…φυσικά και είσαι. Και αν δεν ήταν τόσο έντονο το πρόβλημα, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και παγκοσμίως δεν θα υπήρχαν αντιρατσιστικά φιλμ όπως αυτά της λίστας, αλλά και μετριότητες όπως το Green Book, δεν θα έπαιρναν ποτέ το Όσκαρ καλύτερης ταινίας.
IN THE HEAT OF THE NIGHT (1967): Σε μια κωμόπολη του Μισισιπή ένας εργοστασιάρχης βρίσκεται νεκρός. Ο βοηθός σερίφη συλλαμβάνει έναν Αφροαμερικανό που βρίσκει μόνο του στον έρημο σταθμό του τρένου. Αποδεικνύεται ότι o κοστουμαρισμένος μαύρος είναι αστυνομικός από τη Φιλαδέλφεια και ο σερίφης, ο οποίος με βαριά καρδιά, δέχεται να τον βοηθήσει στη διαλεύκανση του εγκλήματος. Κλασικό αντιρατσιστικό δράμα του Norman Jewison που με πρόσχημα μία τυπική αστυνομική πλοκή, ασκεί αυστηρή κοινωνική κριτική στον Αμερικανικό Νότο των φυλετικών διακρίσεων και ανισοτήτων. Το εύρημα της αναγκαστικής συνεργασίας του ρατσιστόμουτρου σερίφη με έναν έγχρωμο βοηθό, προσφέρει τις καλύτερες στιγμές του φιλμ και μια ευκαιρία στους Sidney Poitier και Rod Steiger (Όσκαρ α’ ανδρικού) να αναμετρηθούν» και σε ερμηνευτικό επίπεδο.
MISSISSIPPI BURNING (1988): Τρεις ακτιβιστές για την υπεράσπιση της πολιτικής ισότητας και ελευθερίας, εξαφανίζονται μυστηριωδώς και οι πράκτορες του FBI, Γιαρντ και Αντερσον, αναλαμβάνουν να ερευνήσουν την υπόθεση. Η έρευνά τους όμως δεν οδηγείται πουθενά μέχρι τη στιγμή που η γυναίκα του τοπικού σερίφη αποφασίζει να εκμυστηρευτεί ορισμένες αποκαλυπτικές πληροφορίες που ανατρέπουν τα μέχρι τότε δεδομένα. Το εξαιρετικά καλογυρισμένο δράμα του Alan Parker είναι μια πρώτης τάξεως αφετηρία για όποιον θέλει να εντρυφήσει στο φαινόμενο του ρατσισμού, με τον μανδύα ενός σφιχτοδεμένου αστυνομικού θρίλερ.
GHOSTS OF MISSISSIPPI (1997): Ένας νεαρός δικηγόρος και η χήρα ενός δολοφονημένου αγωνιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αγωνίζονται να πετύχουν την καταδίκη του ενόχου – τριάντα χρόνια μετά το έγκλημα. Αυτό το αντιρατσιστικό δράμα του Rob Reiner μπορεί να μην διαθέτει εκπλήξεις στην εξέλιξη της δικαστικής πλοκής (δεν προέρχεται από κάποιο βιβλίο του John Grisham αλλά από μια αληθινή υπόθεση που συγκλόνισε τις ΗΠΑ το 1994) αλλά κυλάει με τρόπο έξυπνο και λειτουργικό που διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον.
ROSEWOOD (1997): Δραματοποίηση των τραγικών γεγονότων που συνέβησαν στη μικρή πόλη του Ρόουζγουντ το 1923 όταν εξαιτίας ενός ψέματος οι λευκοί κάτοικοι λίντσαραν σχεδόν το σύνολο του μαύρου πληθυσμού. Ρεαλιστικό, συγκλονιστικό και άκρως σοκαριστικό δράμα από τον σκηνοθέτη του “Boyz n the Hood” που γίνεται σχεδόν τρομακτικό εάν σκεφτείς ότι τα όσα αποκρουστικά βλέπεις στην οθόνη συνέβησαν στ’ αλήθεια.
AMERICAN HISTORY X (1998): Αυτό το νευρώδες αντινεοναζιστικό δράμα είναι για κάποιο λόγο ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στις οργανώσεις των νεοναζί. Ο Edward Norton λαμβάνει μία υποψηφιότητα για Όσκαρ (μαζί και τον τίτλο του καλύτερου ηθοποιού της γενιάς του) για την τρομακτικά πειστική ερμηνεία του ως νεοναζί, που μόλις αποφυλακίστηκε για το φόνο δύο μαύρων, προσπαθεί να πείσει το μικρότερο αδελφό του για το αδιέξοδο της ρατσιστικής φιλοσοφίας του μίσους. Ωμή, αληθινή, πραγματική γροθιά στο στομάχι του κάθε απαθή νοικοκυραίου.
CRASH (2004): Τέσσερις ιστορίες μίσους, ρατσισμού, αποξένωσης, καχυποψίας και αδιαφορίας, με πρωταγωνιστές άτομα που ζουν στο Λος Άντζελες, στο υπερεκτιμημένο δράμα του Paul Haggis που απέσπασε άδικα και σκανδαλωδώς το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας το 2005. Ναι μεν είναι μια καλογραμμένη και έξυπνα στημένη σπουδή πάνω στον ρατσισμό, την αποξένωση των κατοίκων της μεγαλούπολης, το φόβο, την υστερία και τους προσωπικούς δαίμονες που κατατρέχουν τον καθέναν από εμάς, όμως πέρα από τα μηνύματα δεν έχει να επιδείξει και πολλά ούτε στην πλοκή, ούτε σε επίπεδο ερμηνειών που είναι απλά συμπαθητικές.
12 YEARS Α SLAVE ( 2013): Ο Σόλομον Νόρθαπ είναι ένας Αφροαμερικανός οικογενειάρχης ο οποίος ζει ελεύθερος στην προεμφυλιακή Νέα Υόρκη. Θα απαχθεί όμως από δουλεμπόρους και θα πουληθεί ως σκλάβος σε μια φυτεία του Νότου χωρίς να μπορεί να αποδείξει την αληθινή του ταυτότητα. Ο Steve McQueen προσεγγίζει ένα χιλιοειπωμένο -είναι η αλήθεια- θέμα με απίστευτη ωμότητα, υπάρχουν σκηνές που πραγματικά δοκιμάζουν τις αντοχές σας. Αναμφίβολα η σαν βγαλμένη από αρχαιοελληνική τραγωδία φιγούρα του Chiwetel Ejiofor είναι η ατμομηχανή του φιλμ όμως ίσως το σύνολο να έχανε ένα μέρος του ισχυρού αντίκτυπου πάνω στον θεατή χωρίς δύο β’ ρόλους κλειδιά: Τον ψυχοπαθή τσιφλικά Michael Fassbender και τη σκλάβα ερωμένη του Lupita Nyong’o (που απέσπασε Όσκαρ β ́γυναικείου).
FRUITVALE STATION (2013): Το ντεμπούτο του μετέπειτα μπλοκμπαστερά δημιουργού του “Creed” και του “Black Panther Ryan Coogler, περιγράφει την αληθινή ιστορία της εν ψυχρώ δολοφονίας του 22χρονου Αφροαμερικανού Όσκαρ Γκραντ από την αστυνομία του Όκλαντ την Πρωτοχρονιά του 2009, σ’ έναν έλεγχο ρουτίνας που κατέληξε σε αδικαιολόγητη και μοιραία χρήση βίας. Ο ήρωας (Michael B. Jordan) βγαίνει από το σπίτι του εκείνη τη μοιραία μέρα έχοντας την αίσθηση ότι κάτι περίεργο πρόκειται να του συμβεί. Αποφασίζει να εκλάβει την αίσθησή αυτή ως ένα σημάδι που υπερτονίζει την ανάγκη να καθαρίσει την συνείδησή του και να αφοσιωθεί στους ανθρώπους που τον αγαπούν. Δυνατό, συγκινητικό, εξοργιστικό, μια πραγματική γροθιά στο στομάχι, χωρίς διδακτισμούς, φανφάρες και κηρύγματα.
SELMA (2014): Το 1965 κι ενώ στον Αμερικανικό Νότο ο κάθε λευκός φασιστόβλαχος μπορούσε να σκοτώσει ακόμα κι ένα μαύρο παιδί και να τη γλιτώσει με απλή επίπληξη, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Jr, προσπαθεί να διοργανώσει μία ειρηνική πορεία από την πόλη Σέλμα της Αλαμπάμα μέχρι την πρωτεύουσα της πολιτείας το Μοντγκόμερι, προκειμένου να διεκδικήσει την ελεύθερη και απρόσκοπτη ψήφο των μαύρων που ενώ υπήρχε νόμος, το λευκό κατεστημένο τους κρατούσε συστηματικά μακριά από τις κάλπες. Πίσω από την κάμερα βρίσκεται η Ava DuVernay, μαύρη σκηνοθέτις που εμφύσησε στη δημιουργία της όλη την οργή, την ευαισθησία και τη δύναμη του φύλου και της φυλής της.
GET OUT (2017): Το #BlackLivesMatter συναντά το “The Stepford Wives” στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του ταλαντούχου κωμικού Jordan Peele που πετυχαίνει το καλύτερο κοινωνικοπολιτικό σχόλιο για τον ρατσισμό στις ΗΠΑ ενώ παράλληλα θα στείλει μερικές καλοδεχούμενες ανατριχίλες στη ραχοκοκαλιά σας. Όταν ο μαύρος γκόμενος μιας λευκής αστής μεταβαίνει σπίτι της για να γνωρίσει τους cool γονείς της, καταλαβαίνει σχετικά γρήγορα ότι κάτι δεν πάει καλά πίσω από την υπερβολική ευγένεια. Ο Peele χτίζει μία εξόχως ανατριχιαστική ατμόσφαιρα παράνοιας και μυστηρίου στο πρώτο μισό, η υποδόρια φυλετική ένταση είναι τόσο έντονη που καταντά σχεδόν αφόρητη για οποιοδήποτε έστω και με ψήγματα λευκών ενοχών, ενώ στο δεύτερο μισό όταν αποκαλύπτονται τα φρικιαστικά κίνητρα των οικοδεσποτών ο τρόμος και η γραφική βία χτυπάνε κόκκινο.
ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
Green Book
Στο βραβευμένο με Όσκαρ καλύτερης ταινίας δράμα του Peter Farrelly, ο Viggo Mortensen υποδύεται έναν Ιταλο-αμερικανό πορτιέρη, από το Μπρονξ, που προσλαμβάνεται ως οδηγός ενός παγκοσμίου φήμης Αφροαμερικανού πιανίστα (Όσκαρ β’ ανδρικού για τον Mahershala Ali) , για να τον συνοδεύσει σε μία περιοδεία στον βαθύ και αφιλόξενο αμερικανικό Νότο των ’60, στηριζόμενοι στο «Πράσινο Βιβλίο», έναν οδηγό με τα ελάχιστα καταλύματα, εστιατόρια κ.λπ. που ήταν τότε ασφαλή για τους μαύρους. Όλη η ουσία του φιλμ συμπυκνώνεται σε μια φράση του Mortensen κατά τη διάρκεια της συνέντευξης από τον πιανίστα του Ali: «Μπορώ να σε οδηγήσω από το σημείο Α στο σημείο Β χωρίς προβλήματα. Αλλά δεν κάνω τίποτα άλλο». Κι αυτό ακριβώς κάνει και ο Farrelly στο κραυγαλέα υπερεκτιμημένο φιλμ του: διηγείται μία ωραία, πιασάρικη και καλοπαιγμένη ιστορία οδηγώντας τον θεατή από το σημείο Α (ρατσισμός, διακρίσεις, καχυποψία, βία) στο σημείο Β (εξοικείωση, διαφωτισμός, λύτρωση) χωρίς να το πολυζορίζει ενώνοντας απλά τις τελείες, προσεκτικά, ουδέτερα και ισορροπημένα. Τα υπόλοιπα τ’ ανέλαβε η Ακαδημία.
