Την εξειδικευμένη γνώση και πλούσια εμπειρία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σε θέματα ορθής διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων, αξιοποιεί ο Δήμος Αραδίππου.

Προς επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου, ο δήμαρχος Αραδίππου, κ. Ευάγγελος Ευαγγελίδης, προσκάλεσε σε πρόσφατη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου την καθηγήτρια και επικεφαλής της Μονάδας Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Μαρία Λοϊζίδου, η οποία παρουσίασε τις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της διαχείρισης αποβλήτων και ανέπτυξε τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης στη μετάβαση από τη γραμμική στην κυκλική οικονομία. Με την ευκαιρία της παρουσίας της κ. Λοϊζίδου στην Κύπρο, μιλήσαμε μαζί της για τα συγκεκριμένα ζητήματα και για το περιεχόμενο της συνεργασίας του ΕΜΠ με τον Δήμο Αραδίππου. 

-Ακούμε συχνά για την ανάγκη αλλαγής του οικονομικού προτύπου από τη γραμμική στην κυκλική οικονομία. Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στα δύο πρότυπα;

-Η βασική διαφορά ανάμεσα στα δύο πρότυπα είναι ότι οι γραμμικές οικονομίες παράγουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες αποβλήτων, σε σχέση με οικονομίες που υιοθετούν το κυκλικό πρότυπο. Συγκεκριμένα, κατά το γραμμικό πρότυπο οι πόροι χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων, τα οποία στη συνέχεια καταναλώνονται και τα απόβλητα που δημιουργούνται δεν ανακυκλώνονται. Αντίθετα, κατά το κυκλικό πρότυπο, τα απόβλητα ανακυκλώνονται για τη δημιουργία δευτερογενών πρώτων υλών – πόρων, ώστε να χρησιμοποιηθούν ξανά στην παραγωγική διαδικασία ή ακόμα κάποια προϊόντα να επισκευάζονται, π.χ. ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα κ.λπ. επιμηκύνοντας τον χρόνο ζωής τους πριν γίνουν απόβλητα. 

-Βάσει αυτής της διαφοροποίησης, αντιλαμβανόμαστε ότι είστε υπέρ της υιοθέτησης του προτύπου της κυκλικής οικονομίας.

-Καθώς το κυκλικό πρότυπο στοχεύει σε μηδενικά απόβλητα, ώστε η αξία των πρώτων υλών και των προϊόντων να διατηρείται κατά το δυνατό περισσότερο στην οικονομία, συντάσσομαι όντως με τις φωνές που προωθούν την αλλαγή από το γραμμικό στο κυκλικό πρότυπο.

-Είναι εφικτή η οργάνωση των οικονομικών δραστηριοτήτων με σκοπό τη μηδενική παραγωγή αποβλήτων;

-Μία οικονομία μηδενικών αποβλήτων είναι μία απόλυτη κατάσταση η οποία δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί. Χρησιμοποιείται, ωστόσο, ως έννοια για να αναδείξει τον μακροπρόθεσμο στόχο τον οποίο προσεγγίζει βαθμιαία μία οικονομία η οποία στοχεύει στη μεγάλη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και ενσωματώνει εις το διηνεκές πτυχές του κυκλικού προτύπου. Δηλαδή, η μετάβαση μίας οικονομίας από το γραμμικό στο κυκλικό πρότυπο είναι μία διαρκής διαδικασία, κατά την οποία ο βρόχος του κύκλου ζωής των προϊόντων γίνεται ολοένα και πιο κλειστός μέσω της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των προϊόντων.

-Σε ποιο βαθμό κυβερνητικές δομές, είτε σε ευρωπαϊκό είτε σε εθνικό επίπεδο, προωθούν την υιοθέτηση του προτύπου της κυκλικής οικονομίας;

-Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναγνωρίζοντας την ανάγκη μείωσης της ρύπανσης περιβάλλοντος που προκαλείται από την ταφή αποβλήτων και υπό την πίεση της έλλειψης πρώτων υλών οι οποίες είναι απαραίτητες στη βιομηχανική παραγωγή, υιοθέτησε στις 2 Δεκεμβρίου 2015 μια δέσμη μέτρων για τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία. Με βάση αυτά τα μέτρα τα κράτη μέλη έχουν καταρτίσει εθνικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων. Σύμφωνα με το Τμήμα Περιβάλλοντος, οι στόχοι για την Κύπρο περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη χωριστή συλλογή του 15% των οργανικών αποβλήτων μέχρι το 2021 και την προετοιμασία για ανακύκλωση του 50% του ανακυκλώσιμου υλικού μέχρι το 2020 με ξεχωριστή συλλογή τουλάχιστον για χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο. Ευρωπαϊκός στόχος άλλωστε είναι μόνο το 10% των αποβλήτων να οδηγείται σε υγειονομική ταφή μέχρι το 2030.

Υστερεί ακόμα η Κύπρος

-Πόσο κοντά είναι η Κύπρος στους στόχους που έχουν τεθεί;

-Δυστυχώς η Κύπρος υστερεί σημαντικά στην επίτευξη των στόχων, με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί στις χώρες που έχουν πάρει πενταετή παράταση, ώστε να φθάσει στους στόχους που έχουν τεθεί. Βάσει των στοιχείων του 2014, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα λεπτομερή στοιχεία, η Κύπρος κατατάσσεται στην 22η θέση ανάμεσα στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στη μείωση του ποσοστού των αποβλήτων που καταλήγουν σε ταφή. Συγκεκριμένα, το 2014 στην Κύπρο περίπου 80% των αποβλήτων κατέληξε σε ταφή, 15% ανακυκλώθηκε και 5% κατέληξε σε κομποστοποίηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι μία σειρά από χώρες έχουν μειώσει το ποσοστό αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή σε επίπεδα κάτω του 5%, ενώ χώρες όπως η Γερμανία, η Σλοβενία και η Ιρλανδία είχαν ήδη καταγράψει το 2014 ποσοστό αποβλήτων που ανακυκλώθηκε πέραν του 30%.

-Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι είναι καθοριστικοί για επίτευξη των στόχων;

-Πέραν της διαμόρφωσης ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων και των μηχανισμών υλοποίησής του, η επιτυχής μετάβαση στην κυκλική οικονομία εξαρτάται πρωτίστως από την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του προσωπικού και την ενημέρωση του κοινού, καθώς η διαλογή των αποβλήτων στην πηγή, δηλαδή χωριστή διαλογή στα νοικοκυριά, είναι απαραίτητη για επίτευξη υψηλών ποσοστών ανακύκλωσης. Προκειμένου το κοινό να συμμετέχει στην ανακύκλωση, οι δήμοι οφείλουν να προσφέρουν τις κατάλληλες δομές και να αποδείξουν στους πολίτες ότι είναι σε θέση να διαχειριστούν με σωστό τρόπο τα ανακυκλώσιμα υλικά μετά τη διαλογή στην πηγή. Η εμπειρία δείχνει ότι η ορθή διαχείριση στο επίπεδο του δήμου είναι εκ των ων ουκ άνευ για την προαγωγή της κυκλικής οικονομίας. Δεν νοείται επίτευξη των στόχων σε εθνικό επίπεδο, χωρίς την επιτυχή εγκατάσταση και λειτουργία δομών ανακύκλωσης σε επίπεδο δήμου. Κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης θα παίξουν τα σχολεία, αφού τα παιδιά θα οριστούν ως οι «πρεσβευτές» της ανακύκλωσης στον δήμο.

Πρωτοπορεί ο Δήμος Αραδίππου

-Ιεραρχείτε δηλαδή ως κομβικό τον ρόλο των τοπικών Αρχών σε αυτή την προσπάθεια;

-Ο δήμος είναι το κύτταρο κι εκεί πρέπει να γίνει όλη η δουλειά. Οι δήμοι μπορούν με μικρές υποδομές να διαχειριστούν τα υλικά τους και μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορούν να έχουν έσοδα και να συμβάλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας. 

-Αντιλαμβάνομαι, είναι στα σκαριά μια συνεργασία σας γι’ αυτά τα θέματα με τον Δήμο Αραδίππου;

-Είναι αλήθεια ότι ο δήμαρχος και γενικότερα ο Δήμος Αραδίππου είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι στο συγκεκριμένο πεδίο, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τη συμμετοχή τους σε σειρά ευρωπαϊκών προγραμμάτων, αλλά και οργανώσεων που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος και την καθαρή ενέργεια. Έγινε μια πρώτη συνάντηση και ανταλλαγή απόψεων με τον δήμαρχο κ. Ευαγγελίδη στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ο ίδιος πρότεινε να γίνει μια παρουσίαση του θέματος σε ειδική συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου. Όντως, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνεδρίας του Δημοτικού Συμβουλίου στην οποία έκανα παρουσίαση των πιο πάνω θεμάτων, αναδεικνύοντας ιδιαίτερα τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, διαπίστωσα αυτή την ευαισθητοποίηση. Τόσο ο δήμαρχος όσο και οι δημοτικοί σύμβουλοι έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά έχουν και γνώση του αντικειμένου. 

-Ποιο θα είναι το επόμενο βήμα αυτής της συνεργασίας;

-Η υποβολή πρότασης για διαμόρφωση ενός σχεδίου δράσης για τον Δήμο Αραδίππου. Η συζήτηση που ακολούθησε μετά τη δική μου παρουσίαση, μου επιτρέπει να είμαι αισιόδοξη ότι η Κύπρος, επενδύοντας στη διάθεση πρωτοπόρων και πρότυπων δήμων όπως η Αραδίππου, μπορεί να πετύχει τους φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η επίτευξη των στόχων θα βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων του νησιού, καθώς μία τέτοια εξέλιξη συνεπάγεται δραστική μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την ταφή αποβλήτων και αναβάθμιση της αξίας των δευτερογενών υλών και προϊόντων, συνεισφέροντας σημαντικά στην οικονομία, αλλά και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πιστεύω ότι ο Δήμος Αραδίππου μπορεί να είναι οδηγός για το τι πρέπει να κάνουν οι δήμοι της Κύπρου στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων και γενικά να δείξει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η Κύπρος. 

Ενδιαφέρον από  τον Υπουργό Γεωργίας

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πρωτοβουλία του Δήμου Αραδίππου επιδεικνύει ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ. Κώστας Καδής, ο οποίος κατά την πρόσφατη επίσκεψη της κ. Λοϊζίδου στην Κύπρο, συγκάλεσε σύσκεψη, στη διάρκεια της οποίας έγινε παρουσιάση για την κυκλική οικονομία και για τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.