Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει καταθέσει διάφορες ιδέες σε μια προσπάθεια να ανοίξει ξανά ο δρόμος για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, δηλώνει ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου. Δηλώνει ότι αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη μία νέα προσπάθεια από πλευράς Ηνωμένων Εθνών η οποία θα διευκολύνει τη διαδικασία, υποδεικνύοντας πως η όλη προσπάθεια είναι και μία απάντηση σε όσους πίστευαν ότι τα Ηνωμένα Έθνη θα παραιτούνταν.
Ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος στέκεται ιδιαίτερα στις σχέσεις που αναπτύσσει η Κυπριακή Δημοκρατία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τονίζοντας ότι η κίνηση για άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων δεν είναι μόνο συμβολικής σημασίας. Όπως αναφέρει, οι ΗΠΑ βλέπουν και αντιμετωπίζουν πλέον τη χώρα μας μέσα από σχέση συμμαχίας και η αυτή η αναβάθμιση των σχέσεων, υπερβαίνει την όποια σχέση στρατιωτικής συνεργασίας. Ο Πρόδρομος Προδρόμου, σημειώνει ότι μέσα από την αναβάθμιση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, αλλάζει η πολιτική γεωγραφία και υποδεικνύει ότι η μεγάλη εξέλιξη των ημερών μας είναι ότι η ασφάλεια της Κύπρου συμπίπτει πλέον με σημαντικά γεωστρατηγικά συμφέροντα τόσο της Ευρώπης όσο και των ΗΠΑ.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Μαυρογιάννης – Προδρόμου: Επιμονή σε όρους αναφοράς
– Η άρση του εμπάργκο των ΗΠΑ παρουσιάζεται σαν μια πολύ σημαντική εξέλιξη. Ποιά επίδραση μπορεί να δούμε στις σχέσεις Κύπρου-ΗΠΑ;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ βλέπουν πλέον τη χώρα μας με ένα πολύ διαφορετικό φακό. Η αναβάθμιση των σχέσεων μεταξύ Κύπρου και ΗΠΑ δεν περιορίζεται μόνο σε αυτή την πολύ μεγάλης συμβολικής σημασίας νομοθετική κίνηση. Για να καταλάβουμε τι σημαίνει μέσα στο αμερικανικό σύστημα η άρση του εμπάργκο, πρέπει να υπογραμμισθεί ότι οι ΗΠΑ βλέπουν και αντιμετωπίζουν πλέον τη χώρα μας μέσα από σχέση συμμαχίας. Για την Κύπρο είναι πολύ σημαντικό οι ΗΠΑ να την αντιμετωπίζουν στο εξής όχι σαν μια «τρίτη χώρα», αλλά σαν έναν αξιόπιστο συνεργάτη. Αυτή η αναβάθμιση των σχέσεων υπερβαίνει την όποια σχέση στρατιωτικής συνεργασίας. Και πρέπει να πούμε για ακόμα μια φορά ότι το κυριότερο ενδιαφέρον για την Κύπρο δεν είναι αυτή καθαυτή η όποια αγορά εξοπλισμού. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση συστηματικά θα καταγράφει και θα κατατίθενται στο Κογκρέσσο για συζήτηση οι τουρκικές επεμβάσεις και παραβιάσεις στην κυπριακή Α.Ο.Ζ. (όπως και στο Αιγαίο), δικαιώνει όλες τις προσπάθειες και τα διαβήματα που κάνει η Κυβέρνησή μας.
Φέρνει στην επιφάνεια την αποσταθεροποιητική δραστηριότητα της Τουρκίας και τον αμφίβολο ρόλο που παίζει στην περιοχή, με την καθαρή πρόθεση να στηριχθεί η σταθεροποιητική θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο ρόλος που μπορούμε να παίξουμε στη συλλογική ασφάλεια. Μέσα από αυτό το πρίσμα θέλουμε να δουν και την επίλυση του Κυπριακού και την ανάπτυξη των γεω-οικονομικών δεδομένων με τις ενεργειακές εξελίξεις.
– Είναι δηλαδή τόσο σημαντικό;
– Λέγαμε πάντα –και έτσι είναι– ότι είμαστε καταδικασμένοι από τη γεωγραφία να ζήσουμε και να βρούμε το δίκιο μας σε αυτή την περιοχή, στην ανατολική άκρη της Μεσογείου, πιο κοντά στην Τουρκία παρά στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Και εδώ επικρατούν οι σχεδιασμοί, ο αυταρχισμός και η επιθετική δραστηριότητα της Τουρκίας. Για να το πω παραστατικά, είναι σαν να αλλάζει η πολιτική γεωγραφία. Χωρίς να παρασυρθούμε σε υπερβολές ή κάποια υπεραισιοδοξία, με τα κατάλληλα γεωστρατηγικά ερείσματα που αποκτούμε προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε τις επιπτώσεις της γεωγραφίας και τη στρατιωτική απειλή της Τουρκίας. Έτσι εμείς έχουμε στόχο να ανατρέψουμε τα κατοχικά δεδομένα και την επιμονή της Τουρκίας να κρατά την Κύπρο σε ομηρία, ακόμα και μετά από λύση του Κυπριακού. Η μεγάλη εξέλιξη των ημερών μας είναι ότι η ασφάλεια της Κύπρου συμπίπτει πλέον με σημαντικά γεωστρατηγικά συμφέροντα τόσο της Ευρώπης όσο και των ΗΠΑ. Έχουμε μάλιστα συνδυασμό του μεγάλου ενδιαφέροντος για σταθερότητα και ασφάλεια, όπου η Κύπρος μπαίνει θετικά στην εξίσωση αποκτώντας ιδιαίτερη σημασία και συγκεκριμένων ενεργειακών συμφερόντων.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Προδρόμου για Λουτ: Γίνεται μια παραγωγική διαδικασία
– Είχε εκφραστεί επιθυμία για συνάντηση Τραμπ-Αναστασιάδη. Προέκυψε κάποια εξέλιξη; Και τι γίνεται με το θέμα της άρσης του εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων;
– Παραμένει ανοιχτό το θέμα και νομίζω ότι σε κάποια στιγμή θα γίνει αυτή η συνάντηση. Αν μη τι άλλο, θα είναι επιστέγασμα της αναβαθμισμένης σχέσης συνεργασίας και συμμαχίας.
– Ας αναφερθούμε όμως και στο Κυπριακό. Τι να αναμένουμε μετά την πρόσφατη επίσκεψη Λουτ. Θα υπάρξουν εξελίξεις; Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
– Είναι σημαντικό ότι ο Πρόεδρος έχει καταθέσει διάφορες ιδέες σε μια προσπάθεια να ανοίξουμε δρόμο για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Αυτό ζητούσε και ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας. Η κ. Λουτ πιστεύω ότι τώρα συγκεφαλαιώνει τα όσα αποκόμισε από τις διαδοχικές συναντήσεις τόσο εδώ στην Κύπρο όσο και με τις εγγυήτριες δυνάμεις και με τις Βρυξέλλες. Ταυτόχρονα εξελίσσεται και ο διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα Ηνωμένα Έθνη και ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας επενδύει σε αυτή την πρωτοβουλία και τις διαβουλεύσεις, δίνοντας καθαρά το στίγμα ότι οι «καλές υπηρεσίες» μπορούν να είναι χρήσιμες και να έχουν ως αποτέλεσμα την επανέναρξη της διαπραγμάτευσης. Αντίθετα από ότι ορισμένοι προέβλεπαν στο πρόσφατο παρελθόν, τα Η.Ε. δεν παραιτούνται από την προσπάθεια μιας ειρηνικής λύσης μέσα από συμφωνία. Πιο συγκεκριμένα όμως υπάρχει και κάτι ακόμα καινούριο, αφού αυτή την ώρα που μιλάμε βρίσκεται σε εξέλιξη και προωθείται μια ιδέα που θα μπορούσε να διευκολύνει την όλη διαδικασία. Γίνονται κάποιες προσπάθειες από τα Η.Ε., αλλά δεν μπορεί να πούμε περισσότερα αυτή τη στιγμή.
– Ποιο είναι το σκεπτικό της πρότασης του ΠτΔ για Κοινοβουλευτική Δημοκρατία;
– Πρώτα απ’ όλα να διευκρινισθεί ότι δεν πρόκειται για κάποια νέα πρόταση. Έχει συζητηθεί και στο παρελθόν. Αυτός όμως δεν είναι λόγος για να την αποκλείσουμε. Ιδιαίτερα σήμερα που η επιμονή της τουρκικής πλευράς σε ανάγκη «θετικής ψήφου» παντού δημιουργεί τόσο μεγάλο πρόβλημα, αφού θα δημιουργούσε ένα απολύτως δυσλειτουργικό και ανισόρροπο σύστημα. Απαριθμώντας πράγματα που θα διευκόλυναν τις διαδικασίες, ο Πρόεδρος επεσήμανε στην κ. Λουτ ότι διέξοδο δίνει και αυτή η πρόταση. Το πλεονέκτημα του κοινοβουλευτικού συστήματος στην περίπτωσή μας είναι ποιοτικό. Θα επέτρεπε να διοργανωθεί το σύστημα και η διακυβέρνηση με πολιτικούς όρους και έτσι να αποφεύγεται η συνεχής αναφορά και διαιώνιση των εθνοτικών διαφορών. Αντί δηλαδή το κριτήριο να είναι διαρκώς η εθνική αναφορά, τι ζητούν και προωθούν Ελληνοκύπριοι ή Τουρκοκύπριοι, να σχηματίζεται από κοινού στο κοινοβούλιο κυβέρνηση με κριτήρια τις ίδιες τις πολιτικές που θα εφαρμοσθούν. Να συγκλίνουν και να συνεργάζονται οι πολιτικές πτέρυγες με βάση πρόγραμμα διακυβέρνησης. Επομένως, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θα συναντώνται σε πολιτικό πρόγραμμα και όχι στη βάση κοινοτικών διεκδικήσεων. Θα μπορεί βέβαια και εκεί να προβλέπεται, εφόσον είναι επιθυμητό, κάποιο σύστημα «εκ περιτροπής».
Η ουσία όμως θα είναι ότι το σύστημα θα είναι λειτουργικό, χωρίς να χρειάζονται περίπλοκοι μηχανισμοί «θετικής ψήφου» που με βεβαιότητα θα οδηγήσουν σε εμπλοκές. Πέραν της κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης θα προνοείται πρόεδρος που λογικά θα είναι Ελληνοκύπριος και αντιπρόεδρος που αναλογικά θα είναι Τουρκοκύπριος, χωρίς να έχουν αρμοδιότητες εκτελεστικής εξουσίας και που θα διασφαλίζουν και θα συμβολίζουν την ενότητα.
– Η αντίδραση πάντως της τουρκοκυπριακής πλευράς ήταν ιδιαίτερα έντονη στο θέμα. Είναι ξεκάθαρο ότι η πολιτική ισότητα ερμηνεύεται πολύ διαφορετικά στην κάθε πλευρά…
– Ναι, υπάρχει σαφής διάσταση. Διερωτώμαι όμως εάν αυτό που παρουσιάζουν και διεκδικούν επίμονα οι Τουρκοκύπριοι, δηλαδή η γενικευμένη ανάγκη «θετικής ψήφου», έχει να κάνει με ισότητα. Αυτό που από την πλευρά τους το θεωρούν ισότητα, αντικειμενικά δημιουργεί συνθήκες πολύ μεγάλης ανισότητας εις βάρος των Ελληνοκυπρίων. Με βάση τη συμφωνημένη δημογραφική δομή και το 1:4 οι Τουρκοκύπριοι που θα αντιστοιχούν σε 20% θα μπορούν να εμποδίζουν κάθε απόφαση –εφόσον δεν δίνουν «θετική ψήφο»– πράγμα που τους δίνει την αντίστοιχη ισχύ ενός 50%. Θα μπορεί στην πράξη και εφόσον συσπειρωθεί το 20% να έχει λόγο σε αποφάσεις που δεν θα μπορεί να έχει ομάδα Ελληνοκυπρίων είτε αποτελεί το 30% είτε και το 49% του πληθυσμού.
Η ισότητα στις ομοσπονδίες που υπάρχουν στον κόσμο διασφαλίζεται σε επίπεδο αρχών, δηλαδή με την ισοτιμία των συνιστωσών οντοτήτων, την αρχή της μη ανάμιξης της κάθε συνιστώσας οντότητας είτε στην κεντρική εξουσία είτε και στις άλλες ομόλογές της (κάτι που έχει ήδη συμφωνηθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων), καθώς και με την παρουσία δεύτερου κοινοβουλευτικού σώματος, μιας γερουσίας, με αριθμητικά ίση εκπροσώπηση των δύο πλευρών. Εκείνο που ζητούν οι Τουρκοκύπριοι στο τέλος-τέλος οδηγεί σε λογικές που υπερβαίνουν την ομοσπονδία και είναι σαν να έχουμε εξουσίες δύο κρατών, αφού συλλογικά οι Τουρκοκύπριοι θα μπορούν να εμποδίσουν καθημερινά οποιαδήποτε απόφαση σε οποιοδήποτε επίπεδο του κεντρικού κράτους. Θα είναι σαν να υπάρχουν δύο χωριστές εθνοτικά οριζόμενες εξουσίες που θα πρέπει να συμπίπτουν για να προκύψει απόφαση.
Θέση της Αγκυρας η Τετραμερής
– Πώς προέκυψε το θέμα της Τετραμερούς; Έγινε κατανοητή η θέση της δικής μας πλευράς, για τον λόγο που δεν μπορεί να γίνει αποδεχτή αυτή;
– Είναι νομίζω προφανές ότι η κ. Λουτ μετέφερε μια τέτοια εισήγηση που υποβάλλεται από την τουρκική πλευρά. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξήγησε γιατί ένα τέτοιο ενδεχόμενο ούτε είναι εφικτό, αλλά ούτε και θα βοηθούσε ουσιαστικά. Από την πλευρά μας ο Πρόεδρος πρότεινε την ετοιμότητα και για μια κοινή συνάντηση με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, αλλά και για συνάντηση σύμφωνα με το σχήμα που είχε υιοθετηθεί και στη Γενεύη και στο Κραν Μοντανά. Είναι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο που γίνεται κατανοητή η θέση μας• διότι τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ήδη διοργανώσει τις διασκέψεις και εφάρμοσαν στην πράξη ένα σχήμα που εκτός των εγγυητριών δυνάμεων περιλαμβάνει και την Ε.Ε. Μια τέτοια σύνθεση επιτρέπει στον Πρόεδρο να εκπροσωπεί και την Κυπριακή Δημοκρατία και την ελληνική κυπριακή πλευρά ταυτόχρονα.
Πλήρης ευθυγράμμιση Ακιντζί με την Τουρκία
– Όταν δεν τα βρίσκετε με τον Ακιντζί με ποιον στην τ/κ πλευρά μπορείτε να τα βρείτε; Ιδιαίτερα όταν λάβουμε υπόψη πως οι αποφάσεις λαμβάνονται στην Αγκυρα;
– Φαινομενικά ένα τέτοιο ερώτημα έχει βάση. Συνδυάζεται όμως με ένα εξίσου κρίσιμο ερώτημα: αν υπάρχει στην τουρκοκυπριακή πλευρά ένας μοναδικός πολιτικός ηγέτης με τον οποίο μπορεί να προκύψει κάποια συμφωνία, τότε ποιά θα είναι η βιωσιμότητα μιας τέτοιας συμφωνίας αν όλοι οι υπόλοιποι δεν την ευνοούν; Εδώ όμως θα πρέπει ανεξάρτητα από τη θεωρητική συζήτηση να δούμε ότι πρακτικά και η τουρκοκυπριακή ηγεσία ταυτίζεται πλέον πλήρως με τα όσα προβάλλει η Τουρκία. Μπορεί ο κ. Ακκιντζί να διατηρεί κάποιες διαφοροποιήσεις, όταν για παράδειγμα εξακολουθεί να δηλώνει ότι μόνο το ομοσπονδιακό σχήμα μπορεί να δώσει λύση, στην πράξη όμως ευθυγραμμίζεται πλήρως αρνούμενος οτιδήποτε –όπως λέει ο ίδιος- μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι έχουμε και πάλι διαπραγμάτευση. Εδώ, στην πρώτη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, επίμονα απέφυγε την παρουσία έστω και ενός φωτογράφου.
Εξάλλου, σε όλο το τελευταίο διάστημα καταγράφονται υπαναχωρήσεις που δυσκολεύουν εξαιρετικά τα πράγματα. Πρώτα απ’ όλα από τη διάσκεψη της Γενεύης άρχισε να προβάλλεται συστηματικά αυτή η αξίωση της γενικευμένης «θετικής ψήφου», που δεν προβλεπόταν προηγουμένως. Έπειτα, είχαμε την αψυχολόγητη ενέργεια να αποσυρθεί ο χάρτης που κατέθεσε στη διαπραγμάτευση, παραμονές μάλιστα των προεδρικών εκλογών στη Δημοκρατία. Υπενθυμίζω ακόμα ότι επιδεικνύοντας πολύ μεγάλη καλή θέληση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δεχτεί μεταφορά των διαπραγματεύσεων στην Ελβετία μόνο και μόνο για να διευκολύνει τον κ. Ακκιντζί. Το χειρότερο όμως είναι ότι σε όλο το τελευταίο διάστημα διεκδικεί η όποια αναφορά στο πλαίσιο Γκουτέρες να μην περιλαμβάνει την αντικατάσταση του συστήματος εγγυήσεων και την ανάγκη αποχώρησης του κατοχικού στρατού, ούτε και την αναφορά στην Μόρφου κλπ κλπ. Γιατί αυτό σημαίνει η επιμονή να ανατρέξουμε σε σημειώσεις του κ. Άϊντε που δεν αποτύπωσαν με την απαιτούμενη ακρίβεια, ξεχνώντας τι πραγματικά είπε ο Γ.Γ. στις 30 Ιουνίου 2017 και έπειτα διευκρίνισε στις 4 Ιουλίου. Μήπως όμως και σήμερα, όταν καθημερινά το μόνο που ακούμε είναι ότι για να γίνει διαπραγμάτευση πρέπει ο Πρόεδρος να αποδεχτεί να υπάρχει ανάγκη θετικής ψήφου παντού και ότι αυτό δήθεν είναι πολιτική ισότητα, δεν έχουμε μια στάση εξίσου αδιάλλακτη με αυτά που προβάλλει η Άγκυρα;
– Μήπως όμως αυτά δεν θέτουν τόσο μεγάλο πρόβλημα όσο η στάση που προβάλλει η Άγκυρα η οποία παίρνει και τις αποφάσεις;
– Είναι οπωσδήποτε ορθή η επισήμανση που κάνετε και εσείς ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται στην Τουρκία. Πράγματι, το κλειδί δεν είναι άλλο από την πολιτική απόφαση της εξουσίας στην Άγκυρα. Ότι δηλαδή θα πρέπει να δεχτούν και να αποφασίσουν ότι λύση του Κυπριακού σημαίνει να πάψει η Τουρκία να θέλει να ελέγχει την Κύπρο είτε μέσω εγγυήσεων και στρατού είτε μέσω ρυθμίσεων όπως η γενικευμένη θετική ψήφος. Ότι ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρξει ουσιαστική αποκατάσταση εδαφών, όπως επίσης να εγκαταλειφθεί και η ιδέα ότι θα μπορούν 80 εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες να έχουν ειδικά στην Κύπρο καθεστώς πολιτών της Ε.Ε. και να εγκαθίστανται κατά βούλησιν. Και βεβαίως να επιτραπεί στην Κύπρο να λειτουργεί ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. με όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών της.
– Μετά τις τουρκικές εκλογές εκτιμάτε ότι θα υπάρξει οποιαδήποτε αλλαγή στη στάσης της Άγκυρας σε σχέση με το Κυπριακό αλλά γενικότερα όσον αφορά την επιθετική ρητορική σε Αιγαίο και Κύπρο;
– Μέχρι στιγμής δεν είδαμε κάτι τέτοιο. Γίνονται αυτό τον καιρό και οι άμεσες διαβουλεύσεις μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά κατά τα λοιπά όλες οι επίσημες τουρκικές τοποθετήσεις δεν δείχνουν κάποια θετική αλλαγή.
Ο άξονας Λευκωσίας – Τελ Αβίβ
– Θα είναι εδώ τις επόμενες μέρες ο Γερουσιαστής Μενέντεζ. Τι άλλο περιμένει η Λευκωσία από τις ΗΠΑ;
– Ο κ. Ρόμπερτ Μενέντεζ είναι μια πολύ σημαντική προσωπικότητα. Δεν χρειάζεται να υπογραμμίσω πόσο σημαντική είναι διαχρονικά η δράση του και η βοήθεια που δίνει στο δίκαιο του κυπριακού λαού και του ελληνισμού γενικότερα. Τώρα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι η νομοθετική πρωτοβουλία για την αναβάθμιση των κυπρο-αμερικανικών σχέσεων και την άρση του εμπάργκο προέρχεται και από τα δυο μεγάλα αμερικανικά κόμματα. Ο κ. Μενέντεζ καταθέτει από κοινού την πρόταση με τον ρεμπουπλικάνο γερουσιαστή κ. Μάρκο Ρούμπιο. Αυτή η προσέγγιση μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ιδιαίτερα θετική για την Κύπρο. Σε συσχετισμό με όλες τις προσπάθειες που εδώ και καιρό κάνει η κυβέρνησή μας, αλλάζει η όλη αμερικανική οπτική γωνία για τη χώρα μας . Πρέπει βέβαια εδώ να πούμε ότι για να καταλήξουμε εδώ ρόλο διαδραματίζει και το πλέγμα των τριμερών τόσο με την Αίγυπτο, όσο ιδιαίτερα με το Ισραήλ. Ο στρατηγικός άξονας Λευκωσίας-Τελ Αβίβ ανοίγει πολύ σημαντικές προοπτικές στη σχέση της Κύπρου με τις ΗΠΑ.
* Αύριο ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος αποκαλύπτει τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, απαντά για το πόρισμα για τον Συνεργατισμό και τις φωνές για παραίτηση του υπουργού Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη
