Ένα από τα αριστουργήματα της τέχνης της αρχαίας Κύπρου που έχει εντοπίσει η αρχαιολογική σκαπάνη εκτίθεται στο Μουσείο της Παλαίπαφου στα Κούκλια, όπου βρίσκεται το Ιερό της της Κύπριδος- Αφροδίτης.
Σχετικά πρόσφατα, το Τμήμα Αρχαιοτήτων αποκάλυψε εντός συλημένου τάφου στα Κάτω Αλώνια μια λίθινη σαρκοφάγο διαστάσεων 1.99 x 0.67 μέτρων, που διακοσμείται και στις τέσσερις πλευρές της με σκηνές σε χαμηλό ανάγλυφο και επίθετο χρώμα, εμπνευσμένες από τα ομηρικά έπη. Η σαρκοφάγος αποτελεί εξαίρετο δείγμα της τέχνης και της δεξιοτεχνίας της πρώιμης κυπρο-κλασικής περιόδου (5ος αιώνας): Ο Ηρακλής σε μάχη, η έξοδος του Οδυσσέα και των συντρόφων του από την σπηλιά του Πολύφημου, η μεταφορά του νεκρού Αχιλλέα από τον Αίαντα και μάχη μεταξύ Λέοντος και Κάπρου. Αυτό που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι το αισθητικό ύφος, το οποίο έχει πολλά στοιχεία ναΐφ τέχνης (μερικές σκηνές παραπέμπουν σε σκηνές έργων του Κκάσιαλου).
Ο τεχνίτης χρησιμοποίησε χρωστικές για να διακοσμήσει τη σαρκοφάγο, μεταξύ των οποίων και το περίφημο αιγυπτιακό μπλε, γνωστό και ως lapis lazuli. Το πρώτο γνωστό δείγμα αυτής της συνθετικής βαφής προέρχεται από αιγυπτιακό τάφο που χρονολογείται στα τέλη της 1ης φαραωνικής Δυναστείας, 5.000 π.χ.
Το ίδιο χρώμα χρησιμοποίησαν οι Έλληνες στον Παρθενώνα και οι Ρωμαίοι στην Πομπηία.
Πώς εξελίχθηκε το συγκεκριμένο χρώμα; Οι Αιγύπτιοι είχαν έναν ημιπολύτιμο λίθο, το lapis lazuli, που το έκαναν εισαγωγή από την περιοχή του σημερινού Αφγανιστάν και πολλές φορές τον άλεθαν για να φτιάξουν τη χρωστική ουσία. Επειδή όμως ήταν σχεδόν είδος πολυτελείας έψαχναν τρόπο παρασκευής συνθετικής χρωστικής ουσίας καθώς για τους Αιγύπτιους το μπλε χρώμα είναι το χρώμα του ουρανού και κατ´ επέκταση του σύμπαντος. Συμβόλιζε επίσης το νερό και τον Νείλο. Ήταν το χρώμα της ζωής, της γονιμότητας και της αναγέννησης.
Έτσι κατέληξαν στο χαλκό. Το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα προκύπτει από το βασικό συστατικό του, τον χαλκό και ποικίλει από το ανοιχτό γαλάζιο μέχρι το βαθύ μπλε ανάλογα με την επεξεργασία. Στη συνέχεια ένα μείγμα από ασβέστιο, χαλκό, άμμο, σόδα ή ποτάσα θερμαίνεται στους 850- 950 βαθμούς Κελσίου.
Αυτό που έκανε εντύπωση όταν ανακαλύφθηκε η σαρκοφάγος ήταν τα λαμπερά της χρώματα και ιδιαίτερα αυτό το υπέροχο μπλε. Όταν τις προάλλες επισκέφτηκα το μουσείο της Παλαίπαφου μου φάνηκε ότι τα χρώματα άρχισαν να ξεθωριάζουν και να χάνονται. Καθόλου τυχαίο καθώς αποτελεί μάθημα πρώτης δημοτικού ότι οι αρχαιότητες θα πρέπει να φυλάγονται σε ειδικές συνθήκες (θερμοκρασία, φωτισμό κλπ), κάτι που δεν διαθέτει το συγκεκριμένο μουσείο.
Τα σχόλια και οι υποθέσεις αποτελούν στην προκειμένη περίπτωση πλεονασμό.
Μ.Σχ.
