Η συμμετοχή της Γαλλίας στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου και ιδιαίτερα η στρατιωτική της παρουσία στο νησί, πέραν των πολιτικών μηνυμάτων που εκπέμπει, ενισχύει σημαντικά και την ασφάλεια της Κύπρου, δηλώνει ο Αντιστράτηγος ε.α Ανδρέας Πενταράς. Όπως αναφέρει, η σημασία της συνεργασίας με τη Γαλλία για τη χώρα μας είναι μεγάλη, εξηγώντας ότι το συμφέρον της Κύπρου θα το επιτύχουμε μέσα από την ταύτιση του με τα συμφέροντα των γειτονικών αλλά κυρίως των ισχυρών χωρών του πλανήτη. Ο κ. Πενταράς σημειώνει ακόμα ότι η Κύπρος έχει κάθε λόγο να συμμετέχει ενεργά στην PESCO και να έχει καθοριστικό ρόλο, λόγω της θέσης της στα σύνορα της ΕΕ και της εγγύτητάς της σε μια περιοχή όπου η ΕΕ επιθυμεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης.

– Αμυντική συνεργασία Κύπρου – Γαλλίας. Τι σημαίνει αυτή η συνεργασία τόσο για τη χώρα μας όσο και για τη Γαλλία;

– Θα πρέπει πρώτα να διευκρινίσουμε τη διαφορά μεταξύ της αμυντικής συμφωνίας, με αυτήν της στρατιωτικής συνεργασίας. Αμυντική συμφωνία είναι αυτή που συνάπτεται μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών, με σκοπό την από κοινού αντιμετώπιση μιας εξωτερικής επίθεσης, στα πλαίσια της συλλογικής άμυνας, όπως καθορίζεται στο άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.

Συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας είναι αυτή που συνάπτεται μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών, για συνεργασία στον στρατιωτικό τομέα, και αφορά εκπαίδευση, εξοπλισμούς, αμυντικά έργα, ανταλλαγή πληροφοριών κ.λπ., με σκοπό τη βελτίωση των αμυντικών ικανοτήτων των συμβαλλομένων κρατών. Μέσα από τις πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, εκτιμώ ότι αυτό που θα γίνει με τη Γαλλία δεν είναι αμυντική συμφωνία αλλά επέκταση της ήδη υπάρχουσας συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας για επιπλέον θέματα όπως η αναβάθμιση στρατιωτικών υποδομών της Εθνικής Φρουράς, έτσι ώστε να μπορούν να παρέχουν διευκολύνσεις σε ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις της Γαλλίας και όχι μόνο, που επιχειρούν στην περιοχή στα πλαίσια ειρηνευτικών και ανθρωπιστικών αποστολών. Η σημασία της για τη χώρα μας είναι μεγάλη γιατί επιτέλους αντιληφθήκαμε ότι το συμφέρον της Κύπρου θα το επιτύχουμε μέσα από την ταύτιση του με τα συμφέροντα των γειτονικών αλλά κυρίως των ισχυρών χωρών του πλανήτη. Η Γαλλία είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης και μια από τις ηγέτιδες χώρες της ΕΕ.

Η συμμετοχή της στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου και ιδιαίτερα η στρατιωτική της παρουσία στο νησί, πέραν των πολιτικών μηνυμάτων που εκπέμπει, ενισχύει σημαντικά και την ασφάλεια της Κύπρου. 

– Συνεργασία παροχής διευκολύνσεων γίνεται και με άλλες χώρες, όπως είναι η Γερμανία. Μπορεί η Κύπρος λόγω της θέσης της να έχει καθοριστικό ρόλο στο πλαίσιο της PESCO;

– Να διευκρινίσουμε και εδώ ότι η PESCO δεν είναι ένας οργανωμένος στρατός κάποιων χωρών της ΕΕ ο οποίος μπορεί να διεξάγει επιχειρήσεις ή άλλου είδους δραστηριότητες.  Η PESCO είναι ένα πρόγραμμα της ΕΕ με πέραν των 40 θεματικών, στις οποίες τα κράτη που εντάσσονται σ αυτή, μπορούν να συμμετέχουν ανάλογα με τις επιθυμίες  και τις ανάγκες που έχουν οι Ένοπλες τους Δυνάμεις. Απώτερος σκοπός της PESCO είναι η αναβάθμιση των ικανοτήτων των ΕΔ των χωρών που συμμετέχουν και ιδιαίτερα στα θέματα διαλειτουργικότητας και  τυποποίησης. Με τον τρόπο αυτό, διευκολύνονται και βελτιώνονται οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις που διεξάγει η ΕΕ στα πλαίσια του ΟΗΕ, παράλληλα με την εξυπηρέτηση της Ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, και της οικονομίας που επιτυγχάνεται στα πλαίσια της τυποποίησης. Η Κύπρος έχει κάθε λόγο να συμμετέχει ενεργά στην PESCO και να έχει καθοριστικό ρόλο, λόγω της θέσης της στα σύνορα της ΕΕ και της εγγύτητάς της σε μια περιοχή όπου η ΕΕ επιθυμεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης. 

– Πώς πιστεύετε γενικότερα ότι μπορεί να αξιοποιηθεί η συμμετοχή της Κύπρου στην PESCO;

– Όπως ανέφερα και προηγουμένως, εξαρτάται σε ποια προγράμματα συμμετέχει η Κύπρος, κάτι που δεν γνωρίζω. Θέλω να πιστεύω ότι το υπουργείο Άμυνας έκανε τις σχετικές μελέτες του και συμμετέχει σε προγράμματα που όχι μόνο αναβαθμίζουν την μαχητική ικανότητα της Εθνικής Φρουράς, αλλά αναδεικνύουν και τη στρατηγική αξία της Κύπρου ως πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή. 

– Πιστεύετε ότι τα αποτελέσματα σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες στην κυπριακή ΑΟΖ, είναι καθοριστικά για αυτές τις συνεργασίες;

– Είναι γνωστό ότι εταιρείες δύο κρατών μελών της ΕΕ (Γαλλίας και Ιταλίας) δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η συνεργασία της Κύπρου στον στρατιωτικό τομέα με τις χώρες αυτές, ιδιαίτερα μετά τα θετικά αποτελέσματα στις έρευνες που διεξάγονται, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, διότι στα χρόνια που έρχονται θα δημιουργηθεί στη θάλασσα, ένα πλέγμα από πλατφόρμες εξόρυξης, αγωγούς διασύνδεσης των πλατφορμών, αγωγούς προς την ξηρά, θαλάσσιες και εναέριες διαδρομές από τη ξηρά προς τις πλατφόρμες για τη λογιστική υποστήριξή τους και όλες αυτές οι εγκαταστάσεις και δραστηριότητες απαιτούν ασφάλεια, τόσο από συμμετρικές όσο και από ασύμμετρες απειλές. Η Κυπριακή Δημοκρατία από μόνη της δεν έχει τις δυνατότητες να παράσχει αυτή την ασφάλεια, άρα θα πρέπει να συνεργασθεί με τις ενδιαφερόμενες χώρες στα πλαίσια πάντοτε του διεθνούς δικαίου. Η συνεργασία στα πλαίσια της PESCO, προσφέρεται για το σκοπό αυτό, όμως έχω την άποψη ότι θα πρέπει η Κυπριακή Δημοκρατία να προχωρήσει σε καθαρά αμυντική συμφωνία με τις ενδιαφερόμενες χώρες και δεν εννοώ μόνο τις Ευρωπαϊκές αλλά και με γειτονικές με τις οποίες έχει ήδη συμφωνίες για στρατιωτική συνεργασία. Εάν επιτευχθεί αυτή η αμυντική συμφωνία που θα έχει σαν αποκλειστικό σκοπό την ασφάλεια της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, θα είναι αφενός μια απάντηση στις επιθετικές βλέψεις της Τουρκίας  σε βάρος των ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδας και αφετέρου αποκλεισμός κάθε μορφής επιρροής της Τουρκίας σε έναν χώρο που θεωρείται ζωτικός για τις γειτονικές χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος και ο Λίβανος.

 

Αυξημένες οι ανάγκες για Μαρί…

– Σύμφωνα με πληροφορίες, η συνεργασία αυτή αφορά την παροχή διευκολύνσεων με την αναβάθμιση της ναυτικής βάσης στο Μαρί και της αεροπορικής βάσης στην Πάφο. Ως ειδήμονας επί στρατιωτικών θεμάτων, πώς βλέπετε να υλοποιείται αυτή η συνεργασία; 

– Η ναυτική βάση στο Μαρί κατασκευάσθηκε πριν 20 χρόνια περίπου, προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του ναυτικού της ΕΦ, το οποίο, όπως είναι γνωστό δεν διαθέτει μεγάλες ναυτικές μονάδες, όπως φρεγάτες, κορβέτες, υποβρύχια κ.λπ. Η ανάγκη εξυπηρέτησης μεγαλύτερων πλοίων, απαιτεί πρόσθετες εργασίες τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά. Αυτές οι εργασίες απαιτούν μεγάλα κονδύλια τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να διαθέσει, για αυτό και τα έξοδα αναβάθμισης θα τα αναλάβει η Γαλλία ενδεχομένως και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες στα πλαίσια της PESCO. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ιδιοκτησία της βάσης ή μέρους αυτής θα περάσει στη Γαλλία. Όλες οι εγκαταστάσεις θα ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία η οποία θα μπορεί να τις διαχειρισθεί όπως θέλει. Σ’ ό,τι αφορά την αεροπορική βάση στην Πάφο, δεν γνωρίζω κάτι περισσότερο, είναι δυνατόν όμως κάτι παρόμοιο να συμβεί και εκεί.

Επιδίωξη της Τουρκίας η πρόκληση κρίσης

– Ποια θεωρείτε ότι θα είναι η αντίδραση της Τουρκίας σε όλα αυτά τα δεδομένα; Πέραν από τις απειλές σε Αιγαίο- Κύπρο, θεωρείτε ότι μπορεί να προκαλέσει και κάποιο θερμό επεισόδιο;

– Η εκτίμησή μου είναι ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να υλοποιεί στην ανατολική Μεσόγειο τη στρατηγική που χάραξε εδώ και αρκετά χρόνια και αποσκοπεί στην άσκηση γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού ελέγχου επί αυτής. Αυτό σημαίνει, ότι θα συνεχίσει να παρεμβάλλει εμπόδια στην υλοποίηση του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι επιλογές που είχε η Τουρκία σ’ αυτό τον σχεδιασμό ήταν δύο. Είτε να εμποδίσει την Κυπριακή Δημοκρατία από το να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην ΑΟΖ, όπως έπραξε το 2017 στο οικόπεδο 3, είτε παράλληλα με τις έρευνες και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου από την ΚΔ, να προχωρεί και η ίδια σε έρευνες και εκμετάλλευση στα οικόπεδα που χάραξε για λογαριασμό των Τουρκοκυπρίων και τα οποία καλύπτουν είτε ολόκληρα είτε μερικώς όλα τα οικόπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκτός από το 10 και 11. Φαίνεται, μέσα από τις ενέργειες της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα, ότι προτιμά τη δεύτερη επιλογή. Γι’ αυτό να μην εκπλαγούμε αν δούμε τα τουρκικά γεωτρύπανα να τρυπούν τους επόμενους μήνες στα οικόπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Απώτερος βέβαια σκοπός της Τουρκίας σε μια τέτοια περίπτωση δεν είναι τόσο η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, όσο η πρόκληση μιας μείζονος κρίσης σε μια ευαίσθητη για την Ευρώπη και τη Δύση περιοχή, προκειμένου να σύρει την Κυπριακή Δημοκρατία σε ένα διάλογο για ικανοποίηση των όρων που θέτει, δηλαδή, κοινή επιτροπή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων διαχείρισης του φυσικού αερίου, διαμοιρασμός των εσόδων μεταξύ των δύο κοινοτήτων και αγωγός προς Τουρκία. Αυτό βέβαια θα εμφανισθεί σαν ένα Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που θα συμβάλει δήθεν και στη λύση του Κυπριακού.

Ήδη κάποιες φωνές, ακούγονται δυστυχώς προς την κατεύθυνση αυτή και στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα. Σε ό,τι αφορά το θερμό επεισόδιο, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί στην περιοχή της ΑΟΖ της Κύπρου, διότι η Κύπρος δεν έχει δυνάμεις να αντιπαρατάξει απέναντι στο τουρκικό ναυτικό και την τουρκική αεροπορία. Όμως στην περιοχή του Αιγαίου είναι δυνατό να συμβεί, όχι με απόφαση της Τουρκίας αλλά από τυχαίο λάθος, όπως άλλωστε συνέβη και στο παρελθόν. Η Τουρκία σήμερα δεν αποτολμά μια αντιπαράθεση με την Ελλάδα, διότι γνωρίζει τι θα αντιμετωπίσει. Μόλις την περασμένη βδομάδα, το ΝΑΤΟ αξιολόγησε το πολεμικό ναυτικό της Ελλάδας ως το τρίτο καλύτερο μετά από αυτό των ΗΠΑ και της Γαλλίας.

Οι τριμερείς δημιουργούν νέα δεδομένα

– Οι τριμερείς συνεργασίες της Κύπρου και Ελλάδας με χώρες της περιοχής τι σημαίνουν; Δημιουργούν νέα δεδομένα στην περιοχή;

– Ο μεγάλος ιστορικός της αρχαιότητας Θουκυδίδης, έλεγε ότι δεν υπάρχει καλύτερο συμφέρον από το κοινό συμφέρον των πόλεων (κρατών). Με λίγα λόγια, το εθνικό συμφέρον μιας χώρας εξυπηρετείται καλύτερα μέσα από την αναζήτηση των κοινών συμφερόντων με άλλες χώρες και ιδιαίτερα με γειτονικές. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή μας, η ανακάλυψη φυσικού αερίου στη λεκάνη της Λεβαντίνης, οι ιστορικοί δεσμοί με τις γειτονικές χώρες κ.λπ., υπήρξαν οι αιτίες σύμπτωσης συμφερόντων που οδήγησαν στη σύναψη των τριμερών συνεργασιών οι οποίες έτυχαν αμέσως της στήριξης όλης της διεθνούς κοινότητας. Οι συνεργασίες αυτές δημιουργούν ασφαλώς νέα δεδομένα στην περιοχή, διότι δημιουργούν συνθήκες σταθερότητας και ασφάλειας σε μια περιοχή με ευμετάβλητα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά, θα συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο των λαών των χωρών που συμμετέχουν και επί πλέον με τη συνεργασία στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου θα συμβάλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

– Η πρόθεση παρουσίας των ΗΠΑ στην επόμενη τριμερή Κύπρου – Ελλάδας – Ισραήλ, σημαίνει και αλλαγή γεωπολιτικών ισορροπιών στην περιοχή; Πώς το σχολιάζετε;

– Με την ενέργειά τους αυτή οι ΗΠΑ επιθυμούν να εκφράσουν εμπράκτως τη στήριξή τους στη συνεργασία των τριών χωρών. Τρεις δυτικού τύπου δημοκρατίες σταθερά προσηλωμένες προς τη Δύση, αποφασίζουν να συμπήξουν έναν άξονα σταθερότητας και ασφάλειας που εκτείνεται από τα Βαλκάνια μέχρι τη Μέση Ανατολή. Σ’ αυτό τον άξονα έρχονται να επενδύσουν οι ΗΠΑ, ύστερα και από τη στάση της Τουρκίας απέναντι στην κρίση της Συρίας και ιδιαίτερα την προσέγγισή της με τη Ρωσία. Οι ήδη καλές σχέσεις Κύπρου-ΗΠΑ οι οποίες βελτιώθηκαν σημαντικά το τελευταίο διάστημα, θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο σε πολλούς τομείς ακόμα και στον αμυντικό, όχι μόνο σε θέματα ασφάλειας της ΑΟΖ αλλά και στην ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς, στην περίπτωση άρσης του εμπάργκο όπλων που επιβάλλει η Αμερική στην Κύπρο. Πέραν τούτου, οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα που μπορεί να ασκήσει πιέσεις στην Τουρκία μέσω οικονομικών κυρώσεων για αλλαγή της αρνητικής της στάση στο Κυπριακό. Η στάση αυτή των ΗΠΑ, ασφαλώς διαφοροποιεί σε κάποιο βαθμό τα γεωπολιτικά δεδομένα στη περιοχή, όμως για να δούμε πως τελικά θα διαμορφωθούν οι γεωπολιτικές ισορροπίες και η ανακατανομή ισχύος στη περιοχή, θα πρέπει να αναμένουμε τη λύση του Συριακού ζητήματος.

– Μέσα από τις ανακαλύψεις στην ΑΟΖ και τις διάφορες συνεργασίες, πιστεύετε ότι η Κύπρος αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή;

– Η Κύπρος θα αποκτούσε πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή, αν δεν υπήρχε η τουρκική κατοχή και λειτουργούσε στα πλαίσια της ΕΕ και της διεθνούς κοινότητας ως ένα φυσιολογικό κράτος. Παρ όλα αυτά, όπως ανάφερα και προηγουμένως, οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Μ. Ανατολής, παράλληλα με την ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου, στην Κυπριακή ΑΟΖ, υπήρξαν οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία των τριμερών συνεργασιών με το ενδεχόμενο αυτές να γίνουν τετραμερείς με τη συμμετοχή ΗΠΑ και Γαλλίας. Στις διεθνείς σχέσεις, η συνεργασία των κρατών αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας μιας περιοχής. Ως εκ τούτου η συμμετοχή της Κύπρου με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει (γεωγραφική θέση, δημοκρατικό πολίτευμα, καλή οικονομία, πολιτική σταθερότητα, αξιόπιστη εξωτερική πολιτική, αξιόπιστη ηγεσία κ.λπ.) σε όλες αυτές τις διεργασίες, την αναδεικνύουν ως πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή.

Aπαιτείται θωράκιση 

– Όλες αυτές οι εξελίξεις θεωρείτε ότι έχουν αντίκτυπο στο Κυπριακό

– Στη στρατηγική υπάρχει μια αρχή που λέει ότι στις επιδιώξεις των κρατών θα πρέπει να υπάρχει αρμονία στόχων και μέσων. Όταν δηλαδή τα κράτη θέτουν στόχους, θα πρέπει να διαθέτουν και τα μέσα να τους επιτυγχάνουν. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι κράτη που έθεσαν υψηλούς στόχους χωρίς να έχουν τα μέσα να τους πραγματοποιήσουν, κατέληξαν σε καταστροφή ή και εξαφάνιση από τον χάρτη. Η Κύπρος, δυστυχώς, ξεκίνησε να εκμεταλλευθεί τους υδρογονάνθρακες στη δική της ΑΟΖ, χωρίς να έχει τα ανάλογα μέσα, δηλαδή στρατιωτική ισχύ, συμμαχίες κ.λπ., ώστε να μπορέσει να αντιδράσει σε περίπτωση αμφισβήτησης των ενεργειών της από την Τουρκία. Το αποτέλεσμα σήμερα είναι, η Τουρκία να κατέχει ουσιαστικά το 45% της ΑΟΖ της Κύπρου δυτικά της Πάφου και να αμφισβητεί στην πράξη το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας για εκμετάλλευση του φυσικού αερίου στην υπόλοιπη ΑΟΖ. Όλη αυτή η κατάσταση περιπλέκει το Κυπριακό πρόβλημα διότι προσθέτει ακόμα ένα περίπλοκο ζήτημα στα άλλα όσα υπάρχουν ήδη.