κΈνα τρίτο ναυάγιο για το Κυπριακό στο πλαίσιο διεθνούς διάσκεψης και στην παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ, θα είναι ενδεχομένως η ταφόπλακα του Κυπριακού, προειδοποιεί ο πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών Γιώργος Λιλλήκας. Για αυτό, όπως αναφέρει, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε συνεννόηση και με την ελληνική κυβέρνηση, δεν θα πρέπει να βιαστεί και να επιμένει στη θέση ότι θα πρέπει να υπάρξει κατάλληλη προετοιμασία.

Ο πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών αναφέρεται και στο γενικότερο πολιτικό παιχνίδι που διαδραματίζεται στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, εκτιμώντας ότι κάτω από την πίεση των εξελίξεων και σε σχέση με το θέμα της ενέργειας, η Τουρκία θα γίνεται όλο και πιο επιθετική στην πορεία, ανάλογα πάντα με το ποιον έχει απέναντί της.

Ο Γιώργος Λιλλήκας αναφέρεται και στις εξελίξεις σε σχέση με τα θέματα της Παιδείας, καταθέτοντας τις δικές του προτάσεις για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος στην Κύπρο. 

Αποκαλύπτει, επίσης, τις διεργασίες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής με άλλες πολιτικές δυνάμεις και το πλαίσιο συνεργασίας που έχει τροχοδρομηθεί για τις ευρωεκλογές.

– Οι εξελίξεις στο Κυπριακό έχουν ήδη ξεκινήσει. Ποια η εκτίμησή σας για τη συνέχεια;

– Καταρχήν ήταν πάγια θέση μου, πριν από τη διάσκεψη της Γενεύης και συγκεκριμένα από τον Σεπτέμβριο του 2016 όταν είχα καταθέσει έγγραφο στο Εθνικό Συμβούλιο, ότι μία διάσκεψη για να συγκληθεί πρέπει να γίνει κατάλληλη προετοιμασία και να διαπιστωθεί εκ των προτέρων ότι υπάρχει πραγματικά κοινό έδαφος για να έχει επιτυχία. Δυστυχώς, τότε δεν εισακούστηκα. Μετά την εμπειρία των δύο διασκέψεων της Γενεύης και του Κραν Μοντάνα θεωρώ ότι μια νέα διάσκεψη χωρίς να έχουμε δημιουργήσει μέσω παρασκηνιακών διαβουλεύσεων, βάσιμες και ρεαλιστικές προϋποθέσεις για μία συμφωνία λύσης του Κυπριακού, θα οδηγηθεί αναπόφευκτα σε ένα τρίτο ναυάγιο που θα είναι και ταφόπλακα του Κυπριακού. Άρα η εκτίμησή μου είναι ότι δεν πρέπει να βιαστεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας -και δεν δείχνει να βιάζεται, όπως και η ελληνική κυβέρνηση- και θα πρέπει να επιμένει σταθερά στη θέση της κατάλληλης προετοιμασίας για τη διαπίστωση συγκλίσεων και κοινού εδάφους προτού συγκληθεί μια νέα διάσκεψη.

– Λευκωσία και Αθήνα, όμως, δήλωσαν παράλληλα την ετοιμότητά τους για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με αφετηρία το πλαίσιο Γκουτέρες…

– Έχω τη διαφωνία μου ως προς το κατά πόσο το πλαίσιο Γκουτέρες είναι ένα πλαίσιο το οποίο θα οδηγήσει σε μία λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, διότι αν δεν είναι λειτουργική δεν θα είναι και βιώσιμη. Θεωρώ ότι με τις δικές μας  υποχωρήσεις που έχουν γίνει στις εσωτερικές πτυχές, μια κατάληξη σε συμφωνία, θα οδηγήσει σε ένα κράτος που θα είναι σε συνεχή παραλυσία και κατά συνέπεια στην ομηρία της Τουρκίας. Διότι ένα κράτος που δεν μπορεί να λειτουργεί και έχοντας υπόψη τις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας, η παράλυσή του θα οδηγήσει στον πολιτικό έλεγχο από την Τουρκία. Ας μην ξεχνούμε ότι η Ζυρίχη κατέρρευσε ουσιαστικά δυόμισι χρόνια μετά την εφαρμογή της. Και τότε οι Τουρκοκύπριοι είχαν μόνο τρία «βέτο». Σε αυτές τις συγκλίσεις που υπάρχουν σήμερα είναι άπειρα τα «βέτο» και όχι μόνο σε επίπεδο Υπουργικού Συμβουλίου, αλλά σε όλους τους ανεξάρτητους θεσμούς και Αρχές του κράτους. Άρα, δεν έχω αμφιβολία ότι πάμε να δημιουργήσουμε ένα συνταγματικό τερατούργημα που δεν θα λειτουργεί. Από την άλλη, θα πρέπει να σκεφτούμε ρεαλιστικά το τι συμβαίνει γύρω μας. Είμαστε σε μια μεταβατική περίοδο. Θα υπάρξουν μεγάλες γεωπολιτικές ανακατατάξεις και αλλαγές στο ισοζύγιο της περιοχής μας. Δεν είναι τυχαία η αντιπαράθεση Ρωσίας- ΗΠΑ. Αλλάζει το ισοζύγιο, αλλάζουν οι παίχτες καθώς αναδύονται νέοι. 

– Αυτό τι αντίκτυπο έχει στο Κυπριακό;

– Θεωρώ ότι επανάληψη των συνομιλιών σήμερα, συναινεί με δύο στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θα μπορούν να ασκήσουν καμία επιρροή πάνω στην Τουρκία. Ούτε καν φιλική συμβουλή δεν θα μπορούν να δώσουν επειδή οι σχέσεις τους είναι κάκιστες. Ταυτόχρονα, επειδή είμαστε σε μεταβατική περίοδο, κανένας δεν μπορεί να εκτιμήσει και να προβλέψει πού θα καταλήξουν τελικά οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Για πρώτη φορά διαβάζουμε μελέτες από σοβαρές δεξαμενές σκέψεις της Αμερικής που διασυνδέονται με τα κέντρα λήψης αποφάσεων, που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια. Γίνονται μάλιστα προτάσεις για έξοδο της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ. Βλέπουμε ψηφίσματα του Κογκρέσου με τα οποία μπλοκάρεται η πώληση των F35. Άρα, η Τουρκία σε αυτή την αβεβαιότητα και σε αυτή τη σύγκρουση, θα έχει οποιαδήποτε ευαισθησία για τα συμφέροντα ή τις απόψεις της Αμερικής για το Κυπριακό; Σίγουρα όχι. Δεύτερο, το να βιαστούμε εμείς σε μία λύση σήμερα, δεν θα ήταν ίσως κάπως βεβιασμένη ενέργεια εκ μέρους μας; Δεν θα ήταν ίσως καλά σε αυτή τη φάση να περιμένουμε για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα να δούμε πού θα καταλήξει αυτή η ιστορία με τη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας; Διότι εάν οδηγηθούν σε πλήρη ρήξη, τότε η Τουρκία θα αποδυναμωθεί αφάνταστα. Ποιος κρατά την Τουρκία εδώ και 44 χρόνια χωρίς κυρώσεις και μέτρα για την κατοχή; Η στήριξη της Αμερικής. Εάν η Αμερική εγκαταλείψει την Τουρκία, η θέση της θα αποδυναμωθεί αφάνταστα.

– Κάποιοι συνδέουν όλο αυτό το σκηνικό και με το φυσικό αέριο στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Θεωρείτε ότι όντως υπάρχει σύνδεση;

– Υπάρχει σύνδεση και για αυτό είπα ότι θα δούμε αλλαγές στο ισοζύγιο δυνάμεων. Ένας από τους παράγοντες που θα αλλάξουν το ισοζύγιο δυνάμεων στην περιοχή είναι το φυσικό αέριο. Η Τουρκία το αντιλαμβάνεται αυτό. Επειδή τα ζητήματα ενέργειας είναι κρίσιμα για κάθε κράτος, θέλει να γίνει παίχτης στον ενεργειακό τομέα ως διακομιστής. Κάτι το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει πετύχει. Από τη στιγμή που διαπιστώνει ότι η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Κύπρος και ενδεχόμενα στο μέλλον η Ελλάδα αλλά και μελλοντικά η Συρία και ο Λίβανος προχωρούν σε αυτό τον τομέα, αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα τρέχουν χωρίς τη δική της παρουσία. Δεδομένου ότι εκεί που η Τουρκία είχε ως στρατηγικό στόχο να καταστεί ηγέτιδα χώρα της περιοχής και να έχει τη Μέση Ανατολή κάτω από τη δική της επιρροή, ξαφνικά μένει εκτός παιχνιδιού η ίδια. Για αυτό θα γίνει πιο επιθετική. Η Τουρκία δεν έμαθε να λύνει τα προβλήματά της με διάλογο. Το είδαμε σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Θα προσπαθήσει να κάνει μία επίδειξη δύναμης, εκεί πού μπορεί βέβαια. Δεν θα το κάνει απέναντι στο Ισραήλ. Το έκανε απέναντι στο πλοίο της ENI, αλλά δεν μπόρεσε να το κάνει απέναντι στο πλοίο της TOTAL και δεν θα μπορέσει να το κάνει απέναντι στο πλοίο της Exxon Mobil. Άρα, η Τουρκία θα είναι σε μιαν επιθετική διάταξη, αλλά είναι χώρα που έχει καλά κέντρα διαμόρφωσης στρατηγικής, για να μπορεί να ξέρει μέχρι πού και με ποιον μπορεί να τα βάλει. Ιδιαίτερα μετά την τροχοδρόμηση των διαδικασιών για μεταφορά του φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας και Ιταλίας στην Ευρώπη, θα γίνεται ακόμα πιο ανήσυχη στις αντιδράσεις

– Όλο αυτό το σκηνικό με ρήξη στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, έχει τον αντίκτυπό του και στο εσωτερικό της Τουρκίας, η οποία είναι αντιμέτωπη με μία οικονομική κρίση… Ταυτόχρονα, βλέπουμε και ανοίγματα της Τουρκίας προς την Ε.Ε. Πώς βλέπετε όλα αυτά να επηρεάζουν το Κυπριακό;

– Είμαστε σε μια μεταβατική περίοδο όπως είπα. Υπάρχει μεγάλη ρευστότητα, όχι μόνο στην Τουρκία αλλά σε ολόκληρη την περιοχή. Η Τουρκία πληρώνει το κόστος κάποιων επιλογών που ενόχλησαν την Ουάσινγκτον. Δεν θα είναι εύκολο για την ΕΕ να έρθει να στηρίξει την Τουρκία οικονομικά για να αποφύγει η Τουρκία την προσφυγή στο ΔΝΤ. Είναι μία δύσκολη απόφαση για τους Ευρωπαίους, έστω και αν κάποιοι θα το ήθελαν, διότι θα φέρει την Ευρώπη αντιμέτωπη με αποφάσεις της Ουάσινγκτον. Μέχρι σήμερα η ΕΕ μάς έχει συνηθίσει να κινείται κατά 80% προς τις κατευθύνσεις της μεγάλη πολιτικής που χαράζει η Ουάσινγκτον. Άρα, θεωρώ ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να βρίσκεται σε αυτή τη δεινή οικονομική θέση. Δεν είναι επίσης η λύση του Κυπριακού που θα βοηθούσε την Τουρκία να ανακάμψει οικονομικά, ούτε θα βοηθούσε στη βελτίωση των σχέσεών της με τις ΗΠΑ, άρα δεν είναι ένα χαρτί που μπορεί να παίξει η Τουρκία για να μπορέσει να κερδίσει σε ένα μεγαλύτερο παιχνίδι όπως είναι οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, κάτι για την ίδια. Για αυτό δεν βλέπω για ποιο λόγο σήμερα ο Ερντογάν ή η όποια τουρκική κυβέρνηση θα συμβιβαζόταν στο . Για να συμβιβαστεί η Τουρκία.

«Μεγάλες οι ευθύνες της κυβέρνησης»

–  Ανοικτό το μέτωπο στην Παιδεία. Πώς βλέπετε να λύνετε το θέμα;

– Θεωρώ ότι αυτή η κρίση δεν έχει να κάνει τίποτα με την ποιοτική αναβάθμιση που χρειάζεται η Παιδεία. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη δυστυχία της όλης ιστορίας. Έχουμε μια κρίση, η οποία με όποιο τρόπο και να λυθεί, είτε αποσύρει πλήρως τις αποφάσεις της η Κυβέρνηση, είτε δεχτούν οι συντεχνίες των εκπαιδευτικών τις αποφάσεις της Κυβέρνησης, η ποιότητα της Παιδείας δεν θα έχει κανένα όφελος. Αυτή είναι η πρώτη γενική άποψη για την Παιδεία. Το δεύτερο που θέλω να πω είναι ότι έχει μεγάλες ευθύνες η Κυβέρνηση για τις αποφάσεις που έχει λάβει χωρίς να προηγηθεί ένας διάλογος, ως όφειλε σε μια δημοκρατική χώρα να πράξει. Και δεν είμαι υπέρ ενός διαλόγου χωρίς χρονοδιαγράμματα σε τέτοια ζητήματα. Διότι ζητήματα που απαιτούν λύσεις, δεν μπορούν να συζητούνται σε βάθος χρόνου. Δεν θεωρώ όμως ότι είναι άμοιρες ευθυνών και οι ηγεσίες των συντεχνιών. Μετά που υπαναχώρησε η Κυβέρνηση και κάθισε στο τραπέζι έπρεπε να υπάρξει διαφορετική αντίδραση από τις συντεχνίες. Να αρπάξουν έστω την ευκαιρία για τον διάλογο που αποφασίστηκε εκ των υστέρων. Θεωρώ ότι τα πράγματα μπήκαν σε μια εγωιστική προσέγγιση και από τις δύο πλευρές και αυτό δεν δημιουργεί προϋποθέσεις για να εξευρεθούν λύσεις που να είναι και σωστές. Διότι εμένα αυτό που με ενδιαφέρει δεν είναι ποιος θα κερδίσει αυτή τη μάχη αλλά αν θα βγει κερδισμένο το δημόσιο σχολείο. Δυστυχώς όμως δεν άκουσα να γίνεται καμία συζήτηση σήμερα για το τι είδους Παιδεία θέλουμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας. Δεν είδα κανένα να προβληματίζεται γιατί η Γερμανία δεν δέχεται τα απολυτήρια του λυκείου μας και γιατί μας προειδοποίησαν ότι δεν θα τα δέχονται και η Γαλλία και η Ολλανδία. Τρεις χώρες με καλά πανεπιστήμια που πρόσφεραν δωρεάν Παιδεία στα δικά μας παιδιά. Ο λόγος είναι απλός. Διότι έχουμε μείνει σε μια Παιδεία γνωσιοκεντρική. Μεταφέρουμε γνώσεις στα παιδιά, αντί να τους αναπτύσσουμε δεξιότητες και κριτική σκέψη. Για αυτό αδυνατούν στα καλά πανεπιστήμια του εξωτερικού να ανταποκριθούν ιδίως στο πρώτο έτος οι φοιτητές μας. Διότι υπάρχει μεγάλο χάσμα από αυτό που απαιτεί το Πανεπιστήμιο και από αυτά που προσφέρει το σχολείο. Αυτά έπρεπε να συζητούμε.

– Επόμενο μέτωπο λέγεται ότι θα είναι για την Υγεία… 

– Νομίζω ότι το πρώτιστο που πρέπει να γίνει είναι η αυτονόμηση των Κρατικών Νοσηλευτηρίων, η στελέχωση και ενίσχυση τους σε εξοπλισμό αλλά και σε ανθρώπινο προσωπικό. Αυτό είναι το «Α» και «Ω» και σε αυτή τη φάση. Παράλληλα βεβαίως θα πρέπει να ολοκληρωθεί ο διάλογος με τους γιατρούς και τους νοσηλευτές, τις ιδιωτικές κλινικές και όσους θα πρέπει να συμβληθούν με το ΓεΣΥ. Από τις δημόσιες τοποθετήσεις των γιατρών, δεν διαπιστώνω να μπορεί να εξευρεθεί εύκολα συμφωνημένη φόρμουλα. Θεωρώ όμως ότι αυτό δεν πρέπει να εμποδίσει την Κυβέρνηση να προχωρήσει στην εφαρμογή του ΓεΣΥ, Θεωρώ ότι έρχονται πολλοί νέοι γιατροί στην Κύπρο, οι οποίοι δεν έχουν στημένη πελατεία και οι οποίοι θα θέλουν να συμβληθούν με το ΓεΣΥ, άρα μπορεί να ξεκινήσει με τους νέους επιστήμονες.

Ψηφοδέλτιο ευρωεκλογών με προοπτκή

– Ξεκινήσατε τις διαδικασίες για τις ευρωεκλογές. Πού βρίσκεται ο διάλογος για συνεργασία και με ποιες πολιτικές δυνάμεις;

– Φαίνεται να υπάρχει η πολιτική βούληση και από πλευράς Οικολόγων και από πλευράς Αληλλεγγύης η οποία δεν θα περιοριστεί μόνο ως συνεργασία των τριών. Αντίθετα υπάρχει μια πολιτική προδιάθεση για διεύρυνση. Θα έβλεπα και την ΕΔΕΚ σε αυτό το σχήμα, αλλά και άλλα οργανωμένα σύνολα και φορείς αλλά και προσωπικότητες  όχι μόνο πολιτικά πρόσωπα αλλά και άτομα που έχουν διακριθεί είτε κοινωνικά, είτε επαγγελματικά. Θεωρώ ότι είναι κάτι το οποίο επιζητά η κοινωνία και αν θέλουμε να δώσουμε μία προοπτική πρέπει αυτή η συνεργασία να έχει προοπτική σε βάθος χρόνου.

– Δηλαδή και για μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις;

– Η δική μου εκτίμηση είναι ότι θα μπορούσαν να δημιουργηθούν προϋποθέσεις μέσα από μια ειλικρινή συνεργασία στις ευρωεκλογές να δοθεί προοπτική και στις βουλευτικές παραπέρα.

– Πού θα στηρίζεται αυτή η συνεργασία. Θα υπάρχει κάποιο συμφωνημένο πολιτικό πλαίσιο;

– Θεωρώ κατ’ αρχήν ότι πρέπει να οριστικοποιηθεί η συμφωνία και μετά να επεκταθούμε σε άλλα ζητήματα. Θεωρώ όμως μια συνεργασία οποιασδήποτε μορφής πρέπει να στηρίζεται σε ένα κοινό έδαφος. Το οποίο να είναι ειλικρινείς. Άρα πρέπει να υπάρξει μια κοινή διακήρυξη, ένα πολιτικό πρόγραμμα το οποίο να επιτυγχάνει να αξιοποιήσει όλα τα ζητήματα στα οποία έχουμε συγκλίνουσες θέσεις και απόψεις. Αν δεν υπάρξει ένα τέτοιο κοινό πλαίσιο αρχών και προτάσεων, δύσκολα μπορεί να λειτουργήσει και να έχει συνέχεια και πολύ δύσκολα θα πείσει και τους πολίτες.

– Είχατε επαφές με τον Σενέρ Λεβέντ;

– Ναι, είχαμε δει και τον Σενέρ Λεβέντ. Από εμάς είναι ανοικτές όλες οι επιλογές. Από την ίδρυσή της η Συμμαχία Πολιτών είχε κάνει προτάσεις για δημιουργία συνασπισμού  δυνάμεων. Δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη κατάργηση της αυτονομίας οποιουδήποτε πολίτη όπως είναι ο Σενέρ Λεβέντ ή της διάλυσης οποιουδήποτε πολιτικού σχήματος  ή οργανωμένου συνόλου. Αντίθετα, η έννοια ενός συνασπισμού είναι αυτή που επιτρέπει να διατηρήσουν όλοι την αυτοτέλεια και την αυτονομία τους. Και νομίζω προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν πιο εφικτό να κινηθούμε παρά σε ιδέες για συνένωση κ.λπ.

– Είχε ακουστεί ότι θα είναι ένα ψηφοδέλτιο ανεξάρτητων προσωπικοτήτων στο οποίο δεν θα συμμετέχουν κομματικοί. Υπάρχει κάποια συμφωνία;

– Όχι, δεν υπάρχει συμφωνία. Έγινε συζήτηση και επί αυτού. Όπως είπα, εμείς δεν βάζουμε προϋποθέσεις σε μία συνεργασία. Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε και το ενδεχόμενο ενός ψηφοδελτίου στο οποίο θα υπάρχουν και ανεξάρτητες προσωπικότητες και κομματικοί. Θεωρώ ότι πρέπει να μελετήσουμε και τις προοπτικές επιτυχίας ενός ψηφοδελτίου διότι έχει και τα καλά, έχει κακά του ένα ψηφοδέλτιο χωρίς κομματικούς υποψήφιους. Δηλώνω ότι δεν ενδιαφέρομαι. Αλλά όλα πρέπει να ζυγιστούν ψύχραιμα και ρεαλιστικά. Σημασία έχει να καταρτιστεί ένα ψηφοδέλτιο που να αντανακλά σε ένα μεγάλο κοινωνικό στρώμα. 

– Πότε θα έχουμε αποτέλεσμα;

– Δεδομένου ότι δεν έχουμε τους μηχανισμούς του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, θεωρώ ότι θα πρέπει να ολοκληρώσουμε τις διαδικασίες μέχρι τον Οκτώβριο για να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε αποτελεσματικά…