Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάρης στην προσφυγή του κράτους του Μαυρικίου συνιστά θρίαμβο του διεθνούς δικαίου, δηλώνει ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιαννάκης Ομήρου, ο οποίος τονίζει ότι η συγκεκριμένη απόφαση επηρεάζει άμεσα και την περίπτωση της Κύπρου. Δηλώνει κατηγορηματικά ότι αποτελεί καθήκον της Κυπριακής Κυβέρνησης να προχωρήσει τάχιστα στη μελέτη όλων των νομικών και πολιτικών παραμέτρων του θέματος.
Σε ό,τι αφορά το γεγονός ότι οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο αποτελούν μέρος της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, ο Γιαννάκης Ομήρου σημειώνει ότι δεν επηρεάζει ποσώς, ούτε τη δυνατότητα αμφισβήτησης τους, ούτε την εγκυρότητα της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης.
– Τι σημαίνει για την Κύπρο η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τις Βρετανικές Βάσεις στον Άγιο Μαυρίκιο;
– Η γνωμοδότηση – απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, στην προσφυγή του κράτους του Μαυρικίου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, συνιστά θρίαμβο του διεθνούς δικαίου αλλά και ηθική και νομική δικαίωση των μακρών και πολυαίμακτων αντιαποικιακών αγώνων των λαών. Προφανώς η απόφαση επηρεάζει άμεσα και τις Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο. Κατηγορηματική και απόλυτα σαφής η απόφαση του Δικαστηρίου.
Δεν υπήρξε νόμιμη ολοκληρωμένη αποαποικιοποίηση στον Μαυρίκιο μετά τον παράνομο διαχωρισμό του αρχιπελάγους «Τσιάγκος» και την ενσωμάτωση του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ως νέα αποικία. Ούτε συνεπώς ολοκληρωμένη αποαποικιοποίηση της Κύπρου.
- Δεν νοείται νόμιμη σύμβαση όταν το ένα μέρος τελεί υπό τη διοίκηση του άλλου.
- Η κατακράτηση εδαφών του Μαυρικίου αποτελεί παράνομη πράξη και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υποχρέωση να δώσει τέλος στη διοίκηση του αρχιπελάγους «Τσιάγκος». Το ίδιο ισχύει και στην Κύπρο.
- Εφαρμοστέο δίκαιο είναι αυτό που ισχύει σήμερα και όχι εκείνο που ίσχυε κατά την εποχή της ανεξαρτησίας του Μαυρικίου.
- Η αναγνώριση της αυτοδιάθεσης είναι υποχρέωση προς τη διεθνή κοινότητα.
- Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης ισχύει «erga omnes» δηλαδή έναντι πάντων.
- Η απόφαση είναι σαφές ότι αφορά και τις παράνομες Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο που συνιστούν επίσης κατάλοιπο αποικισμού.
Ακόμα και με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Βρετανίας, oι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο χαρακτηρίστηκαν ως αποικίες.
Καθήκον της Κυπριακής Κυβέρνησης να προχωρήσει αμελλητί και τάχιστα στη μελέτη όλων των νομικών και πολιτικών παραμέτρων του θέματος, συνεκτιμούμενες στο ευρύτερο πλαίσιο των στρατηγικών μας επιλογών, με στόχο μια πολιτική που θα θέτει θέμα απομάκρυνσης των Βρετανικών Βάσεων από την Κύπρο, στα πλαίσια εφαρμογής του διεθνούς δικαίου, της κρατικής κυριαρχίας και της αυτοδιάθεσης των λαών. Κάθε ολιγωρία θα είναι ασύγγνωστη και ανεπίτρεπτη.
– Πώς θα μπορούσε η Κύπρος να διεκδικήσει ανάλογη απόφαση; Υπάρχει τρόπος να γίνει δεσμευτική μία ανάλογη απόφαση; Το γεγονός ότι αποτελούν μέρος της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας σημαίνει κάτι;
– Μετά από επισταμένη μελέτη όλων των παραμέτρων της απόφασης του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης και την επιστημονική συμβουλή της Νομικής Υπηρεσίας, θα πρέπει να δρομολογηθούν οι σχετικές ενέργειες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το θέμα της δεσμευτικότητας είναι σχετικό. Εδώ έχουμε μια κολοσσιαίας σημασίας απόφαση του δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών, ύστερα από παραπομπή του θέματος από το ανώτατο όργανο της συλλογικής βούλησης της διεθνούς κοινότητας, που είναι η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η Βρετανία θα παραμείνει έκθετη αν επικαλείται απλώς μη δεσμευτικότητα. Σε ό,τι αφορά το γεγονός ότι οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο αποτελούν μέρος της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, θεωρώ ότι δεν επηρεάζει ποσώς, ούτε τη δυνατότητα αμφισβήτησης τους, ούτε την εγκυρότητα της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης για τους εξής λόγους:
α) Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με επανειλημμένες αποφάσεις της έκρινε ότι καμιά δέσμευση πρώην αποικίας προς τον πρώην αποικιοκράτη δεν αναγνωρίζεται, αφού αποτελεί κατάλοιπο αποικισμού. Αυτό ουσιαστικά αποφάσισε και το Δικαστήριο της Χάγης.
β) Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης προβλέπει ότι το εφαρμοστέο δίκαιο είναι εκείνο που ισχύει σήμερα και όχι εκείνο που ίσχυε κατά την εποχή της ανεξαρτησίας του Μαυρικίου. Άρα και στην περίπτωση της Κύπρου ισχύουν οι σημερινές πρόνοιες του διεθνούς δικαίου, που είναι πολύ ισχυρότερες και πιο αυστηρές σε θέματα αποικιοκρατίας. Άλλωστε η απόφαση του Ανβτάτου Δικαστηρίου της Βρετανίας που έκρινε τις Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο ως αποικίες, μας διευκολύνει αφάνταστα στην αμφισβήτηση οποιουδήποτε ψήγματος νομιμότητας των αποικιακών καταλοίπων της Βρετανίας στην Κύπρο.
γ) Ανεξάρτητα από την περίληψη του θέματος των Βάσεων στη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης, η απόφαση για διατήρηση των λεγόμενων κυρίαρχων Βρετανικών Βάσεων στην Κύπρο, προϋπήρξε κατά τη διάρκεια των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου. Όταν δηλαδή η Κύπρος τελούσε υπό τη διοίκηση των Βρετανών.
– Πολιτικά, πόσο εύκολο εγχείρημα είναι η διεκδίκηση να φύγουν οι Βρετανικές Βάσεις από την Κύπρο; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι θα υπάρξουν συνέπειες. Τι απαντάτε;
– Όλες τις τελευταίες δεκαετίες οι εκάστοτε κυβερνήσεις –με εξαίρεση, για να είμαι δίκαιος με την κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου– τήρησαν μια ανεξήγητη, αιδήμονα και άτολμη συμπεριφορά έναντι της Βρετανίας. Παρά το γεγονός ότι διαχρονικά οι Βρετανοί ακολούθησαν και απαράδεκτη στάση απέναντι στην Κύπρο και το Εθνικό μας θέμα. Παραβίασαν κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση τις συμβατικές τους υποχρεώσεις δυνάμει των Συνθηκών Εγγυήσεως και Συμμαχίας. Αρνήθηκαν να παρεμποδίσουν την τουρκική εισβολή του 1974. Αρνούνται συστηματικά να ενεργήσουν για την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρέλειψαν να λάβουν οποιοδήποτε μέτρο για την αποτροπή και ανατροπή της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους.
Ακόμα, δολίως, παραλείπουν να πληρώσο υν τις οικονομικές οφειλές προς την Κύπρο, από το 1965, συμποσούμενες σε εκατοντάδες εκατομμύρια λίρες.
Συνεπώς, ανεξάρτητα από το εύκολο ή δύσκολο του εγχειρήματος θα ήταν αδιανόητο, ιδιαίτερα μετά την απόφαση για τον Μαυρίκιο, να παραμένουμε αδρανείς. Διεκδικούμε το αυτονόητο. Την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και τον τερματισμό του αποικισμού, όπως χαρακτήρισε το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας τις βάσεις στην Κύπρο.
Πολιτικά και νομικά θα είναι τα μέτρα που θα λάβουμε, αφού προηγουμένως αποταθούμε στη Βρετανία για επίλυση του θέματος σε διμερές επίπεδο. Άρα δεν βλέπω συνέπειες. Αλλά ακόμα και αν θεωρηθεί ότι θα υπάρξουν κάποιες συνέπειες, δεν νομίζω ότι θα πρέπει να αποφύγουμε να αξιώσουμε την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και να συμφιλιωθούμε με τη συνέχιση του αποικισμού στην Κύπρο. Το παράδειγμα του Μαυρικίου δεν μας λέει τίποτα;
Δεν επιτρέπεται άλλη ολιγωρία
– Γιατί μέχρι τώρα δεν υπήρξε οποιαδήποτε ενέργεια από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας σε σχέση με την παρουσία των ΒΒ, δεδομένου και του γεγονότος ότι οι Βρετανοί δεν ανταποκρίνονται στις οικονομικές υποχρεώσεις, αλλά και δεδομένης της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βρετανίας ότι οι ΒΒ είναι αποικία;
– Κακώς δεν υπήρξε. Ήγειρα κατ’ επανάληψη το θέμα των οικονομικών υποχρεώσεων της Βρετανίας στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Υπήρξαν επανειλημμένα ψηφίσματα του Σώματος. Σωστά αναφέρεστε και στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βρετανίας που έκρινε τις Βάσεις ως αποικίες. Δεν επιτρέπεται άλλη ολιγωρία.
– Θα μπορούσε, με αφορμή την απόφαση αυτή, να υπάρξει κάποιοι πρωτοβουλία για πολιτική διευθέτηση του θέματος; Δηλαδή να βρεθεί κάποια πολιτική λύση;
– Δεν είμαι αντίθετος. Πρώτα θα πρέπει να υπάρξει η ολοκληρωμένη μελέτη της απόφασης από τη Νομική Υπηρεσία, πριν οποιεσδήποτε αποφάσεις. Ειρήσθω εν παρόδω, αρμόζει έπαινος στον Γενικό Εισαγγελέα και τους συνεργάτες του για τη συνεισφορά τους στη δικαστική διαδικασία της Χάγης. Σε πρώτο στάδιο συμφωνώ με προσπάθειες πολιτικής επίλυσης του ζητήματος. Για να είμαι πάντως ειλικρινής, ακούοντας τις πρώτες αντιδράσεις ήξεις – αφήξεις της Κυβέρνησης, δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος. Μάλλον βαθιά μελαγχολία προκαλούν.
Ισχυρό νομικό όπλο για την Κύπρο η απόφαση
Ηπερίπτωση του Μαυρικίου έχει πολλά κοινά νομικά σημεία με την περίπτωση της Κύπρου, δηλώνει ο γνωστός νομικός και μέλος της ομάδας η οποία είχε αγορεύσει ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τις Βρετανικές Βάσεις στη Δημοκρατία του Μαυρικίου, Πόλυς Πολυβίου. Αυτό το οποίο τονίζει είναι ότι η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης προσφέρει ένα ισχυρό νομικό όπλο για την Κύπρο, το οποίο έγκειται σε πολιτική απόφαση ως προ το κατά πόσον θα θελήσει να το χρησιμοποιήσει. Σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και να μπορούσε να υπάρξει ένας διακανονισμός για επιστροφή μέρους των Βρετανικών Βάσεων στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Μιλώντας στον «Φ» ο νομικός Πόλυς Πολυβίου ανέφερε ότι η απόφαση για την περίπτωση του Μαυρικίου έχει κοινά σημεία και παραλληλισμούς με την περίπτωση της Κύπρου, καθώς τα γεγονότα δεν διαφέρουν ουσιωδώς. «Δηλαδή και στις δύο περιπτώσεις, η ανεξαρτησία ήρθε μετά από την απόσχιση του εδάφους. Ουσιαστικά αποφασίστηκε η απόσχιση του εδάφους και στην περίπτωση του Μαυρικίου και της Κύπρου, πριν από την ανεξαρτησία. Όταν δηλαδή η Κύπρος και ο Μαυρίκιος ήταν αποικίες, επομένως δεν έγινε έγκυρη διεθνής συμφωνία μεταξύ δύο ανεξαρτήτων κρατών. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό», υπογραμμίζει ο κ. Πολυβίου.
Κληθείς να σχολιάσει το γεγονός ότι γίνεται από πολλούς αναφορά στο γεγονός ότι οι Βρετανικές Βάσεις είναι μέρος της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, ο Πόλυς Πολυβίου επισημαίνει ότι αυτό είναι ακόμα πιο ισχυρό στοιχείο για την περίπτωση της Κύπρου. «Αυτό δείχνει ότι ήταν προϋπόθεση της ανεξαρτησίας η παραχώρηση Βάσεων. Στην περίπτωση της Κύπρου, ουσιαστικά αυτό που μας είπαν ότι αυτή είναι η συμφωνία για την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και αυτό είναι το πλέον επιβαρυντικό στοιχείο για την περίπτωση της Κύπρου», σημείωσε.
Ως εκ τούτου, απαντώντας στο ερώτημα κατά πόσο θα μπορούσε να τεθεί θέμα Βάσεων και από την Κύπρο, απαντά κατηγορηματικά. «Βεβαίως θα μπορούσε να τεθεί. Τώρα αν πρέπει να τεθεί, δεν είμαι πολιτικός για να απαντήσω. Είμαι νομικός και λέω ότι αυτή η απόφαση έχει πολλά κοινά στοιχεία με την περίπτωση της Κύπρου από νομικής απόψεως. Το τι θα γίνει από πλευράς πολιτικής αξιοποίησης είναι άλλο θέμα. Σίγουρα η Κυβέρνηση έχει ένα σημαντικό όπλο. Και αυτό το ζήτημα το ήγειρα πολύ πιο πριν. Διότι και το Ανώτατο Αγγλικό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση ότι οι Βάσεις είναι αποικίες. Επομένως η περίπτωση της Κύπρου για μένα είναι πολύ πιο δυνατή από αυτήν του Μαυρικίου», ανέφερε ο κ. Πολυβίου.
Καμία σχέση Τουρκία – Ελλάδα
Απάντησε επίσης και για το θέμα που ηγέρθη από κάποιους ως προς το κατά πόσο περιπλέκεται το ζήτημα, λόγω της εμπλοκής και της Τουρκίας και της Ελλάδας, οι οποίες είχαν συνυπογράψει τη συνθήκη εγκαθίδρυσης. Ο κ. Πολυβίου αναφέρει ότι καμία σχέση δεν έχει αυτό, διότι οι άλλες χώρες δεν κράτησαν Βάσεις στην Κύπρο. «Η Βρετανία διατήρησε Βάσεις, οι οποίες είναι αποικίες. Το θέμα είναι η αποικιοκρατία. Η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη υπό την προϋπόθεση ότι θα δώσει δύο αποικίες στη Βρετανία, άρα το θέμα είναι άμεσα εφαρμόσιμο του Μαυρικίου», ανέφερε.
Ο κ. Πολυβίου, προχωρώντας τη σκέψη του παρακάτω, υπέδειξε πως συγκρίνοντας τα δεδομένα του 1960 με το σήμερα και τον τρόπο με το οποίο χρησιμοποιούνταν, διαπιστώνεται ότι σήμερα τα δεδομένα είναι πολύ διαφορετικά. «Επομένως ο χώρος που απαιτείται είναι πολύ λιγότερος από αυτόν του 1960. Τότε ήταν πολύ διαφορετικά τα δεδομένα. Επομένως, η θέση η δική μου είναι ότι μπορούμε με πολύ ευγενικό τρόπο να θέσουμε θέμα επιστροφής μέρους των Βάσεων. Μπορούν να διατηρήσουν τις εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν τους στρατιωτικούς τους σκοπούς. Δεν είμαι ενάντια των αγγλικών Βάσεων, όμως η συγκεκριμένη απόφαση μάς δίνει ένα επιπλέον νομικό όπλο, ένα χαρτί για χρησιμοποίηση», ανέφερε ο κ. Πολυβίου.
