Λίγα 24ωρα πριν από το ιστορικό διάγγελμα (Μ. Τετάρτη, 7/4/2004) του Τάσσου Παπαδόπουλου προς τον κυπριακό λαό, ενόψει του δημοψηφίσματος για το σχέδιο Ανάν, ο διευθυντής της «Σημερινής», Κώστας Ν. Χατζηκωστής, που βρισκόταν για προσκύνημα στο Άγιο Όρος, μου τηλεφώνησε. Διερωτάτο τι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα έλεγε στο διάγγελμα του.

Τον ενημέρωσα ότι, σύμφωνα με πληροφορίες μας και πιέσεις-υποδείξεις από τα Αναν-ικά κόμματα (ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ), θα παρέθετε τα θετικά και τα αρνητικά του σχεδίου και θα καλούσε τους πολίτες να ψηφίσουν. Ο κ. Χατζηκωστής αντέδρασε έντονα και μου είπε ότι οφείλει να καλέσει τον λαό να βροντοφωνάξει ένα ηχηρό «όχι» διότι είναι ο μόνος που μελέτησε σε βάθος και γνωρίζει τι προνοεί το σχέδιο Ανάν.

Στο βιβλίο του, «Εφτά προεδρικά πορτραίτα. Τι συζήτησα  με  τους 7 Προέδρους της Κύπρου» (Εκδόσεις Γερμανός, 2023) και στο κεφάλαιο για τον Τάσσο, ο Κώστας Ν. Χατζηκωστής (σελ. 228-233) αναφέρεται λεπτομερώς σε όσα προηγήθηκαν του διαγγέλματος και στην δική του καταλυτική, αποφασιστική παρέμβαση ώστε ο Τάσσος να αλλάξει στάση.

«Η ηγεσία του ΑΚΕΛ», γράφει, «πίεζε τον Παπαδόπουλο να μην πάρει απορριπτικές θέσεις στο διάγγελμα, αλλά να παραθέσει τα αρνητικά και τα θετικά του Σχεδίου Ανάν και να αφήσει τον λαό να αποφασίσει ανεπηρέαστος. Φαίνεται ότι ο Παπαδόπουλος είχε τελικά υποκύψει στις πιέσεις και η συγγραφή του διαγγέλματος είχε ολοκληρωθεί με βάση την πιο πάνω θέση του ΑΚΕΛ (…).

»Από στενούς συνεργάτες του Παπαδόπουλου», συνεχίζει ο Κ. Ν. Χατζηκωστής, «οι οποίοι συνέπραξαν στην τελική διαμόρφωση του εγγράφου, πληροφορήθηκα στο Άγιον Όρος, όπου βρισκόμουν, τη ζοφερή ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί τις τελευταίες στιγμές για τον στόχο και το περιεχόμενο του διαγγέλματος. Αποφάσισα να συμβάλω κι εγώ με τηλεφωνική μου παρέμβαση στο να πάρει ο Πρόεδρος την ορθή απόφαση. Στο Άγιον Όρος συνέπεσε να είναι και ο τότε Υπουργός Παιδείας, Πεύκιος Γεωργιάδης, καθώς και ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας ‘’Φιλελεύθερος’’, Νίκος Παττίχης, οι οποίοι παρακολουθούσαν τα τηλεφωνήματα της σχετικής ενημέρωσης μου από το προεδρικό γραφείο και της ανάλογης επέμβασής μου. Ο Παπαδόπουλος έπρεπε να αγνοήσει την αξίωση του ΑΚΕΛ. Έστω και την τελευταία στιγμή έπρεπε ρητά, καθαρά, κατηγορηματικά να αναλάβει ρωμαλέα τις ιστορικές ευθύνες του, και όχι από μικροπολιτικούς συμβιβασμούς ή πιέσεις ή ψευδοδιλήμματα να μετατοπίσει στον λαό τις ευθύνες.

»Έπρεπε συνειδητά και ξεκάθαρα να εξηγήσει στον λαό γιατί με ένα εκκωφαντικό και υπεύθυνο ‘’όχι’’ θα έσωζε την Κύπρο. Μέχρι την τελευταία στιγμή πίεζα το περιβάλλον του να αλλάξει το μήνυμα του διαγγέλματος του Προέδρου. Τελικά, ο Παπαδόπουλος κάλεσε τον λαό να απορρίψει το Σχέδιο Ανάν. Να πει ‘’όχι’’. Αυτό τον καταξίωσε μέσα σε μια νύχτα ως εθνικό ηγέτη του ευρύτερου ελληνισμού».

Στο διάγγελμα του ο Τάσσος υπογράμμιζε:

«Λυπούμαι ειλικρινά, γιατί δεν μπορώ να αποδεχθώ και να υπογράψω το Σχέδιο Ανάν όπως, τελικά, διαμορφώθηκε. Παρέλαβα Κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω ‘‘κοινότητα’’ χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα. Και όλα αυτά έναντι κενών, παραπλανητικών, δήθεν, προσδοκιών. Έναντι της ανεδαφικής ψευδαίσθησης ότι η Τουρκία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
»Συμπατριώτισσες, συμπατριώτες, στις 24 Απριλίου θα τοποθετηθείτε με ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ στο σχέδιο Ανάν. Θα αποφασίσετε για το παρόν και το μέλλον της Κύπρου. Για τη γενιά μας, αλλά και τις γενιές που θα έρθουν μετά από εμάς. Έχω εμπιστοσύνη στην κρίση σας. Είμαι βέβαιος ότι δεν σας αγγίζουν ψεύτικα διλήμματα. Ότι δεν σας τρομάζουν απειλές για δήθεν διεθνή απομόνωση. Ότι δεν σας πείθουν τα περί δήθεν τελευταίας ευκαιρίας. Είμαι βέβαιος ότι εξακολουθούν να έχουν για σας νόημα οι ηθικές αρχές και αξίες του λαού μας, του πολιτισμού και του εθνικού ιστορικού μας βίου, τον οποίο θέλετε να συνεχίσουμε με ασφάλεια, δικαιοσύνη, ελευθερία και ειρήνη.

»Ελληνικέ κυπριακέ λαέ, στη ζυγαριά του ΝΑΙ και του ΟΧΙ, πολύ βαρύτερες και πολύ πιο επαχθείς θα είναι οι συνέπειες του ΝΑΙ. Σε καλώ να απορρίψεις το Σχέδιο Ανάν. Σε καλώ να πεις στις 24 του Απρίλη ένα δυνατό ΟΧΙ. Σε καλώ να υπερασπιστείς το δίκαιο, την αξιοπρέπεια και την ιστορία σου. Με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην Ιστορία, στο παρόν και το μέλλον της Κύπρου και του λαού μας, σε καλώ να μην υποθηκεύσεις το μέλλον στην πολιτική βούληση της Τουρκίας. Να προασπιστείς την Κυπριακή Δημοκρατία, λέγοντας ΟΧΙ στη κατάλυσή της. Να συστρατευτείς για μια νέα πιο ελπιδοφόρα πορεία επανένωσης της πατρίδας μας μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Γύρω στις 9.30 το βράδυ του Σαββάτου, 24 Απριλίου 2004 (η τραγική επέτειος της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους), με το βροντερό ΟΧΙ των Ελλήνων στο τερατούργημα Ανάν, διασώθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία. ΟΧΙ από τους Αναν-ιστές, τουρκοδιζωνιστές πολιτικούς, που βάλθηκαν να την παραδώσουν αύτανδρη σε μια νέα τουρκοκρατία. Διασώθηκε από τους πολίτες διά της σωτήριας ψήφου των. Ο Τάσσος καταξιώθηκε μεν, με το ΟΧΙ στο σχέδιο αλλά έχασε μία, μοναδική, κλασική, ιστορική ευκαιρία να αλλάξει στρατηγική στο Κυπριακό.

Αντί των χιλιάδων σελίδων του εκτρώματος Ανάν, το ίδιο βράδυ όφειλε να διαμηνύσει στην Τουρκία και στους Εγγλέζους πάτρωνες της ότι, πρώτον, ο λαός απέρριψε το σχέδιο. Δεύτερον, είναι εξ ολοκλήρου άκυρο, όπως επακριβώς το υπογράμμιζε ο ΓΓ του ΟΗΕ. Τρίτον, την επομένη, Κυριακή 25 Απριλίου 2004, ο Τάσσος έπρεπε να καλέσει τον Ερντογάν και να επιμείνει σε συνομιλίες με βάση μόνο το Κοινοτικό Κεκτημένο και τη Διεθνή Νομιμότητα, που όλοι, ξένοι και ειδικά οι δικοί μας ηγέτες, απαξίωσαν.

Τι συνέβη; Στις αμέσως επόμενες μέρες και εβδομάδες όλοι οι Αναν-ιστές με επικεφαλής τον τότε πρόεδρο του ΔΗΣΥ, Ν. Αναστασιάδη, συνέχισαν τους αδίστακτους εκβιασμούς με ευθείες απειλές ότι θα μας ξανάφερναν το ανοσιούργημα και θα μας το επέβαλλαν, όπως κόμπαζε ο αλήστου μνήμης Λόρδος Χάνεϊ, εκ των αρχιτεκτόνων του Σχεδίου.

Ακόμα και ο Τάσσος, που είχε καλέσει τους πολίτες να το απορρίψουν, υποστήριζε πως με λίγες αλλαγές και τροποποιήσεις θα το  επανέφερε προς έγκριση. Στην ομιλία του στη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ (Σεπτέμβριος 2004), έθαψε ουσιαστικά το σχέδιο αλλά… ο φίλος του, Δ. Χριστόφιας, του επισήμανε πως ήταν «ζωντανό και σπαρταρούσε πάνω στο τραπέζι». Σκεφτόταν τις εκλογές του 2008 και την υποστήριξη που νόμιζε ότι θα είχε από τον φίλο του, Δ. Χριστόφια, για να επανεκλεγεί. Το ΑΚΕΛ, όμως, αποφάσισε αλλιώς… 

Ο Τάσσος έχασε και μιαν άλλη ιστορική ευκαιρία: Να αλλάξει την στρατηγική της πλευράς μας στο Κυπριακό, αφού το ΟΧΙ ακύρωσε όλες τις υποχωρήσεις της. Τι ειρωνεία και οποία τραγωδία:

Ο ηγέτης που κάλεσε τον κυπριακό Ελληνισμό να βροντοφωνάξει ένα ηχηρό ΟΧΙ στο τερατούργημα και στην τουρκοδιζωνική, για να διασώσει την Κυπριακή Δημοκρατία από την κατάλυσή της, ο ίδιος προσυπέγραψε με τον κατοχικό Ταλάτ το ανακοινωθέν της 8ης Ιουλίου 2006, που βρυκολάκιαζε την διζωνική, η οποία ακριβώς οδηγεί στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αντί ως εθνικός ηγέτης, λειτούργησε και αυτός ως επιτήδειος κομματάρχης όπως όλοι οι προκάτοχοι και οι διάδοχοί του. Ουδείς Πρόεδρος σεβάστηκε το ΟΧΙ των Ελλήνων. Όλοι Αναν-ιστές και τουρκοδιζωνιστές, ασέβησαν βάναυσα και ξεδιάντροπα στην λαϊκή ετυμηγορία.

Δεν γνωρίζουν τον Τούρκο και δεν διδάσκονται τίποτε από το πάθημα της Αλεξανδρέττας. Είκοσι ένα χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2004, ο κυπριακός Ελληνισμός σύρεται από μια σπιθαμιαία, ανεπαρκή και ανιστόρητη ηγεσία προς χειρότερα, επαχθέστερα τουρκικά καυδιανά δίκρανα εξευτελισμού και τουρκοποίησης.