Εάν τα τελευταία εκατό χρόνια προσπαθούσαμε να προσδιορίσουμε τις συγκυρίες που έδρασαν ως καταλύτης στο ιστορικό γίγνεσθαι, αυτές θα ήταν το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, η κατάρρευση εκ των έσω του Σοβιετικού Μπλοκ το 1990 και η δεύτερη θητεία Τραμπ στον Λευκό Οίκο το 2025. Κι οι τρεις ιστορικές στιγμές μπορούν να χαρακτηριστούν ως η απαρχή μιας χιονοστιβάδας που συμπαρέσυρε μαζί της ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Βρισκόμαστε πλέον σε μια εποχή όπου όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοικτά ως σενάρια. Σε μια εποχή όπου τα στρατόπεδα τελούν υπό σύγχυση κι υπό πανικό. Όπου ο ηγεμόνας του πλανήτη, οι ΗΠΑ, ενώ η πρωτοκαθεδρία του απειλείται από την άνοδο της Κίνας και την απόσυρση μιας γενικότερης συναίνεσης που του επέτρεψε να κουμαντάρει αδιαμφισβήτητα τον πλανήτη μας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, επιλέγει να τα βάλει με τους εταίρους και τους συμμάχους του και να φλερτάρει απροκάλυπτα με τον μέχρι πρότινος αυταρχικό εχθρό του-τη Ρωσία. Βάζοντας τα με την πολυμέρεια των διεθνών οργανισμών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βάζοντας τα με τις ίδιες της της δημοκρατικές αξίες, την ελεύθερη αγορά και το παγκόσμιο εμπόριο. Δηλαδή με τα όπλα ήπιας ισχύος που του επέτρεπαν να κυριαρχεί χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιεί τη στρατιωτική του δύναμη αλλά τη δύναμη της πειθούς.
Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πως ο Ντόναλντ Τραμπ αδυνατεί να δει πως η πολυμέρεια, δηλαδή, μεταξύ άλλων, η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών με έδρα του τη Νέα Υόρκη, αποτελούσαν γήπεδο που οι Αμερικάνοι είχαν ριγάρει αποτελεσματικά ώστε να επηρεάζουν τα διεθνή δρώμενα και τη διεθνή οικονομία μέσω ενός διπλωματικού παρασκηνίου και αποτελεσματικού arm twisting, χωρίς να χρειαστεί να ανοίξει μύτη. Στο ίδιο ακριβώς αποσκοπούσε η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας σε κάθε γωνιά του πλανήτη μέσω του USAID, αφού εξυπηρετούνταν έμμεσα οι στόχοι της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής με την προβολή των αμερικανικών προτύπων και αξιών και δημιουργούνταν εξαρτήσεις για τρόφιμα, φάρμακα, ιατρικό και εκπαιδευτικό εξοπλισμό από τους Αμερικανούς.
Οι χρυσές αυτές αλυσίδες επέτρεπαν τη σύνδεση και την ανεπαίσθητη παρείσφρηση σε τοπικές κοινωνίας, τη δημιουργία αμερικανοκεντρικών προσεγγίσεων ανά το παγκόσμιο. Για αυτό και το αποτέλεσμα της απουσίας και της απαξίωσης τους προς την πολυμέρεια και την παγκόσμια ανθρωπιστική βοήθεια θα την αντιληφθούν οι Αμερικανοί όταν το κενό καλυφθεί κάποια στιγμή από άλλους δρώντες, που ως καλοί Σαμαρίτες θα αναλάβουν να διεκπεραιώσουν το αμερικάνικο πρότζεκτ που έμεινε στη μέση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Σαουδική Αραβία και η Κίνα είναι πιθανοί υποψήφιοι για κάτι τέτοιο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την προάσπιση της δημοκρατίας και του δυτικού τρόπου ζωής.
Ακόμη πιο οξύμωρο και ανιστόρητο σχήμα αποτελεί η διαπίστωση του νέου Αμερικανού προέδρου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να τα βάλει με τους Αμερικανούς. Η Ευρώπη που αναστηλώθηκε μέσα από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με αμερικανικά δολάρια (βλέπε Μάρσαλ Πλαν) και με συγκεκριμένες οδηγίες ως προς το που πρέπει να γέρνει εσωτερικά η πολιτική πλάστιγγα για να μπορεί να δοθεί τέτοιου είδους χρηματοδότηση (βλέπε Δόγμα Τρούμαν). Η ενωμένη Ευρώπη που δεν θα μπορούσε ποτέ να παραμείνει ασφαλής και δη ευημερούσα χωρίς τον πάροχο ασφάλειας της (βλέπε ΝΑΤΟ). Και που δεν έπρεπε ποτέ να πέσει σε Σοβιετικά ή Ρωσικά χέρια για λόγους γεωπολιτικής και γεωοικονομικής ασφάλειας πάνω από όλα των Αμερικανών. Η Ουάσιγκτον ουδέποτε ήταν ο χρήσιμος ηλίθιος που πλήρωνε τον λογαριασμό για το ευρωπαϊκό πρότζεκτ. Η Ουάσιγκτον ήταν ευθύς εξαρχής το επιτήδειο και επιδέξιο χέρι που κινούσε τα νήματα πίσω από τα ευρωπαϊκά παρασκήνια.
Οι ιστορικές πραγματικότητες έχουν, λοιπόν, ανατραπεί από τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο οποίος ως οδοστρωτήρας συμπαρασέρνει στο διάβα του όχι μόνο τους αμερικανικούς θεσμούς, αμφισβητώντας το διαχωρισμό των εξουσιών της ωριμότερης σύγχρονης δημοκρατίας στον πλανήτη μας, αλλά και τις νόρμες του διεθνούς συστήματος όπως μέχρι σήμερα τις γνωρίζαμε. Αποδομώντας το πιο σημαντικό εξαγώγιμο αμερικανικό προϊόν- το αμερικάνικο όνειρο. Και δυναμιτίζοντας τη διεθνή τάξη που οι ίδιοι οι Αμερικανοί προσπάθησαν να οικοδομήσουν κατ΄εικόνα κι ομοίωση τους μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κυρίως μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου. Διαπράττοντας, θα έλεγε κανείς, αυτοχειρία.
Σήμερα, ζούμε την κατάρα μιας ενδιαφέρουσας εποχής.
>Μιας εποχής όπου τα βορειοκορεάτικα στρατεύματα του Κιμ πολεμούν στην καρδιά της Ευρασίας, πλάι – πλάι στους στρατιώτες του Πούτιν.
>Μιας εποχής όπου ο Πούτιν προτείνει την παρουσία κινέζικης ειρηνευτικής δύναμης ως επιτηρητές μιας πιθανής συμφωνίας στην Ουκρανία.
>Μιας εποχής όπου πλέον η Κίνα έχει τον μεγαλύτερο στόλο στον κόσμο και έχει αρχίσει να περιπολεί όχι μόνο γύρω από την Ταϊβάν αλλά και την Αυστραλία.
>Μιας εποχής όπου ο διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής δεν αποτελεί πλέον παρία για τη δολοφονία του δημοσιογράφου της Ουάσιγκτον Πόστ, Κασόγκι, αλλά σημαίνοντα διαμεσολαβητή και ειρηνοποιό στην περίπτωση της Συρίας, της Γάζας αλλά κυρίως της Ουκρανίας.
>Μιας εποχής όπου κάθε πρόφαση επικάλυψης της λύσης του Κυπριακού με το διεθνές δίκαιο έχει φτάσει μάλλον στο τέλος της.
Αναμφισβήτητα, τα επιχειρήματα και το αφήγημα μας θα πρέπει να κινηθούν προς άλλες ατραπούς. Όσο συναισθηματικά δύσκολο κι αν αποτελεί τέτοιο εγχείρημα. Γιατί το Κυπριακό δεν θα μείνει ανεπηρέαστο από κοσμογονικές αλλαγές, οι οποίες μετακινούν της τεκτονικές πλάκες της παγκόσμιας ιστορίας με γοργούς κι ανεξέλεγκτους ρυθμούς. Ειδικότερα πριν μια επικείμενη πενταμερή σύνοδο, ιστορικής και συμβολικής σημασίας με την Τουρκία παρούσα, όπου μπορούμε να αφουγκραστούμε τη βουή. Γι’ αυτό, σημαντικό είναι τούτο: ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω.
*Πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης Πολιτεία και τέως Υπουργός Δικαιοσύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας
