Γλυκόπικρη η γεύση των ευρωεκλογών για τον εκτελεστικό πρόεδρο της εταιρείας ερευνών R.A.I., Ολύμπιο Τουμάζου, με κερδισμένη την τακτική ψήφο, που εν δυνάμει δημιουργεί μια προοπτική αποδέσμευσης των πολιτών από τους κομματικούς χώρους και ανάδειξη κάτι καινούργιου, με άτομα που θα έχουν όρεξη να προσφέρουν ένα εναλλακτικό όραμα και μια νέα ηγεσία που θα οδηγήσει την Κύπρο σε καλύτερες μέρες.

Θεωρεί σταθμό στα πολιτικά δεδομένα της Κύπρου την εκλογή του πρώτου Τουρκοκύπριου από ένα κοινό ψηφοδέλτιο και ελπίζει ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ να μας βγάλει σε ένα ξέφωτο και όχι σ’ ένα ακόμη αδιέξοδο. Θυμίζει πως οι μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία έρχονται από μειοψηφίες, πως η Ρώμη δεν κτίστηκε σε μια νύχτα και λέει πως είναι ένα μικρό λιθαράκι πάνω στο οποίο πρέπει να κτίσουμε για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα αδιέξοδα του παρελθόντος. 

-Τι ξεχωρίσατε από τις ευρωεκλογές; 

-Θα ξεκινήσω με το πιο σημαντικό, τη μεγάλη αποχή, η οποία αναδεικνύει την έλλειψη ενδιαφέροντος και την απαξίωση της πολιτικής. Δεύτερο είναι η μη εκλογή γυναίκας, η Κύπρος είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν στέλνει γυναίκα στο Ευρωκοινοβούλιο. Κανένα από τα κόμματα δεν προέβαλε τις γυναίκες ως εν δυνάμει άτομα που ευνοούσε για να εκλεγούν. Τρίτον το ότι δεν έχουν εκλεγεί νέοι και, τέταρτον, η παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος όσον αφορά την ατζέντα που διαμορφώθηκε στις προεκλογικές συζητήσεις. Φτάσαμε στο σημείο οι πολιτικοί να είναι επιρρεπείς στα αυτογκόλ, αυτοκαταστροφικοί και να έχουν υποβαθμίσει τον πολιτικό λόγο.

-Ήταν η πιο τοξική προεκλογική; 

-Ναι, ουσιαστικά ο τοξικός λόγος ήταν ένα από τα πιο μεγάλα αρνητικά της προεκλογικής εκστρατείας. Μέσα στα θετικά βάζω το γεγονός ότι απορροφήθηκε ο τοξικός λόγος από τη μάζα των πολιτών και αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο. Όπως έγινε σε πάρα πολλές χώρες, το σύστημα θα αναγκαστεί να αλλάξει από μέσα, όταν τα κόμματα αντιληφθούν ότι η συνεχής μείωση της συμμετοχής στις εκλογές δεν τους ενδυναμώνει αλλά τους αποδυναμώνει. 

-Γιατί το λέτε; 

-Διότι, αν πάρουμε το σύνολο του εκλογικού Σώματος, η επιρροή των δυο μεγάλων κομμάτων είναι κάτω από 15% και η επιρροή των περισσότερων κομμάτων κάτω από 5%. Σε αυτό το σκηνικό, αν δεν αλλάξουν τα ίδια τα κόμματα και να λάβουν υπόψη τα μηνύματα της κοινωνίας, θα έχουμε πιθανόν κάποιο καινούργιο σχήμα ή κάποιους καινούργιους υποψηφίους, οι οποίοι θα μπορούν να επαναφέρουν την ελπίδα στην πολιτική.

-Ή την αύξηση της Ακροδεξιάς; 

-Σίγουρα, διότι πάρα πολύς κόσμος οδηγήθηκε στην απελπισία και έτσι καταλήγουμε σε φαινόμενα Ακροδεξιάς ή άκρατου λαϊκισμού ή άλλα κινήματα που ξέρουμε ότι δεν είναι το καλύτερο για την κοινωνία, αλλά είναι αποτέλεσμα της απαξίωσης και της απελπισίας. Έχει κόσμο αυτή τη στιγμή που χάνει τα σπίτια του, που είναι άνεργος, που δεν μπορεί να βγάλει τα προς το ζειν, που ζει χωρίς ελπίδα.

-Κι όμως λέμε ότι η Κύπρος ευημερεί. 

-Ευημερούν οι αριθμοί αλλά όχι κατ’ ανάγκη οι πολίτες. Χρειαζόμαστε ξεκάθαρα μια καινούργια γενιά πολιτικών διότι ένα μεγάλο μέρος του εκλογικού Σώματος απέχει λόγω απάθειας, αλλά ίσως ένα ακόμα μεγαλύτερο μέρος το κάνει από έλλειψη προοπτικής και οράματος. Ο πολίτης χρειάζεται τη σιγουριά ότι ο κατήφορος που πήραμε τα τελευταία 20 χρόνια θα τερματιστεί και ότι μπορεί να ξημερώσουν καλύτερες μέρες. 

-Αυτό το λέμε εδώ και χρόνια, αλλά δεν βλέπουμε να γίνεται κάτι. 

-Θα γίνει. Αν τα παραδοσιακά κόμματα πάρουν ως δεδομένο ότι η αποχή τούς διασφαλίζει την επ’ άπειρον εκλογή τους, νομίζω ότι θα κάνουν τεράστιο λάθος.

-Η μεγάλη αποχή δείχνει πλασματικά ποσοστά; 

-Ναι, για αυτό σας είπα ότι στο σύνολο του εκλογικού Σώματος η επιρροή των μεγάλων κομμάτων είναι κάτω του 15% για το καθένα και κάτω από 5% για τα υπόλοιπα κόμματα. Ο κόσμος αναζητά το καινούργιο. Όποιο κόμμα αντιληφθεί την ανάγκη για αλλαγή, όποιος τολμήσει να διαφοροποιηθεί, όποιος είναι αληθινός και ειλικρινής, όποιος μπορεί να εμπνεύσει, θα καταφέρει να φέρει πίσω έναν μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων που θα τον εκτοξεύσει, όπως έγινε και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτά δεν στηρίζονται στην προσωπική μου άποψη αλλά και σε μια μεγάλη ποιοτική έρευνα που κάναμε με πολίτες και όχι με τα παπαγαλάκια των κομμάτων.

-Αυτά ζητούν οι πολίτες; 

-Ναι, αν μιλήσεις μαζί με νέους, υπάρχει μια πλήρης απαξίωση της πολιτικής που οδηγεί στην αποχή. Είναι ξεκάθαρο! Οι νέοι είναι αυτοί που διαμορφώνουν ιδέες και στις πιο μεγάλες ηλικίες. Όπως έγινε με την τεχνολογία, έτσι θα γίνει και με την πολιτική. Το να επαναπαυόμαστε στο ότι 20 χιλιάδες νέοι ψηφοφόροι δεν γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους, ότι ένα ποσοστό 60% – 70% δεν πάει να ψηφίσει, δεν σημαίνει ότι δεν θα αλλάξουν τα πράγματα. Αν δεν το κάνουν τα υφιστάμενα κόμματα, αν δεν το κάνει το υφιστάμενο κατεστημένο, ίσως θα το κάνει κάποιος καινούργιος. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στην αύξηση της δύναμης του ΕΛΑΜ, διότι το ΕΛΑΜ καταδικάζει την υφιστάμενη οικονομική και κοινωνική κατάσταση. Μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του είναι άνθρωποι που μπορεί να μην πιστεύουν απόλυτα την ιδεολογία του, αλλά είναι ένας ψήφος διαμαρτυρίας για την κατάσταση που υπάρχει στην κοινωνία και οικονομία.

-Από πού θα έρθει η αλλαγή; 

-Αυτό φαίνεται στα θετικά των ευρωεκλογών, με το δυνατό μήνυμα της εκλογής δυο νέων εξωθεσμικών υποψηφίων, των Λουκά Φουρλά και Νιαζί Κιζίλγιουρεκ. Το γεγονός ότι ο Λουκάς Φουρλάς ήρθε πρώτος σε σταυρούς προτίμησης δείχνει ότι η κοινωνία αναζητά ανθρώπους με καινούργιες ιδέες, μη επαγγελματίες πολιτικούς που συνεισφέρουν στο κοινωνικό σύνολο. Το δεύτερο πολύ θετικό είναι η εκλογή του πρώτου Τουρκοκύπριου από ένα κοινό ψηφοδέλτιο, ο οποίος πήρε 20 χιλιάδες σταυρούς από Ελληνοκύπριους και 5 χιλιάδες από Τουρκοκύπριους. Για μένα αυτό είναι σταθμός στα πολιτικά δεδομένα της Κύπρου.

-Γιατί; 

-Είτε συμφωνείς πολιτικά μαζί του είτε όχι, το γεγονός ότι έχει εκλεγεί ένα άτομο από την άλλη κοινότητα στέλνει πολύ θετικό μήνυμα. Για πρώτη φορά Ελληνοκύπριοι ψήφισαν Τουρκοκύπριο και Τουρκοκύπριοι ψήφισαν Ελληνοκύπριους. Αυτό αναδεικνύει ένα τεράστιο πολιτικό μήνυμα, ότι μπορούμε να ζήσουμε μαζί, να ξεπεράσουμε τα προβλήματα του παρελθόντος. Ίσως να χρειαστεί χρόνος προσαρμογής, αλλά σίγουρα είναι πρωτοφανές για τα κυπριακά δεδομένα. Ελπίζω ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ να μας βγάλει σε ένα ξέφωτο και όχι σ’ ένα ακόμη αδιέξοδο. Είναι τεράστια η ευθύνη του. Ο ίδιος επέλεξε να κάνει τη συγκεκριμένη κίνηση, για αυτό κι ο ίδιος πρέπει να ανεχτεί το βάρος της απόφασής του.

-Τι πρέπει να προσέξει; 

-Πρώτον, το γεγονός ότι δεν τον ψήφισαν μόνο Τουρκοκύπριοι αλλά και Ελληνοκύπριοι. Δεύτερο, να μείνει μακριά από την τοξική ρητορική, να κρατήσει χαμηλούς τόνους και να προσπαθήσει να δημιουργήσει το περιβάλλον το οποίο θα επιτρέψει να κτίσουμε. Να γίνει το προζύμι για μια πιθανή εναλλακτική πορεία στο Κυπριακό. 

-Βέβαια μια συγκεκριμένη μερίδα ψηφοφόρων έκανε μετά από 45 χρόνια αυτή την επιλογή.

-Πάντα οι μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία έρχονται από μειοψηφίες. Η Ρώμη δεν κτίστηκε σε μια νύχτα. Είναι ένα μικρό λιθαράκι πάνω στο οποίο πρέπει να κτίσουμε για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα αδιέξοδα του παρελθόντος.

-Το ΑΚΕΛ παραμένει στάσιμο εκλογικά ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους; 

-Αναλύοντας τα αποτελέσματα των εκλογών σε απόλυτους ψήφους ο ΔΗ.ΣΥ. έχει απολέσει γύρω στις 16 χιλιάδες ψήφους και το ΑΚΕΛ, αν εξαιρέσουμε τις ψήφους από τους Τουρκοκύπριους, έχει πιο μικρές απώλειες. Εκείνο που είναι σημαντικό είναι ότι σε μια προεκλογική εκστρατεία όπου ο αντίπαλός σου έχει πετύχει αρκετά αυτογκόλ, σίγουρα θα ανέμενε κανείς πολύ καλύτερη απόδοση από πλευράς ΑΚΕΛ.

Το τι αντικατοπτρίζει δεν είναι τόσο το τι προτείνει σήμερα το ΑΚΕΛ αλλά περισσότερο τα λάθη που έγιναν στο παρελθόν και νομίζω ότι θα συνεχίσει να πληρώνει το συγκεκριμένο τίμημα κυρίως για τις επιλογές του στην οικονομική πολιτική. Η προσδοκία από τον κόσμο είναι για το καινούργιο και όχι ανακύκλωση ατόμων μέσα στους κομματικούς χώρους. Είναι κάτι που βοηθά στο να ξεφύγουν από τα προβλήματα του παρελθόντος. Γι’ αυτό ηγετικά στελέχη των δυο μεγάλων κομμάτων δεν είχαν εκλεγεί. Ο κόσμος θέλει πολιτικούς με καινούργια προσέγγιση. 

-Βλέπεται να διαφοροποιείται η κοινωνία μας μέσα από τις επιλογές αυτών των εκλογών; 

-Ναι, ένα από τα θετικά αυτών των εκλογών είναι ότι υπάρχει απόρριψη του τοξικού-ακραίου λόγου, της έντονης ρητορικής. Πολύ έξυπνα το χειρίστηκε το ΕΛΑΜ με την επιλογή του να παραμείνει μακριά από αντιπαραθέσεις και αυτό μεταφράστηκε σε ακόμα πιο υψηλό ποσοστό. Υπάρχει επίσης μια αποδέσμευση από τα κομματικά στεγανά. Υπήρξαν, όπως είπε και ο Πρόεδρος, δανεικοί ψήφοι, οι οποίοι επικεντρώθηκαν στο να ψηφίσουν την ΕΔΕΚ. Αυτό δείχνει μια αποδέσμευση των ψηφοφόρων από τα κομματικά δεσμά. Έχουμε τεράστιες αλλαγές όσον αφορά στο πολιτικό πεδίο που επικεντρώνονται κυρίως στον τομέα του ότι δεν υπάρχουν τα δεσμά του παρελθόντος. 

-Μπορεί να οικειοποιηθεί ένα κόμμα τις δανεικές ψήφους; 

-Βεβαίως, αν ο κόσμος σου δώσει μια ευκαιρία, τότε πρέπει να την αξιοποιήσεις πλήρως, να μην προδώσεις τις προσδοκίες του. Πιστεύω ότι είναι μια τεράστια ευκαιρία όχι μόνο για την ΕΔΕΚ αλλά και για τους υπόλοιπους κομματικούς χώρους μέσα από τα μηνύματα των ευρωεκλογών να αντιληφθούν την ανάγκη του κόσμου για το καινούργιο. Θέλει να πιστέψει, να ελπίζει, θέλει την αλλαγή που θα οδηγήσει ένα τεράστιο ποσοστό πίσω στην κάλπη. Αυξάνοντας τη συμμετοχή στις εκλογές είμαι σίγουρος ότι θα αλλάξει και το πολιτικό πεδίο, διότι μας αξίζει μια καλύτερη Κύπρος. Από τη στιγμή που υπάρχει κόσμος ο οποίος χάνει το σπίτι του, είναι άνεργος, υπάρχουν εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα που ακόμα υποφέρουν από αποκοπές πέραν του 20% πάνω στους μισθούς του 2013, κάποιοι σφυρίζουν αδιάφορα και συμπεριφέρονται σαν να μην υπήρξε οικονομική κρίση, αυτά οδηγούν σίγουρα στην απαξίωση. 

-Την ίδια στιγμή έχουμε μια Τουρκία που μπορεί να οδηγήσει και σε θερμό επεισόδιο λόγω υδρογονανθράκων. 

-Έχουμε όλοι απόλυτο δικαίωμα να παίζουμε πόκερ και να ρισκάρουμε την ιδιωτική μας περιουσία, δεν έχουμε όμως κανένα δικαίωμα να κάνουμε το ίδιο μαζί με το κράτος. Γι’ αυτό χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη προσοχή στη διαχείριση που κάνουμε ώστε να μπορέσουμε να διατηρήσουμε την Κύπρο, γιατί κινδυνεύουμε αυτή τη στιγμή να χάσουμε τα πάντα. Γίνεται σίγουρα μια υπερπροσπάθεια να διαχειριστούν τη συγκεκριμένη κρίση, το ζήτημα είναι πώς επηρεάζει η συγκεκριμένη κρίση την ψυχολογία. Επειδή η οικονομία δεν είναι τίποτε άλλο από ψυχολογία, το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι το ότι θα επιτεθεί η Τουρκία, αλλά οι επιπτώσεις στην ψυχολογία του καταναλωτή και του επενδυτή. Ίσως αυτό να είναι ο κύριος στόχος της Τουρκίας, μέσα από τις συγκεκριμένες ενέργειες να επηρεάσει περισσότερο την οικονομία της Κύπρου, παρά να αλλάξει το στάτους κβο όσον αφορά στην ΑΟΖ και οτιδήποτε άλλο.

Αποψιλώθηκε η μεσαία τάξη

-Πού στηρίζετε τη διαπίστωσή σας ότι ο κόσμος οδηγείται στην απελπισία, στην απαξίωση;

-Κοινωνιολογικά το φαινόμενο αυτό αναδεικνύεται και μέσα από συγκεκριμένες συμπεριφορές τις οποίες βλέπουμε στην καθημερινότητά μας είτε είναι τα επεισόδια στα σχολεία, ο χουλιγκανισμός, το αυξημένο έγκλημα η χρήση βίας στην οικογένεια κ.λπ. Όλα αυτά αντικατοπτρίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα προβλήματα που δημιουργούνται στην κοινωνία μας μέσα από την οικονομική κατάσταση, η οποία δεν είναι καθόλου καλή για μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Να μην ξεχνούμε ότι τα συνεχή κτυπήματα που είχαμε με το χρηματιστήριο, με τη φούσκα των ακινήτων, με το κούρεμα του 2013, ουσιαστικά έχουν αποψιλώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη μεσαία τάξη της Κύπρου και αυτό έχει επιπτώσεις κοινωνιολογικές αλλά και πολιτικές. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που βλέπουμε την αύξηση όχι μόνο στην Κύπρο αλλά πανευρωπαϊκά στο ποσοστό που παίρνουν τα ακροδεξιά κόμματα. Αντικατοπτρίζει ουσιαστικά την απελπισία που υπάρχει, η οποία οδηγεί σε ακρότητες.  

-Τι μπορεί να γίνει άμεσα; 

-Δεν είναι κάτι που θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται συνετή οικονομική διαχείριση, συνεχής προσπάθεια για να αναπτυχθεί η οικονομία και να μειωθεί η ανεργία. Πρέπει να πιστώσουμε την υφιστάμενη κυβέρνηση σε πάρα πολλά σε αυτό τον τομέα, που βοηθά στο να επιφέρει κάποιο ισοζύγιο. Εκεί που θεωρώ ότι υπάρχουν τεράστια ελλείμματα είναι στη σύγκριση που υπάρχει μεταξύ εργαζόμενων πολλαπλών ταχυτήτων. Είναι προκλητικό το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας να υποφέρει και ένα άλλο μέρος να σφυρίζει αδιάφορα. 

-Μέσα από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης; 

-Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι δίκοπο μαχαίρι. Ουσιαστικά έχουν αυξήσει τη διαφάνεια που είναι θετικό αλλά από την άλλη υπάρχουν οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) που είναι τεράστιο πρόβλημα για την πολιτική ζωή αλλά και για την κοινωνία. Παράλληλα δημιουργούν ακριβώς αυτή την αίσθηση ανισότητας και κοινωνικής αδικίας λόγω της υπερπροβολής που έχουν κάποια συγκεκριμένα άτομα, πολιτικοί ή επιχειρηματίες με τις προκλητικές αναρτήσεις τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Θεωρώ πως από τη στιγμή που έχουμε μια θέση ευθύνης, πρέπει να συμπεριφερόμαστε ανάλογα, διότι η προσωπική μας ζωή είναι και δημόσια. 

Η ιστορία θα τιμωρήσει όποιον ξεχνά την ευημερία των πολιτών

 -Το ΔΗ.ΚΟ. διατήρησε το ποσοστό του ή πήρε δανεικά από την Ελένη Θεοχάρους; 

-Δεν θα το ονόμαζα ακριβώς δανεικά όπως δεν ονόμασα δανεικά όσα πήρε ο ΔΗ.ΣΥ. στις προηγούμενες ευρωεκλογές από την Ελένη Θεοχάρους, διότι δεν υπάρχει κοτσιάνιασμα ατόμου σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. 

-Υπάρχει μια διαφοροποίηση στο σκηνικό των μικρότερων κομμάτων; 

-Δεν βλέπω οτιδήποτε καινούργιο όσον αφορά στα μικρότερα κόμματα, παραμένουν οι κομπάρσοι των εκλογών και αν δεν τολμήσουν να βγουν έξω με προγράμματα που θα προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις και όραμα και όχι απλώς αναμάσημα, δεν βλέπω πώς θα ξεχωρίσουν. Ακόμα και η ψήφος στη ΔΗ.ΠΑ. είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό δανεική, με την προοπτική να δείξουν αν μπορούν να φέρουν κάτι καινούργιο ή όχι. 

-Τι αίσθηση σας άφησαν αυτές οι ευρωεκλογές; 

-Μια γλυκόπικρη γεύση. Από τη μια απογοήτευση για τη μεγάλη αποχή, για το γεγονός ότι δεν έχουν εκλεγεί γυναίκες και νέοι σε ηλικία, για τον τοξικό λόγο του προεκλογικού. Παράλληλα όμως και μια τεράστια ελπίδα μέσα από την εκλογή Λουκά Φουρλά και Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, μια τεράστια προοπτική λόγω του ότι φαίνεται ότι οι πολίτες απέρριψαν τον τοξικό λόγο και την ακραία πολιτική. Η  τακτική ψήφος φαίνεται να είναι ο κερδισμένος των εκλογών, που εν δυνάμει δημιουργεί μια προοπτική αποδέσμευσης των πολιτών από τους κομματικούς χώρους και την προοπτική να αναδείξουν κάτι καινούργιο με άτομα που θα έχουν όρεξη και θέληση να προσφέρουν ένα εναλλακτικό όραμα και μια καινούργια ηγεσία που θα οδηγήσει την Κύπρο σε καλύτερες μέρες.

-Τι αίσθηση σας άφησαν για την Ευρωπαϊκή Ένωση; 

-Στα θετικά των εκλογών είναι το γεγονός ότι αυξήθηκε η συμμετοχή, και ότι δεν κατέγραψαν τα ποσοστά που ανέμεναν τα ακραία στοιχεία. Εκείνο που παραμένει είναι η ανάγκη και για την Ευρώπη να αναδείξει ένα καινούργιο όραμα που να μπορέσει να φέρει τους πολίτες κοντά της, να γίνει το καταφύγιο όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να ευημερούν. Όποιος ξεχνά ότι ο ρόλος του είναι η ευημερία των πολιτών, η ιστορία θα τον τιμωρήσει.