι μπορεί να οδηγήσει σε λύση, τι του απαντήσατε;
– Η απάντηση μου ήταν οι προτάσεις που υπέβαλα έτσι ώστε να μειωθούν οι ανησυχίες της τ/κ κοινότητας. Να μειωθούν δηλαδή οι εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης, να γίνει αποδεχτή η θετική ψήφος εκεί και όπου επηρεάζονται αρνητικά τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων. Αναφέρθηκα στο μοντέλο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας το οποίο θα μας φέρει κοντά, όχι ως εθνότητες, αλλά σαν Κύπριους πολίτες, που οργανωμένοι σε ιδεολογικές παρατάξεις μπορούν να συνεργαστούν. 
Του είπα ότι εάν και εφόσον ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ήταν μονίμως Ελληνοκύπριος με συμβολικές αρμοδιότητες, θα αποδεχόμουν την εκ περιτροπής Πρωθυπουργία στην περίπτωση της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Διότι εκεί θα σχηματίζονταν κυβερνήσεις με βάση την ιδεολογική ταυτότητα και όχι την εθνική καταγωγή και συνεπώς είτε ο Ελληνοκύπριος, είτε ο Τουρκοκύπριος προήδρευε της κυβέρνησης θα εφάρμοζαν το πρόγραμμα με βάση το οποίο έκαναν τον συνασπισμό και έχουν την πλειοψηφία στη Βουλή. Αυτή θα ήταν ιδανική λύση και αυτό ισχύει σε όλα τα κράτη.

Μεγαλύτερο κόστος στην Τουρκία

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εκτιμά ότι η Τουρκία θα υποχρεωθεί να προβληματιστεί εάν της επιβληθούν μια σειρά από κυρώσεις που θα της αφήνουν κόστος. Και δεν αναφέρεται μόνο στα μέτρα που βρίσκονται επί τάπητος στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στις προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον.

Σε άτυπη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ανταλλάξει απόψεις για την προώθηση των κυρώσεων. Εκτιμά ότι με τις κυρώσεις μεγαλύτερο θα είναι το κόστος για την Άγκυρα από όσα η ίδια διεκδικεί. Αντικρούει την κριτική που δέχεται στο εσωτερικό για τους όλους χειρισμούς του στα ενεργειακά και διερωτάται κατά πόσο θα ήθελαν οι αντίπαλοί του να γίνονται αποδεχτές γκρίζες περιοχές στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. 

– Μία από τις κριτικές που ακούγεται είναι ότι δώσατε περισσότερο βάρος στα θέματα της ενέργειας αντί στα θέματα του Κυπριακού…
– Τι να υπενθυμίσω; Μέχρι προχθές θεωρείτο επίτευγμα, το οποίο πράγματι ήταν, του Δημήτρη Χριστόφια η υλοποίηση του ενεργειακού προγράμματος για γεωτρήσεις και η ανακάλυψη του «Αφροδίτη». Να υπενθυμίσω ότι δεχθήκαμε σφοδρή κριτική από πλευράς του κ. Συλικιώτη και των υπολοίπων ότι καθυστερούσαμε την υλοποίηση του ενεργειακού προγράμματος; Επιτέλους κάποια στιγμή θα πρέπει να αποφασίσουμε τι είναι αυτό που θέλουμε. Ήταν δυνατό να εγκαταλείψουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, να δημιουργήσουμε μία γκρίζα περιοχή, να αποδεχθούμε ότι είμαστε περιορισμένης κυριαρχίας κράτος; Ακολούθησα τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κινηθήκαμε με βάση τους σχεδιασμούς που υπήρχαν. Υλοποιήσαμε την ενεργειακή πολιτική και μάλιστα με απόλυτη επιτυχία, αδειοδοτώντας πολυεθνικές εταιρείες που ανήκουν σε ισχυρά κράτη, έτσι ώστε να διασφαλίσουμε την κατά το δυνατόν επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος.

– Σας ελέγχουν ότι το γκριζάρισμα της ΑΟΖ δεν θα αποφευχθεί και ότι στο τέλος της ημέρας το αέριο θα μείνει ανεκμετάλλευτο και ούτε λύση του Κυπριακού θα επιτύχουμε και η ευλογία θα γίνει κατάρα. 
– Θα είχαν δίκαιο εάν στους ενεργειακούς σχεδιασμούς δεν εμπλέκονταν οι εταιρείες που έχουν αδειοδοθητηθεί με συμφέροντα κρατών όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ιταλία. Δεν αποδέχομαι και δεν θεωρώ ως βάσιμα τα επιχειρήματα που ακούγονται ή τις προβλέψεις που γίνονται. Χωρίς αμφιβολία, το σοφότερο, το επιθυμητό είναι να εξευρεθεί μία λύση και να ομαλοποιηθεί η κατάσταση, όχι μόνο για να μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα τεμάχια που βρίσκονται στην ΑΟΖ που έχει οριοθετηθεί με τα γειτονικά κράτη, αλλά και ολόκληρη την ΑΟΖ που δικαιωματικά έχει η Κύπρος ως ανεξάρτητο κράτος.

– Η Τουρκία έχει προχωρήσει ήδη σε μία γεώτρηση, ετοιμάζεται για δεύτερη και φαίνεται ότι θα πάει και για τρίτη, νοτίως της Κύπρου. Υπάρχει περίπτωση να εμποδιστεί από το να προχωρήσει στις επόμενες ενέργειες τις οποίες έχει εξαγγείλει;
– Με πολεμικά μέσα, όχι βεβαίως. Διότι δεν διαθέτουμε ούτε στόλο ούτε τη δύναμη, αλλά ούτε είναι και πρόθεσή μας να εμπλακούμε ή να επιτείνουμε την κρίση. Όμως δεν παραμείναμε με σταυρωμένα χέρια. Πέραν των νομικών μέτρων κατ’ ατόμων που έχουμε λάβει, για πρώτη φορά ενεργά έχουμε εμπλέξει την Ε.Ε. με τις αποφάσεις που λήφθηκαν στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για επιβολή μέτρων.
Θέλω να επαναλάβω ότι δεν είναι αυτοσκοπός τα μέτρα. Είναι, όμως, η άμυνα την οποία διαθέτουμε, προκειμένου να συνειδητοποιήσει η Τουρκία ότι οι παράνομες ενέργειες ενδεχομένως να της δημιουργήσουν πολύ περισσότερα προβλήματα από τα οφέλη που νομίζει ότι αποκομίζει με την παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

– Υπάρχει όμως ανησυχία ότι στο τέλος μπορεί όλες αυτές οι αποφάσεις να καταλήξουν όπως οι περί Κύπρου αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών…
– Η Ε.Ε. λειτουργεί εντελώς διαφορετικά από τα ΗΕ. Εδώ συζητάμε για συγκεκριμένα μέτρα κατά της Τουρκίας. Κατά την παρουσία μου στις Βρυξέλλες, θα έχω την ευκαιρία να συναντηθώ με τον κ. Τουσκ και τον κ. Γιούνκερ που είναι δική του η ευθύνη εισήγησης των μέτρων κατά της Τουρκίας, για να διαβουλευθούμε για το πώς προχωρούμε παραπέρα.

– Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να πτοείται η Τουρκία…
– Η Τουρκία συμπεριφέρεται ως υπερδύναμη. Αγνοεί τις ΗΠΑ και τις κυρώσεις τους για την αγορά των S-400. Αγνοεί την Ε.Ε. και τις υποχρεώσεις της που απορρέουν ως υποψήφια υπό ένταξη χώρα και δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία. Τώρα άρχισε να μπαίνει και αυτό ως προαπαιτούμενο. Δεν είναι θέμα εάν η Τουρκία καταστεί ποτέ μέλος της Ε.Ε. -που εμείς το ευχόμαστε- αλλά είναι εκείνα που κατά κύριο λόγο επιλέγει ότι τη συμφέρουν. Όπως π.χ. η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, σωρεία άλλων διμερών σχέσεων με την Ε.Ε. που μόνο να ωφεληθεί έχει. 
Εάν υπάρξει μία πλειάδα κυρώσεων, ενδεχομένως για διαφορετικούς φορείς -από πλευράς ΗΠΑ για τους S-400, από πλευράς Ε.Ε. για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και για ότι δεν αναγνωρίζει ένα κράτος-μέλος- πόσο βάρος μπορεί να αντέξει; Και πώς μπορεί να απορροφήσει τις συνέπειες; Αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να προβληματίσει. Διότι πολλές φορές τα μέτρα εκθέτουν έναν ηγέτη μιας χώρας. Στο εσωτερικό για δικούς του λόγους μπορεί να προσπαθήσει να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη με ενέργειες που δεν είναι επιθυμητές. Όλα λαμβάνονται υπόψη.

Ένας ηγέτης οφείλει να τολμά και να παίρνει αποφάσεις

– Λέγεται ότι θέλετε να μείνετε στην ιστορία ως ο Βενιζέλος της Κύπρου. Θέλετε να το σχολιάσετε;
– Δεν είπα ποτέ μου κάτι ανάλογο, ούτε είμαι τόσο αμετροεπής για να συγκρίνομαι με τον Βενιζέλο. Εκείνο το οποίο ανέφερα κάποτε ήταν ότι ο Βενιζέλος τόλμησε και πήρε αποφάσεις. Κατακρίθηκε ως προδότης αλλά έμεινε στην ιστορία ως ένας εκ των μεγαλυτέρων ηγετών του Ελληνισμού.

– Θα ενεργήσετε ανάλογα;
– Εάν παραστεί ανάγκη, ναι. Εάν θεωρήσω πως είναι προς όφελος του τόπου. Ο Βενιζέλος ενήργησε προς όφελος της Ελλάδας. Εάν αυτό θα εξυπηρετήσει τη συνύπαρξη, την ομαλοποίηση σχέσεων και την ειρήνη στην Κύπρο και την περιοχή, οφείλεις να τολμάς και να παίρνεις αποφάσεις. Το 2004 τόλμησα και πήρα αποφάσεις, ανεξαρτήτως του πολιτικού κόστους που γνώριζα ότι θα πληρώσω. Τον Ιούλιο του 2017, εφτά μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές, τόλμησα και κατέθεσα επί των έξι σημείων του πλαισίου Γκουτέρες γραπτώς τις θέσεις της ε/κ πλευράς, γνωρίζοντας το πολιτικό κόστος που θα πλήρωνα. Εάν δεν έγινε κατορθωτή η λύση του Κυπριακού, δεν είναι διότι υπήρχε έλλειψη βούλησης από την ε/κ πλευρά, αλλά διότι δεν μετακινούνταν η Τουρκία και οι Τ/κ από θέσεις που γνώριζαν ότι δεν μπορούσαν να γίνουν αποδεχτές, ερχόμενοι μάλιστα σε αντίθεση και με τις θέσεις του ίδιου του ΓΓ των ΗΕ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΡΙΑΝΟ «Φ», ΟΠΟΥ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΓΕΣΥ ΚΑΙ ΤΙ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ.