Αν θέλουμε κάποια πράγματα στο Κυπριακό, δεν πρέπει να τα ζητούμε δημοσίως, τονίζει ο πρώην Γενικός Εισαγγελέας, Αλέκος Μαρκίδης, στέλνοντας το μήνυμα και στις δυο πλευρές. Όπως εξηγεί, οι δημόσιες παρεμβάσεις σημαίνουν έμμεσα κάποιες καινούργιες κόκκινες γραμμές. Παρασύρεται η κοινή γνώμη με αποτέλεσμα να μην μπορεί σε δυο μήνες να δεχτεί κάτι το διαφορετικό, και δημιουργούνται εμπόδια στην ομαλή ροή των διαπραγματεύσεων. 
 

Όσον αφορά στο θέμα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας θυμίζει πως είναι η δική μας πλευρά που ήταν επίμονη να φορτώσει το ομοσπονδιακό κράτος με όσες το δυνατόν περισσότερες εξουσίες, επιτροπές και πολυμελή όργανα, ενώ ο ίδιος δεν συμφωνούσε. Πιστεύει ότι η ώρα της κρίσεως δεν είναι μακριά στο Κυπριακό και τονίζει πως πρέπει να υποχρεωθεί η Τουρκία να δώσει μια σαφή απάντηση στα μεγάλα θέματα. Αποκλείει τη λύση δυο κρατών και θέτει ως εναλλακτικό σενάριο την προσπάθεια διατήρησης της κατάστασης που υπάρχει.

-Η επάνοδός σας στον Δημοκρατικό Συναγερμό είναι μια νέα προσέγγιση; 
-Τι σημαίνει επάνοδος; Με κάλεσαν να ενημερώσω τα στελέχη του Δημοκρατικού Συναγερμού σε σχέση με το τι σημαίνει η έννοια της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Σε αυτή την πρόσκληση ανταποκρίθηκα θετικά. Τίποτε πέραν αυτού.

-Ναι, αλλά ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ σας καλωσόρισε, είπε ότι παρευρεθήκατε στο πραγματικό πολιτικό σας σπίτι, μίλησε για μια σύναξη παλιών στελεχών. 
-Με πολλούς προσκεκλημένους που δεν ήταν καν του Δημοκρατικού Συναγερμού. Αυτό ήταν θέμα δικό τους, όχι δικό μου και ο καθένας είναι υπεύθυνος γι’ αυτά που λέει ο ίδιος. Είχα μιλήσει και σε άλλη συγκέντρωση του ΔΗΣΥ, στην οποία είχε έλθει καθυστερημένα κι ο Γλαύκος Κληρίδης, ήταν λίγο πριν τον θάνατό του.

-Οι σχέσεις σας με τον Γλαύκο Κληρίδη πώς ήταν; 
-Συμφωνούσαμε σε πάρα πολλά θέματα σε σχέση με τον χειρισμό του Κυπριακού. Υπήρξε κάποια περίοδος ψυχρότητας μετά τις προεδρικές εκλογές του 2003, αλλά έγιναν συναντήσεις μετά τις εκλογές σε πολύ καλό κλίμα.

-Έχετε πει mea culpa στον κόσμο του ΔΗΣΥ, διότι πολλοί θεωρούν ότι από εσάς οφείλεται το γεγονός ότι έχασε τις εκλογές ο Γλαύκος Κληρίδης; 
-Είναι λανθασμένη αυτή η εντύπωση. Ο Κληρίδης δεν έχασε εξαιτίας μου. Μιλούν τα ποσοστά. Ο ίδιος πήρε 38,5%, το οποίο ήταν ένα ισχυρό ποσοστό για έναν υποψήφιο που στηριζόταν μόνο από τον ΔΗΣΥ. Εγώ πήρα 6,5%, σύνολο 45%. Επειδή έβαλα εγώ υποψηφιότητα χάθηκε το 5%; Και πήγε πού;

-Χάθηκε η δυναμική. 
-Στην ουσία ήταν εκλογές ενός γύρου από τη στιγμή που όλα τα κόμματα εκτός ΔΗΣΥ συνετάχθησαν με τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Οι προβλέψεις έδειχναν από την αρχή την εκλογή του.

-Γιατί δεν καθίσατε να βρείτε μια κοινή γραμμή με τον Γλαύκο Κληρίδη; 
-Ο ίδιος με είχε πείσει να βάλω υποψηφιότητα και ήταν πολύ αργά να τραβήξω πίσω όταν άλλαξε άποψη και επέλεξε να διεκδικήσει τις εκλογές. Αν με υποστήριζε θα είχα καλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσω τον Τάσσο Παπαδόπουλο, διότι θα ψηφιζόμουν ευρύτερα από κόσμο που δεν ήταν διατεθειμένος να ψηφίσει ευθέως υποψήφιο του ΔΗΣΥ.

-Βλέπετε κοινά στοιχεία με τη σημερινή σχέση Αναστασιάδη – Αβέρωφ; 
-Δεν είμαι διατεθειμένος να σχολιάσω τη σχέση Αναστασιάδη – Αβέρωφ Νεοφύτου που εν πάση περιπτώσει δεν τη γνωρίζω. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου ήταν ο συντονιστής της προεκλογικής του Νίκου Αναστασιάδη στις τελευταίες προεδρικές εκλογές.

-Βέβαια υπήρξε μια διχογνωμία στο θέμα της χαλαρής ομοσπονδίας. 
-Μπορεί να υπάρχει ακόμα, αλλά όχι για τη λεγόμενη χαλαρή ομοσπονδία, διότι ο όρος χαλαρή έχει τραβηχτεί πίσω και από τον ίδιο τον Πρόεδρο, ο οποίος μίλησε για αποκεντρωμένη ομοσπονδία και ο ΔΗΣΥ είπε ότι την υποστηρίζει. Είναι μια ιδέα που έπρεπε από την αρχή να ακολουθηθεί στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων. Αν ζητούσε αποκεντρωμένη ομοσπονδία θέλοντας να διαγραφούν ορισμένες εξουσίες και όργανα από την κεντρική κυβέρνηση, εγώ θα ήμουν 100% σύμφωνος. Αυτή ήταν και η θέση του ΔΗΣΥ την ημέρα που μίλησα και τίποτα δεν αναφέρθηκε για τη λεγόμενη θετική ψήφο.

-Υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση στον κόσμο για τη θετική ψήφο και το βέτο. 
-Το βέτο προϋποθέτει λήψη νόμιμης απόφασης με βάση την εξουσία που δίνει ένα Σύνταγμα. Θετική ψήφος σημαίνει ότι έχω ένα πολυμελές όργανο και για να πάρω απόφαση χρειάζομαι και μια θετική ψήφο από την κάθε Κοινότητα. Η έλλειψη θετικής ψήφου σημαίνει ότι δεν λαμβάνεται απόφαση. Το να ληφθεί απόφαση και να μπλοκαριστεί με βέτο ο αντίκτυπος είναι πολύ διαφορετικό, δημιουργείται σύγκρουση κατά μέτωπο. Στην ουσία τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, που όποτε θέλουμε τα προβάλλουμε και άλλοτε τα παραβλέπουμε, μας ζητούν να τετραγωνίσουμε τον κύκλο. Δηλαδή, θέλουν αποτελεσματική συμμετοχή και των δυο Κοινοτήτων σε όλα τα όργανα της ομοσπονδίας που δεν σημαίνει αριθμητική ισότητα, εξ ου θα είναι 7 Ελληνοκύπριοι υπουργοί και 4 Τουρκοκύπριοι, αλλά εξυπακούει πολιτική ισότητα. Δεν έχει αμφισβητηθεί ότι το στάτους της μιας πολιτείας θα είναι ακριβώς το ίδιο με την άλλη. Θα έχουν ίσο αριθμό εξουσιών και η κάθε μια θα ασκεί στα εδαφικά της όρια. Η δυσκολία είναι στο κέντρο με την αποτελεσματική συμμετοχή, που σημαίνει ότι δεν θα κάνει η πλειοψηφία αυτό που θέλει. Το εκπληκτικό που δεν ήξερα ότι είχε συμβεί είναι ότι μας είπε ο Πρόεδρος στα πλαίσια μιας απάντησης στη δημοσιογραφική του διάσκεψη ότι μόνο 3 βέτο υπάρχουν για εξωτερική πολιτική, ασφάλεια και άμυνα. Πότε μπήκαν μέσα αυτά; Κανείς δεν ασχολήθηκε. Αυτό το επιβεβαίωσε κι ο Ακιντζί στη δική του δημοσιογραφική διάσκεψη. Δεν καταλαβαίνω τι γίνεται σε αυτό τον τόπο. Προκαλούμε τρικυμία για ένα «ιεραρχικά κατώτερο» θέμα και δεν προκαλούμε τρικυμία για το μεγάλο θέμα.

-Το θέμα των εξουσιών του κεντρικού κράτους θα μπορούσε εύκολα να λυθεί από τους δυο διαπραγματευτές; 
-Για πολλά χρόνια οι εξουσίες του κεντρικού κράτους ήταν 12. Κάπου λέχθηκε ότι έγιναν 15 επί Τάσσου Παπαδόπουλου. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών Χριστόφια – Ταλάτ αυξήθηκαν σε 19 και κατά τη διάρκεια των συνομιλιών Αναστασιάδη – Ακιντζί αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο, άλλος λέει 24 και άλλος 26. Το να μειωθούν είναι θέμα ενός απογεύματος. Αυτό το πράγμα δεν μπορεί να πάει σε μάκρος ούτε και να αποτελέσει εμπόδιο επίλυσης του Κυπριακού. 

-Γιατί τέθηκε τώρα; 
-Δεν είμαι σε θέση να το εξηγήσω, αλλά ο Πρόεδρος έδωσε γι’ αυτό δημοσιογραφική διάσκεψη, η οποία δεν έπεισε και πάρα πολλούς.

-Εσάς σας έπεισε;
– Δεν με έπεισε διότι με τον τρόπο που τα λέει και τις δηλώσεις που περιβάλλουν την όλη ιδέα δηλητηριάζεται η ατμόσφαιρα και δημιουργείται νέο χάσμα μεταξύ των δυο Κοινοτήτων στην Κύπρο. Αυτό είναι γεγονός και δίνεται η ευκαιρία σε Τουρκοκύπριους ηγέτες να λένε ότι οι Ελληνοκύπριοι θέλουν να τραβηχτούν πίσω και να μην αναγνωρίσουν την πολιτική ισότητα όπως την εξηγούν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Δίνουμε αφορμές. Αν θέλουμε κάποια πράγματα, δεν πρέπει να τα ζητούμε δημοσίως. Αυτό ισχύει και για τις δυο πλευρές. Το δημοσίως σημαίνει έμμεσα ότι βάζεις κάποιες καινούργιες κόκκινες γραμμές. Ότι παρασύρεις την κοινή γνώμη να μην μπορεί σε δυο μήνες να δεχτεί κάτι το διαφορετικό, και δημιουργείς εμπόδια στην ομαλή ροή των διαπραγματεύσεων. Αυτά θα έπρεπε να τα συζητήσουν οι δυο ηγέτες σε συναντήσεις τους και άτυπα για να δουν πού μπορούν να συμφωνήσουν. 
 
Χάσαμε το momentum που υπήρχε το 2015

-Ο Πρόεδρος με τη στάση του δείχνει να μη θέλει λύση; 
-Είμαστε στο σημείο που λέω επανειλημμένα ότι πρέπει να  τονιστεί ότι θέλουμε αυτό το πολιτικό σύστημα Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και για να πείσουμε ότι το θέλουμε πρέπει να το εξηγήσουμε στη δική μας κοινή γνώμη κατά τρόπο σφαιρικό και αντικειμενικά ορθό. Τι σημαίνουν οι συγκλίσεις που πετύχαμε μέχρι τώρα. Ορθή η πολιτική της Κυβέρνησης για 15 μήνες να τονίζει ότι θέλει να συνεχίσει από εκεί που σταματήσαμε στο Κραν Μοντανά. Με όσα όμως λέει τελευταίως, πώς θα συνεχιστεί από εκεί που σταμάτησε αφού θέλει να αλλάξει συγκλίσεις; 

-Μιλήσατε με Αναστασιάδη του είπατε την άποψή σας; 
-Όχι, δεν έτυχε.

-Γι’ αυτό τελευταίως κάνετε έντονες δημόσιες παρεμβάσεις και μέσω Facebook; 
-Ναι, είμαι πολίτης και εκφράζω μια γνώμη όπως εκατοντάδες άλλοι.

-Μέχρι πρότινος μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας. 
-Μέχρι το καλοκαίρι του 2016. Είχα τότε τη γνώμη ότι ο Πρόεδρος άλλαξε ρητορική. Θεωρώ ότι χάσαμε το momentum που υπήρχε το 2015 και δεν είναι ευθύνη μόνο του Προέδρου αλλά κι άλλων που είχαν άμεση ανάμιξη στις διαπραγματεύσεις, διότι υπήρξε ενασχόληση με λεπτομερειακά θέματα, τα οποία δεν ήταν αναγκαίο να συζητούνταν με τέτοιο τρόπο, διότι χανόταν χρόνος. Είναι η δική μας πλευρά που ήταν επίμονη να φορτώσει το ομοσπονδιακό κράτος με όσες το δυνατόν περισσότερες εξουσίες, επιτροπές και πολυμελή όργανα. Εγώ δεν συμφωνούσα.

Κάτι δεν πάει καλά με την αξιοπιστία μας

-Όπως και το ποια ήταν η αιτία που ναυάγησε το Κραν Μοντανά; 
-Δεν ήμουν παρών και κανένας από αυτούς που ήταν εκεί εκτός από τον διαπραγματευτή και τον νυν Υπουργό Εξωτερικών δεν ήταν στο δείπνο. Μόνο αυτοί οι τρεις ξέρουν τι έγινε, πώς εξελίχθηκε η κατάσταση και τι έκανε τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να φύγει και να πει καλή τύχη σε όλους. Η δική μας πλευρά απέδωσε το ναυάγιο στην τουρκική αδιαλλαξία, ότι δεν ήταν έτοιμη κ.λπ. Εγώ δεν λέω ότι το αφήγημα του κ. Αναστασιάδη δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Λέω ότι δεν έπεισε τη Γενική Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών, ούτε την Ευρωπαϊκή Ένωση, άρα κάτι δεν πάει καλά με την αξιοπιστία μας. 

-Θεωρείτε πως έπεισαν οι Τούρκοι; 
-Όχι, υπάρχει η έκθεση του Γενικού Γραμματέα που δεν καταμερίζει ευθύνη. Αλλά αφήνει να νοηθεί ότι το ναυάγιο οφείλεται στο ότι οι δυο ηγέτες της Κύπρου δεν είχαν τη βούληση να διανύσουν το τελευταίο μίλι και εκφράζει έπαινο για τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις για τη θετική τους στάση. Πώς πείθεις; Με το να βγάζεις ομιλίες στα Ηνωμένα Έθνη και να αποφεύγεις να αναφέρεις τη λύση που διαπραγματεύεσαι ή με το να παίζεις τη λύση που θέλεις στο διαπασών; 

Πού στηρίζεται η αισιοδοξία για κατάληξη σε όρους αναφοράς;

-Ο κίνδυνος, όπως πολλοί επισημαίνουν, είναι το θέμα με την UNFICYP. Όπως φαίνεται άρχισε να ετοιμάζεται ένα τέλος, άρα πώς θα διατηρηθεί η σημερινή κατάσταση; 
-Είναι δύσκολο, αλλά αν πρόκειται να υπάρξει ναυάγιο να γίνει πάνω σε θέμα που έχουμε 200% δίκαιο. Είναι αυτό που μας είπαν το 1993 ότι δεν μπορούσαμε να εισέλθουμε στην Ε.Ε. με άλυτο το Κυπριακό, αλλά δεν θα μας τιμωρούσαν, αν δεν φταίγαμε, που δεν λυόταν, γι’ αυτό στο τέλος μπήκε η Κυπριακή Δημοκρατία με όλη την εδαφική της επικράτεια. Πρέπει να υπάρξει κάτι παρόμοιο. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν θέματα που αφορούν πεδία που δεν γνωρίζουμε. 

-Βλέπετε να ξεκινούν συνομιλίες ακούγοντας και τους δυο ηγέτες; 
-Μας έχουν συγχύσει στο κατά πόσο υπάρχει πολιτική δυνατότητα να λεχθεί κάτι που θα κρίνει η κ. Τζέιν Χολ Λουτ ότι υπάρχει σύγκλιση μεταξύ των δυο πλευρών για να μπορεί να προχωρήσει. Αν απομονώσω τις δηλώσεις των 2 ηγετών, τις δηλώσεις Ακιντζί και Οζερσάι όπου υπάρχει διγλωσσία, τις δηλώσεις Αναστασιάδη και του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος δήλωσε αισιόδοξος ότι θα συμφωνηθούν όροι αναφοράς, διερωτώμαι πώς βγαίνουν όλα αυτά; Η αισιοδοξία βασίζεται σε κάτι που εμείς δεν ξέρουμε;

-Το ένστικτό σας τι λέει; 
-Νομίζω ότι θα συμφωνηθούν στο τέλος κάποιοι όροι αναφοράς για να ξεκινήσει μια νέα διαδικασία. Το χρονικό πλαίσιο θα τεθεί εκ των πραγμάτων, δεν πρόκειται να μπει κάτω από συγκεκριμένη ημερομηνία. Από τη στιγμή που θα οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία για διάσκεψη τύπου Κραν Μοντανά εκεί θα είναι το τέλος αυτής της νέας προσπάθειας. Ο Γενικός Γραμματέας είναι πιο δυναμικός από τον προηγούμενο, ο οποίος δεν έδειξε να είχε διάθεση να αναλάβει πρωτοβουλίες όσο αφορά στο Κυπριακό. Αυτός έβαλε το πλαίσιο Γκουτέρες το οποίο δέχτηκε ασμένως η δική μας πλευρά. Η Τζέιν Χολ Λουτ φαίνεται ότι είναι άνθρωπος που δεν σηκώνει παιχνίδια. Γι’ αυτό η ώρα της κρίσεως δεν είναι μακριά. 

Πρέπει να αναγκαστεί η Τουρκία να δώσει μια σαφή απάντηση

-Ξέρουμε για όλα αυτά που συζητούμε ποια είναι η θέση της Τουρκίας; 
-Για να το μάθουμε πρέπει να φτάσουμε σε ένα σημείο που θα απομένει η απάντηση της Τουρκίας πάνω στα μεγάλα θέματα που μας ενδιαφέρουν, ασφάλεια, εγγυήσεις και στρατεύματα. Αν αυτά δεν λυθούν ικανοποιητικά, δεν θα λυθεί και δεν πρέπει να λυθεί το Κυπριακό. Πρέπει να αναγκαστεί η Τουρκία να δώσει μια σαφή απάντηση. Όσο ασχολούμαστε με άλλα θέματα, η Τουρκία διαφεύγει. Τι έλεγε ο Τσαβούσογλου εκείνη τη νύχτα στο Κραν Μοντανά; Δεν ξέρω. Έπρεπε να έλθουν οι Πρωθυπουργοί για τα στρατεύματα, αλλά φαίνεται ότι εμείς είπαμε στον Τσίπρα να μην πάει. Έτσι διέφυγε η Τουρκία. Λέμε συνεχώς ότι η Τουρκία είναι αδιάλλακτη, η Διεθνής Κοινότητα έχει την έκθεση του Γενικού Γραμματέα που λέει ότι η στάση της ήταν εποικοδομητική. 

-Μια Τουρκία που έχει εισέλθει με το ερευνητικό πλοίο «Μπαρμπαρός» στο θαλασσοτεμάχιο 4 της κυπριακής ΑΟΖ, συνοδευόμενο από τουρκικά πολεμικά πλοία. 
-Μα και γι’ αυτό έγραψε ο Γενικός Γραμματέας στην έκθεσή του. Μας είπε ότι θα υπάρξει νέος πυρετός με τις απειλούμενες έρευνες για υδρογονάνθρακες. Υπάρχουν ευνοϊκές για μας δηλώσεις στο θέμα αυτό των Η.Π.Α. και της Ε.Ε., αφορούν την εξουσία να κάνουμε έρευνες και διατρήσεις, αλλά προσθέτουν ότι οτιδήποτε εκμεταλλεύσιμο βρεθεί θα πρέπει να τύχει εκμετάλλευσης προς όφελος και των δυο κοινοτήτων. Αν νομίζουμε ότι θα πολεμήσουν για μας είναι άλλη ιστορία, δεν πρόκειται να γίνει κάτι τέτοιο.

-Αν βρεθούν κοιτάσματα χωρίς λύση Κυπριακού θα είναι αιτία πολέμου; 
-Δεν νομίζω τα πράγματα να φθάσουν μέχρι εκεί. Πολλοί στηρίζονται στο Διεθνές Δίκαιο. Δεν διαφωνώ, γιατί είναι το κυριότερο όπλο μας. Χρειάζεται, όμως, προσγειωμένη αξιολόγηση του όπλου αυτού. Υπάρχει κατοχή για 44 χρόνια και κανείς δεν μιλά για κατοχή ούτε τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Το ερώτημα είναι μέχρι ποιου σημείου μπορεί το Διεθνές Δίκαιο να σε διασώσει; Αυτή τη στιγμή γίνεται μια διάτρηση από αμερικανικών συμφερόντων εταιρεία, η οποία συνήθως στηρίζεται διαχρονικά από την Κυβέρνηση των ΗΠΑ. Γίνεται η διάτρηση σε έναν χώρο που δεν τον διεκδικεί η Τουρκία ούτε για τον εαυτό της ούτε για τους Τουρκοκύπριους. Μας λέει ότι το τεμάχιο 10 ανήκει στους Μουσουλμάνους της Αιγύπτου! Είναι φανερό ότι δεν θα υπάρξει παρενόχληση εκείνης της διάτρησης. Μέχρι να γίνει εκμετάλλευση ποσότητας θα χρειαστούν 4-5 χρόνια. Τι θα γίνει αν κάνει διάτρηση η Τουρκία σε άλλο δικό μας οικόπεδο; Θα την καταγγείλουμε. Παρακάτω; 

-Τι θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει τώρα; 
-Πρέπει να δούμε αν μπορεί να λυθεί το Κυπριακό κατά τρόπο ανεκτό, αλλά να συνεπάγεται αποχώρηση της Τουρκίας από την Κύπρο. Δεν μπορώ να αλλάξω τη γεωγραφική θέση της Τουρκίας, ούτε μπορώ να αλλάξω τη δυναμική της γεωστρατηγικής της θέσης. Άλλο είναι, όμως, να έχει 40 χιλιάδες στρατεύματα κατοχής και άλλο να φύγουν, να πάνε έστω στην απέναντι ακτή.

-Ούτε 650 στρατιώτες όπως λέει η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας; 
-Και 950 Ελλαδίτες. Αυτό θα το κρίνει κανείς την τελευταία στιγμή, δεν πρέπει να ναυαγήσει γι’ αυτό μια συμφέρουσα λύση. Η προτεραιότητα πρέπει να είναι να φύγουν τα στρατεύματα κατοχής. Αν δεν το κατορθώσουμε, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε για λύση.

-Και τότε πάμε για δύο κράτη; 
-Όχι, δεν πάω για δύο κράτη, θα προσπαθήσω να διατηρήσω την κατάσταση που υπάρχει. Όλοι λένε ότι δεν θα διατηρηθεί, αλλά αν κάτι λήξει χωρίς να μπορεί κανένας να αποδώσει ευθύνες στη δική μας πλευρά, ίσως μπορεί να διατηρηθεί.