Η Δημόσια Υπηρεσία είναι το εργαλείο με το οποίο ο κάθε νέος Πρόεδρος, μαζί με την ομάδα των Υπουργών του, προσπαθεί να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του που περιλαμβάνονται στο εκλογικό του πρόγραμμα. Για τον βαθμό υλοποίησης κρίνεται καθημερινά από τους πολίτες και θα κριθεί τελεσίδικα όταν θα ζητήσει επανεκλογή του. Την πρώτη φορά που διεκδικεί ένας δημόσιο αξίωμα, κρίνεται με βάση τις προσδοκίες τις οποίες δημιουργεί στους ψηφοφόρους, ενώ την δεύτερη φορά κρίνεται με βάση την υλοποίηση των υποσχέσεων του και τα μηνύματα που κατάφερε να περάσει στους πολίτες, έχοντας απέναντι του πλέον μια αμείλικτη αντιπολίτευση.
Η Δημόσια Υπηρεσία της Κύπρου κατά γενική παραδοχή έχει ικανότατους υπαλλήλους. Τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί αρκετά οι διαδικασίες πρόσληψης και ανέλιξης των δημοσίων υπαλλήλων. Δεν έπαυσε όμως να είναι μολυσμένη με τους λεγόμενους «κοριούς», τους οποίους τα κατά καιρούς κυβερνώντα κόμματα, φρόντισαν να τοποθετήσουν στις τάξεις της αρχικά και να προάγουν στην συνέχεια, σε καίριες θέσεις. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, χαρακτηρίζει τους πλείστους δημόσιους υπαλλήλους με την κομματική τους προέλευση και μετά με την θέση την οποία κατέχουν, όσο και εάν αυτό ξεθωριάζει με την βελτίωση των διαδικασιών και την άσκηση ελέγχου. Από τις θέσεις αυτές, φροντίζουν να τυγχάνουν προνομιακής μεταχείρισης τα αιτήματα των ατόμων των σταλμένων μέσα από τους κομματικούς μηχανισμούς ή και των παραγόντων που φρόντισαν για την πρόσληψη τους. Από την πραγματικότητα αυτή, γεννήθηκε και η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι «εάν δεν έχεις κόμμα πίσω σου, τίποτα δεν μπορείς να κάνεις». Μια αντίληψη που μπορεί να μην είναι ακριβώς έτσι σήμερα, αλλά σημασία έχει ότι είναι βαθιά εμπεδωμένη στην κοινή γνώμη. Μια άλλη χρήση αυτών των «κοριών» είναι η έγκαιρη πληροφόρηση του κόμματος για πράγματα που η νέα κυβέρνηση κάνει και που δυνατόν να είναι ενάντια σε κανονισμούς αλλά συμβατή με πρακτικές που ακολουθούνταν τα προηγούμενα χρόνια. Την παρουσία αυτών των «κοριών» την βιώσαμε έντονα τους πρώτους μήνες της ανάληψης της εξουσίας από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, που συχνά ακούαμε για διάφορα τα οποία, ενώ συνέβαιναν και σε προηγούμενες κυβερνήσεις, οι «κοριοί» δεν τα διέρρεαν αφού είχαν τοποθετηθεί στην θέση τους από αυτούς που τα έκαναν! Όταν ανάλαβα στον Δήμο Στροβόλου μέσα από κάποια συμβάντα, αντιλήφθηκα ότι επικεφαλής των κομματικών ομάδων γνώριζαν δραστηριότητες μου ή λεχθέντα από εμένα, τα οποία κανονικά δεν έπρεπε να γνωρίζουν. Υπέθεσα ότι κάποιοι υπάλληλοι, τοποθετημένοι από αυτούς τα προηγούμενα χρόνια, έτρεχαν να τους δώσουν αναφορά. Κατάλαβα αμέσως ότι με αυτή την νοοτροπία δεν επρόκειτο να πάμε μακριά και ο Στρόβολος θα έμενε πίσω. Με αυτά και με πολλά άλλα που δεν μπορούν στα πλαίσια του σύντομου αυτού άρθρου να καταγραφούν, διαπίστωνα ότι μόνο με την εισαγωγή συστήματος ποιότητας θα μπορούσε η δημοτική υπηρεσία να μετατραπεί σε ένα αποτελεσματικό εργαλείο το οποίο απερίσπαστα να υπηρετεί τον σκοπό της. Τα ίδια ισχύουν και για την δημόσια υπηρεσία. Η εισαγωγή συστημάτων ποιότητας στη δημόσια διοίκηση, αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα για τη βελτίωση των υπηρεσιών του δημοσίου τομέα και τη διασφάλιση της αποδοτικότητας, διαφάνειας και λογοδοσίας. Η εφαρμογή τέτοιων συστημάτων θα συμβάλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους δημόσιους θεσμούς και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων του δημοσίου. Πολύ το καθυστέρησε ο δημόσιος τομέας αυτό το ταξίδι στην ποιότητα και είναι καιρός να το ξεκινήσει αν πρόκειται να έχουμε μια δημόσια υπηρεσία απαλλαγμένη από τις παθογένειες οι οποίες την χαρακτηρίζουν. Η τυποποίηση των διαδικασιών και η εξάλειψη αχρείαστων απαιτήσεων ως και ο συντονισμός μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών, μόνο μέσα από ένα σύστημα ποιότητας μπορεί να επιτευχθεί.
Τα συστήματα ποιότητας, μέσω της ανατροφοδότησης και της συνεχιζόμενης αξιολόγησης, επιτρέπουν την καλύτερη κατανόηση των αναγκών των πολιτών και τη βελτίωση των υπηρεσιών για την κάλυψή τους. Η εφαρμογή συστημάτων ποιότητας ενισχύει τη διαφάνεια, καθώς καθορίζει σαφή κριτήρια αξιολόγησης και ελέγχου. Αυτό δημιουργεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ακεραιότητας στους πολίτες, οι οποίοι μπορούν να παρακολουθούν την απόδοση της δημόσιας διοίκησης.
Την εισαγωγή συστημάτων ποιότητας στην δημόσια διοίκηση δεν μπορεί να την αποφασίσει η ίδια η δημόσια διοίκηση, γιατί δεν μπορεί να ξεπεράσει τις αντιστάσεις τις στις αλλαγές και να εισάγει συστήματα που θα δημιουργήσουν στην ίδια δεσμεύσεις, υποχρεώσεις και αυτοέλεγχο. Μόνο μια πολιτική απόφαση και δέσμευση μπορεί να το πετύχει και για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα η ίδια η πολιτική εξουσία να το αντιληφθεί και να το θέλει. Η εισαγωγή της ποιότητας στην δημόσια διοίκηση είναι ένα ταξίδι που ξεπερνά τα όρια των πέντε χρόνων και προχωρά σε βάθος χρόνου. Σε κάθε βήμα όμως βιώνεις τους καρπούς της προσπάθειας. Πριν 25 περίπου χρόνια το υπουργείο Οικονομικών ζήτησε από τον Δήμαρχο Στροβόλου να εκπροσωπήσει την Κύπρο σε ευρωπαϊκό συνέδριο και να παρουσιάσει τον Στρόβολο «ως την καλύτερη πρακτική στην δημόσια διοίκηση» καλύπτοντας και όλα τα έξοδα! Έκτοτε πόσο δρόμο έκοψε η ίδια η δημόσια υπηρεσία στον τομέα αυτό;
Η εισαγωγή συστημάτων ποιότητας στην δημόσια διοίκηση είναι ίσως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει ενώπιον της η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Θα καταφέρει να το αντιληφθεί και να το εφαρμόσει;
*Πρώην Δήμαρχος Στροβόλου
