Οι ιστορικές στιγμές του Μαρτίου του 2013, οι σωστές και οι λανθασμένες αποφάσεις όσων είχαν εξουσία σε πολιτικό, οικονομικό ή τραπεζικό επίπεδο και οι απόψεις προσώπων – κλειδιά που κλήθηκαν να δώσουν τη δική τους μαρτυρία ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας ξετυλίχθηκαν μέσα στους τέσσερις τοίχους της αίθουσας «Κερύνεια» του Συνεδριακού Κέντρου κατά τις ακροάσεις της Επιτροπής.
Προσωπικά λόγω της δημοσιογραφικής μου ιδιότητας είχα την τύχη να παρακολουθήσω σχεδόν όλες τις συνεδρίες και να ακούσω από πρώτο χέρι τους μάρτυρες που κατέθεσαν τις δικές τους θέσεις για όλα όσα έγιναν εκείνη την περίοδο κατά την οποία η Κύπρος έφθασε ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία.
Ο πρώην πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου και πρώην μέλος του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης Γιώργος Πικής, ο πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Ανδρέας Κραμβής και η πρώην δικαστής και Επίτροπος Διοικήσεως Ηλιάνα Νικολάου επωμίστηκαν το βάρος να εντοπίσουν τα αίτια που οδήγησαν στην πορεία προς την καταστροφή.
Τα ευρήματα τους καταγράφονται στις 178 σελίδες του πορίσματος τους το οποίο ανακοινώθηκε το Σεπτέμβριο του 2013.
Ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την οικονομία για ένα σχεδόν καλοκαίρι κατέθεσαν συνολικά 42 μάρτυρες. Κάτω από το μικροσκόπιο της Ερευνητικής Επιτροπής τέθηκε η περίοδος από το 2006 μέχρι το 2013.
Σε κάθε συνεδρία της Επιτροπής οι αποκαλύψεις διαδέχονταν η μια την άλλη, το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο και η αίθουσα στην οποία διεξαγόταν η διαδικασία σχεδόν ήταν πάντα κατάμεστη.
Πέραν από τους δημοσιογράφους, νομικούς, τραπεζίτες και άλλους ενδιαφερομένους οι διαδικασίες τραβούσαν σαν μαγνήτης και πολλούς απλούς πολίτες οι οποίοι ήθελαν να μάθουν και να σχηματίσουν ιδίαν αντίληψη για τα όσα έγιναν και σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου.
Ακόμα και σήμερα, 12 χρόνια μετά, πολλές πτυχές της οικονομικής κατάρρευσης της Κύπρου αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και ενίοτε και πολιτικής αντιπαράθεσης.
Οι εργασίες της Ερευνητικής Επιτροπής σημαδεύτηκαν από τις εμφανίσεις κάποιων μαρτύρων οι οποίοι εκ της θέσεως τους ήταν πρωταγωνιστές των γεγονότων.
Μια από αυτές τις παρουσίες ήταν η εμφάνιση ενώπιον της Επιτροπής του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας αείμνηστου Δημήτρη Χριστόφια ο οποίος πρώτα ζήτησε αναβολή και στη συνέχεια όταν εμφανίστηκε ενώπιον της Επιτροπής στις 22 Αυγούστου 2013 αποχώρησε, επικαλούμενος μεροληπτική αντιμετώπιση της οποίας, όπως υποστήριξε, έτυχε από την Επιτροπή. Εξαιρετικά σημαντική και ιδιαίτερα αποκαλυπτική ήταν η κατάθεση που έδωσε ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Αναστασιάδης λίγες μόλις μέρες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης του τόπου, την 1η Μαρτίου 2013, βρέθηκε ενώπιον εκβιαστικών διλημμάτων που προέκυψαν από την πρόταση των επικεφαλής της τρόϊκας. Η πρόταση περιελάμβανε είτε κούρεμα καταθέσεων είτε άτακτη χρεοκοπία της χώρας.
Η δήλωση του ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής «μου έβαλαν το πιστόλι στον κρόταφο» αποδεικνύει τη μεγάλη σοβαρότητα του ζητήματος που είχε να αντιμετωπίσει, ουσιαστικά πριν καλά-καλά κάτσει στην καρέκλα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Οι πρώην Υπουργοί Οικονομικών Χαρίλαος Σταυράκης, Κίκης Καζαμίας και Μιχάλης Σαρρής κλήθηκαν ενώπιον της Επιτροπής πέραν της μιας φοράς.
Πού ήταν η αλήθεια και πού το ψέμα των όσων ακούστηκαν από τους μάρτυρες ήταν δουλειά των μελών της Ερευνητικής Επιτροπής η οποία αξιολόγησε τη μαρτυρία και την περιέλαβε στο πολυσέλιδο πόρισμα της. Για ένα θεατή ο οποίος παρακολούθησε από δημοσιογραφικής σκοπιάς σχεδόν όλες τις ακροαματικές διαδικασίες, τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν αβίαστα είναι τέσσερα:
α) Τα λάθη, οι παραλείψεις, οι ατεκμηρίωτες εκτιμήσεις θα πρέπει να αποφεύγονται, ιδιαίτερα σε θέματα που άπτονται οικονομικής πολιτικής.
β) Η οικονομία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων.
γ) Η εποπτεία ευαίσθητων τομέων, όπως είναι το τραπεζικό σύστημα, θα πρέπει να είναι αυστηρή και συνεχής.
δ) Οι οικονομικές εξελίξεις στον κόσμο είναι ραγδαίες και θα πρέπει να επιδεικνύονται γρήγορα αντανακλαστικά που θα φέρνουν ταχεία προσαρμογή στο διαμορφούμενο οικονομικό περιβάλλον.
Κάποιοι από όσους κλήθηκαν στην Επιτροπή επικαλέστηκαν διάφορες δικαιολογίες, δεν ανέλαβαν τις δικές τους ευθύνες και άλλοι προσπάθησαν να τις μετακυλήσουν αλλού.
Τα όσα αποκαλύφθηκαν ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής αποτελούν πλέον ιστορία, ωστόσο έδωσαν την ευκαιρία στους πολίτες να πληροφορηθούν για τα όσα έγιναν, για τις αποφάσεις που λήφθηκαν και τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν εκείνη τη χρονική περίοδο και τελικά εκ του αποτελέσματος φάνηκε ότι δεν ήταν προς την ορθή κατεύθυνση.
Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μετά την οικονομική κρίση του 2013, με τη μεγάλη συνεισφορά των πολιτών, επιτάσσει σοβαρότητα και ορθολογισμό. Λαϊκίστικες προσεγγίσεις και επιδερμικές εκτιμήσεις, ιδιαίτερα σε θέματα οικονομίας θα πρέπει να αποφεύγονται. Αυτό διδάσκουν τα γεγονότα του 2013, αυτό επιτάσσει η προοπτική προόδου και ευημερίας που οφείλουμε στις επόμενες γενιές.
*Δημοσιογράφος, Τέως Διευθυντής Γραφείου Τύπου Προέδρου της Δημοκρατίας
