Σ. Στεφάνου: Ο Πρόεδρος άλλαξε πολιτική στο Κυπριακό

 

Προς ενίσχυση της θέσης αυτής σημειώνει και τις επισημάνεις που γίνονται από πλευράς Δημοκρατικού Συναγερμού για την κρισιμότητα των στιγμών στο Κυπριακό, αλλά και τα όσα ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αναφέρει περί εξάντλησης του χρόνου για λύση του Κυπριακού.

 

Ο Στέφανος Στεφάνου δηλώνει ότι το ΑΚΕΛ δεν κολλά ταμπέλες και δεν θεωρεί τον Νίκο Αναστασιάδη «απορριπτικό». Ωστόσο, σημειώνει ότι είναι πεποίθηση του ΑΚΕΛ ότι αυτά που κάνει ο Πρόεδρος όχι μόνο αποπροσανατολίζουν από το στόχο της λύσης δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας, αλλά την ίδια ώρα συγκρούονται με τις προϋποθέσεις που έθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

 

Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΑΚΕΛ αναφέρεται στο θέμα των ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων, δηλώνοντας πως αυτός που έχει ανοίξει το συγκεκριμένο κεφάλαιο δεν είναι το ΑΚΕΛ, αλλά ο Νίκος Αναστασιάδης. Τονίζει πως το όλο ζήτημα εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να υπάρξει καθότι υπάρχει τουλάχιστον ένα μέλος του Συμβούλιο Ασφαλείας που θα θέσει βέτο σε ΝΑΤΟϊκές εγγυήσεις. Σε σχέση με την ιδέα της αποκέντρωσης, δηλώνει ότι αυτή τέθηκε σε λάθος χρόνο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

 

Πού οφείλεται το μπαράζ επικριτικών επιθέσεων στον Πρόεδρο Αναστασιάδη σε σχέση με το Κυπριακό; Ο κόσμος θυμάται τη στήριξη του ΑΚΕΛ στους χειρισμούς του Προέδρου. Τι άλλαξε τώρα;
Να μου επιτρέψετε πρώτα δύο σχόλια. Το ΑΚΕΛ δεν έχει προβεί σε κανένα μπαράζ επιθέσεων στον Πρόεδρο. Το ΑΚΕΛ ασκεί κριτική στον Πρόεδρο για την αντιφατική πολιτική που ακολουθεί, η οποία –κατά την άποψή μας- δεν αξιοποιεί τις όποιες προοπτικές υπάρχουν για επίτευξη λύσης και την ίδια ώρα, προκαλεί ζημιά στην αξιοπιστία της ελληνοκυπριακής πλευράς και εν γένει της Κυπριακής Δημοκρατίας.

 

Το δεύτερο που θέλω να σχολιάσω είναι ότι αυτό που το ΑΚΕΛ στήριζε είναι τη διαπραγματευτική διαδικασία. Εκεί που, κατά την άποψή μας, οι χειρισμοί ήταν ορθοί τούς στήριζε, εκεί που ήταν λανθασμένοι τούς επέκρινε. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα και για το ένα και για το άλλο. Με ρωτάτε τι άλλαξε. Αυτό που άλλαξε είναι η πολιτική του Προέδρου της Δημοκρατίας και μάλιστα σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο του Κυπριακού.

 

Είναι για αυτό που είμαστε και πιο έντονοι. Την κρισιμότητα της περιόδου δεν την επισημαίνουμε μόνο εμείς. Ακόμα και το κυβερνών κόμμα κάνει σχετικές επισημάνσεις. Και ο ΓΓ του ΟΗΕ επισημαίνει ότι ο χρόνος για τη λύση του Κυπριακού εξαντλείται και γι’ αυτό ζητά ό,τι γίνει να γίνει με την αίσθηση του επείγοντος.

 

Θεωρείτε ότι ο Νίκος Αναστασιάδης έγινε Τάσσος Παπαδόπουλος στο Κυπριακό;
Δεν προβαίνουμε σε τέτοιες συγκρίσεις τις οποίες θεωρούμε αντιπαραγωγικές και αποπροσανατολιστικές. Αν αρχίσουμε τις συγκρίσεις, θα χαθούμε στις σοφιστείες, στις αμφισημίες και τις πολιτικές αλχημείες. Η πολιτική του καθενός δεν κρίνεται από το πώς την ονομάζει ο καθένας ή με ποιου την πολιτική τη συγκρίνει. Κρίνεται πρωτίστως από τα αποτελέσματά της στη βάση των επιδιωκόμενων στόχων.

 

Απ’ εδώ θα κριθεί κι ο Πρόεδρος. Θα κριθεί ανάλογα αν πετύχει λύση που θα απελευθερώνει και θα επανενώνει ή, έστω, αν προσπάθησε προς αυτή την κατεύθυνση. Θα κριθεί αν έμεινε συνεπής στη συμφωνημένη βάση λύσης ή αν λοξοδρόμησε προς άλλες λύσεις. Θα κριθεί αν αυτός εξάντλησε όλα τα διαθέσιμα περιθώρια που είχε στα χέρια του κι αν τελικά η μη επίτευξη του στόχου δεν οφείλεται σ’ αυτόν ή και σε αυτόν.

Ο ίδιος ο Πρόεδρος φροντίζει να υπενθυμίζει ότι ήταν αυτός που ηγήθηκε της εκστρατείας του «ΝΑΙ» το 2004. Πώς τον κατηγορείτε σήμερα ως απορριπτικό;
Δεν κατηγορούμε τον Πρόεδρο ως «απορριπτικό». Εμείς, δεν χρησιμοποιούμε επίθετα ούτε και κολλούμε στον καθέναν ταμπέλες. Μακριά από εμάς τέτοιες προσεγγίσεις. Εμείς κρίνουμε την κάθε πολιτική βάσει του αν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της επιδιωκόμενης λύσης. Είναι πεποίθησή μας ότι αυτά που κάνει ο Πρόεδρος όχι μόνο αποπροσανατολίζουν από τον στόχο της λύσης δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας, αλλά την ίδια ώρα συγκρούονται με τις προϋποθέσεις που έθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

 

Δεν θα πάω πίσω σε βάθος χρόνου για να τεκμηριώσω αυτά που υποστηρίζω. Θα σταθώ μόνο στις δύο τελευταίες συζητήσεις που ο Πρόεδρος άνοιξε με δηλώσεις και ενέργειές του. Το θέμα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας και το θέμα των ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων. Το πρώτο θέμα δεν περιλαμβάνεται στο Πλαίσιο Γκουτέρες, το οποίο ο ΓΓ του ΟΗΕ λέει –και ο Πρόεδρος έχει συμφωνήσει- ότι αποτελεί τη βάση διαπραγμάτευσης. Το δεύτερο, ανατρέπει τη λογική που θέτει ο ΓΓ για κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων. Σ’ αυτό θα πρέπει να επιμένει ο Πρόεδρος και όχι να ανοίγει θέμα ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων που κανείς προηγουμένως δεν το έθεσε, ούτε καν στον ουσιώδη χρόνο που συζητούνταν η ασφάλεια και οι εγγυήσεις στο Κραν Μοντανά.

Πολλοί εξακολουθούν να βλέπουν συμπόρευσή σας με τη γραμμή Αβέρωφ Νεοφύτου στο Κυπριακό. Πού διαφωνείτε με τον ΔΗΣΥ και πού με τον Πρόεδρο στο Κυπριακό ή δεν βρίσκετε διαφορά;
Νομίζω ότι ο όρος «συμπόρευση» μπορεί να είναι παραπλανητικός στην αντίληψη του κόσμου. Θα εξηγήσω τι εννοώ. Το ΑΚΕΛ έχει μια συγκεκριμένη αντίληψη, μια συγκεκριμένη φιλοσοφία για το Κυπριακό και την επίλυσή του. Στη βάση αυτής της φιλοσοφίας διαμορφώνει την πολιτική του και καθορίζει τη στάση του έναντι των εξελίξεων και έναντι των πολιτικών που ακολουθούνται.

 

Το ΑΚΕΛ δεν διαμορφώνει την πολιτική του στη βάση των όποιων πολιτικών ή κομματικών σκοπιμοτήτων. Για εμάς δεν είναι κριτήριο ποιανών οι θέσεις συμπίπτουν με τις δικές μας ούτε και νιώθουμε την ανάγκη να δικαιολογήσουμε γιατί οι θέσεις μας συμπίπτουν ή συγκλίνουν με κάποιους άλλους. Κατά την προεδρία Αναστασιάδη υπήρχαν περίοδοι που συμφωνούσαν όλοι με τον Πρόεδρο και εμείς ήμασταν μόνοι μας. Όπως έγινε για παράδειγμα τον πρώτο χρόνο της προεδρίας Αναστασιάδη ή αμέσως μετά το Κραν Μοντανά και την ανάγνωση που όλοι οι υπόλοιποι έκαναν για την κατάληξή του. Όλοι οι υπόλοιποι δεν νιώθουν την ανάγκη να εξηγήσουν γιατί οι θέσεις τους συγκλίνουν με άλλους, γιατί πρέπει εμείς να δίνουμε τέτοια εξήγηση; Ας κρίνεται ο καθένας από τη σταθερότητά του και τη συνέπειά του στις αρχές, στα ψηφίσματα και στα συμφωνηθέντα.

Το θέμα των ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων πώς προέκυψε και γιατί έχει αναδειχθεί σε τέτοιο βαθμό από το ΑΚΕΛ;
Προέκυψε όπως προέκυψε το θέμα –και η συζήτηση- με τη λύση συνομοσπονδίας και δύο κρατών. Όλοι ρωτούσαν πώς προέκυψε η δημόσια συζήτηση για αυτές τις λύσεις και τελικά αποκαλύφθηκε ότι ο Πρόεδρος –κατά παραδοχή στενών συνεργατών του- έκανε βολιδοσκοπήσεις και συζητήσεις για τέτοιου είδους λύσεις. Εκεί που υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά. Έτσι και τώρα. Δεν είναι εμείς που ανοίξαμε το θέμα, ούτε είμαστε εμείς που το αναδείξαμε. Απευθυνθείτε στον Πρόεδρο που έκανε σχετικές δηλώσεις, ο οποίος όταν ρωτήθηκε αντί να κλείσει το θέμα, το άνοιξε εντελώς.

Ο γγ του ΑΚΕΛ έχει αναφέρει σε ενημερωτική συγκέντρωση για το Κυπριακό ότι έγινε και «κρούση» από τον υπουργό Εξωτερικών σε στέλεχος του κόμματος για το συγκεκριμένο θέμα. Γιατί δεν κάνατε αναφορά τη δεδομένη στιγμή; Γιατί τώρα η αντίδρασή σας;
Η ερώτησή σας απαντά και στο ποιος άνοιξε το θέμα. Αν θέλαμε να το ανοίξουμε, θα το κάναμε θέμα από τότε. Δεν το ανοίξαμε. Η κυβερνητική πλευρά άνοιξε το θέμα και έκανε και σχετικές βολιδοσκοπήσεις, όπως έκανε και με τη λύση συνομοσπονδίας και δύο κρατών. Αντιδράσαμε  όταν αυτό έγινε θέμα και καταθέσαμε την άποψή μας με επιχειρήματα.

Τι σας ενοχλεί, εάν αλλάξει το υφιστάμενο σύστημα εγγυήσεων και πάψει η Τουρκία να έχει επεμβατικά δικαιώματα, να συζητηθεί και το ενδεχόμενο ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων;
Η θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι ότι πρέπει να τερματιστεί το αναχρονιστικό σύστημα εγγυήσεων. Αυτή ήταν και η θέση του κ. Αναστασιάδη. Να υποθέσω ότι έχει αλλάξει αυτή η θέση; Αν δεν άλλαξε τη θέση του ο Πρόεδρος, σημαίνει ότι φάσκει και αντιφάσκει. Από τη μια ζητά κατάργηση των εγγυήσεων και από την άλλη θέλει να αντικαταστήσει τις τουρκικές εγγυήσεις με ΝΑΤΟϊκές. Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος αφήνει ανοικτό το θέμα των ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων, αυτό υποσκάπτει τη θέση της πλευράς μας για κατάργηση των εγγυήσεων. Επιπρόσθετα, η θέση του Προέδρου για τις ΝΑΤΟϊκές εγγυήσεις συγκρούεται με τη θέση του ΓΓ του ΟΗΕ για κατάργηση των εγγυήσεων και αντικατάστασή τους μ’ ένα μηχανισμό εφαρμογής της λύσης στον οποίο οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν θα έχουν κανέναν ουσιαστικό ρόλο.

 

Κάποιοι μάς ρωτούν: Κατανοητό ότι κανείς δεν έθεσε τέτοιο θέμα, αλλά πέστε ότι συμφωνήθηκαν όλα και απέμεινε το θέμα των εγγυήσεων και ότι η Τουρκία είναι σύμφωνη να αντικαταστήσει τις εγγυήσεις της με τις εγγυήσεις του ΝΑΤΟ. Θα το απορρίπτατε; Απαντώ και σε αυτό το εντελώς θεωρητικό ερώτημα: Λύση με ΝΑΤΟϊκές εγγυήσεις δεν θα εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας, αφού έχει τουλάχιστον μια χώρα που θα ασκήσει βέτο. Επομένως, ούτε και θεωρητικά δεν μπορεί να τεθεί τέτοιο θέμα. Ας μείνουμε, λοιπόν, συνεπείς σ’ αυτό που έχουμε ομόφωνα συμφωνήσει στο Εθνικό Συμβούλιο για κατάργηση των εγγυήσεων και για λύση που να προνοεί για αποστρατιωτικοποίηση της ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας.

Επιμένετε συνεχώς στις αναφορές ότι ο Πρόεδρος επεξεργάζεται λύση δύο κρατών. Μπορείτε να δώσετε συγκεκριμένα στοιχεία που να το υποστηρίζουν αυτό; 
Δεν είπαμε ότι ο Πρόεδρος επεξεργάζεται λύση δύο κρατών. Είπαμε ότι ο Πρόεδρος βολιδοσκοπεί και συζητά για λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδίας. Δεν χρειάζεται να δώσουμε στοιχεία. Οι δηλώσεις του Προέδρου και στενών του συνεργατών το έχουν επιβεβαιώσει. Επαναλαμβάνω με κίνδυνο να γίνω κουραστικός. Δεν είναι τυχαίο γιατί έγινε τόση συζήτηση για αλλαγή της βάσης λύσης. Ο Πρόεδρος έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης, κι αυτό την ώρα μάλιστα που ο ίδιος εγκαλούσε την Τουρκία γιατί κάνει αναφορά σε λύσεις πέραν της ομοσπονδίας.

Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η αλλαγή που καταλογίζετε στη στάση του Προέδρου Αναστασιάδη; Ο γγ του κόμματος άφησε να νοηθεί ότι έχει επηρεαστεί από «τρίτους», δείχνοντας τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ. Πώς προέκυψε αυτό; Έχετε κάποιες πληροφορίες;
Πού οφείλεται η αλλαγή της στάσης του Προέδρου δεν γνωρίζουμε παρότι έχουμε τις υποψίες μας και κάποιες σχετικές πληροφορίες. Αυτό, όμως, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Πρόεδρος όντως φαίνεται να έχει αλλάξει στάση κι αυτό οδηγεί σε καταβαράθρωση της προοπτικής της λύσης.

Ασκήσατε έντονη κριτική στον Πρόεδρο για το θέμα της αποκέντρωσης εξουσιών. Γιατί θεωρείτε κακό έναν προβληματισμό, εάν αυτός θα εξυπηρετεί τη λειτουργικότητα, όπως εξήγησε ο Πρόεδρος, του κράτους που θα προκύψει από τη λύση;
Ο προβληματισμός θα έπρεπε να γίνει την κατάλληλη ώρα. Αποτελεί αξίωμα στην πολιτική ότι η ορθότητα ή μη μιας ενέργειας κρίνεται και από τη χρονική συγκυρία που αυτή γίνεται. Ο παράγοντας του χρόνου είναι τεράστιας σημασίας στην πολιτική. Ο Πρόεδρος διάλεξε λάθος χρόνο να ανοίξει θέμα αποκεντρωμένης ομοσπονδίας. Αν είχε τέτοια άποψη, έπρεπε αυτό να το είχε κάνει από την αρχή της διαπραγμάτευσης. Δεν το έκανε και προχώρησε στην αύξηση των αρμοδιοτήτων, καθώς και του αριθμού των οργάνων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

 

Ο Πρόεδρος δεν έθεσε τέτοιο θέμα ούτε και κατά τη δεκαπεντάμηνη περίοδο περισυλλογής. Όλο αυτό το διάστημα υπογράμμιζε τη σημασία που έχει να συνεργαστεί η Τουρκία στα θέματα εγγυήσεων και ασφάλειας. Ποτέ δεν δήλωσε κάτι για τη λειτουργικότητα της λύσης. Δύο μέρες πριν τη δημοσιοποίηση της Έκθεσης του ΓΓ του ΟΗΕ αποφάσισε να καταθέσει έναν προβληματισμό στο Εθνικό Συμβούλιο. Κι όταν ζητήθηκε από τα κόμματα να αναλύσει την πρότασή του, αυτός είπε ότι το περιεχόμενό της θα το καθορίσουν εμπειρογνώμονες, χωρίς μάλιστα ποτέ να ξεκαθαρίσει αν συζητά για τις αρμοδιότητες ή για τα όργανα και τους θεσμούς.

 

Συγχυσμένα πράγματα. Δηλαδή, ο Πρόεδρος άνοιξε ένα θέμα που ο ΓΓ του ΟΗΕ το θεωρεί –και ορθά το θεωρεί- ουσιαστικά συμφωνημένο και δεν ξέρει τι περιεχόμενο έχει. Αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα. Είναι ένδειξη τουλάχιστον προχειρότητας και σε κρίσιμες περιόδους, όπως είναι αυτή που διερχόμαστε, η προχειρότητα είναι επικίνδυνη και στοιχίζει ακριβά.

Επιμένετε ότι αυτή η ιδέα έχει τεθεί και επίσημα από τον Πρόεδρο στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων; 
Δεν είπαμε πως η ιδέα για αποκεντρωμένη ομοσπονδία τέθηκε επίσημα στις διαπραγματεύσεις. Τουναντίον, εμείς είπαμε ότι ο Πρόεδρος ποτέ προηγουμένως δεν έθεσε τέτοιο θέμα. Αυτό για το οποίο τον επικρίναμε είναι ότι πρώτα έθεσε το θέμα στη συνάντησή του με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας και ακολούθως στις πολιτικές δυνάμεις. Δεν θεώρησε ορθό έστω να μοιραστεί τις όποιες σκέψεις είχε για την αποκεντρωμένη ομοσπονδία με την πολιτική ηγεσία του τόπου και τα συζήτησε πρώτα με την Τουρκία. Προφανώς είναι για αυτή τη συλλογικότητα που προεκλογικά μιλούσε ο Πρόεδρος.

Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι υπάρχουν δυσκολίες για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Η Τουρκία δηλώνει κατ’ επανάληψη τη θέση της για τις εγγυήσεις. Πώς μπορούν να δημιουργηθούν ξανά οι προϋποθέσεις για μια νέα διαδικασία;
Αυτό είναι το πραγματικό διακύβευμα της συγκεκριμένης περιόδου. Να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Σ’ αυτές έπρεπε ο Πρόεδρος να επικεντρωθεί και όχι να ανοίγει θέματα που αποπροσανατολίζουν από την προσπάθεια να πεισθεί ο ΓΓ του ΟΗΕ για να αποφασίσει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Πολύ περισσότερο που μέχρι τώρα ο κ. Γκουτέρες δεν έχει πεισθεί, γι’ αυτό και παραχώρησε ακόμα λίγο χρόνο στις δύο πλευρές.

 

Πώς θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για συνέχιση της διαπραγμάτευσης; Συμφωνώντας επί των όρων αναφοράς. Αυτό είναι το καθήκον που ανέθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ στις δύο πλευρές. Με τους όρους αναφοράς ο κ. Γκουτέρες θέλει να ξεκαθαρίσουν τις προθέσεις τους οι δύο πλευρές σχετικά με τις προϋποθέσεις που έχει θέσει για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Ο χρόνος δε που έχει διαθέσει ο ΓΓ για να γίνει τούτο είναι μέχρι τα Χριστούγεννα. Επομένως, το θέμα επείγει και οι δύο ηγέτες πρέπει να βιαστούν.

Πολεμική ρητορική από την Άγκυρα και τους Τουρκοκυπρίους και για το ενεργειακό πρόγραμμα. Αλλάζουν οι ισορροπίες, όπως αναφέρθηκε και στην ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ, από τη γεώτρηση της ExxonMobil; Εκτιμάτε ότι θα υπάρξει αντίδραση από πλευράς Τουρκίας;
Αν εννοείτε αντίδραση στο σημείο που κάνει τη γεώτρηση η ExxonMobil, εκτιμώ ότι δεν θα κάνει τίποτα η Τουρκία. Δεν θα κάνει τίποτα γιατί η Τουρκία δεν διεκδικεί το συγκεκριμένο τεμάχιο. Αντίδραση, όμως, γενικά η Τουρκία ήδη κάνει. Και η προσπάθειά της είναι να προκαλέσει γκριζάρισμα περιοχών της κυπριακής ΑΟΖ.

 

Σ’ αυτό θα ήθελα να προσθέσω την ανησυχία που διατυπώνει ο ΓΓ του ΟΗΕ στην τελευταία του Έκθεση ότι οι γεωτρήσεις μπορεί να προκαλέσουν ένταση η οποία τελικά θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις συνθήκες και τις προοπτικές για λύση. Είναι κυριαρχικό δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να προβαίνει σε ενεργειακούς σχεδιασμούς και να τους υλοποιεί. Δεν μπορεί να είναι όμηρος της Τουρκίας. Από την άλλη, όμως, πρέπει να είναι ξεκάθαρο στο μυαλό μας ότι χωρίς λύση θα βρίσκουμε συνεχώς την Τουρκία μπροστά μας η οποία θα προκαλεί προβλήματα και εντάσεις.

 

Είναι γι’ αυτό που επιβάλλεται να προσπαθήσουμε να λύσουμε το Κυπριακό, γεγονός που θα επιτρέψει την απρόσκοπτη συνέχιση του όποιου ενεργειακού σχεδιασμού και θα ανοίξει νέες προοπτικές και δυνατότητες. Πέρα από το γεγονός ότι η συνέπειά μας στη λύση θα αναβαθμίσει την αξιοπιστία μας διεθνώς, και αυτό με τη σειρά του θα ενισχύσει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και τη διεθνή υποστήριξη που μπορεί να έχουμε.