Ένας από τους ήρωες της ΕΟΚΑ με πολυσχιδή δραστηριότητα, αλλά σχετικά άγνωστος στο ευρύ κοινό, είναι ο Μιχαλάκης Σάββα, που τιμούμε την ηρωική του θυσία στις 11 Μαρτίου. Ήταν ο προμηθευτής πολεμικού υλικού σε περίπου 20 αντάρτικες ομάδες, σε ολόκληρο τον τομέα δράσης της ΕΟΚΑ στην περιοχή Μόρφου, μέχρι τη Μύρτου και τον Κοντεμένο.
Γεννήθηκε στο Ακάκι στις 30 Ιανουαρίου 1932. Πατέρας του ήταν ο Σάββας Χατζηκυριάκου και μητέρα του η Ελένη Γιακουμή. Είχε τέσσερα αδέλφια, το Λευτέρη, την Αυγούστα, τη Θεογνωσία και τον Κυριάκο. Μετά την αποφοίτησή του από το δημοτικό σχολείο Ακακίου άρχισε να εργάζεται ως σιδηρουργός. Κατατάγηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ από την αρχή του αγώνα και λόγω της εμπειρίας του ως σιδηρουργός διακρίθηκε στην κατασκευή πολεμικού υλικού δικής του επινόησης. Στα δύο εργαστήρια που είχε δημιουργήσει, ένα στο Ακάκι και ένα στη γειτονική Αυλώνα, κατασκεύαζε νάρκες, χειροβομβίδες αλλά και μικρά κανονάκια. Για την κατασκευή των ναρκών και χειροβομβίδων χρησιμοποιούσε λίπασμα, νιτρική αμμωνία, ανάμεικτο με θειάφι και αλεσμένο κάρβουνο. Με την κλιμάκωση της δραστηριότητας της ΕΟΚΑ στην περιοχή του, εγκατέλειψε σχεδόν πλήρως την εργασία του και αφιέρωσε τον χρόνο του στις δραστηριότητες της οργάνωσης.
Πέρα από την κατασκευή πολεμικού υλικού, ο Μιχαλάκης Σάββα διακινούσε με το αυτοκίντητό του αντάρτες και καταζητούμενα πρόσωπα, διένεμε αλληλογραφία της οργάνωσης, αλλά και οπλισμό στις ομάδες δράσης σε ολόκληρο τον τομέα Μόρφου, ενώ έκρυβε και φιλοξενούσε αντάρτες στο πατρικό του σπίτι. Υπήρξε επίσης ο σύνδεσμος μεταξύ των αντάρτικων ομάδων της περιοχής, ενώ συνέβαλε και στην κατασκευή κρησφυγέτων. Πήρε μέρος σε ενέδρες κατά των Άγγλων στρατιωτών και σε ανατινάξεις.
Επινόησε επίσης τρόπους παγιδεύσεων. Τον Οκτώβριο του 1956 Άγγλοι στρατιώτες κατέβασαν την Ελληνική σημαία από το καμπαναριό της εκκλησίας της Παναγίας Χρυσελεούσης Ακακίου και την ξέσχισαν. Ο Μιχαλάκης τοποθέτησε άλλη στη θέση της, την οποία φρόντισε να ναρκοθετήσει. Όταν Άγγλοι στρατιώτες επιχείρησαν να την κατεβάσουν και πάλι, προκλήθηκε έκρηξη προκαλώντας το θάνατό τους. Οι επιχειρήσεις και οι ενέδρες στις οποίες έλαβε μέρος, εκτείνονταν από το Ακάκι μέχρι την περιοχή των κατεχόμενων σήμερα χωριών του Κοντεμένου και της Μύρτου.
Στις 10 Μαρτίου 1957 ο Μιχαλάκης με την ομάδα του επιχείρησαν να ανατινάξουν τη μεγάλη γέφυρα του ποταμού Σερράχη στο Ακάκι. Ο βροχερός καιρός, όμως, δεν επέτρεψε καλή πυροδότηση και η επιχείρηση αναβλήθηκε. Την επομένη ο Μιχαλάκης Σάββα πρόσεξε ύποπτη κίνηση Βρετανών στρατιωτών και ίχνη από τα άρβυλά τους στον ποταμό. Έστειλε συναγωνιστή του να ειδοποιήσει τους φρουρούς και σηματοδότες για οπισθοχώρηση και ο ίδιος πήγε προς τη γέφυρα να ελέγξει τις νάρκες. Άγγλοι στρατιώτες που παραμόνευαν, τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν.
Οκτώ μέρες μετά τη θυσία του Σταυραετού του Μαχαιρά, ο Μιχαλάκης Σάββα κατατάγηκε και αυτός στο Πάνθεο των Ηρώων. Την ημέρα της κηδείας του οι αποικιοκράτες επέβαλαν κατ’ οίκον περιορισμό και επέτρεψαν να παραστούν μόνο λίγα συγγενικά του πρόσωπα.
Με κινητήριο δύναμη το Σωματείο Αναγνωστήριο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Ακακίου, του οποίου ο ήρωας ήταν ενεργό μέλος, η κοινότητα ανήγειρε μνημείο προς τιμή του και το άγαλμά του κοσμεί το κέντρο του χωριού στον περίβολο της εκκλησίας.
Θυμάμαι, μικρό παιδί, όταν μεταφέρθηκε το άγαλμα του Μιχαλάκη Σάββα στην κοινότητα προς το τέλος της δεκαετίας του 1960, πολλοί εθελοντές ανέλαβαν να το καθαρίσουν και να το γυαλίσουν προτού τοποθετηθεί στη θέση του για τα επίσημα αποκαλυπτήρια. Εκεί και η μητέρα του, η γιαγιά Ελεγκού, αδελφή του παππού μου, να καμαρώνει το αθάνατο βλαστάρι της. «Εν ίδιος ο Μιχαλάκης μου, γιέ μου,» μου είπε. «Ας έσιει τες εφτσιές μου,» συμπλήρωσε ως σύγχρονη Σπαρτιάτισσα.
*Πολιτικός Επιστήμονας/Δημοσιογράφος
