Ι. Παπαδόπουλος: Η κλιματική αλλαγή μας αφορά όλους

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ενώπιον πολλών προκλήσεων, τονίζει ο επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο Ιερόθεος Παπαδόπουλος. Ο ίδιος θεωρεί μεγάλο στοίχημα για την Ευρώπη να πεισθούν οι πολίτες ότι η συνολική αποτίμηση της συμμετοχής της χώρας τους στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια είναι κάτι το θετικό. Και να τους πείσουν στις ευρωεκλογές του 2019 να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Τονίζει την αναγκαιότητα όπως στα μεγάλα θέματα μετανάστευσης – ασφάλειας, κλιματικής αλλαγής, καινοτομίας – τεχνολογίας – έρευνας, οι Ευρωπαίοι είναι πρωτοπόροι. 

-Ξεκινάτε εκστρατεία για ευαισθητοποίηση του κοινού σε σχέση με τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, διοργανώνετε σειρά εκδηλώσεων, πόσο αποδοτικά είναι όλα αυτά; 
-Αυτό θα το δούμε στο μέλλον, διότι τώρα ξεκινά η εκστρατεία μέσα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Επιτροπής για ολιστική στρατηγική για τα πλαστικά. Όπως είπε ο Α’ Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς, αν συνεχίσουμε έτσι, το 2050 οι θάλασσές μας θα έχουν πιο πολλά πλαστικά από ψάρια. Άρα, πρέπει να κάνουμε κάτι, και αυτό μας αφορά όλους. Γι’ αυτό πρόσφατα η Επιτροπή παρουσίασε μια οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι παγκόσμια πρωτοπόρα για το περιβάλλον, στην κλιματική αλλαγή είμαστε πίσω από πολλές πρωτοβουλίες για να σώσουμε τον πλανήτη, και να μην ξεχνάμε και ότι η πράσινη ανάπτυξη δίνει και καινούργιες επιχειρηματικές ευκαιρίες.

-Θα μπορούσε η ΕΕ να πείσει την Αμερική να μη φύγει από τη Συμφωνία του Παρισιού; 
-Κάναμε πολλά χρόνια να πείσουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες να δεχτούν την ανάγκη για κοινή δράση για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή, κοινή δράση που οδήγησε στην υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού το 2015 από 194 χώρες. Η Αμερική είναι ένας από τους δυο μεγαλύτερους ρυπαντές του κόσμου σε αέρια του θερμοκηπίου. Η παρούσα διοίκηση της Αμερικής αποφάσισε τελικά να αποσυρθεί από τη Συμφωνία με τρόπο αρκετά απρόβλεπτο. Με τον ίδιο αιφνίδιο τρόπο αποσύρθηκε από μια άλλη συμφωνία με το Ιράν. 

-Η Ευρώπη θα σταθεί αυτή τη φορά απέναντι από την Αμερική;  
-Η Ευρώπη είναι ενωμένη, όσο το Ιράν εφαρμόζει την συμφωνία. Όσον αφορά το περιβάλλον, προφανώς χρειαζόμαστε τις Ηνωμένες Πολιτείες για να μπορέσει να λειτουργήσει στην πράξη αποτελεσματικά η συμφωνία. Σε ό,τι αφορά τους επιπλέον δασμούς που θα επιβάλλουν οι ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, όπως είπε και ο Πρόεδρος Γιούνκερ, είναι μια απόφαση που μας ανησυχεί, μια απόφαση αδικαιολόγητη που αντίκειται στους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η αντίδραση της ΕΕ θα είναι ανάλογη και συμβατή με τους διεθνείς κανόνες.

-Η Κύπρος είναι στο επίκεντρο των κλιματικών αλλαγών, τις ζούμε ήδη, αργήσαμε να πάρουμε μέτρα; 
-Δεν μπορούμε να πάμε πίσω, έτσι βλέπουμε μπροστά. Σίγουρα πρέπει να δράσουμε γρήγορα. Έγινε πριν μερικές μέρες από το Ινστιτούτο Κύπρου ένα πολύ σημαντικό συνέδριο στο οποίο πήρε μέρος ο Γάλλος πρώην Πρωθυπουργός κ. Φαμπιούς, ο οποίος ήταν ο πρωτεργάτης της Συμφωνίας του Παρισιού. Στο συνέδριο αυτό, όπου είχε και μια πολύ σημαντική ομιλία ο Επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, οι επιστήμονες από όλο τον κόσμο έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας πως τα επιστημονικά αποτελέσματα δείχνουν ότι τα πράγματα είναι χειρότερα από ό,τι περιμέναμε. Η σκόνη για παράδειγμα θα είναι ακόμα πιο συχνή στην Κύπρο, γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε άμεσα. Ο Κύπριος θεωρητικά είναι ευαισθητοποιημένος, τουλάχιστον αυτό δηλώνει. Αυτό έχει να κάνει με την ενημέρωση, γι’ αυτό συνεργαζόμαστε με σχολεία, θα πάμε στους δήμους για να κάνουμε διάλογο με τους πολίτες, για να κάνουμε πράξη αυτό που λέει το κεντρικό μας σύνθημα: «Αλλάζω συνήθειες». 

-Αυξητική τάση στο ποσοστό των Κυπρίων που θεωρούν θετικό το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, μετά από πολύ καιρό; 
-Ναι 52% στο τελευταίο Ευρωβαρόμετρο, είχε αύξηση 17 μονάδων – αυτό είναι καλό νέο, 13% λένε ότι είναι αρνητικό και 35% δεν έχουν άποψη. Το ποσοστό των Κύπριων που έχει θετική εικόνα για το πώς λειτουργεί η δημοκρατία στην ΕΕ είναι 35%, 7 μονάδες πάνω, αλλά δεν είναι αρκετό. Στοχεύουμε να δουλέψουμε σκληρά ώστε να αυξηθεί αισθητά. 

-Είναι μια εποχή δύσκολη για την ΕΕ με μια Ιταλία σε πολιτική κρίση, με τους κλυδωνισμούς στην οικονομία, και όχι μόνο, να είναι εμφανείς και με το φόβο της ακροδεξιάς. 
-Κάθε φορά που γίνεται ένα μεγάλο γεγονός υπάρχουν πολλές φωνές που μιλούν για κατάρρευση της Ένωσης. Με την κρίση με την Ελλάδα πολλοί είπαν ότι κατέρρεε το ευρώ και ας λάβουμε υπόψη πως τότε δεν είχαμε τους απαραίτητους μηχανισμούς, που αναπτύχθηκαν στο ενδιάμεσο. Τώρα έχουμε τους μηχανισμούς, και το ευρώ είναι προστατευμένο. Και ιστορικά είναι γεγονός ότι μετά από κάθε κρίση η ΕΕ βγαίνει πιο δυνατή. Είναι προφανές ότι ανησυχούμε όταν ένα μεγάλο ιδρυτικό κράτος μέλος και μια μεγάλη οικονομία περνά κρίση. Σίγουρα οι εξελίξεις δεν είναι οι ιδανικότερες, αλλά από την άλλη οι εθνικές εκλογές αφορούν το κράτος μέλος και μας ενδιαφέρει να εφαρμόζει σωστά τις υποχρεώσεις του απέναντι στην ΕΕ.

-Η τάση στην Ευρώπη είναι αύξηση του εθνικισμού και των αντιευρωπαϊκών φωνών. 
-Πρόκειται για φαινόμενο των τελευταίων ετών και είναι λογικό γιατί για χρόνια ολόκληρα η Ευρώπη για πολλούς πολιτικούς «φταίει για κάθε κακό». Γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος για όλα τα αρνητικά σε εθνικό επίπεδο. Ελάχιστοι πολιτικοί δεν κατηγόρησαν την Ευρώπη, π.χ. ο Μόντι όταν ήταν πρωθυπουργός στην Ιταλία και ο Πρόεδρος Μακρόν ο οποίος είπε ότι η Ευρώπη είναι το σπίτι μας, τη στηρίζουμε γιατί είναι το μέλλον μας. Είναι μια, επιτρέψτε μου την έκφραση, σχιζοφρενική κατάσταση όπου επί 5 χρόνια λέμε στους πολίτες ότι για όλα τα κακά φταίνε οι «Βρυξέλλες» και μετά τους καλούμε να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές. Αυτή η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με σωστή ενημέρωση, με συνδρομή των εθνικών κυβερνήσεων και με τη συνδρομή των μέσων ενημέρωσης. Αυτό που συνέβαλε τα τελευταία χρόνια στην αύξηση του λαϊκισμού είναι και μια ανεξέλεγκτη χρήση ψευδών και ημιψευδών ειδήσεων από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

-Θα μπορούσε η ΕΕ με πολιτικές της να σταματήσει το φαινόμενο αυτό; 
-Το ψέμα είναι πιο εύληπτο. Κοινός παρονομαστής όλων των δημαγωγών είναι ότι μιλούν με έναν απλοϊκό λόγο και πολλές φορές παρουσιάζουν το ψέμα ως αλήθεια. Όταν ρωτούσαν στο Brexit αν θέλουν οι πολίτες να δίνουν 350 εκατομμύρια στερλίνες κάθε βδομάδα στην ΕΕ, τους απαντούσαν προφανώς όχι. Ενώ είναι ψέμα όλο αυτό. 

-Δεν είναι αποτυχία της Ευρώπης το ότι πέρασε το Brexit; 
-Αυτό ήταν μια αρνητική εξέλιξη και για τις δυο μεριές. Θέλαμε το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι μέρος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αλλά, όταν παρουσιάζεις στους πολίτες μισές αλήθειες ή μια άλλη πραγματικότητα, προφανώς δεν μπορούν να κάνουν μια σωστή αξιολόγηση. Πολλοί λένε ότι φταίνε οι «Βρυξέλλες». Μα, οι «Βρυξέλλες» είμαστε εμείς οι ίδιοι – η Επιτροπή προτείνει, αλλά οι υπουργοί μας και οι ευρωβουλευτές, που εμείς ψηφίζουμε, αποφασίζουν για την τύχη μιας πρότασης. 

-Βέβαια η αποχή στις ευρωεκλογές είναι κάθε φορά μεγαλύτερη. 
-Σε πολλές χώρες αυτό είναι αλήθεια. Για μας το μεγάλο στοίχημα στις ευρωεκλογές του 2019 είναι να πείσουμε τον κόσμο να ψηφίσει. 

-Στις 30 Μαρτίου 2019 θα ξημερώσει η Ευρώπη των 27; 
-Ναι, μια νέα Ευρώπη για την οποία οι ηγέτες ετοιμάζονται εδώ και καιρό και όλοι δήλωσαν πέρσι, που γιορτάζαμε στη Ρώμη τα 60 χρόνια της ΕΕ, τη συμφωνία τους ότι είναι στην ίδια γραμμή για ένα κοινό μέλλον. Είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι σε έναν κόσμο με μια Κίνα του ενάμισι δισεκατομμυρίου ανθρώπων, άλλο τόσο την Ινδία, μεγάλες δυνάμεις όπως Αμερική, Ρωσία και άλλες χώρες, ότι μπορεί μια χώρα στην Ευρώπη να τα καταφέρει μόνη της. Η Ευρώπη είναι η μεγαλύτερη οικονομική ένωση στον κόσμο – ενωμένοι είμαστε πιο δυνατοί. 

-Είναι μια Ευρώπη όμως που ταλανίζεται από εθνικισμό, ακροδεξιά, τρομοκρατία, μετανάστες, με σοβαρές προκλήσεις που ακόμη δεν βρήκε απαντήσεις. 
-Η Ευρώπη πάντα βρίσκει τον δρόμο της, μετά από τις κρίσεις γίνεται πιο ισχυρή. Υπήρχε εποχή, πολλά χρόνια πίσω, όπου η Γαλλία, ένα από τα ιδρυτικά και κύρια κράτη μέλη, απείχε από τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου. Πολλοί μιλούσαν για κατάρρευση. Κάτι τέτοιο δεν έγινε.

-Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα; 
-Να πείσουμε τους πολίτες ότι η συνολική αποτίμηση της συμμετοχής της χώρας τους στην Ευρώπη είναι κάτι το θετικό. Στα μεγάλα θέματα μετανάστευσης – ασφάλειας, κλιματικής αλλαγής, καινοτομίας – τεχνολογίας – έρευνας, ο στόχος είναι να είμαστε πρωτοπόροι. 

Η Κύπρος ανήκει σε ένα μπλοκ που εγγυάται τη σταθερότητα
-Η Κύπρος πόσο δραστήριο μέλος είναι; 
-Η Κύπρος είναι ένα μέλος που όχι μόνο συμμετέχει πρακτικά σε όλες τις πολιτικές, αλλά παίρνει και δίνει στην ΕΕ. Οι προτάσεις της Επιτροπής προβλέπουν ότι στην περίοδο 2021-2027 η Κύπρος θα πάρει από τα ταμεία συνοχής 877 εκατομμύρια σε σταθερές τιμές 2018, 988 εκατομμύρια σε τρέχουσες τιμές. Δηλαδή, σύμφωνα με τα όσα προτείνει η Επιτροπή, η Κύπρος θα έχει μια αύξηση που πλησιάζει το 3%, ενώ γενικά στα ταμεία συνοχής προβλέπεται μείωση της τάξης του 5%. Αλλά, όπως είπε και ο υπουργός Οικονομικών στη Βουλή, πιο σημαντικό από το πόσα παίρνει και πόσα δίνει είναι ότι η Κύπρος ανήκει σε ένα μεγάλο μπλοκ που εγγυάται τη σταθερότητα. 

-Η ΕΕ ενισχύει οικονομικά την τουρκοκυπριακή κοινότητα. 
-Αυτό ήταν απόφαση του Συμβουλίου μετά το 2004, να δίνεται βοήθεια για ανάπτυξη, έτσι ώστε όταν θα υπάρξει λύση του Κυπριακού η μια κοινότητα να μην είναι πολύ πίσω από την άλλη. Περιλαμβάνεται αυτή η βοήθεια και στο νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ένωσης – η πρόβλεψη είναι για περίπου 30 εκατομύρια ετησίως σε σταθερές τιμές.

-Τι θα γίνει όμως εάν η τουρκοκυπριακή πλευρά εναρμονισθεί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία χωρίς λύση του Κυπριακού; 
-Και οι δυο πλευρές δουλεύουν με βάση ότι θα υπάρξει λύση του Κυπριακού, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που θα είναι αποδεχτή και από τις δύο κοινότητες. Μια σειρά από έργα αφορούν και τις δύο κοινότητες, όταν χρηματοδοτούμε για παράδειγμα την αναστήλωση μιας εκκλησίας στο βόρειο μέρος προφανώς αφορά και τις δύο κοινότητες.

Είδα μια Ε.Ε. να αλλάζει, να εμβαθύνει, να αντιμετωπίζει το μέλλον

-Με τι αισθήματα αναλάβατε ως επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο; 
-Για μένα η θέση αυτή είναι ιδιαίτερα τιμητική γιατί ο Πρόεδρος Γιούνκερ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Κύπρο και το έχει αποδείξει με τις ενέργειές του. 

-Ήλθατε μια περίοδο δύσκολη με απειλές της Τουρκίας για τις γεωτρήσεις. Πολλοί μιλούν για θερμό καλοκαίρι. Πώς μπορεί εκτός από λεκτικά να βοηθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση;  
-Στο θέμα των υδρογονανθράκων η Ευρώπη δεν έχει άμεση εμπλοκή, είναι ένα θέμα εθνικό, είναι αναφαίρετο το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να καθορίσει και να εκμεταλλευτεί την ΑΟΖ της, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. 

-Ναι, αλλά όταν απειλείται ένα κράτος -μέλος; 
-Η Ευρωπαϊκή Ένωση δουλεύει πάντα για την ειρήνη. Η Συνθήκη της Λισαβόνας λέει στο άρθρο 42.7: «Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος-μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη-μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Η υποχρέωση για συνδρομή είναι σαφής –αλλά είναι τα κράτη-μέλη που οφείλουν να την παράσχουν γιατί τα κράτη-μέλη είναι που έχουν τα μέσα. 

-Θα μπορούσε να πιέσει την Τουρκία; 
-Η σχέση της Ένωσης με την Τουρκία είναι με μια υποψήφια χώρα και η Τουρκία πρέπει να συμπεριφέρεται ως υποψήφια χώρα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο καταδίκασε απερίφραστα τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο και υπογράμμισε την πλήρη αλληλεγγύη της ΕΕ με την Κύπρο και την Ελλάδα.

-Οι Κύπριοι θα ήθελαν περισσότερο παρούσα την ΕΕ τόσο για την επίλυση του Κυπριακού όσο και στις διενέξεις. 
-Η ΕΕ είναι παρούσα στις προσπάθειες για λύση, ιδιαίτερα επί Γιούνκερ. Κατά τ’ άλλα, στην Ευρώπη γίνονται τα πράγματα όταν θέλουν οι χώρες, δεν μπορούμε να τα επιβάλλουμε. Αν συμφωνήσουν π.χ. τα κράτη-μέλη να έχουν κοινή πολιτική άμυνας με κοινό στρατό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να ετοιμάσει τις σχετικές προτάσεις. Είναι θέμα κρατών-μελών. Όπως είπε και ο πρόεδρος Γιούνκερ στον περσινό του λόγο για την Κατάσταση της Ένωσης –«Η Ευρώπη είναι, πάνω απ’ όλα, μια Ένωση ελευθερίας. Δεύτερον, η Ευρώπη πρέπει να είναι μια Ένωση ισότητας, μια Ένωση ίσων και τρίτον, στην Ευρώπη η ισχύς του δικαίου έχει αντικαταστήσει το δίκαιο του ισχυρού».

-Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για σας ερχόμενος στην Κύπρο; 
-Είναι πολλές οι προκλήσεις, αλλά η μεγαλύτερη να δω μια θετική ευόδωση στο Κυπριακό, να έχει όσο πιο γρήγορα θετική κατάληξη.

-Το όνειρο, ο στόχος;  
-Μια Κύπρος πράσινη, πρότυπο βιώσιμης, οικολογικής ανάπτυξης –πρότυπο στην προστασία της θάλασσας και των ακτών, πρότυπο στη διαχείριση των αποβλήτων, πρότυπο στον έλεγχο της χρήσης των πλαστικών. Να βάλουμε το λιθαράκι μας σε θέματα όπως το ασφαλέστερο διαδίκτυο, τα προσωπικά δεδομένα, η μετακίνηση, σε μια σειρά από πράγματα που αφορούν τους πολίτες, να κάνουμε σαφές πως η Ευρώπη προστατεύει τον πολίτη.

-Εργαστήκατε σχεδόν 30 χρόνια στην ΕΕ. Τι σας έδωσε αυτή η εμπειρία; 
-Πολλά, όταν ξεκίνησα ήταν 12 χώρες, έγιναν 15, μετά 25, 27, 28, δεν υπήρχε ευρώ. Οι επίσημες γλώσσες ήταν 9, σήμερα είναι 24. Είδα μια Ευρώπη να αλλάζει, να εμβαθύνει σε πολλές καινούργιες πολιτικές και μια Ευρώπη να ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει το μέλλον. Είτε θα είμαστε ενωμένοι όλοι μαζί είτε δεν θα είμαστε. 

Συν 100 δισ. ευρώ για την έρευνα

-Θα είναι ένα τεστ ο νέος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της Ένωσης, για την περίοδο 2021-2027, ο πρώτος χωρίς τη Βρετανία; 
-Η Επιτροπή κατέθεσε την πρότασή της στις 2 Μαΐου έχοντας στον νου τις προτεραιότητες που προανέφερα. Οι πολιτικές συνοχής και η κοινή αγροτική πολιτική έχουν τον κύριο όγκο του προϋπολογισμού. Προτείνουμε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια για την έρευνα. Στις δράσεις για τους νέους όπως το Erasmus+ υπερδιπλασιάζουμε τα κονδύλια. 

-Η χρηματοδότηση του προϋπολογισμού από πού θα έρχεται, διότι η Κύπρος έχει διαφωνίες; 
-Ναι, φαίνεται πως έχει άλλη άποψη για έναν από τους πόρους.

-Για τον συντελεστή καταβολής 3%, ο οποίος θα εφαρμόζεται στη νέα κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών. 
-Ναι. Αυτός είναι ένας από τους πόρους χρηματοδότησης, εφ’ όσον συμφωνηθεί η κοινή βάση και, σε κάθε περίπτωση, δεν προβλέπεται να ισχύσει πριν από το 2023. Άλλος πόρος είναι ένα μερίδιο 20% από τους πλειστηριασμούς στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ και μια εθνική συνεισφορά με βάση το ποσό των μη ανακυκλούμενων απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών. Θα συνεχίσει να είναι ο ΦΠΑ ένας από τους πόρους, αν και πολλές χώρες ήθελαν να μειωθεί. Οι προτάσεις για τους ίδιους πόρους βασίστηκαν στις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε συζητήσεις που είχε ο αρμόδιος Επίτροπος με όλες τις χώρες και στα αποτελέσματα μελέτης μιας υψηλόβαθμης επιτροπής υπό τον κ. Μόντι. 

-Στη Σύνοδο του Ιουνίου…
-Εκεί θα συζητήσουν οι ηγέτες για πρώτη φορά την πρόταση της Επιτροπής, αλλά περισσότερο νομίζω πως θα είναι το θέμα της διαδικασίας και το χρονοδιάγραμμα. Η Επιτροπή θέλει αυτό να πάει πολύ γρήγορα, αν είναι δυνατόν πριν από τις Ευρωεκλογές του 2019. Ο προϋπολογισμός περνά με ομοφωνία και των 27 κρατών και με σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου.