Η ανακοίνωση των νέων δασμών που επιβάλλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από τον Πρόεδρο Τραμπ δημιουργεί εντελώς νέα δεδομένα στην παγκόσμια γεωοικονομία. Οι δασμοί είναι σαρωτικοί και αλλάζουν άρδην την παγκόσμια οικονομία, με τις αντιδράσεις των υπολοίπων χωρών να αναμένονται εναγωνιωδώς. Δεδομένο αποτελεί ότι εάν υπάρξουν αντιδασμοί – που είναι ιδιαίτερα πιθανό σενάριο – οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε ένα παγκόσμιο πόλεμο. Ειδικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την μεγαλύτερη ενιαία οικονομία του κόσμου, οι δασμοί, ύψους 20% που έχουν επιβληθεί και 25% όσον αφορά στον τομέα των αυτοκίνητων, είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς και η αντίδρασή της αναμένεται με ενδιαφέρον.
Ο Πρόεδρος Τραμπ, χρησιμοποιώντας στοιχεία αμφιβόλου επιστημονικής φύσεως, αναφέρθηκε σε μια νέα μέρα ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, που στοχεύει στην ενδυνάμωση της εγχώριας οικονομίας, ανόδου του βιοτικού επιπέδου των Αμερικανών, μείωση της ανεργίας και προσέλκυση επιχειρήσεων και βιομηχανιών στις ΗΠΑ, μέσω της επιβολής υψηλών δασμών που σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζουν το 49%. Το εγχείρημά του, όμως, είναι δύσκολο, αφού, πέραν των επιπτώσεων σε τρίτες χώρες, οι δασμοί που έχουν επιβληθεί θα δημιουργήσουν στο εσωτερικό σοβαρές πληθωριστικές πιέσεις και υφεσειγόνεις τάσεις, με τις αντιδράσεις των χρηματαγορών να είναι άμεσες, αφού από τις πρώτες ώρες παρουσίασαν σημαντικές απώλειες. Οι δασμοί που ανακοινώθηκαν αποτελούν τους υψηλότερους δασμούς εδώ και 100 χρόνια.
Οι δασμοί που έχουν επιβληθεί αφορούν αποκλειστικά τα αγαθά και προϊόντα και όχι τις υπηρεσίες και τις επενδύσεις που αποτελούν ένα ιδιαίτερα σύνθετο οικονομικό ζήτημα. Ήδη, ο Πρόεδρος της Γαλλίας έχει καλέσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να αναστείλουν προγραμματισμένες επενδύσεις τους στις ΗΠΑ. Από την άλλη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, δηλώνοντας μεγάλη ανησυχία, εκτιμά ότι οι δασμοί μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση του εμπορίου μέχρι και 1% για φέτος. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναφέρθηκε επίσης στους κινδύνους που δημιουργούν οι νέοι δασμοί, σε μια περίοδο, μάλιστα, νωθρής, όπως ανέφερε η γενική του διευθύντρια, ανάπτυξης.
Μια σημαντική επίπτωση των δασμών είναι η άνοδος του πληθωρισμού και ο περιορισμός της ανάπτυξης. Ο πληθωρισμός, μάλιστα, αποτελεί ένα από τους μεγαλύτερους κινδύνους με τεράστιες αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας. Το κατά πόσον οι δασμοί που έχουν επιβληθεί είναι διαπραγματεύσιμοι από πλευράς ΗΠΑ είναι αμφίβολο, με στενούς συμβούλους του Τραμπ να δηλώνουν ότι δεν είναι προς διαπραγμάτευση, ενώ ο Πρόεδρος Τραμπ δηλώνει ότι θα μπορούσε να συζητήσει μείωση των δασμών αν τα ανταποδοτικά μέτρα είναι προς όφελος των ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αντιδράσει, ως όφειλε να έχει ήδη συγκεκριμένο σχέδιο αντίδρασης, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ο Τραμπ είχε δηλώσει και προεκλογικά την επιβολή δασμών. Ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε σχέση με το ΑΕΠ τους βρίσκονται πολλές χώρες της Ένωσης, ειδικά αυτές που παρέχουν υπηρεσίες, αν και αυτές εξαιρούνται, προς το παρόν, όπως είναι η Ιρλανδία, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα, ενώ, σε σχέση με τα προϊόντα και τα αγαθά, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Σλοβακία βρίσκονται εξίσου εκτεθειμένες, μαζί με τις μεγάλες οικονομίες της Γερμανίας (πέραν του 5% του ΑΕΠ), της Ιταλίας (πέραν του 4% του ΑΕΠ), της Γαλλίας (πέραν του 3% του ΑΕΠ) και της Ισπανίας (πέραν του 2% του ΑΕΠ).
*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
